Το αρχαίο θέατρο της Μεσσήνης βρίσκεται σε κεντρικό σημείο της πόλης, βορείως ενός προπύλου που καταλήγει στο συγκρότημα του Ασκληπιείου.
Περιγραφή μνημείου
Το αρχαίο θέατρο της Μεσσήνης έχει με πλάτος 106,83 μ. και διάμετρο ορχήστρας 23,56 μ. και εντάσσεται στην κατηγορία των μεγάλων θεάτρων της κλασικής και ελληνιστικής περιόδου. Η μεγάλη του έκταση, φανερώνει οικονομική ευμάρεια, αλλά και τη συμμετοχή ενός σημαντικού αριθμού θεατών.[1]
Το θέατρο παρουσιάζει πέντε φάσεις στη διάρκεια της ζωής του, που ξεκινούν από τον 3ο αι. π.Χ. έως και την πρωτοβυζαντινή εποχή.
Ιστορία του μνημείου
Κατά την πρώτη περίοδο ζωής του, το θέατρο υπήρξε όχι μόνο χώρος παραστάσεων και θεαμάτων αλλά και σημείο συνάθροισης των πολιτών με σκοπό τη συζήτηση πολιτικών ζητημάτων.[2] Το κοίλον του θεάτρου (δηλαδή όλος ο αμφιθεατρικός χώρος, συμπεριλαμβανομένων των ειδωλίων, των σκαλών και των διαζωμάτων, ο χώρος που κάθονται οι θεατές) παρουσιάζει τεχνητή επίχωση η οποία συγκρατείται από ένα ισχυρό τοίχο αντιστήριξης.
Τα κλιμακοστάσια – σκάλες που επέτρεπαν την πρόσβαση στις κερκίδες (καθίσματα)- είχαν καθοδική πορεία απολήγοντας ακτινωτά προς το τμήμα της ορχήστρας και διαιρώντας το κοίλον σε έντεκα κερκίδες. Τόσο τα δομικά υλικά όσο και το γεγονός ότι το ανάλημμα ήταν προσιτό και ορατό (όχι ενσωματωμένο σε κάποιο πρανές λόφου) καθιστούν το θέατρο της Μεσσήνης μία ειδική και μοναδική περίπτωση.
Οι πάροδοι σώζονται σχετικά σε καλή κατάσταση. Ο τοίχος της ανατολικής παρόδου σώζεται σε άριστη κατάσταση αποτελούμενη από δέκα σειρές ορθογώνιων λιθόπλινθων (αγκωναριών). Ο τοίχος αυτός αποτελούσε ταυτόχρονα μέρος της σκηνοθήκης, συγκεκριμένα τον βόρειο τοίχο της. Από το ανάλημμα της δυτικής παρόδου σώζονται τρεις σειρές ορθογώνιων λιθόπλινθων (αγκωναριών).
Ακόμη, παρατηρήθηκε η ύπαρξη κινητής σκηνής, η οποία ονομάζεται ‘’πήγμα΄’ και χρονολογείται στα τέλη του 3ου αι. με αρχές 2ου αι. π.Χ., σε αντίθεση με της Σπάρτης που χρονολογήθηκε τον 1ο αι. π.Χ. Πίσω από τον βόρειο τοίχο της σκηνοθήκης υπήρχε μία πλακόστρωτη άνοδος (ράμπα) που οδηγεί στο μεσαίο διάζωμα του κοίλου, μία ακόμη αξιοσημείωτη ύπαρξη του θεάτρου της Μεσσήνης. Ένα αυλάκι απορροής των υδάτων υπήρχε κοντά στο χώρο της ορχήστρας, εκεί επίσης βρέθηκαν έξι τουλάχιστον λίθινοι θρόνοι, ενώ από τα λίθινα ειδώλια του κάτω κοίλου, στις κατώτερες κυρίως σειρές των κερκίδων σώζονται ελάχιστα.[3]
Κατά την δεύτερη φάση του θεάτρου η κινητή σκηνή του λειτουργούσε μέχρι τον 1ο αι. π.Χ. Εκείνη την περίοδο κατεδαφίστηκε η σκηνοθήκη αφού ανεγέρθηκε το πρώτο σταθερό σκηνικό οικοδόμημα.Η άνοδος στο προσκήνιο γινόταν με ένα ανηφορικό επίπεδο. Από τη φάση αυτή, σώζεται ένας σημαντικός αριθμός ιωνικών κιόνων και ημικιόνων από την πρόσοψη του προσκηνίου. Τα ψαμμιτικά και ασβεστολιθικά αρχιτεκτονικά μέλη έχουν ενσωματωθεί στην δόμηση του πυρήνα της σκηνής αλλά και του προσκηνίου.[4]
Την περίοδο της τρίτης φάσης ζωής του θεάτρου σημειώθηκαν επισκευές και μετατροπές με τη χορηγεία του ευεργέτη της πόλης, Τιβέριου Κλαύδιου Σαιθίδα, κάτι που μαρτυράται από επιγραφές στα βάθρα τιμητικών ανδριάντων. Τα δύο αυτά τιμητικά μαρμάρινα ενεπίγραφα βάθρα προς τιμή της οικογένειας, ήταν τοποθετημένα το ένα δίπλα στο άλλο στην τρίτη ορθογώνια κόγχη του προσκηνίου από την ανατολική όψη.
Η πρόσοψη της σκηνής του θεάτρου ήταν τριώροφη και κάθε όροφος διέθετε κίονες, θύρες και κόγχες διακοσμημένες με αγάλματα. Το προσκήνιο της σκηνής καθώς και οι τοίχοι έφεραν ορθομαρμαρώσεις με έξεργα και εγχάρακτα διακοσμητικά θέματα. Το τμήμα της σκηνής που σώθηκε, αποτελεί το κατώτερο σημείο, που περιλαμβάνει μια κυκλική κόγχη κεντρικά και δύο ακόμη δίπλα, οι οποίες έφεραν μαρμάρινους ανδριάντες.
Στο χώρο που καταλαμβάνει το ευρύ προσκήνιο εντοπίστηκαν αρκετά θραύσματα γλυπτών αλλά και μια ομάδα από ακέραια μαρμάρινα έργα τα οποία είχαν πέσει από τις κόγχες του δεύτερου ορόφου της πρόσοψης της σκηνής. Παράλληλα, διέθετε λιθόκτιστο ευρύ αγωγό που περιέβαλε την ορχήστρα και απομάκρυνε τα όμβρια ύδατα κάτω από τη σκηνή.[5]
Στην διάρκεια της τέταρτης φάσης του θεάτρου, δηλαδή κατά τα τέλη του 3ου αι. με αρχές 2ου αι. μ.Χ. παρατηρήθηκε ότι ήταν αισθητή η αρχή της εγκατάλειψης και η λιθολόγηση του θεάτρου. Με την οικονομική πτώση μειώθηκε αισθητά και ο πληθυσμός της Μεσσήνης. Έπειτα από την τροπή που έλαβαν τα πράγματα το θέατρο μετατράπηκε σε λατομείο. Δυτικά του θεάτρου εντοπίζεται η συνοικία του θεάτρου. Μερικά από τα δωμάτια της τελευταίας φάσης του 4ου αι. μ.Χ., κυρίως οι ανδρώνες είχαν δάπεδα με ψηφιδωτά.[6]
Κατά την Πέμπτη και τελευταία φάση, εντοπίστηκαν αρχιτεκτονικά λείψανα βυζαντινού οικισμού κατά μήκος του άνω πλατώματος του θεάτρου. Ο οικισμός αυτός είναι υπεύθυνος για την καταστροφή του επιθεάτρου και ενός τμήματος του εξωτερικού αναλήμματος του κοίλου. Η περιοχή μεταξύ Θεάτρου, Κρήνης Αρσινόης –κτίσμα με δεξαμενή για περισυλλογή υδάτων- καθώς και Αγοράς κατοικήθηκε στην Πρωτοβυζαντινή περίοδο, κυρίως κατά τη διάρκεια του 9ου έως 15ου αι.
Στον τομέα της κεραμικής εντοπίστηκαν θραύσματα αγγείων εφυαλωμένα με γραπτή και εγχάρακτη διακόσμηση. Η χρήση του κοίλου ως «λατομείο» συνεχίστηκε μέχρι τα χρόνια της Ενετοκρατίας.
Σημαντική πληροφορία ήταν ο εντοπισμός πολλών Χριστιανικών τάφων, στα σημεία κοντά στην δυτική και ανατολική πάροδο καθώς και στην επίχωση του προσκηνίου και της ορχήστρας. Μάλιστα στο τμήμα της επίχωσης του κοίλου βρέθηκαν αρκετές επιτύμβιες Χριστιανικές επιγραφές πάνω σε μαρμάρινες πλάκες.[7]
Θέατρο Αρχαίας Μεσσήνης
Παραπομπές
Θέμελης Π.: 19 - 20.
Μποσνάκης Δ., Γκαγκτζής Δ.: 70.
Θέμελης Π.: 20-27.
Θέμελης Π.: 27-28.
Θέμελης Π.: 28-35.
Θέμελης Π.: 36-37.
Θέμελης Π.: 37-39.
Βιβλιογραφία
Θέμελης Π., «Τα θέατρα της Μεσσήνης», Διάζωμα, ΕΝΑΕ, 2010.
Μπαζίνη Έ., Ακολούθησέ με στο αρχαίο θέατρο της Μεσσήνης, Υπουργείο Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων 2015
Μποσνάκης Δ., Γκαγκτζής Δ. «Αρχαία Θέατρα, …θέατρα θέας αξία…», Αθήνα, 1996.
Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω
|
Χώρες της Ευρώπης Άγιος Μαρίνος | Αζερμπαϊτζάν1 | Αλβανία | Ανδόρρα | Αρμενία2 | Αυστρία | Βατικανό | Βέλγιο | Βοσνία και Ερζεγοβίνη | Βουλγαρία | Γαλλία | Γερμανία | Γεωργία2 | Δανία | Δημοκρατία της Ιρλανδίας | Ελβετία | Ελλάδα | Εσθονία | Ηνωμένο Βασίλειο | Ισλανδία | Ισπανία | Ιταλία | Κροατία | Κύπρος2 | Λεττονία | Λευκορωσία | Λιθουανία | Λιχτενστάιν | Λουξεμβούργο | Μάλτα | Μαυροβούνιο | Μολδαβία | Μονακό | Νορβηγία | Ολλανδία | Ουγγαρία | Ουκρανία | ΠΓΔΜ | Πολωνία | Πορτογαλία | Ρουμανία | Ρωσία1 | Σερβία | Σλοβακία | Σλοβενία | Σουηδία | Τουρκία1 | Τσεχία | Φινλανδία Κτήσεις: Ακρωτήρι3 | Δεκέλεια3 | Νήσοι Φερόες | Γιβραλτάρ | Γκέρνσεϋ | Τζέρσεϋ | Νήσος Μαν 1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία. |
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
