Αμφιτρόπη

Ελλάδα

Η Αμφιτρόπη[1] ή Αμφιτροπή[2] (αρχαία ελληνικά: Ἀμφιτρόπη), (ο δήμος: Αμφιτροπής) ήταν αρχαίος οικισμός - πόλη και δήμος της Αντιοχίδας (περιοχή της Αρχαίας Αττικής και φυλή της αρχαίας Αθήνας).

Τοποθεσία του αρχαίου δήμου

Ο δήμος της Αμφιτροπής, ήταν δήμος της Παραλίας.[3] Βρισκόταν νοτιοανατολικά της Αθήνας, στην κοιλάδα των Λεγρενών, ανάμεσα στο βουνό Μεγάλο Βάφι δυτικά και το βουνό Σπιθαροπούσι ανατολικά και συνόρευε με τον δήμο της Ατήνης, στα δυτικά στο όρος Μεγάλο Βάφι και με τον δήμο του Σουνίου, στα ανατολικά στο όρος Σπιθαροπούσσι. Στα δυο αυτά όρη υπήρχαν και λαξευμένες επιγραφές των ορίων–συνόρων της με τους άλλους δυο δήμους. Οι σύγχρονοι ερευνητές θεωρούν ότι βρίσκεται κοντά στο Μητροπήσι και το κέντρο του δήμου βρισκόταν σε θέση ανάμεσα στη Συντερίνα, Πουσιπήλια και Μεγάλα Πεύκα.[4][5]

Σύμφωνα με τον αρχαιολόγο Ανδρέα Καπετάνιο, ο οποίος αναφέρεται στο χώρο και τους ανθρώπους, με βάση την αρχαία τοπογραφία των οικισμών και των δήμων της Λαυρεωτικής: «Οι αρχαίοι δήμοι της Λαυρεωτικής, συναπαρτίζονται από την Ανάφλυστο, τους Φρεαρρίους, τη Βήσα, την Αμφιτροπή, το Θράσυμο, το Λαύρειο, τη Μαρώνεια, τον Θορικό, το Σούνιο (με τη Νάπη και την Σκοπιά) και την Ατήνη. Κάποια από τα ονόματα αυτά φαίνεται να είναι τοπωνύμια που προσδιορίζουν θέσεις μεταλλείων εντός των ορίων των δήμων, όπως η Σκοπιά και η Νάπη εντός του Δήμου Σουνίου. Κάποια άλλα πιθανώς να αντιστοιχούν σε "δορυφορικούς" οικισμούς, που συναπαρτίζουν έναν δήμο, όπως έχει προταθεί για τους Φρεαρρίους ως οικιστικό πυρήνα εντός της Αναφλύστου».[6]

Για τη θέση στο χωριό Μητροπήσι ή Μητρομπίσιο, το οποίο αναφερόταν και ως Μετροπίστι ή Μετρόπισι,[7] ή Μιτροπή ή Μιτροπήσι[8] υπάρχουν αναφορές και από ερευνητές του 19ου αιώνα.

Σε διάφορες περιοχές, οι οποίες υπάγονταν παλαιότερα στον πρώην Δήμο Κερατέας, ο οποίος έχει ενσωματωθεί σήμερα στον Δήμο Λαυρεωτικής, βρίσκονταν οι αρχαίοι δήμοι των Δειραδιωτών, του Ποταμού Δειραδιωτών (θέση Άγιος Γιάννης-Φοβόλες), της Αμφιτροπής (Μητροπήσι), της Βήσας (Μπαρμπαλιάκη), της Αιγιλίας (Όλυμπος), των Κυρτιαδών ή Κυρτειδών (κοντά στη Κακή Θάλασσα ή το Δασκαλειό), του Θορικού,των Φρεαρίων (Αρί ή Μαρκάτι ή Όλυμπος) και της Κεφαλής (περιοχή Αγίου Σεραφείμ Ρουτζέρι Μεσοχώρι).[9]
Η συμμετοχή του δήμου στην αρχαία Βουλή

Ο δήμος, η ύπαρξη του οποίου επιβεβαιώνεται και από διάφορες επιγραφές,[10] ως μέλος της Αντιοχίδας φυλής, συμμετείχε με 2 βουλευτές στην αρχαία Βουλή των 500, κατά την πρώτη περίοδο (508 – 307/306 π.Χ.). Κατά τη δεύτερη (307/306 – 224/223 π.Χ.) και την τρίτη περίοδο (224/223 – 201/200 π.Χ.) ο δήμος αντιπροσωπευόταν με 3 βουλευτές στη Βουλή των 600. Κατά την τέταρτη (201/200 π.Χ. – 126/127) και την πέμπτη περίοδο (126/127 – 3ος αιώνας) είναι άγνωστος ο αριθμός βουλευτών–αντιπροσώπων του δήμου.
Οι κάτοικοι της Αμφιτροπής

Ο δημότης της αρχαίας Αμφιτροπής ονομαζόταν Αμφιτροπαιεύς ή Αμφιτροπεύς [1][11]ή γινόταν χρήση της λέξης «Αμφιτροπήθεν», δηλαδή προέρχεται από την Αμφιτροπή. Στον δήμο της Αμφιτροπής, η οποία βρίσκεται στην ευρύτερη περιοχή των ορυχείων του Λαυρίου, υπολογίζεται ότι υπήρχαν οκτώ ή εννέα ορυχεία, στα οποία εργάζονταν πολλοί από τους δημότες. Σύμφωνα επίσης με τον Αισχίνη,[12] ο πατέρας του Τιμάρχου αναγκάστηκε να πουλήσει τα κτήματα–ακίνητα, τα οποία του ανήκαν στον δήμο αυτόν, για να αποφύγει την καταβολή απέναντι στη Λειτουργία. Η Λειτουργία ήταν γνωστή στην αρχαία Ελλάδα ως μια δημόσια υπηρεσία, η οποία είχε το χαρακτήρα θεσμού, ήταν καθιερωμένη από την ίδια την Πόλη–κράτος, όπου τα πλουσιότερα μέλη της πόλης (πολίτες ή μέτοικοι), περισσότερο ή λιγότερο οικειοθελώς, χρηματοδοτούσαν το κράτος από τον προσωπικό τους πλούτο. Η νομιμότητά της προερχόταν από την ιδέα ότι «η προσωπική περιουσία διακατέχεται μόνο μέσω της έγκρισης–αντιπροσώπευσης από την ίδια την πόλη».
Προσωπικότητες από την Αμφιτροπή

Υπήρξαν διάφοροι γνωστοί πολίτες από τον δήμο της Αμφιτροπής, όπως ο βουλευτής Διοκλής ο Αμφιτροπαιεύς γιος του Φιλαρχίδου, ο βουλευτής Διοτίμος ο Αμφιτροπαιεύς, ο Διογένης ο Αμφιτροπήθεν, ο Διογένης ο Αμφιτροπήθεν γιος του Διονυσίου, ο Διόδωρος ο Αμφιτροπήθεν πατέρας της Πυθιάς, ο Διόνυσος ο Αμφιτροπήθεν, ο Διόφαντος ο Αμφιτροπήθεν κ.α.[13]
Δείτε επίσης

Αρχαία Αθήνα
Αντιοχίδα φυλή

Παραπομπές - σημειώσεις

Στέφανος Βυζάντιος, "Εθνικά", ("Stephani Byzantii Ἐθνικων quæ supersunt". Gr. Edidit Anton Westermann, Λειψία 1839), [...] "Αμφιτρόπη, δήμος της Αντιοχίδος φυλής, ο δημότης Αμφιτροπαιεύς. τα τοπικά Αμφιτροπήθεν εκ τόπου, Αμφιτροπήνδε εις τόπον και Αμφιτροπήσι εν τόπω δοκεί δε τό Αμφιτροπαιεύς εξ άλλου είναι, του Αμφιτροπαίος. τα γάρ εις ευς από των εις η θηλυκών ισοσυλλαβεί τοις πρωτοτύποις' Σινώπη Σινωπεύς". [...], σελ. 41.
Ησύχιος, «Γλώσσαι», Α: [...] "<Ἀμφιτροπή>· δῆμος τῆς Ἀντιοχίδος φυλῆς". [...]
[...] "Amphitrope: (Ἀμφιτροπή; Amphitropḗ). Attic paralia deme of the phyle Antiochis (IG II2 1750). Two bouleutai. From [3] onwards localized near Metropisi, nowadays in the Legrena valley with the deme's centre at Sinterina-Pussipelia [1. 88 ff.]. Its borders with Atene in the west on Mount Megalo Baphi, and with Sounion in the east on Mount Spitharopussi are marked by rock-hewn horos inscriptions [1. 54; 2 (new find in 1994)]. A. with its evidence of eight to nine mines was one of the smaller exploitation areas ( Mining) of Laurion". [...], Lohmann, Hans (Bochum), Amphitrope
John S. Traill: Demos and trittys. Epigraphical and topographical studies in the organization of Attica. Athenians Victoria College, Toronto 1986, p. 140.
ΥΑ Α/Φ31/17670/1328/21-6-1975 - ΦΕΚ 759/Β/23-7-1975: Περί χαρακτηρισμού περιοχής Μεγάλης Πεύκας - Καμαρίζης - Λεγραινών Σουνίου Αττικής ως τόπου ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους, χρήζοντος ειδικής κρατικής προστασίας. Αρχαιολ. Χώρος Λαυρεωτικής - Περιοχές: Άνω και Κάτω Σουνίου, αρχαιολ. χώρος Σουνίου, Μεγάλα Πεύκα, Αγία Τριάδα, Σούριζα, Σπιθαροπούσι, Χάος, Έλαφος κ.λ.π. και η Ε.Β.Ο. και ΥΑ ΥΠΠΟ/ΓΔΑΠΚ/ΑΡΧ/Α1/Φ02/46740/3246/2-9-2003 - ΦΕΚ 1268/Β/4-9-2003: Έγκριση αναοριοθέτησης αρχαιολογικού χώρου Συντερίνας στη Λαυρεωτική, επαναπροσδιορισμού Ζώνης Α΄ και οριοθέτησης Ζώνης Β΄., σύμφωνα με το Διαρκή Κατάλογο των Κηρυγμένων Αρχαιολογικών χώρων και Μνημείων της Ελλάδος, της Διεύθυνσης Εθνικού Αρχείου Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού.
Ανδρέας Καπετάνιος, "Ο χώρος και οι άνθρωποι στην αρχαία τοπογραφία της Λαυρεωτικής", σελ. 183-198, από το συλογικό έργο: "Αρχαιολογικές Συμβολές", Τόμος Α: Αττική - ΚΣΤ’ και Β’ Εφορείες Προϊστορικών & Κλασικών Αρχαιοτήτων, επιμέλεια: Μαρία Δόγκα-Τόλη, Σταυρούλα Οικονόμου, έκδοση: Ίδρυμα Νικολάου & Ντόλλης Γουλανδρή - Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, Αθήνα 2013, ISBN 978-618-5060-00-8 και ISBN 978-960-7064-99-8, σελ. 189.
Ιάκωβος Ρίζος Ραγκαβής, "Τα Ελληνικά, ήτοι περιγραφή γεωγραφική, ιστορική, αρχαιολογική και στατιστική της αρχαίας και νέας Ελλάδος. Συνταχθείσα υπό Ιακώβου Ρ. Ραγκαβή, εις τρεις τόμους. Ων ο Α' διαλαμβάνει την Στερεάν, Ανατολικήν και Δυτικήν Ελλάδα, ο Β' την Πελοπόννησον και ο Γ' τας νήσους τας τε ελευθέρας και μη, και τον πίνακα, και εκδοθείσα υπό Κωνσταντίνου Αντωνιάδου."... τόμοι 1-3, Εκ του τυπογραφείου Κ. Αντωνιάδου. Εν Αθήναις 1853-1854, Ta Hellenkika: etoi perigraphe, geographike, historike, archaiologike, kai statistike tes archaias kai neas Hellados, Iakobos R. Rankabes, Ek tou typ. K. Antoniadou, 1853, Τόμος 1, σελ. 266: [...] "Αμφιτροπή, δήμος φυλής Αντιοχίδος κείμενος, κατά την μαρτυρίαν του Αισχίνου (4 = Αισχίν. κατά Τιμ. & 101,) και τινος υπαρχούσης έτι επιγραφής (5 = Τσάνδλερ επιγρ. 2, 10, σ. 49 - Βοίκ. σωμ. επιγρ. αρ 471. ιδ. αρ. 626.), επί του Λαυρίου, κατά την χώραν των μεταλλείων. - Ο Στουάρτος (6 = Στουαρτ. Αρχαιοτ. Αθην. 2, σ. 220.) κινηθείς- εκ της οπωσούν ομοιότητος των ονομάτων, εξέλαβεν ότι το επί της οδού της εκ Θορικού προς Κερατιάν χωρίον Μετροπίστι, όπερ αυτός ονομάζει Μετρόπισι κείται επί της θέσεως της Αμφιτροπής.". [...]
Διονύσιος Σουρμελής, "Αττικά: ή περί δήμων Αττικής εν οις και περί τινων μερών του Άστεως". Υπό Διονύσιου Σουρμελή. Έκδοσις πρώτη. Τύποις Αλεξάνδρου Κ. Γκαρπολά, Εν Αθήναις 1854 και "Attika hē peri dēmōn Attikēs en hois kai peri tinōn merōn asteōs", Dionysios Surmelēs, Gkarpola, 1854, σελ. 56: [...] "Αμφιτροπή, ο δημότης Αμφιτροπεύς. Το όνομα του δήμου τούτου διετηρήθη δια μικράς κολοβώσεως• καλείται δε Μιτροπή, και το δοτικοφανές έπίρρημα αμφιτροπήσι, Μιτροπήσι λέγεται παρά τοις χωρικοίς. Απέχει δε της κώμης Κερατίας ημίσειαν περίπου ώραν". [...]
Κερατέα Ιστορική Αναδρομή Αρχειοθετήθηκε 2016-03-14 στο Wayback Machine., από την ιστοσελίδα: hpolhmas.com
Αμφιτρ Attica (IG I-III), στην ιστοσελίδα: epigraphy.packhum.org
Δανιήλ ο Μάγνης, "Λεξικόν Ιστορικομυθικόν και Γεωγραφικόν, συντεθέν υπό Δανιήλου Δημητρίου Μάγνητος του εκ του Πηλίου όρους εκ κωμοπόλεως Αγίου Λαυρεντίου, εις χρήσιν της ελληνικής νεολαίας". Εκ της Ελληνικής τυπογραφίας Φραγκίσκου Ανδρεώλα. Εν Βενετία 1834. Lexikon historikomythikon kai geographikon (etc.)(Historisch-mythologisches und geographisches Worterbuch etc.) neograece, Daniel Demetrios Magnes, Andreola, 1834, [...] "Αμφιτροπή, δήμος της Αττικής, εκ της Αντιοχίδος φυλής (Κάτοικ. Αμφιτροπεύς, και Eπιρρ. Αμφιτροπήθεν)". [...], σελ. 33.
Αισχίνης, «Κατά Τιμάρχου», 101: [...] "Μαρτυρίαι ὡς τοίνυν ἐκέκτητο ὁ πατὴρ αὐτοῦ ἀργύριον οὐκ ὀλίγον, ὃ οὗτος ἠφάνικε, τοῦθ᾽ ὑμῖν ἐπιδείξω. φοβηθεὶς γὰρ τὰς λῃτουργίας ἀπέδοτο ἃ ἦν αὐτῷ κτήματα ἄνευ τῶν ἀρτίως εἰρημένων, χωρίον Κηφισιᾶσιν, ἕτερον Ἀμφιτροπῆσιν, ἐργαστήρια δύο ἐν τοῖς ἀργυρείοις, ἓν μὲν ἐν Αὐλῶνι, ἕτερον δ᾽ ἐπὶ Θρασύλλῳ". [...]

Δημότες της Αμφιτροπής Αρχειοθετήθηκε 2019-04-04 στο Wayback Machine.. Αναζήτηση με τη λέξη-κλειδί στον τόπο (Place): AMFITROPAIEUS και AMFITROPHQEN (στα κεφαλαία αγγλικά), στις ιστοσελίδες: empressattica.com και atheniansproject.com του Προγράμματος «Αθηναίοι» = Athenians Project

Πηγές – βιβλιογραφία

Πρωτογενείς πηγές

Αισχίνης, «Κατά Τιμάρχου», 101.
Ησύχιος, «Γλώσσαι», Α.
Ελληνικές επιγραφές - IG Αμφιτρ Attica (IG I-III).

Δευτερογενείς πηγές

Amphitrope, στην ιστοσελίδα: referenceworks.brillonline.com,
Ουίλλιαμ Σμιθ, Το συγκεκριμένο λήμμα περιλαμβάνει περιεχόμενο από πηγή, η οποία αποτελεί, πλέον, κοινό κτήμα:
(Αγγλικά) Smith, William, επιμ. (1854–1857). «Attica - 86 (Amphitrope)». Dictionary of Greek and Roman Geography. Λονδίνο: John Murray. Attica - 86 (Amphitrope)
John S. Traill: The political organization of Attica: a study of the demes, trittyes, and phylai, and their representation in the Athenian Council, “Attica”. Princeton: American School of Classical Studies at Athens (ASCSA), 1975, ISBN 978-0-87661-514-0
John S. Traill: Demos and trittys. Epigraphical and topographical studies in the organization of Attica. Athenians Victoria College, Toronto 1986, p. 140.
Peter Siewert, "Die Trittyen Attikas und die Heeresreform des Kleisthenes", C.H. Beck, München 1982, ISBN 3406080634, ISBN 9783406080630
Ανδρέας Καπετάνιος, "Ο χώρος και οι άνθρωποι στην αρχαία τοπογραφία της Λαυρεωτικής", σελ. 183-198, από το συλογικό έργο: "Αρχαιολογικές Συμβολές", Τόμος Α: Αττική - ΚΣΤ’ και Β’ Εφορείες Προϊστορικών & Κλασικών Αρχαιοτήτων, επιμέλεια: Μαρία Δόγκα-Τόλη, Σταυρούλα Οικονόμου, έκδοση: Ίδρυμα Νικολάου & Ντόλλης Γουλανδρή - Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, Αθήνα 2013, ISBN 978-618-5060-00-8 και ISBN 978-960-7064-99-8

Εξωτερικοί σύνδεσμοι
wiktionary logo
Το Βικιλεξικό έχει σχετικό λήμμα:
Αμφιτροπή

«Amphitrope». www.ancientworlds.net (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 12 Αυγούστου 2014.[νεκρός σύνδεσμος]
Δήμος Λαυρεωτικής, στην ιστοσελίδα www.lavreotiki.gr του Δήμου Λαυρεωτικής.
Traill, J. «Places: 579862 (Amphitrope?)». Pleiades. Ανακτήθηκε στις 19 Απριλίου 2017.
Amphitrope?, Pousipelia Megalo Peuka, στις ιστοσελίδες: http://imperium.ahlfeldt.se & https://web.archive.org/web/20170808012018/http://dare.ht.lu.se/, Ψηφιακός Άτλας της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ("Digital Atlas of the Roman Empire", Johan Ahlfeldt, Department of Archaeology and Ancient History, Lund University, Sweden), Πανεπιστήμιο Λουντ, Λουντ, Σουηδία, πρόγραμμα: Pelagios.
Amphitrope, Lexicon of Greek Personal Names (LGPN).
Amphitrope, Attic Inscriptions Online.

Δήμοι της Αντιοχίδας φυλής
Τριττύς των Μεσογείων

Ειτέα Εροιάδαι Κολωναί Κριώα Παλλήνη Σημαχίδαι

Τριττύς της Παραλίας
Αιγιλία Αμφιτρόπη Ανάφλυστος Ατήνη Βήσα Θοραί
Τριττύς του Άστεως
Αλωπεκή

Γεωγραφία της Ελλάδας

Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος

Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω

Χώρες της Ευρώπης

1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία.

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License