Το όνομα Ωριά ή Ωργιά σύμφωνα με τις ελληνικές παραδόσεις και τα δημοτικά τραγούδια σημαίνει αφενός μεν ηρωίδα αφετέρου ως παράγωγο όνομα ωραίας (γυναίκας), ωριάς.

Κατά τον επικρατέστερο τύπο των δημοτικών τραγουδιών η Ωριά φέρεται άλλοτε ως Βασίλισσα, και άλλοτε ως Πριγκίπισσα κάστρου που πολιορκούμενη από Τούρκους ή Σαρακηνούς υπεραμύνθηκε για πολλά χρόνια μέχρις ότου κάποιος από τους πολιορκητές κατάφερε να εισέλθει στο κάστρο. Μάλιστα λέγεται πως αυτός ήταν από ελληνίδα μάνα ο οποίος μηχανεύτηκε το εξής (επικρατέστερο) τέχνασμα, προκειμένου να πετύχει την κατάληψη του απόρθητου κάστρου: Μεταμφιέστηκε σε γυναίκα εγκυμονούσα, (ή κατ΄ άλλες παραλλαγές σε μοναχό), και φθάνοντας στη πύλη του κάστρου ικέτευε ν΄ ανοίξουν για να γεννήσει (ή να ξεκουραστεί από την ασκητεία ή για καταφυγή μεταξύ των ομοθρήσκων του).
Έτσι παραπεισθείσα η ευσπλαχνική Βασίλισσα (ή Πριγκίπισσα) διέταξε ν΄ ανοίξει η Πύλη για να εισέλθει ο ικέτης, αλλά "όσο ν΄ ανοίξη η πόρτα, χίλιοι εμπήκαν, κι όσο να μισανοίξη γέμισ΄ η αυλή, κι όσο να καλοκλείση η Χώρα πάρθηκε".
Αυτός δε που μηχανεύτηκε την εκπόρθηση κατά προηγούμενη συμφωνία με τον επικεφαλής των πολιορκητών έσπευσε να συλλάβει την Ωριά προκειμένου να την πάρει γυναίκα του πλην όμως εκείνη αλλόφρων από την απελπισία ρίφθηκε από τους προμαχώνες του κάστρου και σκοτώθηκε.

Επισημάνσεις

Από την εξιστόρηση αυτή επισημαίνονται τ΄ ακόλουθα λαογραφικά σημεία: η Ωριά είναι μια όμορφη ηρωίδα υψηλόβαθμη (Βασίλισσα ή Πριγκίπισσα), που κατέχει κάστρο, δηλαδή περιτείχιο οικοδόμημα που όμως είναι πολύ σημαντικό αφού δέχεται συνεχείς πολιορκίες που καταλήγουν όμως άκαρπες. Αυτός που μηχανεύτηκε τη εκπόρθηση φέρεται ως γιος Ελληνίδας και ειδικότερα χριστιανής (αφού κατέφυγε ένας μοναχός), ενώ στο τέλος της αφήγησης το κάστρο αναφέρεται ως Χώρα.

Ερμηνεία

Καθίσταται πλέον αντιληπτό ποια ήταν η Βασιλεύουσα Ωριά, ποιο το κάστρο-Χώρα, και ποιος ο εκπορθητής, γιος Χριστιανής.