Ο ή η Αραφήν (αρχαία ελληνικά: Ἀραφήν), (ο δήμος: Αραφήνος) ήταν αρχαίος οικισμός - πόλη και δήμος της Αιγηίδας (περιοχή της Αρχαίας Αττικής και φυλή της αρχαίας Αθήνας).
Ονομασία
Ο δήμος πήρε το όνομά του από τον μυθικό επώνυμο ήρωα Αραφήνα.[1]
Τοποθεσία του αρχαίου δήμου
Ο δήμος του Αραφήνος, ήταν δήμος της Παραλίας.[2] Βρίσκεται στην ανατολική ακτή της Αττικής βόρεια της Βραυρώνας και του δήμου των Αλών Αραφηνίδων, στην περιοχή της σύγχρονης πόλης της Ραφήνας, η οποία υπάγεται διοικητικά στον Δήμο Ραφήνας - Πικερμίου, ενώ σύμφωνα με τον John S. Traill το κέντρο του δήμου βρίσκεται σε θέση δυτικά της Ραφήνας.[3]
Οι ερευνητές του 19ου αιώνα Ιάκωβος Ρίζος Ραγκαβής[4]και Διονύσιος Σουρμελής,[1] επίσης επιβεβαιώνουν την διαχρονική ύπαρξη του δήμου στην περιοχή της σύγχρονης Ραφήνας.
Αρχαιολογικά ευρήματα
Εκτός από τα διάφορα οικιστικά κατάλοιπα της αρχαίας Ραφήνας, η οποία εκτιμάται ότι βρισκόταν πάνω από το σύγχρονο λιμάνι, στην περιοχή του Δήμου Ραφήνας έχουν επίσης εντοπισθεί ευρήματα της πρωτοελλαδικής ανάπτυξης, καθώς και Βαλανείο της ρωμαϊκής εποχής, ενώ στην παραλία Μαρίκες, στη θέση Ασκηταριό έχουν βρεθεί οχυρωμένοι οικισμοί της πρώιμης εποχής του Χαλκού.[5]
Η συμμετοχή του δήμου στην αρχαία Βουλή
Ο δήμος, η ύπαρξη του οποίου επιβεβαιώνεται και από διάφορες επιγραφές,[6] ως μέλος της Αιγηίδας φυλής, συμμετείχε με 2 βουλευτές στην αρχαία Βουλή των 500, κατά την πρώτη περίοδο (508 – 307/306 π.Χ.). Κατά τη δεύτερη (307/306 – 224/223 π.Χ.) και την τρίτη περίοδο (224/223 – 201/200 π.Χ.) ο δήμος αντιπροσωπευόταν επίσης με 2 βουλευτές στη Βουλή των 600. Κατά την τέταρτη (201/200 π.Χ. – 126/127) και την πέμπτη περίοδο (126/127 – 3ος αιώνας) είναι άγνωστος ο αριθμός βουλευτών–αντιπροσώπων του δήμου.
Οι κάτοικοι του Αραφήνος
Ο δημότης του αρχαίου Αραφήνος ονομαζόταν Αραφήνιος.[7][8] Η περιοχή του δήμου κατοικήθηκε ήδη από τα αρχαία χρόνια και ο αρχικός οικισμός άκμασε χάρη στο λιμάνι, το οποίο δίνει καλή πρόσβαση από/προς τα νησιά των Κυκλάδων. Δύο οικισμοί αυτής της περιόδου βρέθηκαν σε λόφο δύο χιλιόμετρα νότια του λιμανιού της Ραφήνας, ενώ μέχρι σήμερα παραμένουν και διάφορα αρχαιολογικά κατάλοιπα, σε όποια σημεία δεν καλύφθηκαν από τα σύγχρονα κτίρια.
Προσωπικότητες από τον Αραφήνα
Υπήρξαν διάφοροι γνωστοί πολίτες από το δήμο του Αραφήνος, όπως ο Δείφιλος ο Αραφήνιος, ο Δημόφιλος ο Αραφήνιος γιος του Μηνοδότου, ο Διονύσιος ο Αραφήνιος γιος του Επιγένους κ.α.[9]
Δείτε επίσης
Αρχαία Αθήνα
Αιγηίδα φυλή
Παραπομπές - σημειώσεις
Διονύσιος Σουρμελής, "Αττικά: ή περί δήμων Αττικής εν οις και περί τινων μερών του Άστεως". Υπό Διονύσιου Σουρμελή. Έκδοσις πρώτη. Τύποις Αλεξάνδρου Κ. Γκαρπολά, Εν Αθήναις 1854 και "Attika hē peri dēmōn Attikēs en hois kai peri tinōn merōn asteōs", Dionysios Surmelēs, Gkarpola, 1854, σελ. 72-73: [...] "Αραφήν, ο δημότης Αραφήνιος• όνομα του δήμου θηλυκόν, ου η γενικη Αραφήνος• πόθεν έλαβε την ονομασίαν ταύτην είνε άδηλον. Πιθανόν από του ονόματος του πρώτου οικιστού αύτης. Ο δημος ούτος ακρωτηριασθείς εις την πρώτην συλλαβήν του ονόματος του, καλείται Ραφήν, και κοινότερον Ραφίνα• ήτον διηρημένος και ο δήμος ούτος εις δύο δια τήν πλησίασιν της παραλίας εις καθύπερθεν και υπένερθεν και ο μεν παράλιος εκαλείτο Αλαί Αραφηνίδες, και Αλαιείς Αραφήνιοι οι δημόται• ο δε καθύπερθεν μόνον Αραφήν. Την σημερον όμως συνεχωνεύθησαν οι δύο εις εν και καλούνται Ραφήνα. Επειδή δύο δήμοι, ήσαν Αλαιείς, ούτος και ο Αιξωνικός, κατ' εξοχήν Αλαιείς ελέγοντο οι Αραφήνιοι. οι δε Αιξωνικοί Αιξωνείς. Τούτο παρετήρησα και εις τους Αττικούς ρητορας, και εις τους ποιητάς και ιστορικούς Αθηναίους• διο οσάκις οι διδάσκαλοι της γλώσσης απαντώσι μόνον το όνομα Αλαιεύς ή Αλεύς άνευ του προσηγορικού πρέπει να υπακούωσι τον Αραφήνιον. Ο δήμος ούτος ήτον ποτέ ονομαστός δια τον εις τα αυτόθι ναόν της Άρτέμιδος, ης το άγαλμα εκόμισεν η Ιφιγένεια από Ταυρίδος της Σκυθίας, και κατέθεσεν αυτό εις τας Αλάς Αραφήνος. Επειδή δε η πόλις Βραυρών ήτον η πρωτεύουσα του τμήματος τούτου, η Άρτεμις εκλήθη Βραυρωνία, και η εορτή της Βραυρώνια• και ο δήμος Βραυρών ετέλει αυτήν την εορτήν επισήμως και μετά μεγάλης πομπής.". [...]
[...] "Araphen: (Ἀραφήν; Araphḗn). Attic paralia deme of the Aigeis phyle (IG II2 1747; two bouleutai), on the east coast west of Raphina, which has retained the name. Ancient remains (cf. [1. 39]) built over by modern development. A fortified proto-urban centre in Askitario (early Helladic II) [2; 3]". [...], Lohmann, Hans (Bochum), Araphen
John S. Traill: Demos and trittys. Epigraphical and topographical studies in the organization of Attica. Athenians Victoria College, Toronto 1986, p. 128.
Ιάκωβος Ρίζος Ραγκαβής, "Τα Ελληνικά, ήτοι περιγραφή γεωγραφική, ιστορική, αρχαιολογική και στατιστική της αρχαίας και νέας Ελλάδος. Συνταχθείσα υπό Ιακώβου Ρ. Ραγκαβή, εις τρεις τόμους. Ων ο Α' διαλαμβάνει την Στερεάν, Ανατολικήν και Δυτικήν Ελλάδα, ο Β' την Πελοπόννησον και ο Γ' τας νήσους τας τε ελευθέρας και μη, και τον πίνακα, και εκδοθείσα υπό Κωνσταντίνου Αντωνιάδου."... τόμοι 1-3, Εκ του τυπογραφείου Κ. Αντωνιάδου. Εν Αθήναις 1853-1854, Ta Hellēnika: ē toi perigraphē geōgraphikē, historikē, archaiologikē kai statistikē tēs archaias kai neas Hellados, Jakob. R. Rhangabis, 1853. Τόμος 1ος, σελ. 257-258: [...] "Αραφήν, δήμος φυλής Αιγηίδος κατά την ανατολικήν παραλίαν της Αττικής, παρά την αριστεράν όχθην του ποταμού Ερασίνου, μεταξύ του παρά τον Μαραθώνα Φηγέως και του Βραυρώνος και πλησίον των Αλών των απ' αυτού λεγομένων Αραφηνίδων (5 = Στεφ. Βυζ. - Αρποκρατ. - Σουϊδ.)• οι δημόται Αραφήνιοι. - Ο τόπος ο λεγόμενος τανύν Ραφήνα πλησίον της Βραόνας και προς άρκτον του λεγομένου Πόρτο-Ράφτι, και υποκείμενος εις την εκ των κτημάτων του Πετράκη παρά τας Αθήνας μονήν των Ασωμάτων είναι η θέσις του παλαιού δήμου Αραφήνος (1 = Ληκ. Δημ.)".[...]
Ραφήνα Αρχειοθετήθηκε 2016-09-20 στο Wayback Machine., στην ιστοσελίδα: www.rafina-pikermi.gr του Δήμου Ραφήνας - Πικερμίου και Ιστορία του λιμανιού Αρχειοθετήθηκε 2016-09-01 στο Wayback Machine., στην ιστοσελίδα: www.rafina.gr
Αραφην Attica (IG I-III), στην ιστοσελίδα: epigraphy.packhum.org
Αρποκρατίων, «Λεξικόν των δέκα ρητόρων», Ἀραφήνιος: [...] "ἈΡΑΦΗΝΙΟΣ: Ἰσαῖος ἐν τῷ κατ̓ Ἐλπαγόρου καὶ Δημοφάνους. δῆμός ἐστι φυλῆς τῆς Αἰγηΐδος". [...]
«Αραφήν, δήμος της Αιγηίδος φυλής. ο δημότης Αραφήνιος και Αραφηνίς θηλυκόν. το τοπικόν Αραφηνόθεν, Αραφηνήσιν, Αραφηνάδε.» Στέφανος Βυζάντιος, «Εθνικών», Έκδοση 1839: Stephanus (Byzantius), Anton Westermann: “Stephani Byzantii Ethnikōn quae supersunt”, Sumptibus et typis B.G. Teubneri, Λειψία 1839. Σελ 49.
Δημότες του Αραφήνος Αρχειοθετήθηκε 2019-04-04 στο Wayback Machine.. Αναζήτηση με τη λέξη-κλειδί στον τόπο (Place): ARAFHNIOS (στα κεφαλαία αγγλικά), στις ιστοσελίδες: empressattica.com και atheniansproject.com του Προγράμματος «Αθηναίοι» = Athenians Project
Πηγές – βιβλιογραφία
Πρωτογενείς πηγές
Αρποκρατίων, «Λεξικόν των δέκα ρητόρων», Ἀραφήνιος.
Ελληνικές επιγραφές - IG Αραφην Attica (IG I-III).
Δευτερογενείς πηγές
Araphen, στην ιστοσελίδα: referenceworks.brillonline.com,
Ουίλλιαμ Σμιθ, Το συγκεκριμένο λήμμα περιλαμβάνει περιεχόμενο από πηγή, η οποία αποτελεί, πλέον, κοινό κτήμα:
(Αγγλικά) Smith, William, επιμ. (1854–1857). «Attica – 93 (Araphen)». Dictionary of Greek and Roman Geography. Λονδίνο: John Murray. Attica – 93 (Araphen)
John S. Traill: The political organization of Attica: a study of the demes, trittyes, and phylai, and their representation in the Athenian Council,“Attica”. Princeton: American School of Classical Studies at Athens (ASCSA), 1975, ISBN 978-0-87661-514-0
John S. Traill: Demos and trittys. Epigraphical and topographical studies in the organization of Attica. Athenians Victoria College, Toronto 1986, p. 128.
Peter Siewert, "Die Trittyen Attikas und die Heeresreform des Kleisthenes", C.H. Beck, München 1982, ISBN 3406080634, ISBN 9783406080630
A. Milchhoefer, explanatory text, in: E. Curtius, J. A. Kaupert (ed.), "Karten von Attika" 3-6, 1889.
D. Theocharis, "Ανασκαφη εν Αραφηι", in: Praktika 1951, 77-92; 1952, 129-151; 1953, 105-118; 1954,104-113; 1955, 109-117.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
«Araphen». www.ancientworlds.net (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 2 Αυγούστου 2014.[νεκρός σύνδεσμος]
Δήμος Ραφήνας - Πικερμίου, στην ιστοσελίδα: www.rafina-pikermi.gr του Δήμου Ραφήνας - Πικερμίου.
Traill, J. «Places: 579876 (Araphen)». Pleiades. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2017.
Araphen, W Raphina, στις ιστοσελίδες: http://imperium.ahlfeldt.se & https://web.archive.org/web/20170808012018/http://dare.ht.lu.se/, Ψηφιακός Άτλας της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ("Digital Atlas of the Roman Empire", Johan Ahlfeldt, Department of Archaeology and Ancient History, Lund University, Sweden), Πανεπιστήμιο Λουντ, Λουντ, Σουηδία, πρόγραμμα: Pelagios.
Δήμοι της Αιγηίδας φυλής
Τριττύς των Μεσογείων
Γαργηττός Ερχία Ικάριον Ιωνίδαι Κυδαντίδαι Μυρρινούττα Πλώθεια Τείθρας
Τριττύς της Παραλίας
Αλαί αι Αραφηνίδες Αραφήν Οτρύνη Φηγαία Φιλαΐδαι
Τριττύς του Άστεως
Καθύπερθεν Αγκύλη Υπένερθεν Αγκύλη Βατή Διόμεια Ερίκεια Εστιαία Κολλυτός Κολωνός
Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος
Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω
|
Χώρες της Ευρώπης Άγιος Μαρίνος | Αζερμπαϊτζάν1 | Αλβανία | Ανδόρρα | Αρμενία2 | Αυστρία | Βατικανό | Βέλγιο | Βοσνία και Ερζεγοβίνη | Βουλγαρία | Γαλλία | Γερμανία | Γεωργία2 | Δανία | Δημοκρατία της Ιρλανδίας | Ελβετία | Ελλάδα | Εσθονία | Ηνωμένο Βασίλειο | Ισλανδία | Ισπανία | Ιταλία | Κροατία | Κύπρος2 | Λεττονία | Λευκορωσία | Λιθουανία | Λιχτενστάιν | Λουξεμβούργο | Μάλτα | Μαυροβούνιο | Μολδαβία | Μονακό | Νορβηγία | Ολλανδία | Ουγγαρία | Ουκρανία | ΠΓΔΜ | Πολωνία | Πορτογαλία | Ρουμανία | Ρωσία1 | Σερβία | Σλοβακία | Σλοβενία | Σουηδία | Τουρκία1 | Τσεχία | Φινλανδία Κτήσεις: Ακρωτήρι3 | Δεκέλεια3 | Νήσοι Φερόες | Γιβραλτάρ | Γκέρνσεϋ | Τζέρσεϋ | Νήσος Μαν 1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία. |
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
