Αρχαίο θέατρο Φιλίππων

Ελλάδα

Το αρχαίο θέατρο των Φιλίππων βρίσκεται στην αρχαία πόλη. Η αρχαία πόλη εντοπίζεται στην ανατολική Μακεδονία, συγκεκριμένα στην Περιφερειακή Ενότητα Καβάλας, στην περιοχή που παλαιότερα λεγόταν Κρηνίδες.

Η πόλη των Φιλίππων ιδρύθηκε το 360 π. Χ. ως αποικία των Θασίων και κατείχε στρατηγική θέση. Το 356 π. Χ. ο Φίλιππος Β΄ κατέλαβε την πόλη, ολοκλήρωσε την οχύρωσή της και την μετονόμασε σε Φιλίππους. Στην εποχή αυτή ανάγεται και η πρώτη φάση του αρχαίου θεάτρου. Η πόλη εξελίχθηκε σε μια από τις σημαντικότερες της Μακεδονίας.

Η στιγμή της άνθισης για τους Φιλίππους έγινε τον 2ο αι. μ.Χ,. όπως αποδεικνύεται από τα λαμπρά κτίρια που κοσμούσαν την πόλη, με πιο σημαντικό το ανακαινισμένο της θέατρο.

Στην παλαιοχριστιανική περίοδο η πόλη έγινε σημαντικό αστικό κέντρο με ελληνικό χαρακτήρα.

Τέλος, τον 7ο αι. μ.Χ. ένας ισχυρός σεισμός σε συνδυασμό με τις βαρβαρικές επιδρομές οδήγησαν στη συρρίκνωση της πόλης, η ζωή της οποίας μεταφέρεται στο χώρο της ακρόπολης. Ύστερα από την οθωμανική κατάκτηση η πόλη εγκαταλείπεται.[1]

Περιγραφή Μνημείου

Το αρχαίο θέατρο των Φιλίππων χτίστηκε στα μέσα του 4ου αι. π.Χ. και είναι ένα από τα πρωιμότερα λίθινα θεατρικά οικοδομήματα. Είναι τοποθετημένο στους πρόποδες της ακρόπολης, θέλοντας να επωφεληθεί την κλίση του λόφου της ακρόπολης. Το αρχαίο θέατρο είχε προσανατολισμό προς το νότο με σκοπό να εξασφαλίζει πανοραμική θέα της πόλης στους αρχαίους θεατές.[2] Το μνημείο ήταν κατασκευασμένο από μάρμαρο.

Από το θεατρικό οικοδόμημα των Ύστερων Κλασικών και Ελληνιστικών χρόνων, σώζονται αποσπασματικά στοιχεία. Σε αυτήν την περίοδο χρονολογούνται οι σωζόμενοι αναλημματικοί τοίχοι του κοίλου που το στήριζαν ανατολικά, δυτικά και νότια.

Ορατή ήταν και η παρειά των παρόδων του υστεροελλαδικού θεάτρου, κτισμένη με βάση το ισοδομικό σύστημα. Το άκρο των υστεροελλαδικών παρόδων προς το τμήμα της ορχήστρας εμφάνιζε ιδιαίτερα επιμελημένη λάξευση. Πρόσφατα αποκαλύφθηκε η ύπαρξη αποχετευτικού αγωγού για την απομάκρυνση των όμβριων υδάτων, ο οποίος ήταν τοποθετημένος περιμετρικά της πλακόστρωτης ορχήστρας των ρωμαϊκών χρόνων.

Για το κτίσμα της σκηνής των Υστεροκλασικών και Ελληνιστικών χρόνων δε διαθέτουμε κανένα στοιχείο. Παρά την ύπαρξη αρκετών λιθόκτιστων κτιρίων στα θέατρα της περιοχής, δεν αποκλείεται το θέατρο των Φιλίππων να διέθετε ξύλινο κτίσμα σκηνής.

Κατά τα ρωμαϊκά χρόνια, η αλλαγή της ελληνιστικής πόλης σε ρωμαϊκή αποτυπώθηκε και στο θέατρο της πόλης, το οποίο χρησιμοποιήθηκε ως χώρος πολιτικής δραστηριότητας και προβολής του Ρωμαίου Αυτοκράτορα, αλλά και δημόσιων και θρησκευτικών σκοπών.

Το 2ο αι. μ.Χ. κτίστηκε ένα λαμπρό τριώροφο κτίριο σκηνής που διέθετε ξύλινο προσκήνιο. Η ορχήστρα διευρύνθηκε, ομοίως και το κοίλο πάνω από τις παρόδους. Τα έδρανα επεκτάθηκαν και πάνω από τις παρόδους, οι οποίες καλύφθηκαν με καμάρες. Στο γλυπτό διάκοσμο της σκηνής ήταν ορατή η παρουσία διονυσιακών θεμάτων, τονίζοντας τη σχέση του θεάτρου με το Διόνυσο.

Στα νότια της σκηνής υπήρχε μια πλακόστρωτης πλατείας, η οποία καλύφθηκε από νεότερα κτίρια Παλαιοχριστιανικών Χρόνων.

Η αγάπη και η προτίμηση των Ρωμαίων για τις ιπποδρομίες και τις μονομαχίες, οδήγησε αργότερα στην αλλαγή του ρωμαϊκού θεάτρου σε αρένα και στη γέννηση ενός νέου αρχιτεκτονικού τύπου θεάτρου, του αμφιθέατρου. Με τα θεάματα της αρένας συνδέθηκε και το Θέατρο των Φιλίππων. Το θέατρο μετατρέπεται σε αρένα με την κατεδάφιση του προσκηνίου, την ύψωση του δαπέδου του υποσκηνίου και τη μετατροπή της ορχήστρας σε κυκλική, την αφαίρεση των δύο πρώτων σειρών καθισμάτων του κοίλου και την κατασκευή λίθινου στηθαίου και κιγκλιδωμάτων, για την προστασία των θεατών. Η φάση αυτή χρονολογείται στο 2ο αι. μ.Χ. ή στις αρχές του 3ου αι μ.Χ.[3]

Στη μεγαλύτερη έκτασή του το κοίλο έχει διαμορφωμένα καθίσματα και κλίμακες από αργολιθοδομή με επικάλυψη από τσιμεντοκονία. Το διάζωμα χωρίζει το κοίλο σε δύο τμήματα, που το καθένα διαιρείται σε 8 κερκίδες. Το κάτω τμήμα διαθέτει δέκα σειρές εδωλίων, ενώ το πάνω υπολογίζεται ότι διέθετε δέκα-δώδεκα σειρές.

Μετά την τρίτη φάση των κτιριακών επεμβάσεων στο Θέατρο των Φιλίππων, χρονολογείται στο δεύτερο μισό του 3ου αι. μ.Χ.. Για το στατικό πρόβλημα στήριξης που είχε προκύψει στον αναλημματικό τοίχο του κοίλου και της δυτικής παρόδου κατασκευάστηκαν δύο τόξα αντιστήριξης.[4]
Ανασκαφές

Το θέατρο αποκαλύφθηκε κατά τη διάρκεια των ετών 1921 έως 1937 από τους Γάλλους ανασκαφείς (Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή).

Το 1957, όταν έγινε προσπάθεια αναβίωσης του αρχαίου δράματος σε αρχαία θέατρα, ξεκίνησε και το Φεστιβάλ Φιλίππων-Θάσου. Με αφορμή την πρώτη παράσταση στο θέατρο επαναξεκίνησαν οι ανασκαφικές εργασίες στο μνημείο, καθώς και ταχείς αναστηλωτικές εργασίες.

Κατά την δεύτερη περίοδο των ανασκαφών, 1975-1992, συνεχίζονταν η αρχαιολογική έρευνα με ανασκαφές και αποτυπώσεις του μνημείου.

Το 1992 ξεκινά η τρίτη περίοδος των ανασκαφών, η οποία διήρκησε μέχρι το 2000, όπου τέθηκαν σε εφαρμογή οι αναστηλωτικές έρευνες στο θέατρο των Φιλίππων. Το 1994 το πρόγραμμα αναστήλωσης στο αρχαίο θέατρο Φιλίππων εντάχθηκε στο Β΄ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης (αναστήλωση του ανατολικού αναλημματικού τοίχου του κοίλου, αποκατάσταση του μικρού τόξου αντιστήριξης, μερική αναστήλωση του μεγάλου τόξου αντιστήριξης). Το 2001 το έργο «Ανάδειξη αρχαίου θεάτρου Φιλίππων» εντάχθηκε στο Γ΄ Κ.Π.Σ.. Την περίοδο αυτή ολοκληρώθηκαν οι ανασκαφικές έρευνες στο κτίσμα της σκηνής, της ορχήστρας, της παρόδου και στο επιθέατρο. Παράλληλα πραγματοποιήθηκαν διαδικασίες συντήρησης και στερέωσης, καθώς και αποκατάστασης και αναστήλωσης του κτιρίου της σκηνής, των παρόδων, της ορχήστρας και του επιθεάτρου.

Τέλος, το 2005 ολοκληρώθηκε η αναστήλωση του δυτικού αναλήμματος του θεάτρου, αλλά και η ανασκαφική έρευνα της μεταξύ της δυτικής στοάς και του δυτικού αναλήμματος της περιοχής.[5]
Ιστορία Χρήσης Μνημείου

Το 1957, δόθηκε στο θέατρο των Φιλίππων η πρώτη παράσταση αρχαίου δράματος. Ήταν η πρώτη φορά που το αρχαίο θέατρο απέκτησε μετά από 24 αιώνες ζωή ξανά. Επίσημη έναρξη του Φεστιβάλ Φιλίππων - Θάσου έγινε το 1961, λίγο μετά την αναβίωση του θεάτρου.[6]

Παραπομπές

Μπόνιας, Ζ. «Αρχαίο θέατρο Φιλίππων». diazoma.gr. ΔΙΑΖΩΜΑ. Ανακτήθηκε στις 21 Σεπτεμβρίου 2017.
Μάμαλη, Ό. (2007). ΦΙΛΙΠΠΟΙ, το θέατρο-οι παραστάσεις αρχαίου δράματος 1957-2007. Καβάλα: Υπουργείο Μακεδονίας Θράκης, Δήμος Καβάλας. σελ. 25.
Μάμαλη, Ό. (2007). ΦΙΛΙΠΠΟΙ, το θέατρο-οι παραστάσεις αρχαίου δράματος 1957-2007. Καβάλα: Υπουργείο Μακεδονίας Θράκης, Δήμος Καβάλας. σελ. 38-41.
Μάμαλη, Ό. (2007). ΦΙΛΙΠΠΟΙ, το θέατρο-οι παραστάσεις αρχαίου δράματος 1957-2007. Καβάλα: Υπουργείο Μακεδονίας Θράκης, Δήμος Καβάλας. σελ. 51.
Μάμαλη, Ό. (2007). ΦΙΛΙΠΠΟΙ, το θέατρο-οι παραστάσεις αρχαίου δράματος 1957-2007. Καβάλα: Υπουργείο Μακεδονίας Θράκης, Δήμος Καβάλας. σελ. 55-59.

Μάμαλη, Ό. (2007). ΦΙΛΙΠΠΟΙ, το θέατρο-οι παραστάσεις αρχαίου δράματος 1957-2007. Καβάλα: Υπουργείο Μακεδονίας Θράκης, Δήμος Καβάλας. σελ. 73.

Βιβλιογραφία

Μάμαλη Ό., ΦΙΛΙΠΠΟΙ, το θέατρο-οι παραστάσεις αρχαίου δράματος 1957-2007, Καβάλα 2007, Εκδόσεις: Υπουργείο Μακεδονίας Θράκης, Δήμος Καβάλας
Γ. Καραδέδος, Ι. Βασιλειάδης, Αρχαιολογικός χώρος Φιλίππων, Εκδόσεις: ΔΙΑΖΩΜΑ, 2017

Ιστότοποι

Σωματείο ΔΙΑΖΩΜΑ - Αρχαίο θέατρο Φιλίππων

Γεωγραφία της Ελλάδας

Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω

Χώρες της Ευρώπης

1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία.

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License