Άφιδνα

Ελλάδα

Η Άφιδνα[1] ή στον πληθυντικό: οι Αφίδναι ή οι Αφίδνες[2][3] ή οι Άφιδναι [4] (αρχαία ελληνικά: Ἄφιδνα ή Ἀφίδναι), (ο δήμος: Αφιδνών), ήταν αρχαίος οικισμός - πόλη και δήμος της Αιαντίδας (περιοχή της Αρχαίας Αττικής και φυλή της αρχαίας Αθήνας).

Ο Στράβων, αναφερόμενος στον ιστορικό Φιλόχορο και το έργο του «Ατθίς» (ή Ατθίδες ή Ιστορίαι) λέει ότι η Άφιδνα ήταν μια από τις δώδεκα πόλεις, οι οποίες ιδρύθηκαν στην Αττική από τον μυθικό βασιλιά της Αθήνας, Κέκροπα και αργότερα ο Θησέας την ένωσε με την πόλη της αρχαίας Αθήνας.[5] Στη συνέχεια έγινε ένας από τους δήμους της Αττικής (δήμος Αφιδνών) και ανήκε αρχικά στην Αιαντίδα φυλή.

Ονομασία

Ο δήμος πήρε το όνομά του από τον μυθικό επώνυμο ήρωα Άφιδνο. Ο Άφιδνος ήταν αυτός, ο οποίος φύλαξε στο σπίτι του την Ωραία Ελένη, όταν την απήγαγε σε νεανική ηλικία ο Θησέας με τη βοήθεια του Πειρίθου και τη μετέφερε στις Αφίδνες προκειμένου να την κρύψει. Την Ελένη ανέλαβε να φροντίζει στις Αφίδνες, η μητέρα του Θησέα, η Αίθρα. Όταν οι αδελφοί της Ελένης, οι Διόσκουροι, εισέβαλαν στην Αττική για να απελευθερώσουν την αδελφή τους, οδηγήθηκαν στις Αφίδνες, κατά μια εκδοχή από τους κατοίκους της Δεκέλειας και τον ίδιο τον Δέκελο, ο οποίος είχε εκνευρισθεί από την υπεροψία του Θησέα, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο,[6] ή κατά μια άλλη εκδοχή από τον Ακάδημο, σύμφωνα με τον Πλούταρχο.[7] Κατάφεραν να εισβάλουν στο φρούριο των Αφιδνών, το ισοπέδωσαν και έφτασαν στο στόχο τους να απελευθερώσουν και να μεταφέρουν την αδελφή τους στην Σπάρτη [3] ενώ παράλληλα, ως αντεκδίκηση, απήγαγαν την μητέρα του Θησέα Αίθρα λαμβάνοντας της ως δούλη.[8][9] Η Αίθρα θα συνοδεύσει την Ελένη αργότερα στην Τροία, από όπου και θα απελευθερωθεί, μετά από τον Τρωικό Πόλεμο, από τα εγγόνια της.
Τοποθεσία του αρχαίου δήμου

Ο δήμος των Αφιδνών, ήταν δήμος των Μεσογείων.[10] Βρισκόταν σε απόσταση λίγο περισσότερη από120 στάδια από τον κύριο οικισμό της αρχαίας Αθήνας (περίπου 26 χιλιόμετρα ή 16 μίλια, στο ήμισυ της απόστασης από τον δήμο του Μαραθώνα και λίγο λιγότερο της απόστασης από τον δήμο της Δεκέλειας), και ήταν μεταξύ των δήμων της Δεκέλειας και του Ραμνούντα.[11] Το κέντρο του δήμου, δηλαδή η ακρόπολη των αρχαίων Αφιδνών,[12] εστιάζεται από τους σύγχρονους ερευνητές στη θέση Κοτρώνι,[13] ή λόφο Κοτρόνι, που βρίσκεται ανάμεσα στα σύγχρονα χωριά Καπανδρίτι,[14][3] και Αφίδνες (γνωστές παλαιότερα και ως Κιούρκα), τα οποία ανήκουν και τα δυο διοικητικά στον Δήμο Ωρωπού.[15]

Αναφορά για την ακρόπολη–φρούριο των Αφιδνών,[15] στην κορυφή του όρους Κοτρώνι, είχε κάνει κατά τον 19ο αιώνα, εκτός από τους ερευνητές της εποχής εκείνης[3] [16] και ο Βρετανός, τοπογράφος, αρχαιολόγος και περιηγητής Ουίλιαμ Μάρτιν Ληκ, ο οποίος, σύμφωνα με τα αρχαιολογικά ευρήματα, θεωρούσε ότι πιθανότατα ήταν κατά την αρχαιότητα οχυρωμένη θέση.[17]
Ανασκαφές στο Κοτρώνι Καπανδριτίου

Οι ανασκαφές στο Κοτρώνι Καπανδριτίου, όπου πιθανολογείται ότι βρισκόταν η ακρόπολη των αρχαίων Αφιδνών, ξεκίνησαν το 2005, ως ερευνητικό πρόγραμμα του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών,[18] με διττό χαρακτήρα, εκπαιδευτικό και ερευνητικό, και συνεχίζονται ως σήμερα, σε συνεργασία και με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ανατολικής Αττικής. Στην περιοχή του Κοτρωνίου, βρέθηκε και νεκροταφείο, το οποίο χρονολογείται μεταξύ του 2.000 π.Χ. και του 1.600 π.Χ.[15]
Η συμμετοχή του δήμου στην αρχαία Βουλή

Ο δήμος, η ύπαρξη του οποίου επιβεβαιώνεται και από διάφορες επιγραφές,[19] ως μέλος αρχικά της Αιαντίδας φυλής, συμμετείχε με 16 βουλευτές στην αρχαία Βουλή των 500, κατά την πρώτη περίοδο (508 – 307/306 π.Χ.). Κατά τη δεύτερη περίοδο (307/306 – 224/223 π.Χ.) ο δήμος αντιπροσωπευόταν επίσης από 16 βουλευτές στη Βουλή των 600. Κατά την τρίτη περίοδο (224/223 – 201/200 π.Χ.) ο δήμος ενσωματώθηκε στην Πτολεμαΐδα φυλή με 16 βουλευτές. Κατά την τέταρτη (201/200 π.Χ. – 126/127) και την πέμπτη περίοδο (126/127 – 3ος αιώνας) ο δήμος ενσωματώθηκε στην Αδριανίδα φυλή με άγνωστο ο αριθμό βουλευτών–αντιπροσώπων του δήμου.
Οι κάτοικοι των Αφιδνών

Ο δημότης των αρχαίων Αφιδνών ονομαζόταν Αφιδναίος. Ο δήμος σύμφωνα με τους συγγραφείς Σκαρλάτο Βυζάντιο[20] και Ιάκωβο Ρίζο Ραγκαβή[3] ανήκε είτε στην Αιαντίδα, είτε την Λεοντίδα φυλή, ενώ οι συγγραφείς Στέφανος Βυζάντιος και Δανιήλ ο Μάγνης, τον αναφέρουν μόνο ως δήμο της Λεοντίδας φυλής.[21][22] Η εκτίμηση των σύγχρονων ερευνητών είναι ότι ο δήμος ανήκε αρχικά στην Αιαντίδα φυλή. Οι Αφίδνες βρισκόντουσαν στην αρχαία οδό προς το Αμφιαράειο[23] και τον Ωρωπό.
Η εξέλιξη ως τις σύγχρονες Αφίδνες
Κύριο λήμμα: Αφίδνες

Η κατοίκηση της ευρύτερης περιοχής των Αφιδνών συνεχίστηκε και στα χρόνια που ακολούθησαν την κλασική εποχή. Κατά τον Μεσαίωνα η περιοχή του δήμου και του όρους στο οποίο βρισκόταν η αρχαία πόλη ονομάστηκε Κοτρόνιον. Ο νεώτερος οικισμός, ο οποίος σήμερα φέρει το όνομα Αφίδνες, ονομαζόταν παλαιότερα Κιούρκα, ενώ μετονομάστηκαν σε Αφίδνες το 1919. Οι σύγχρονες Αφίδνες, οι οποίες ανήκουν διοικητικά στον Δήμο Ωρωπού, σήμερα είναι χωριό, το οποίο βρίσκεται σε υψόμετρο 360 μέτρων και απέχει 34 χιλιόμετρα από την Αθήνα. Συνορεύει προς τα ανατολικά με το Καπανδρίτι και το Πολυδένδρι, προς τα νότια με τον Άγιο Στέφανο και τη λίμνη του Μαραθώνα και βόρεια με τη Μαλακάσα και την Πάρνηθα.[15] Το 2001 οι Αφίδνες είχαν 2.543 κατοίκους, ενώ το 2011, υπολογίζονταν, με βάση την επίσημη απογραφή, σε 3.642 κατοίκους.
Προσωπικότητες από τις Αφίδνες

Υπήρξαν διάφοροι γνωστοί πολίτες από τον δήμο των Αφιδνών, όπως ο θεσμοθέτης Βάχχιος ο Αφιδναίος γιος του Σωπόλιδος, ο Δάφνις ο Αφιδναίος γιος του Φανοδίκου, ο βουλευτής Δεινίας ο Αφιδναίος γιος του Δεινία, ο βουλευτής Δημήτριος ο Αφιδναίος, ο πολιτικός Δημοκράτης ο Αφιδναίος, ο Δικαιογένης ο Αφιδναίος γιος του Προξένου, ο βουλευτής Διόδωρος ο Αφιδναίος, ο βουλευτής Διοκρέων ο Αφιδναίος γιος του Κρέοντος, ο βουλευτής Διονύσιος ο Αφιδναίος γιος του Μελίτωνος, ο βουλευτής Διοπείθης ο Αφιδναίος, ο Θουτίμος (= Θεοτίμος) ο Αφιδναίος γιος του Αριστογείτονος[24] κ.α.[25] Από τους πλέον γνωστούς, οι οποίοι είχαν κάποιου είδους σχέση με το δήμο ή την περιοχή του ήταν επίσης οι:

Καλλίμαχος, γεννήθηκε τον έκτο αιώνα π.Χ., (είχε ενταχθεί στον δήμο).
Δημοσθένης (συνονόματος του διάσημου ρήτορα του δήμου Παιανίας), γεννήθηκε τον πέμπτο αιώνα π.Χ., (είχε ενταχθεί στον δήμο).
Δρακοντίδης, γεννήθηκε τον πέμπτο αιώνα π.Χ., (είχε ενταχθεί στον δήμο).
Καλλίστρατος, γεννήθηκε στα τέλη του πέμπτου ή στις αρχές του τέταρτου αιώνα π.Χ., (είχε ενταχθεί στον δήμο).

Δείτε επίσης

Αρχαία Αθήνα
Αιαντίδα φυλή
Πτολεμαΐδα φυλή
Αδριανίδα φυλή

Παραπομπές - σημειώσεις

[...] "Άφιδνα, η και Αφίδνες, οι: Αρχαία πόλη της Αττικής (σήμερα Κιούρκα)". [...], Άφιδνα
[...] "Αφίδναι/-ες: Μία από τις δώδεκα αρχικές πόλεις που ιδρύθηκαν στην Αττική από τον μυθικό βασιλιά Κέκροπα. Κατά την άλλη παράδοση, στις Α. -υπάρχει και τύπος Άφιδνα– είχε κρύψει ο Θησέας την Ελένη της Σπάρτης. Την ανακάλυψαν και τη γύρισαν στην πόλη της τα αδέλφια της οι Διόσκουροι, όταν ο Δέκελος, επώνυμος ήρωας της γειτονικής Δεκέλειας, τους φανέρωσε το κρησφύγετό της. Η προϊστορική ακρόπολη των αρχαίων Α. έχει ταυτιστεί σήμερα με τον λόφο Κοτρόνι, που βρίσκεται ανάμεσα στα χωριά Καπανδρίτι και Κιούρκα. Οι Α. συνέχισαν τη ζωή τους και διάφοροι δημότες τους (Αφιδναίοι) τιμήθηκαν από τους Αθηναίους". [...], Αφίδναι/-ες
Ιάκωβος Ρίζος Ραγκαβής, "Τα Ελληνικά, ήτοι περιγραφή γεωγραφική, ιστορική, αρχαιολογική και στατιστική της αρχαίας και νέας Ελλάδος. Συνταχθείσα υπό Ιακώβου Ρ. Ραγκαβή, εις τρεις τόμους. Ων ο Α' διαλαμβάνει την Στερεάν, Ανατολικήν και Δυτικήν Ελλάδα, ο Β' την Πελοπόννησον και ο Γ' τας νήσους τας τε ελευθέρας και μη, και τον πίνακα, και εκδοθείσα υπό Κωνσταντίνου Αντωνιάδου."... τόμοι 1-3, Εκ του τυπογραφείου Κ. Αντωνιάδου. Εν Αθήναις 1853-1854, Ta Hellenkika: etoi perigraphe, geographike, historike, archaiologike, kai statistike tes archaias kai neas Hellados, Iakobos R. Rankabes, Ek tou typ. K. Antoniadou, 1853, Τόμος 1, σελ. 235-236: [...] "Άφιδνα, δήμος φυλής Λεοντίδος ή Αίαντίδος κατά τον Στέφανον (3 = Στεφ. Βυζ. Άφιδνα), τον Αρποκρατίωνα (4 = Αρποκράτ. Θυργωνίδαι), και τον Δημοσθένη (5 = Δημοσθ. κατά Νεαιρ.)• κατά μόνον δε τον Ησύχιον Πτολεμαΐδος• οι δημόται ελέγοντο Αφιδναίοι εν τω δήμω τούτω περιείχετο πόλις Άφιδνα κειμένη κατ' ανατολάς της Δεκέλειας και κατά δυσμάς του Μαραθώνος• η πόλις αυτή ην ωχυρωμένη, και ότε ο Θησεύς απήλθε μετά του Πειρίθου εις τους Θεσπρωτούς, οι Διόσκουροι Κάστωρ και Πολυδεύκης είλον αυτήν, και απήγαγον εις Λακεδαίμονα την αδελφήν αυτών Ελένην (1 = Παυσ. Κορ. κ, 22,) αρπαγείσαν και κατατεθείσαν ενταύθα υπ' εκείνου, και κατήγαγον προς τούτοις βασιλέα τον Μενεσθέα (2 = Παυσ. Αττ. κ. 17.)• οι Διόσκουροι υπό των Δεκελέων ωδηγήθησαν εις Άφιδναν και έμαθον και τον τόπον εν ω ο Θησεύς εκράτει κεκρυμμένην την Ελένην. Όθεν οι Λακεδαιμόνιοι προς ευγνωμοσύνην ου μόνον εχορήγησαν εις τους Δεκελείς πολλά προνόμια εν Σπάρτη, αλλά και κατά τον Πελοποννησιακόν πόλεμον, διαπορθούντες την Αττικήν κατ' εκείνα τα μέρη, μόνον των αγρών των Δεκελέων εφείδοντο (3 = ηροδοτ. β. 9. κ. 73)• ότι δε η Άφιδνα ην ωχυρωμένη αποδεικνύεται και εκ τίνος ψηφίσματος της βουλής και του δήμου των Αθηναίων μνημονευομένου εν τινι των λόγων του Δημοσθένους (4 = Δημοσθ. περί Στεφ. σ. 228 &. 37.)• δια του ψηφίσματος τούτου οι Αθηναίοι καταπλαγέντες εκ της εις Φωκίδα εισβολής του Φιλίππου (346 π.Χ.)» εξέδωκαν εντολήν προς πάντας τους κατοίκους της Αττικής να ασφαλίσωσι τας ουσίας αυτών εις τα φρούρια, και όσοι κατώκουν εντός 120 σταδίων (6 ωρών) από της πόλεως νά εισκομίσωσιν αυτάς εις Αθήνας ή εις Πειραιά• όσοι δε πέραν της αποστάσεως ταύτης εις Ελευσίνα, Φυλήν, Άφιδναν, Ραμνούντα και Σούνιον. - Η Αφιδνα εκείτο πιθανώς πλησίον του σήμερον χωρίου Καπανδριτίου (5 = Ρος Δημ.)". [...]
Διονύσιος Σουρμελής, "Αττικά: ή περί δήμων Αττικής εν οις και περί τινων μερών του Άστεως". Υπό Διονύσιου Σουρμελή. Έκδοσις πρώτη. Τύποις Αλεξάνδρου Κ. Γκαρπολά, Εν Αθήναις 1854 και "Attika hē peri dēmōn Attikēs en hois kai peri tinōn merōn asteōs", Dionysios Surmelēs, Gkarpola, 1854, σελ. 15-16: [...] "Άφιδνα, και Άφιδναι• ο δημότης Αφιδναίος, και Αφιδνεύς κατά τον Λαέρτιον• η πόλις αυτη εκειτο μεταξύ Δεκελείας και Μαραθώνος, ή Τετραπόλεως, ην οι Διόσκουροι δια δηλώσεως του Δεκέλου, αφ' ού η Δεκέλεια, φοβηθέντος μη πάθη η Άττικη άπασα δια τό πληθος του εχθρικού στρατού, κατεπολέμησαν και παρέλαβον εκείθεν την αδελφήν των Ελένην, παραδοθείσαν αυτόθι εις φύλαξιν υπό του Θησέως εν απουσία του, αποδημούντος εις Θεσπρωτούς μετά του φίλου του Πειρίθου (Ηροδ. β. θ'. κ. 73) έτεροι δε, εν οις και ο Πλούταρχος (εις Θησέα), προσθέτουσι και τούτο• ότι οι Διόσκουροι επολιόρκησαν πρώτον τάς Αθήνας, ο δε Ακάδημος εμαρτύρησεν ότι η Ελένη εφυλάττετο εις Αφίδνας, και ότι τότε άρχων της πόλεως ταύτης ήτον ο Αφίδνας ή Άφιδνος, όστις παρέδωκε την Ελένην εις τους αδελφούς της• και υιοθέτησεν αυτούς δια να μυηθώσι κατά τον νόμον τα μυστήρια• και ότι οι Λακεδαιμόνιοι εις τον Πελοποννησιακόν πόλεμον δεν έβλαψαν την Ακαδημίαν ένεκα της μαρτυρίας του Ακάδημου του κτίτορος αύτης.". [...]
Στράβων, «Γεωγραφικά», Θ', 1.20: [...] "Κέκροπα πρῶτον εἰς δώδεκα πόλεις συνοικίσαι τὸ πλῆθος, ὧν ὀνόματα Κεκροπία Τετράπολις Ἐπακρία Δεκέλεια Ἐλευσὶς Ἄφιδνα (λέγουσι δὲ καὶ πληθυντικῶς Ἀφίδνας) Θόρικος Βραυρὼν Κύθηρος Σφηττὸς Κηφισιά * * * πάλιν δ᾽ ὕστερον εἰς μίαν πόλιν συναγαγεῖν λέγεται τὴν νῦν τὰς δώδεκα Θησεύς". [...]
Ηρόδοτος, «Ιστορίαι», Βιβλίο Θ', «Καλλιόπη», 73, 1-2: [...] "1 Ἀθηναίων δὲ λέγεται εὐδοκιμῆσαι Σωφάνης ὁ Εὐτυχίδεω, ἐκ δήμου Δεκελεῆθεν, Δεκελέων δὲ τῶν κοτὲ ἐργασαμένων ἔργον χρήσιμον ἐς τὸν πάντα χρόνον, ὡς αὐτοὶ Ἀθηναῖοι λέγουσι. 2 ὡς γὰρ δὴ τὸ πάλαι κατὰ Ἑλένης κομιδὴν Τυνδαρίδαι ἐσέβαλον ἐς γῆν τὴν Ἀττικὴν σὺν στρατοῦ πλήθεϊ καὶ ἀνίστασαν τοὺς δήμους, οὐκ εἰδότες ἵνα ὑπεξέκειτο ἡ Ἑλένη, τότε λέγουσι τοὺς Δεκελέας, οἳ δὲ αὐτὸν Δέκελον ἀχθόμενόν τε τῇ Θησέος ὕβρι καὶ δειμαίνοντα περὶ πάσῃ τῇ Ἀθηναίων χώρῃ, ἐξηγησάμενόν σφι τὸ πᾶν πρῆγμα κατηγήσασθαι ἐπὶ τὰς Ἀφίδνας, τὰς δὴ Τιτακὸς ἐὼν αὐτόχθων καταπροδιδοῖ Τυνδαρίδῃσι". [...]
Πλούταρχος, «Βίοι Παράλληλοι», «Θησεύς», 32.3-5: [...] "φράζει δὲ αὐτοῖς Ἀκάδημος ᾐσθημένος ᾧ δή τινι τρόπῳ τὴν ἐν Ἀφίδναις κρύψιν αὐτῆς. ὅθεν ἐκείνῳ τε τιμαὶ ζῶντι παρὰ τῶν Τυνδαριδῶν ἐγένοντο, καὶ πολλάκις ὕστερον εἰς τὴν Ἀττικὴν ἐμβαλόντες Λακεδαιμόνιοι καὶ πᾶσαν ὁμοῦ τὴν χώραν τέμνοντες, τῆς Ἀκαδημείας ἀπείχοντο διὰ τὸν Ἀκάδημον. [32.4] ὁ δὲ Δικαίαρχος Ἐχεδήμου φησὶ καὶ Μαράθου συστρατευσάντων τότε τοῖς Τυνδαρίδαις ἐξ Ἀρκαδίας, ἀφ᾽ οὗ μὲν Ἐχεδημίαν προσαγορευθῆναι τὴν νῦν Ἀκαδήμειαν, ἀφ᾽ οὗ δὲ Μαραθῶνα τὸν δῆμον, ἐπιδόντος ἑαυτὸν ἑκουσίως κατά τι λόγιον σφαγιάσασθαι πρὸ τῆς παρατάξεως.ἐλθόντες οὖν ἐπὶ τὰς Ἀφίδνας καὶ μάχῃ κρατήσαντες ἐξεῖλον τὸ χωρίον. [32.5] ἐνταῦθά φασι καὶ Ἄλυκον πεσεῖν τὸν Σκείρωνος υἱόν, συστρατευόμενον τότε τοῖς Διοσκούροις, ἀφ᾽ οὗ καὶ τόπον τῆς Μεγαρικῆς Ἄλυκον καλεῖσθαι τοῦ σώματος ἐνταφέντος. Ἡρέας δ᾽ ὑπὸ Θησέως αὐτοῦ περὶ Ἀφίδνας ἀποθανεῖν τὸν Ἄλυκον ἱστόρηκε, καὶ μαρτύρια ταυτὶ τὰ ἔπη παρέχεται περὶ τοῦ Ἀλύκου• τὸν ἐν εὐρυχόρῳ ποτ᾽ Ἀφίδνῃ μαρνάμενον Θησεὺς Ἑλένης ἕνεκ᾽ ἠϋκόμοιο κτεῖνεν. Οὐ μὴν εἰκὸς αὐτοῦ Θησέως παρόντος ἁλῶναι τήν τε μητέρα καὶ τὰς Ἀφίδνας". [...]
Διόδωρος Σικελιώτης, «Ιστορική Βιβλιοθήκη», Δ' 63: [...] "Ἡμεῖς δ´ ἐπεὶ τὸν περὶ Θησέως λόγον ἀποδεδώκαμεν, ἐν μέρει διέξιμεν περί τε τῆς κατὰ τὴν Ἑλένην ἁρπαγῆς καὶ τῆς μνηστείας Φερσεφόνης ὑπὸ Πειρίθου• αὗται γὰρ αἱ πράξεις συμπεπλεγμέναι ταῖς Θησέως εἰσί. Πειρίθους γὰρ ὁ Ἰξίονος, ἀποθανούσης αὐτοῦ τῆς γυναικὸς Ἱπποδαμείας καὶ καταλιπούσης υἱὸν Πολυποίτην, παρῆλθεν εἰς τὰς Ἀθήνας πρὸς Θησέα. καταλαβὼν δὲ τετελευτηκυῖαν τὴν γυναῖκα τοῦ Θησέως Φαίδραν ἔπεισεν αὐτὸν ἁρπάσαι τὴν Λήδας καὶ Διὸς Ἑλένην, δεκαετῆ μὲν τὴν ἡλικίαν οὖσαν, εὐπρεπείᾳ δὲ πασῶν διαφέρουσαν. παραγενόμενοι δ´ εἰς Λακεδαίμονα μετὰ πλειόνων, καὶ καιρὸν εὔθετον λαβόντες, ἥρπασαν τὴν Ἑλένην κοινῇ καὶ ἀπήγαγον εἰς τὰς Ἀθήνας. ἔπειτα πρὸς ἀλλήλους ὁμολογίας ἔθεντο διακληρώσασθαι, καὶ τὸν μὲν λαχόντα γῆμαι τὴν Ἑλένην, τῷ δ´ ἑτέρῳ συμπρᾶξαι περὶ ἑτέρας γυναικός, ὑπομένοντα πάντα κίνδυνον. περὶ δὲ τούτων δόντες ἀλλήλοις ὅρκους ἔλαχον, καὶ συνέβη τῷ κλήρῳ λαχεῖν Θησέα. οὗτος μὲν οὖν κύριος κατέστη τῆς παρθένου τὸν τρόπον τοῦτον• τῶν δ´ Ἀθηναίων ἀγανακτούντων ἐπὶ τῷ γεγονότι, φοβηθεὶς ὁ Θησεὺς ὑπεξέθετο τὴν Ἑλένην εἰς Ἄφιδναν, μίαν τῶν Ἀττικῶν πόλεων. παρακατέστησε δ´ αὐτῇ τὴν μητέρα Αἴθραν καὶ τῶν ἄλλων φίλων τοὺς ἀρίστους, φύλακας τῆς παρθένου. Πειρίθου δὲ κρίναντος μνηστεῦσαι Φερσεφόνην καὶ παρακαλοῦντος συναποδημῆσαι, τὸ μὲν πρῶτον ὁ Θησεὺς μετέπειθεν ἀποτρέπων τῆς πράξεως αὐτὸν διὰ τὴν ἀσέβειαν• τοῦ δὲ Πειρίθου βιαζομένου συνηναγκάσθη διὰ τοὺς ὅρκους ὁ Θησεὺς μετασχεῖν τῆς πράξεως. καὶ πέρας καταβάντων αὐτῶν εἰς τοὺς καθ´ ᾅδου τόπους, συνέβη διὰ τὴν ἀσέβειαν ἀμφοτέρους δεθῆναι, καὶ Θησέα μὲν ὕστερον διὰ τὴν Ἡρακλέους χάριν ἀπολυθῆναι, Πειρίθουν δὲ διὰ τὴν ἀσέβειαν ἐν ᾅδου διατελεῖν τιμωρίας αἰωνίου τυγχάνοντα• ἔνιοι δὲ τῶν μυθογράφων φασὶν ἀμφοτέρους μὴ τυχεῖν τοῦ νόστου. καθ´ ὃν δὴ χρόνον λέγουσι τοὺς ἀδελφοὺς τῆς Ἑλένης Διοσκόρους στρατεύσαντας ἐπὶ τὴν Ἄφιδναν καὶ τὴν πόλιν ἑλόντας ταύτην μὲν κατασκάψαι, τὴν δ´ Ἑλένην ἀπαγαγεῖν εἰς Λακεδαίμονα παρθένον οὖσαν, καὶ μετ´ αὐτῆς δούλην τὴν μητέρα Θησέως Αἴθραν".
Παυσανίας, «Ελλάδος περιήγησις», «Αττικά», 17.5: [...] "τότε δὲ ἐχομένου Θησέως στρατεύουσιν ἐς Ἄφιδναν οἱ Τυνδάρεω παῖδες καὶ τήν τε Ἄφιδναν αἱροῦσι καὶ Μενεσθέα ἐπὶ βασιλείᾳ κατήγαγον• [17.6] Μενεσθεὺς δὲ τῶν μὲν παίδων τῶν Θησέως παρ᾽ Ἐλεφήνορα ὑπεξελθόντων ἐς Εὔβοιαν εἶχεν οὐδένα λόγον, Θησέα δέ, εἴ ποτε παρὰ Θεσπρωτῶν ἀνακομισθήσεται, δυσανταγώνιστον ἡγούμενος διὰ θεραπείας τὰ τοῦ δήμου καθίστατο, ὡς Θησέα ἀνασωθέντα ὕστερον ἀπωσθῆναι. στέλλεται δὴ Θησεὺς παρὰ Δευκαλίωνα ἐς Κρήτην, ἐξενεχθέντα δὲ αὐτὸν ὑπὸ πνευμάτων ἐς Σκῦρον τὴν νῆσον λαμπρῶς περιεῖπον οἱ Σκύριοι κατὰ γένους δόξαν καὶ ἀξίωμα ὧν ἦν αὐτὸς εἰργασμένος• καί οἱ θάνατον Λυκομήδης διὰ ταῦτα ἐβούλευσεν. ὁ μὲν δὴ Θησέως σηκὸς Ἀθηναίοις ἐγένετο ὕστερον ἢ Μῆδοι Μαραθῶνι ἔσχον, Κίμωνος τοῦ Μιλτιάδου Σκυρίους ποιήσαντος ἀναστάτους—δίκην δὴ τοῦ Θησέως θανάτου—καὶ τὰ ὀστᾶ κομίσαντος ἐς Ἀθήνας•" [...]
[...] "Aphidna: (Ἄφιδνα, Ἀφίδναι; Áphidna, Aphídnai). Large Attic deme, sole component of the mesogeia trittys of the Aeantis [1] phyle, then of the Ptolemais; from AD 126/27 of the Hadrianis. 16 bouleutai. The settlement site on the Great Kotroni, already important in the mid-Helladic era (assigned by Str. 9,1,20 to the Attic dodecapolis [2. 330 ff., especially 338 no. 6]), with its own mythic tradition ( Aphidnus), is virtually unresearched. The territory of the A. deme comprised a number of settlements known to us by name (Eunostidae, Hyporeia, Clopidae, Perrhidae, Petalidai, Thyrgonidai, Titakidai)". [...], Lohmann, Hans (Bochum), Aphidna
Δημοσθένης, «Περί του στεφάνου», 38: [...] "ὃς δ᾽ ἂν ἀπειθήσῃ τῷδε τῷ ψηφίσματι, ἔνοχος ἔστω τοῖς τῆς προδοσίας ἐπιτιμίοις, ἐὰν μή τι ἀδύνατον ἐπιδεικνύῃ περὶ ἑαυτόν• περὶ δὲ τοῦ ἀδυνάτου ἐπικρινέτω ὁ ἐπὶ τῶν ὅπλων στρατηγὸς καὶ ὁ ἐπὶ τῆς διοικήσεως καὶ ὁ γραμματεὺς τῆς βουλῆς. κατακομίζειν δὲ καὶ τὰ ἐκ τῶν ἀγρῶν πάντα τὴν ταχίστην, τὰ μὲν ἐντὸς σταδίων ἑκατὸν εἴκοσι εἰς ἄστυ καὶ Πειραιᾶ, τὰ δὲ ἐκτὸς σταδίων ἑκατὸν εἴκοσι εἰς Ἐλευσῖνα καὶ Φυλὴν καὶ αφιδναν καὶ Ῥαμνοῦντα καὶ Σούνιον. εἶπε Καλλισθένης Φαληρεύς.ἆρ᾽ ἐπὶ ταύταις ταῖς ἐλπίσι τὴν εἰρήνην ἐποιεῖσθε, ἢ ταῦτ᾽ ἐπηγγέλλεθ᾽ ὑμῖν οὗτος ὁ μισθωτόσ". [...]
Ακρόπολη Αφιδνών, από την ιστοσελίδα www.oropos.gov.gr του Δήμου Ωρωπού.
John S. Traill: Demos and trittys. Epigraphical and topographical studies in the organization of Attica. Athenians Victoria College, Toronto 1986, p. 138.
Καπανδρίτι, από την ιστοσελίδα www.oropos.gov.gr του Δήμου Ωρωπού.
Αφίδναι, από την ιστοσελίδα www.oropos.gov.gr του Δήμου Ωρωπού.
Διονύσιος Σουρμελής, "Αττικά: ή περί δήμων Αττικής εν οις και περί τινων μερών του Άστεως". Υπό Διονύσιου Σουρμελή. Έκδοσις πρώτη. Τύποις Αλεξάνδρου Κ. Γκαρπολά, Εν Αθήναις 1854 και "Attika hē peri dēmōn Attikēs en hois kai peri tinōn merōn asteōs", Dionysios Surmelēs, Gkarpola, 1854, σελ. 16-17: [...] "Η πόλις αύτη κατά τον Μεσαιωνα εις την είσβολην των βαρβάρων ερημώθη, και κατεδαφίσθη το φρούριόν της, εποικοδομημένον επί λόφου εκ φύσεως εχυρού και ικανού να χρησιμεύση εις ασφάλειαν των κατοίκων του τόπου• ότι η πόλις αύτη είχεν ισχυρόν φρούριον βεβαιούται εκ του ψηφίσματος του δημου Αθηναίων, γενομένου ότε ο Φίλιππος ο βασιλεύς εισέβαλεν εις Φωκίδα, φοβούμενοι οι Αθηναίοι μήπως επιδράμη και την Αττικην, εφώ και διέταξαν τους δήμους τους απέχοντας των Αθηνών και του Πειραιώς επέκεινα των εκατόν είκοσι σταδίων, ν' ασφαλίσωσι τας περιουσίας των εν Έλευσίνι, Φυλή, Αφίδνη, Ραμνούντι και Σουνίω (όρα τον περί Στεφ. λόγον του Δημοσθένους κέφ. κ' σελ. 238). Η Άφιδνα, αφού εξερημώθη απώλεσε και το όνομά της, και η απαιδευσία ενέδυσεν αυτή νέον βάρβαρον όνομα, Κοτρόνιον καλέσασα. Τούτο λοιπόν το Κοτρόνιον με την περιοχήν του είνε αναμφισβητητως η Άφιδνα. Δύο υσχυροί λόγοι υποστηρίζουσι την γνώμην μου ταύτην: ο πρώτος είνε του Δικαιάρχου η μαρτυρία εν τω βίω Ελλάδος, λέγουσα ούτως• «εντεύθεν (εξ Αθηνών) εις Ωρωπόν δι' Αφιδνών (α) και του Αμφιαράου Διός ιερού οδών ελευθέρω βαδίζοντι ημέρας πρόσαντα»• δηλαδη εξ Αθηνών πορευόμενοι εις Ωρωπόν διαβαίνομεν δι' Αφιδνών και του ιερού του Αμφιαράου• ο δεύτερος λόγος είνε, ότι η οδός η άγουσα εις Ωρωπον δια του Αμφιαράου διέρχεται δια του χωρίου τούτου, δηλαδή μεταξύ Κοτρονίου και Καπαδριτίου• όστις ιδή, τον λόφον ή βουνον τούτον του Κοτρονίου, θέλει πιστεύση ότι ούτος ην το φρούριον των Αφιδνών κατ' εκείνους τους χρόνους της αρχαιότητος". [...]
William Martin Leake, "The topography of Athens and the Demi", (The Demi of Attica), J. Rodwell, 1841, p. 19.
Ερευνητικό πρόγραμμα: Ανασκαφή στο λόφο Κοτρώνι Καπανδριτίου, από την ιστοσελίδα: www.arch.uoa.gr του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.
Αφιδν Attica (IG I-III), στην ιστοσελίδα: epigraphy.packhum.org
Σκαρλάτος Βυζάντιος, "Λεξικόν Επίτομον των εν τοις Ελλήσι συγγραφεύσιν απαντωμένων κυρίων ονομάτων, συντεθέν μεν υπό Σκαρλάτου Δ. του Βυζαντίου. Εκδοθέν δε στερεοτύπως υπό Ανδρέου Κορομηλά". Εκ της τυπογραφίας Ανδρέου Κορομηλά. Εν Αθήναις 1852, [...] "Άφιδνα (η) καί Άφιδναι (αι), δήμος της Αττικής ανήκων εις την Αιαντίδα ή την Λεοντίδα φυλήν, (ο δημ. Αφιδναίος)." [...], σελ. 34.
Στέφανος Βυζάντιος, "Εθνικά", ("Stephani Byzantii Ἐθνικων quæ supersunt." Gr. Edidit Anton Westermann, Λειψία 1839), [...] "Άφιδνα, δήμος Αττικής της Λεοντίδος φυλής, από Αφίδνου αυτόχθονος. ο δημότης Αφιδναίος, ως Πυδναίος. τα τοπικά δήλα Αφίδνηθεν, Αφίδναζε, Αφίδνησιν. Έστι και πληθυντικόν Αφίδναι. έστι και της Λακωνικής, όθεν ήσαν αι Λευκίππιδες Φοίβη και Ιλάειρα". [...], σελ. 67.
Δανιήλ ο Μάγνης, "Λεξικόν Ιστορικομυθικόν και Γεωγραφικόν, συντεθέν υπό Δανιήλου Δημητρίου Μάγνητος του εκ του Πηλίου όρους εκ κωμοπόλεως Αγίου Λαυρεντίου, εις χρήσιν της ελληνικής νεολαίας". Εκ της Ελληνικής τυπογραφίας Φραγκίσκου Ανδρεώλα. Εν Βενετία 1834. Lexikon historikomythikon kai geographikon (etc.)(Historisch-mythologisches und geographisches Worterbuch etc.) neograece, Daniel Demetrios Magnes, Andreola, 1834, [...] "Άφιδνα, ή Αφίδναι, δήμος της Αττικής, εκ της Λεοντίδος φυλής (Κάτοικ. Αφιδναίος, και Επιρρ. Αφιδνήθεν)". [...], σελ. 63.
Αμφιάρειο Ωρωπού, από την ιστοσελίδα: odysseus.culture.gr "Οδυσσεύς", του Υπουργείου Πολιτισμού.
Επιτύμβια στήλη με ανθεμωτή επίστεψη, από την ιστοσελίδα: odysseus.culture.gr "Οδυσσεύς", του Υπουργείου Πολιτισμού.

Δημότες των Αφιδνών Αρχειοθετήθηκε 2019-04-04 στο Wayback Machine.. Αναζήτηση με τη λέξη-κλειδί στον τόπο (Place): AFIDNAIOS (στα κεφαλαία αγγλικά), στις ιστοσελίδες: empressattica.com και atheniansproject.com του Προγράμματος «Αθηναίοι» = Athenians Project

Πηγές – βιβλιογραφία

Πρωτογενείς πηγές

Διόδωρος Σικελιώτης, «Ιστορική Βιβλιοθήκη», Δ' 63.
Ηρόδοτος, «Ιστορίαι», Βιβλίο Θ', «Καλλιόπη», 73, 1-2.
Δημοσθένης, «Περί του στεφάνου», 38.
Παυσανίας, «Ελλάδος περιήγησις», «Αττικά», 17.5.
Πλούταρχος, «Βίοι Παράλληλοι», «Θησεύς», 32.3-5.
Στράβων, «Γεωγραφικά», Θ', 1.20:
Ελληνικές επιγραφές - IG Αφιδν Attica (IG I-III).

Δευτερογενείς πηγές

Aphidna, στην ιστοσελίδα: referenceworks.brillonline.com,
Ουίλλιαμ Σμιθ, Το συγκεκριμένο λήμμα περιλαμβάνει περιεχόμενο από πηγή, η οποία αποτελεί, πλέον, κοινό κτήμα:
(Αγγλικά) Smith, William, επιμ. (1854–1857). «Aphidna». Dictionary of Greek and Roman Geography. Λονδίνο: John Murray. Aphidna
John S. Traill: The political organization of Attica: a study of the demes, trittyes, and phylai, and their representation in the Athenian Council, “Attica”. Princeton: American School of Classical Studies at Athens (ASCSA), 1975, ISBN 978-0-87661-514-0
John S. Traill: Demos and trittys. Epigraphical and topographical studies in the organization of Attica. Athenians Victoria College, Toronto 1986, p. 138.
Peter Siewert, "Die Trittyen Attikas und die Heeresreform des Kleisthenes", C.H. Beck, München 1982, ISBN 3406080634, ISBN 9783406080630
Ερευνητικό πρόγραμμα: Ανασκαφή στο λόφο Κοτρώνι Καπανδριτίου, από την ιστοσελίδα: www.arch.uoa.gr του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.
Ακρόπολη Αφιδνών, από την ιστοσελίδα www.oropos.gov.gr του Δήμου Ωρωπού.
Αφίδναι, από την ιστοσελίδα www.oropos.gov.gr του Δήμου Ωρωπού.
Καπανδρίτι, από την ιστοσελίδα: www.oropos.gov.gr του Δήμου Ωρωπού.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

«Aphidna». www.ancientworlds.net (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 12 Αυγούστου 2014.[νεκρός σύνδεσμος]
Δήμος Ωρωπού, η ιστοσελίδα www.oropos.gov.gr του Δήμου Ωρωπού.
Αρχαιολογικοί χώροι: Ακρόπολη Αφιδνών, στην ιστοσελίδα: npdd-oropou.gr
Ερευνητικό πρόγραμμα: Ανασκαφή στο λόφο Κοτρώνι Καπανδριτίου, από την ιστοσελίδα: www.arch.uoa.gr του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.
Traill, J. «Places: 579873 (Aphidna)». Pleiades. Ανακτήθηκε στις 16 Απριλίου 2017.
Aphidna, Kotroni, Afidnes, στις ιστοσελίδες: http://imperium.ahlfeldt.se & https://web.archive.org/web/20170808012018/http://dare.ht.lu.se/, Ψηφιακός Άτλας της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ("Digital Atlas of the Roman Empire", Johan Ahlfeldt, Department of Archaeology and Ancient History, Lund University, Sweden), Πανεπιστήμιο Λουντ, Λουντ, Σουηδία, πρόγραμμα: Pelagios.
Aphidna, στην ιστοσελίδα: ASCSA Digital Collections και https://web.archive.org/web/20170422162836/http://www.ascsa.edu.gr/ της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα.
Aphidna, Lexicon of Greek Personal Names (LGPN).
Aphidna, Attic Inscriptions Online.

Δωδεκάπολη Κεκροπίας

Αφίδναι Βραυρών Δεκέλεια Ελευσίς Θορικός Επακρία Κεκροπία Κηφισιά Κύθηρος Σφηττός Τετράπολις Φάληρον[1]

Kekrops.png

Ο Στράβων, σε κάποια χειρόγραφά του, αναφέρει το Φάληρο ως ενδέκατη πόλη, αλλά στα μεγαλύτερο μέρος του έργου του δεν αναφέρεται, οδηγώντας στο συμπέρασμα ότι η δωδέκατη πόλη ήταν μόνη της η πόλη της αρχαίας Αθήνας.
Δήμοι της Αιαντίδας φυλής
Τριττύς των Μεσογείων

Άφιδνα

Τριττύς της Παραλίας
Μαραθών Οινόη Ραμνούς Τρικόρυνθος
Τριττύς του Άστεως
Φάληρον
Δήμοι της Πτολεμαΐδας φυλής
Τριττύς των Μεσογείων

Αφίδναι Εκάλη Κολωναί Κονθύλη Κυδαντίδαι Οίον Δεκελεικόν Πρόσπαλτα Φλύα

Ptolomeo III.JPG
Τριττύς της Παραλίας
Αιγιλία Οινόη
Τριττύς του Άστεως
Βουτάδαι Θημακός
Ανεπιβεβαίωτη Τριττύς
Βερενικίδαι
Δήμοι της Αδριανίδας φυλής
Τριττύς των Μεσογείων

Αφίδναι Ειτέα Όα

Marble portrait bust of the emperor Hadrian, found in the temple of the Olympieion, Athens ca. AD 130, National Archaeological Museum of Athens (13912297070).jpg
Τριττύς της Παραλίας
Βήσα Ελαιούς Θρία Οινόη Παμβωτάδαι Τρικόρυνθος Φηγαία
Τριττύς του Άστεως
Αντινοείς Δαιδαλίδαι Σκαμβωνίδαι

Γεωγραφία της Ελλάδας

Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος

Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω

Χώρες της Ευρώπης

1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία.

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License