Αναγυρούς

Ελλάδα

Ο Αναγυρούς ή Ανάγυρος (αρχαία ελληνικά: Ἀναγυροῦς ή Ἀνάγυρος), (ο δήμος: Αναγυρούντος ή Αναγύρου) ήταν αρχαίος οικισμός - πόλη και δήμος της Ερεχθηίδας (περιοχή της Αρχαίας Αττικής και φυλή της αρχαίας Αθήνας).

Ονομασία

Ο δήμος, πήρε το όνομά του από τον μυθικό επώνυμο ήρωα Ανάγυρο, ο οποίος τιμώρησε τους ασεβείς γείτονες, καταστρέφοντας εκ θεμελίων τα σπίτια τους, όταν αυτοί θέλησαν να ατιμάσουν το «Ηρώον» του ή το ιερό άλσος της περιοχής του δήμου. Αυτός ο μύθος τονίζεται ιδιαίτερα από τον Σουίδα, ο οποίος σημειώνει και για το «αναγυράσιο πνεύμα»,[1] αναφερόμενος σε δυο κωμωδίες, μια του Διφύλου και σε μια ακόμα, ομώνυμη, του Αριστοφάνη, οι οποίες χρονολογούνται περί το 418/417 π.Χ. και είναι έργα από τα οποία διασώζονται σήμερα μόνο λίγα αποσπάσματα.[2]

Μια άλλη υπόθεση αναφέρει ότι το όνομα του δήμου προέρχεται από το φυτό με την ονομασία «Αναγυρίς η δύσοσμη», (επιστημονική ονομασία: Anagyris foetida), το οποίο πιθανώς φυόταν στις εκτάσεις του δήμου και το οποίο αναπτύσσεται γενικά στην άμμο και στις πεδιάδες της ερήμου. Το φυτό αυτό το οποίο χρησιμοποιείται στην ιατρική,[3] έχει δυσώδη οσμή, η οποία γίνεται περισσότερο έντονη, όσο περισσότερο τρίβεται.[4]
Τοποθεσία του αρχαίου δήμου

Ο δήμος του Αναγυρούντος, ήταν δήμος της Παραλίας.[5] Η θέση του δήμου βρισκόταν στην ακτή, νότια της Αθήνας και λίγο βόρεια του ακρωτηρίου του Ζωστήρα, [6] μεταξύ των δήμων των Αλών των Αιξωνιδών και του δήμου των Θορών,[7] στην τοποθεσία που σήμερα είναι η περιοχή της Βάρης,[8][9] η οποία υπάγεται σήμερα στον Δήμο Βάρης - Βούλας - Βουλιαγμένης.
Η συμμετοχή του δήμου στην αρχαία Βουλή

Ο δήμος, η ύπαρξη του οποίου επιβεβαιώνεται και από διάφορες επιγραφές,[10] ως μέλος της Ερεχθηίδας φυλής, συμμετείχε με 6 βουλευτές στην αρχαία Βουλή των 500, κατά την πρώτη περίοδο (508 – 307/306 π.Χ.). Κατά τη δεύτερη (307/306 – 224/223 π.Χ.) και την τρίτη περίοδο (224/223 – 201/200 π.Χ.) ο δήμος αντιπροσωπευόταν με 8 βουλευτές στη Βουλή των 600. Κατά την τέταρτη (201/200 π.Χ. – 126/127) και την πέμπτη περίοδο (126/127 – 3ος αιώνας) είναι άγνωστος ο αριθμός βουλευτών–αντιπροσώπων του δήμου.

Ευρήματα - ανασκαφές

Η θέση του δήμου ταυτίζεται με τη σημερινή Βάρη. Υπάρχουν τάφοι και κτερίσματα τα οποία χρονολογούνται από την γεωμετρική περίοδο. Το κέντρο του δήμου βρισκόταν στον λόφο της Λαθούριζας, όπου έχουν ανασκαφεί 25 μικρές οικίες, ιερό και βωμός με ευρήματα όπως πήλινα ειδώλια, πόρπες και σκουλαρίκια, τα οποία χρονολογούνται από τον 7ο-5ο αιώνα π.Χ. Γύρω από το λόφο έχουν βρεθεί θεμέλια κατοικιών και άλλα αρχαία υλικά, μερικά από τα οποία είναι εντοιχισμένα σε νεότερες κατασκευές, όπως ο νεκροταφικός ναός των Αγίων Πάντων. Στη θέση Ασύρματος έχει ανασκαφή κτίριο με είσοδο στην ανατολική πλευρά, το οποίο η αρχαιολόγος Μαρία Σούτου θεωρεί ότι ήταν αγορά, τόπος συνάθροισης των πολιτών και ίσως χώρος άσκησης.[11]

Οι κάτοικοι του Αναγυρούντος
Μαρμάρινη επιτύμβια στήλη της Μνησαγόρας και του Νικοχάρους, σε μάρμαρο, η οποία βρέθηκε στη Βάρη, στην περιοχή του αρχαίου δήμου Αναγυρούντος, περί το 420-410 π.Χ., Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, Αθήνα.

Ο δημότης του αρχαίου Αναγυρούντος ονομαζόταν Αναγυράσιος ή αναφερόταν με τη λέξη «Αναγυρουντόθεν», δηλαδή ότι προέρχεται από τον Αναγυρούντα.[12]

Στην αρχαιότητα ήταν γνωστό το πνεύμα των κατοίκων του δήμου, που αναφερόταν και στις κωμωδίες. Υπήρξε επίσης μια παροιμία, η «Κινείν τον Ανάγυρον» ((αρχαία ελληνικά: Ἀναγύρον κινεῖν), η οποία αναφερόταν σε αυτούς οι οποίοι καταφερόμενοι εναντίον κάποιου, δίνουν τελικά την αφορμή να αποκαλυφθούν τα δικά τους ελαττώματα τα οποία είναι δυσώδη, όπως το φυτό του δήμου δηλαδή την «Αναγυρίδα τη δύσοσμη».[13] Ο δήμος ήταν επίσης γνωστός για τα ψάρια του.[14]

Ο Παυσανίας αναφέρει ότι υπήρχε ναός της Μητρός των θεών (μητέρα των θεών Απόλλωνα και Αρτέμιδας) της Λατούς.[15] Τα ερείπια του δήμου ανακαλύφθηκαν, κατά τον 19ο αιώνα, [16] κοντά στο τότε χωριό της Βάρης.[7] [17] Ήδη από τον πέμπτο αιώνα π.Χ., υπήρχε οχύρωση, πιθανώς και για διευκόλυνση της θαλάσσιας σηματοδότησης, η οποία έλεγχε τις αττικές ακτές από τον Πειραιά προς τη νότια άκρη της.
Προσωπικότητες από τον Αναγυρούντα

Υπήρξαν διάφοροι γνωστοί πολίτες από το δήμο του Αναγυρούντος, όπως ο βουλευτής Βαβύλαος ο Αναγυράσιος γιος του Ξενοκλείδη, ο βουλευτής Δημαίνετος ο Αναγυράσιος, ο βουλευτής Δημήτριος ο Αναγυράσιος, ο στρατηγός Δημόδοκος ο Αναγυράσιος, ο βουλευτής Δημοφών ο Αναγυράσιος, ο βουλευτής Διόδωρος ο Αναγυράσιος γιος του Κροίσου, ο χιλίαρχος Διόδωρος ο Αναγυράσιος γιος του Οινοστράτου, ο βουλευτής Διονύσιος ο Αναγυράσιος, ο βουλευτής Δόκιμος ο Αναγυράσιος, ο ταμίας του ιερού της Αθηνάς Δωρόθεος ο Αναγυράσιος κ.α.[18]
Δείτε επίσης

Αρχαία Αθήνα
Ερεχθηίδα φυλή

Παραπομπές - σημειώσεις

Σούδα (λεξικό), α 1842 Adler.
Rudolf Kassel e Colin Austin, “Poetae Comici Graeci”, III,2, Berlino-New York, De Gruyter, 1984, ISBN 978-3-11-085855-6, pp. 51-62 (Aristofane frr. 41-66).
Πλίνιος ο Πρεσβύτερος, Φυσική Ιστορία, "The natural history of Pliny σελ. 226-227, Book XXVII, chap. 13. The Anagyros or Acopon: Three remedies").
Δανιήλ ο Μάγνης, "Λεξικόν Ιστορικομυθικόν και Γεωγραφικόν, συντεθέν υπό Δανιήλου Δημητρίου Μάγνητος του εκ του Πηλίου όρους εκ κωμοπόλεως Αγίου Λαυρεντίου, εις χρήσιν της ελληνικής νεολαίας". Εκ της Ελληνικής τυπογραφίας Φραγκίσκου Ανδρεώλα. Εν Βενετία 1834. Lexikon historikomythikon kai geographikon (etc.)(Historisch-mythologisches und geographisches Worterbuch etc.) neograece, Daniel Demetrios Magnes, Andreola, 1834, [...] "Ανάγυρος, ή Αναγυρούς, δήμος της Αττικής, εκ της Ερεχθηίδος φυλής (Κάτοικ. Αναγυράσιος, και Επιρρ. Αναγυρουντόθεν). Η δε Παροιμία «Κινείν τον Ανάγυρον» η λεγομένη εις ανθρώπους, οίτινες καταφερόμενοι κατά τινος δίδουσιν αιτίαν να ανακαλυφθώσι τα ίδιά των ελαττώματα, τινές μεν λέγουσιν, ότι ερρέθη εξ αιτίας τινός Ήρωος Αναγύρου, όστις κατέστρεψεν εκ θεμελίων τους οίκους των γειτόνων, οι οποίοι ηθέλησαν να ατιμάσωσι το Ηρώον αυτού, άλλοι δε, από τινος δυσώδους φυτού ούτω καλουμένου, η εις τον δήμον τούτον φυομένου, το οποίον όσον τις το θλίβει, τόσον περισσοτέραν δυσωδίαν αναδίδει, και επομένως γίνεται αίτιος της αηδούς ταύτης αποφοράς ο θλίβων αυτό". [...], σελ. 34.
[...] "Anagyrous: (Ἀναγυροῦς; Anagyroûs). Attic paralia deme of the phyle Erechtheis. Six (eight) bouleutai. Etymologically, A. is derived from the stinking bean-trefoil (Anagyris foetida L.) which favours sand and deserted plains. Localized by Str. 9,1,21 between Halae Aixonides and Thorae on the south-western coast of Attica. Fish from A. are mentioned in Ath. 7,329c; 8,344e. The votive inscription of Archeneus (IG II2 2825) of A. (IG II2 4906), apart from a Pan grotto in Hymettus (= nymph grotto of Vari? [7. 447]) mentioned by Synes. Epist. 136". [...], Hans Lohmann, Anagyrous Αρχειοθετήθηκε 2016-03-04 στο Wayback Machine.
Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής, "Αρχαιολογία. Ιστορία της αρχαίας καλλιτεχνίας", υπό Α. Ρ. Ραγκαβή, τόμοι 1-2, Τύποις Διονυσίου Κορομηλά, Εν Αθήναις 1865 -1866, τόμος 1ος,σελ. 269-270: [...] "Αναγυρούς ή, κατά τον Σουίδαν, Ανάγυρος (6 = Σουίδ. Ανάγυρος.), δήμος φυλής Ερεχθηίδος ή, κατά μόνον τον σχολιαστην του Πλάτωνος, Οιαντίδος (7 = Σχολιαστ. Πλατ. Θεαγ. σ. 384) περί τον δυτικόν αιγιαλόν, μικρόν ανατολικώτερον του ακρωτηρίου Ζωστήρος, μεταξύ Θορών και των Αιξωνίδων Αλών εν τω δήμω τούτω ην ναός Μητρός θεών (8 = Παυσ. Αττ. κ. 31), και σπήλαιον καθιερωμένον εις τας Νύμφας (Νυμφαίον) — Οι δημόται ελέγοντο Αναγυράσιοι — Ο τόπος ούτος κατέστη εις παροιμίαν εκ τίνος φυομένου εκεί δυσώδους φυτού ου η κακή οσμή μετεδίδετο και εις τους δρέποντας' όθεν έλεγον Ανάγυρον κινείν περί εκείνου ος εκίνει πράγματα προς ιδίαν αυτού βλάβην". [...]
Στράβων, «Γεωγραφικά», Θ' 1.21: [...] "Μετὰ δὲ τὸν Πειραιᾶ Φαληρεῖς δῆμος ἐν τῆι ἐφεξῆς παραλίαι• εἶθ᾽ Ἁλιμούσιοι Αἰξωνεῖς Ἁλαιεῖς οἱ Αἰξωνικοὶ Ἀναγυράσιοι• εἶτα Θοραιεῖς Λαμπτρεῖς Αἰγιλιεῖς Ἀναφλύστιοι Ἀζηνιεῖς• οὗτοι μὲν οἱ μέχρι τῆς ἄκρας τοῦ Σουνίου. μεταξὺ δὲ τῶν λεχθέντων δήμων μακρὰ ἄκρα, πρώτη μετὰ τοὺς Αἰξωνέας Ζωστήρ, εἶτ᾽ ἄλλη μετὰ Θοραιέας Ἀστυπάλαια• ὧν τῆς μὲν πρόκειται νῆσος Φάβρα τῆς δ᾽ Ἐλαιοῦσσα• καὶ κατὰ τοὺς Αἰξωνέας δ᾽ ἔστιν Ὑδροῦσσα• περὶ δὲ Ἀνάφλυστόν ἐστι καὶ τὸ Πανεῖον καὶ τὸ τῆς Κωλιάδος Ἀφροδίτης ἱερόν". [...]
John S. Traill: The political organization of Attica: a study of the demes, trittyes, and phylai, and their representation in the Athenian Council,“Attica”. Princeton: American School of Classical Studies at Athens (ASCSA), 1975, ISBN 978-0-87661-514-0, p. 38.
John S. Traill: Demos and trittys. Epigraphical and topographical studies in the organization of Attica. Athenians Victoria College, Toronto 1986, p. 126.
Αναγυρ[νεκρός σύνδεσμος] Attica (IG I-III), στην ιστοσελίδα: epigraphy.packhum.org
Γιώτα Συκκα (12 Αυγούστου 2005). «Βάρη, ο αρχαίος αττικός Δήμος του Αναγυρούντος». Η Καθημερινή. Ανακτήθηκε στις 23 Σεπτεμβρίου 2017.
Στέφανος Βυζάντιος, "Εθνικά", ("Stephani Byzantii Ἐθνικων quæ supersunt." Gr. Edidit Anton Westermann, Λειψία 1839), [...] "Αναγυρούς, δήμος [της] Ερεχθηίδος φυλής. ο δημότης Αναγυρουντόθεν, ομοίως τη εκ τόπου, και Αναγυρούνταδε εις τόπον, και εν τόπω Αναγυρούντι. λέγεται και Αναγυράσιος, εζήτηται δε, πώς έχει το α. έδει γαρ ως Ραμνούσιος, αλλ' έοικε τό ρ αίτιον είναι, φιληδούν τη συντάξει του α, ως το Φλιούς Φλιάσιος". [...], σελ. 41.
Ζηνόβιος, «Επιτομή εκ των Ταρραίου και Διδύμου παροιμιών συντεθείσα κατα στοιχείον», Ἑκατοντάς Β΄2.55: [...] "Ἀνάγυρον κινεῖν: ἔστιν ὁ Ἀνάγυρος (Ἀναγυροῦς) δῆμος Ἀττικός, ἔνθα δυσῶδες φυτὸν φύεται, οὕτω καλούμενον Ἀνάγυρος. Εἴρηται οὖν ἡ παροιμία ἐντεῦθεν ἐπὶ τῶν κινούντων τινὰ ἐπὶ κακῷ ἑαυτῶν. Τινὲς δὲ λέγουσιν ὅτι Ἀνάγυρος ἥρως γέγονεν, ὅστις τοὺς οἴκους τῶν γειτονούντων αὐτῷ ἐκ βάθρων ἀνέστρεψεν, ἐπειδὴ τὸ ἡρῷον αὐτοῦ ὑβρίσαι ἐπεχείρησαν. Μέμνηται ταύτης Ἀριστοφάνης ἐν Λυσιστράτῃ". [...]
Αθήναιος ο Ναυκρατίτης, «Δειπνοσοφισταί», VII, 329c; VIII, 344e.
Παυσανίας, «Ελλάδος Περιήγησις», «Αττικά» 1.31.1: [...] "Ἀναγυρασίοις δὲ Μητρὸς θεῶν ἱερόν•" [...]
Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής, "Αρχαιολογία. Ιστορία της αρχαίας καλλιτεχνίας", υπό Α. Ρ. Ραγκαβή, τόμοι 1-2, Τύποις Διονυσίου Κορομηλά, Εν Αθήναις 1865 -1866, τόμος 1ος, σελ. 270-271: [...] "Κατ' ανατολάς του ακρωτηρίου Ζωστήρος υπάρχει έτερον ακρωτήριον καλούμενον σήμερον Αλικαί, διότι εντός του πλησίον κόλπου εισί τινα αλοπήγια• εντω τόπω τούτω εισί πολλά ερείπια του δήμου Αναγυρούντος αρχόμενα μικρόν υπεράνω των αλοπηγίων και τελευτώντα εις το χωρίον Βάρι• εν τω χωρίω τούτω ευρέθη προ καιρού επιγραφή φέρουσα την λέξιν Αναγυράσιος, όπερ ως σύμφωνον μετά του αναφερομένου υπό του Στράβωνος (1 = Στραβ. β. 9. σ. 398.), αποδεικνύει ότι το Βάρι κείται επί της θέσεως τουϋ Αναγυρούντος• μεταξύ του χωρίου Βάρι και του αιγιαλού εισί στήλαι συντετριμμέναι πιθανώς του ναού της Μητρός των θεών του αναφερομένου υπό του Παυσανίου (2 = Παυσ. Αττ. κ. 31.). Ολίγον κατωτέρω της κορυφής του Ανύδρου ή Μικρού Υμηττού του κατ' εκείνο το μέρος ονομαζομενου Ράψανα (3 = Γκελλ, Οδολογ. Ελλ. σ. 89. κξ.), μετά μίαν ώραν ως έγγιστα από του χωρίου Βάρι βορείως κείται το άντρον ή το Νυμφαίον του Αρχεδήμου το ανακαλυφθεν υπό του Τσάνδλερ και περιγραφέν κατά πρώτον μεν υπό αυτού ημαρτημένως (4 = Τσάνδλερ, Περιηγ. εις Ελλ. κ. 32.), ύστερον δε υπό του Δοδουέλλ (5 = Δοδουέλλ Κλασσ. Περιηγ. 1, 550 κξ.), του Γκέλλ (6 = Γκέλλ. Οδολογ. Ελλ. σ. 89 κξ.), του Πομάρδου (7 = Πομάρδ. 2, σ, 78.) καί του Ληκίου (8 = Ληκ. Δημ.) ακριβέστερον• εν τω άντρω τούτω ευρέθησαν επιγραφαί καί αγάλματα και σταλακτίται περίεργοι, και το λίαν άξιοπαρατήρητον πρόστυπον του Αρχεδήμου κρατούντος δια μιας των χειρών κανόνα και δια της άλλης γλυφείον, και εξειργασμένον ατέχνως κατά τους τύπους της αρχαιοτάτης τέχνης• και επιγραφαι δε κεχαραγμέναι επί των τείχων του άντρου και φέρουσαι το όνομα του Αρχεδήμου δεικνύουσιν ότι ούτος ην Φεραίος και δημότης των Χολλειδών και ότι κατεσκεύασε το άντρον προς τιμήν των Νυμφών, προσέτι δε ότι αι επιγραφαί εχαράχθησαν κατά δύο διαφόρους εποχάς, και κατά δύο διαφόρους διαλέκτους, την Θεσσαλικήν και την Αττικήν (1 = Κρησ. Τ. 2, κ. 5, σ. 224 κξ. - Ληκ. Δημ. - Βοι. Επιγρ.). - Κατά τον Ρος ο Αρχέδημος ην Θηραίος και ουχί Φεραίος (2 = Ρος, Δημ. Χολλείς.)". [...]
William Martin Leake, "The topography of Athens and the Demi", J. Rodwell, 1841, p. 56.

Δημότες του Αναγυρούντος Αρχειοθετήθηκε 2019-04-04 στο Wayback Machine.. Αναζήτηση με τη λέξη-κλειδί στον τόπο (Place): ANAGURASIOS (στα κεφαλαία αγγλικά), στις ιστοσελίδες: empressattica.com και atheniansproject.com του Προγράμματος «Αθηναίοι» = Athenians Project

Πηγές – βιβλιογραφία

Πρωτογενείς πηγές

Αθήναιος ο Ναυκρατίτης, «Δειπνοσοφισταί», VII, 329c; VIII, 344e.
Ζηνόβιος, «Επιτομή εκ των Ταρραίου και Διδύμου παροιμιών συντεθείσα κατα στοιχείον», Ἑκατοντάς Β΄2.55.
Παυσανίας, «Ελλάδος Περιήγησις», «Αττικά» 1.31.1.
Πλίνιος ο Πρεσβύτερος, Φυσική Ιστορία, "The natural history of Pliny, σελ. 226-227, Book XXVII, chap. 13. The Anagyros or Acopon: Three remedies", H. G. Bohn, London 1856).
Στράβων, «Γεωγραφικά», Θ' 1.21.
Ελληνικές επιγραφές - IG Αναγυρ[νεκρός σύνδεσμος], Attica (IG I-III).

Δευτερογενείς πηγές

Anagyrous, στην ιστοσελίδα: referenceworks.brillonline.com,
Ουίλλιαμ Σμιθ, Το συγκεκριμένο λήμμα περιλαμβάνει περιεχόμενο από πηγή, η οποία αποτελεί, πλέον, κοινό κτήμα:
(Αγγλικά) Smith, William, επιμ. (1854–1857). «Anagyrus». Dictionary of Greek and Roman Geography. Λονδίνο: John Murray. Anagyrus
John S. Traill: The political organization of Attica: a study of the demes, trittyes, and phylai, and their representation in the Athenian Council,“Attica”. Princeton: American School of Classical Studies at Athens (ASCSA), 1975, ISBN 978-0-87661-514-0
John S. Traill: Demos and trittys. Epigraphical and topographical studies in the organization of Attica. Athenians Victoria College, Toronto 1986, p. 126.
Peter Siewert, "Die Trittyen Attikas und die Heeresreform des Kleisthenes", C.H. Beck, München 1982, ISBN 3406080634, ISBN 9783406080630
Rudolf Kassel e Colin Austin, “Poetae Comici Graeci”, III,2, Berlino-New York, De Gruyter, 1984, ISBN 978-3-11-085855-6.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

«Anagyrous». www.ancientworlds.net. Ανακτήθηκε στις 11 Σεπτεμβρίου 2014.[νεκρός σύνδεσμος]
Traill, J. «Places: 579863 (Anagyrous)». Pleiades. Ανακτήθηκε στις 19 Ιανουαρίου 2017.
Anagyrous, Vari, στις ιστοσελίδες: http://imperium.ahlfeldt.se & https://web.archive.org/web/20170808012018/http://dare.ht.lu.se/, Ψηφιακός Άτλας της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ("Digital Atlas of the Roman Empire", Johan Åhlfeldt, Department of Archaeology and Ancient History, Lund University, Sweden), Πανεπιστήμιο Λουντ, Λουντ, Σουηδία, πρόγραμμα: Pelagios.

Δήμοι της Ερεχθηίδας φυλής
Τριττύς των Μεσογείων

Κηφισιά Καθύπερθεν Περγασή Υπένερθεν Περγασή Φηγούς Συβρίδαι

Τριττύς της Παραλίας
Αναγυρούς Κηδοί Καθύπερθεν Λαμπτραί Υπένερθεν Λαμπτραί Παμβωτάδαι
Τριττύς του Άστεως
Καθύπερθεν Αγρυλή Υπένερθεν Αγρυλή Ευώνυμον Θημακός

Γεωγραφία της Ελλάδας

Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω

Χώρες της Ευρώπης

1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία.

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License