.
Στα μέσα του 2010, και μετά τις αποκαλύψεις ότι το δημοσιονομικό έλλειμμα της Ελλάδας έκλεισε για το 2009 σε επίπεδα πολύ πάνω από αυτά που θα καθιστούσαν το δημόσιο χρέος βιώσιμο, η ελληνική κυβέρνηση αδυνατούσε να δανειστεί με λογικά επιτόκια από τις αγορές για τη χρηματοδότηση του τρέχοντος δημοσιονομικού ελλείμματος και την αναχρηματοδότηση του χρέους. Αποτέλεσμα ήταν ο άμεσος κίνδυνος χρεοκοπίας και στάσης πληρωμών του Ελληνικού Δημοσίου. Η προσπάθεια της κυβέρνησης να ανακτήσει την αξιοπιστία της χώρας στις διεθνείς αγορές και να πετύχει μείωση των επιτοκίων οδήγησε σε λήψη μέτρων μείωσης των δαπανών, τα οποία δεν κατάφεραν να ανατρέψουν το αρνητικό κλίμα. Κατόπιν αυτών η Ελλάδα κατέφυγε στη βοήθεια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, που συγκρότησαν από κοινού μηχανισμό βοήθειας για την Ελλάδα. H ανακοίνωση της προσφυγής στον μηχανισμό στήριξης έγινε στις 23 Απριλίου 2010 από τον πρωθυπουργό ο οποίος βρισκόταν εκείνη την ημέρα στο Καστελόριζο[1]. Η χρηματοδότηση από τον μηχανισμό στήριξης έγινε υπό τους όρους ότι η Ελλάδα θα λάβει μέτρα δημοσιονομικής προσαρμογής και, ειδικότερα, υπό τους όρους ότι θα λάβει μέτρα δημοσιονομικής εξυγίανσης. Με τη χρηματοδότηση από το μηχανισμό αποφεύχθηκε ο άμεσος κίνδυνος χρεοκοπίας της Ελλάδας, που θα είχε πιθανές ανεξέλεγκτες συνέπειες και για όλη τη ζώνη του ευρώ. Τα πρώτα μέτρα ανακοινώθηκαν από τον πρωθυπουργό την Κυριακή 2 Μαΐου 2010. Η Ελληνική Οικονομία [2] συνέχισε να βρίσκεται σε κατάσταση δημοσιονομικής ανισορροπίας και το επόμενο διάστημα με αποτέλεσμα ένα χρόνο μετά, τον Ιούνιο του 2011, η κυβέρνηση να καταφύγει στην ψήφιση του μεσοπρόθεσμου προγράμματος, που περιλάμβανε νέα μέτρα λιτότητας και περικοπές. Επίσης τέθηκε θέμα αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας και αναδιάρθρωσης ή «κουρέματος» του χρέους με σκοπό τη μακροπρόθεσμη μείωση του χρέους σε βιώσιμα επίπεδα.
Η κρίση χρέους
Η πορεία του χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ την περίοδο 1999-2010
Στην καθημερινή «δημοσιογραφική» γλώσσα υπάρχει σύγχυση στην ορολογία για το ελληνικό πρόβλημα. Συχνά αναφέρεται ως «οικονομική κρίση» η αυξανόμενη ανεργία, η μείωση των πραγματικών εισοδημάτων και η γενική πτώση της ζήτησης. Επίσης αναφέρεται ως «οικονομική κρίση» η ελληνική κρίση χρέους. Τα δύο αυτά διαφέρουν και το πρώτο είναι προτιμότερο να αναφέρεται ως «ύφεση». Έχοντας κάνει αυτή τη διάκριση μπορούμε κατόπιν να εξετάσουμε (i) τα αίτια της ύφεσης, (ii) τα αίτια της κρίσης χρέους και (iii) τη σχέση μεταξύ ύφεσης και κρίσης χρέους.
Αίτια της κρίσης χρέους
Η περίοδος μετά το 1974 υπήρξε περίοδος μεγάλου δανεισμού για την Ελλάδα με συνέπεια τη γρήγορη διόγκωση του χρέους. Μεταξύ του 1980 και 1993 το χρέος εκτινάχτηκε από 28,6% σε 111,6% του ΑΕΠ.[3][4][5] Το έλλειμμα την ίδια περίοδο ήταν επίσης υψηλό. Μετά το 1993 η οικονομία μπήκε σε έναν πιο ομαλό δρόμο με στόχο να ικανοποιήσει τα κριτήρια σύγκλισης της συνθήκης του Μάαστριχτ. Χάρη στην επίτευξη υψηλότερων ρυθμών ανάπτυξης και αποκρατικοποιήσεων το χρέος άρχισε να μειώνεται ελαφρά ως ποσοστό του ΑΕΠ και το έλλειμμα έπεσε μέχρι το 1999 κάτω από 3%, πετυχαίνοντας τελικά η Ελλάδα να γίνει μέλος της ΟΝΕ. Αργότερα αποκαλύφθηκε πως οι σχετικά υψηλές επιδόσεις που παρουσιάζονταν αυτή την περίοδο οφείλονταν σε αποκρύψεις ελλειμμάτων και δανείων, πρακτική που ονομάστηκε δημιουργική λογιστική, στην υλοποίηση της οποίας βοήθησε και η τράπεζα επενδύσεων Goldman Sachs.[6]
Το φθινόπωρο του 2004, ο τότε υπουργός οικονομικών Γιώργος Αλογοσκούφης προχώρησε σε οικονομική απογραφή κατόπιν πίεσης από την Eurostat. Η απογραφή αποκάλυψε αποκρύψεις δαπανών της προηγούμενης κυβέρνησης με αποτέλεσμα να αναθεωρηθούν τα ελλείμματα των προηγούμενων ετών προς τα πάνω. Το γεγονός αυτό οδήγησε σε μείωση της αξιοπιστίας της χώρας και σε τριετή επιτήρηση από την Ε.Ε.. Την ίδια χρονιά η Eurostat προχώρησε σε αναθεώρηση παλαιότερων ελλειμμάτων της Ελλάδας, από τα οποία προέκυπτε ότι η Ελλάδα δεν ικανοποιούσε ποτέ τα κριτήρια σύγκλισης του Μάαστριχτ αφού ακόμα και την κρίσιμη χρονιά του 1999 εξακολουθούσε να έχει έλλειμμα πάνω από 3% [7][8]
Την τριετία 2004-2007 το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ αυξάνεται ενώ σημειώνονται υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης με το εθνικό εισόδημα να αυξάνεται κατά 12-15 δισ. τον χρόνο. Από το φθινόπωρο του 2008 όμως, λόγω της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης που ξέσπασε τότε, η ελληνική οικονομία εκτροχιάζεται και το έλλειμμα άλλα και το χρέος αρχίζουν να αυξάνονται με γρήγορους ρυθμούς.[4]
Τον Νοέμβριο του 2010 η Eurostat προχώρησε σε αναθεώρηση των ελληνικών ελλειμμάτων των τελευταίων ετών. Σύμφωνα με τα στοιχεία αυτά το έλλειμμα του 2006 τοποθετήθηκε στο 5,7% του ΑΕΠ (12,1 δισ. ευρώ), του 2007 στο 6,4% του ΑΕΠ (14,4 δισ. ευρώ), του 2008 στο 9,4% του ΑΕΠ (22,3 δισ ευρώ) και του 2009 στο 15,4% του ΑΕΠ (36,1 δισ. ευρώ). Αντίστοιχα αναθεωρήθηκε προς τα πάνω και το χρέος, με το χρέος του 2009 να αναθεωρείται στο 126,8% του ΑΕΠ που αντιστοιχεί σε 298 δις Ευρώ.[9]
Η κρίσιμη περίοδος
Το πραγματικό ετήσιο δημοσιονομικό έλλειμμα της τάξης του 15% για το 2009 σήμαινε ότι μέσα σε ένα χρόνο το δημόσιο χρέος αυξήθηκε από περίπου 110% σε πάνω από 125% ως ποσοστό του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος. Αυτό συνέβη διότι λόγω της διεθνούς οικονομικής κρίσης, αλλά και άλλων παραγόντων, υπήρχε στασιμότητα του ΑΕΠ και ύφεση ήδη από το 2008. Ως εκ τούτου το ετήσιο έλλειμμα απλά προστίθετο στο χρέος. Ο παρανομαστής (το ΑΕΠ) ήταν πλέον στάσιμος. Η τότε κυβέρνηση προσπάθησε να αποκρύψει τα δυσάρεστα αυτά δεδομένα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τις διεθνείς χρηματαγορές. Η προσπάθεια αυτή ήταν ωστόσο μάταιη αφού υπήρχαν δημοσιευμένοι κι άλλοι δείκτες, όπως το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου, που απεικόνιζαν ξεκάθαρα την έκταση του προβλήματος.
Έχοντας διαμορφωθεί ένα δυσάρεστο κλίμα στο εξωτερικό για την ελληνική οικονομία ο πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής, που κυβερνούσε με μία μικρή πλειοψηφία 152 βουλευτών, εξαγγέλλει πρόωρες εκλογές για τις 4 Οκτωβρίου 2009. Για την απόφασή του αυτή κατηγορήθηκε από τους αντιπάλους του, πως με τις εκλογές είχε σκοπό να αποδράσει από την πολύ δύσκολη κατάσταση που διαμορφωνόταν.[10] Τις εκλογές κέρδισε το ΠΑΣΟΚ με υποσχέσεις για αυξήσεις μισθών στα όρια του πληθωρισμού συνοδευόμενες από την δήλωση «λεφτά υπάρχουν».
Υπουργός οικονομικών ανέλαβε ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου ο οποίος κλήθηκε να αντιμετωπίσει μία δραματική κατάσταση. Στις 20 Οκτωβρίου του 2009 ανακοίνωσε στο ECOFIN ότι το έλλειμμα για το 2009 βρίσκεται στο 12,5% από 6% που το υπολόγιζε η προηγούμενη κυβέρνηση[11] (τελικά το 2010 αναθεωρήθηκε στο 15,4%). Δύο μέρες μετά ο οίκος αξιολόγησης Fitch υποβάθμισε την Ελλάδα από Α σε Α-. [12]
Παρόλα αυτά η κυβέρνηση απέφυγε να προχωρήσει άμεσα σε λήψη μέτρων δημοσιονομικής εξυγίανσης, με σκοπό να καθησυχάσει τις αγορές. Στο επόμενο διάστημα προχώρησε σε εφαρμογή προεκλογικών της υποσχέσεων, όπως η καταβολή του επιδόματος αλληλεγγύης σε κοινωνικές ομάδες με χαμηλό εισόδημα.[13] [14] Συνεπής σ’ ένα βαθμό στις προεκλογικές υποσχέσεις της κυβέρνησης, ήταν και ο προϋπολογισμός για το 2010, που κατατέθηκε στη βουλή στις 20 Νοεμβρίου 2009, ο οποίος περιλάμβανε αυξήσεις, στα όρια του πληθωρισμού, σε χαμηλούς μισθούς και συντάξεις. Ο προϋπολογισμός περιείχε επίσης μέτρα μείωσης δαπανών με περιστολή κρατικής σπατάλης και περικοπές σε λειτουργικές δαπάνες ενώ υπολόγιζε αύξηση εσόδων, κυρίως μέσω της αντιμετώπισης της φοροδιαφυγής.[15][16]
Λίγο μετά την κατάθεση του προϋπολογισμού υπήρξε νέα αρνητική εξέλιξη που αφορούσε την πιστοληπτική ικανότητα της Ελλάδας. Στις 8 Δεκεμβρίου ο οίκος Fitch υποβάθμισε για δεύτερη φορά την ελληνική οικονομία στο επίπεδο ΒΒΒ+.[17]Με την σειρά του ο οίκος Standard and Poor's προχώρησε στις 16 Δεκεμβρίου σε υποβάθμιση της ελληνικής οικονομίας, κρίνοντας το πρόγραμμα της κυβέρνησης για τη δημοσιονομική εξυγίανση της χώρας ανεπαρκές.[18]Ακολούθησε τρίτη υποβάθμιση της ελληνική οικονομίας, στις 23 Δεκεμβρίου, αυτή την φορά από τον οίκο Moody’s.[19]
Από τα μέσα Ιανουαρίου του 2010 ξεκίνησε μία συνεχής άνοδος των spreads, που αναφερόταν συχνά στον τύπο ως ράλι ή κούρσα των spreads. Στις 21 Ιανουαρίου του 2010 το spread των 10ετών ομολόγων ξεπέρασε τις 300 μονάδες[20] και στη συνέχεια ακολούθησε έντονα αυξητική πορεία ξεπερνώντας ακόμα και τις 1000 μονάδες τον Απρίλιο του 2010.[21][22][23]
Χρηματοδότηση από τον "Μηχανισμό Στήριξης"
Στις 3 Μαΐου 2010, η Ελλάδα αιτήθηκε €80δις από τις υπόλοιπες (15) χώρες του Ευρώ και €30δις από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ). Την αίτηση συνόδευαν 3 συνημμένα μνημόνια:
"Μνημόνιο Οικονομικής και Χρηματοπιστωτικής Πολιτικής" (ΜΟΧΠ),
"Τεχνικό Μνημόνιο Συνεννόησης" (ΤΜΣ) και
"Μνημόνιο Συνεννόησης στις Συγκεκριμένες Προϋποθέσεις Οικονομικής Πολιτικής" (ΣΠΟΠ).
Υπογράφοντες για την ελληνική πλευρά ήταν ο Υπουργός Οικονομικών Γιώργος Παπακωνσταντίνου και ο Πρόεδρος της Τράπεζας της Ελλάδος Γεώργιος Προβόπουλος. Στις 8 Μαΐου 2010 εγκρίθηκε "Σύμβαση Δανειακής Διευκόλυνσης" ("Loan Facility Agreement") με τις χώρες του Ευρώ και "Διακανονισμός Χρηματοδότησης Αμέσου Ετοιμότητας" ("Stand-by Agreement") με το ΔΝΤ. Το σύνολο αυτών των συμφωνιών ονομάζεται συχνά για συντομία "Μνημόνιο".
Στη συνέχεια σχηματίστηκε ομάδα εκπροσώπων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (ΕΕ), της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ), γνωστή και ως "Τρόικα", η οποία ανά τρίμηνο αξιολογεί την πρόοδο του προγράμματος εφαρμογής των όρων του "Μνημονίου" (ΜΟΧΠ και ΣΠΟΠ) και αποφασίζει για την εκταμίευση της αντίστοιχης δόσης του δανείου.
Πρώτο πακέτο οικονομικών μέτρων
Στα τέλη του Ιανουαρίου του 2010, ο πρωθυπουργός της χώρας βρισκόταν στο Νταβός της Ελβετίας για το ετήσιο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ. Στη διάρκεια του δέχτηκε έντονες πιέσεις από ξένους ηγέτες για άμεση λήψη μέτρων.[24][25] Λίγο μετά την επιστροφή του από το Νταβός, στις 9 Φεβρουαρίου η κυβέρνηση ανακοίνωσε μέτρα για τον δημόσιο τομέα που περιλάμβαναν πάγωμα μισθών, περικοπές επιδομάτων 10%, περικοπές υπερωριών και οδοιπορικών.[26] Η ανακοίνωση προκάλεσε αντιδράσεις και μία πανελλαδική απεργία της ΑΔΕΔΥ στις 10 Φεβρουαρίου[27]
Δεύτερο πακέτο οικονομικών μέτρων
Στο επόμενο διάστημα άρχισε να αναφέρεται έντονα το ενδεχόμενο της χρεοκοπίας. Για την αποφυγή του ενδεχομένου η κυβέρνηση έλαβε στις 3 Μαρτίου νέα σκληρά μέτρα. Τα οικονομικά μέτρα που λήφθηκαν ήταν:[28]
Μείωση 30% στα δώρα Χριστουγέννων, Πάσχα, αδείας
Μείωση 12% σε όλα τα επιδόματα του Δημοσίου
Μείωση 7% στις αποδοχές υπαλλήλων ΔΕΚΟ, ΟΤΑ, ΝΠΙΔ
Αύξηση ΦΠΑ από 4,5 στο 5%, από 9 στο 10%, από 19 στο 21%
Αύξηση 15% στον φόρο της βενζίνης
Επιβολή επιπλέον 10% έως 30% στους (ήδη υπάρχοντες) φόρους εισαγωγής επί της αξίας των περισσότερων εισαγόμενων αυτοκινήτων.
Επαναφορά τεκμηρίων διαβίωσης σε όλα ανεξαιρέτως τα αυτοκίνητα (είχαν καταργηθεί τον Σεπτέμβριο του 2003), ακόμα και στα μικρότερου κυβισμού.
Επέκταση των τεκμηρίων διαβίωσης σε όλα ανεξαιρέτως τα ακίνητα, ακόμα και στα μικρότερα.
Τα μέτρα αυτά προκάλεσαν αντιδράσεις και έγιναν μεγάλες απεργίες και πορείες στις 5 και 11 Μαρτίου.
Μνημόνιο και τρίτο πακέτο οικονομικών μέτρων
Η Ελλάδα δεν κατάφερε να βελτιώσει την θέση της στις διεθνείς αγορές παρά την λήψη των μέτρων, με αποτέλεσμα ενάμιση μήνα μετά να προσφύγει στην βοήθεια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, που συγκρότησαν από κοινού μηχανισμό βοήθειας για την Ελλάδα. Η ανακοίνωση της προσφυγής στον μηχανισμό στήριξης έγινε στις 23 Απριλίου από τον πρωθυπουργό ο οποίος βρισκόταν εκείνη την ημέρα στο Καστελόριζο[1]. Η Ελλάδα προχώρησε σε υπογραφή μνημονίου με το ΔΝΤ και την ΕΕ, για τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν, προκειμένου να ενεργοποιηθεί ο μηχανισμός στήριξης.[29] Τα μέτρα ανακοινώθηκαν από τον πρωθυπουργό την Κυριακή 2 Μαΐου και προέβλεπαν:[30]
Αντικατάσταση του 13ου και 14ου μισθού των δημοσίων υπαλλήλων με επίδομα 500 Ευρώ σε όλους όσους έχουν αποδοχές μέχρι 3.000 Ευρώ και πλήρης κατάργησή των δύο μισθών για μεγαλύτερες αποδοχές
Αντικατάσταση 13ης και 14ης σύνταξης με επίδομα 800 Ευρώ για συντάξεις ως 2500 Ευρώ.
Περαιτέρω περικοπή επιδομάτων 8% στα επιδόματα των δημοσίων υπαλλήλων και 3% στους υπαλλήλους των ΔΕΚΟ όπου δεν υπάρχουν επιδόματα.
Αύξηση του υψηλού συντελεστή ΦΠΑ από 21% σε 23%, του μεσαίου από 10% σε 11% (από 1η Ιουλίου 2010) και από 11% σε 13% (από 1η Ιανουαρίου 2011) και αντίστοιχα του χαμηλού στο 6,5% (από 1η Ιανουαρίου 2011).
Αύξηση στον ειδικό φόρο κατανάλωσης σε καύσιμα, τσιγάρα και ποτά κατά 10%
Αύξηση στις αντικειμενικές τιμές ακινήτων
Πρόσθεση ενός επιπλέον 10% στους φόρους εισαγωγής επί της αξίας των περισσότερων εισαγόμενων αυτοκινήτων.
Επίσης, το νομοσχέδιο προέβλεπε αλλαγές στα εργασιακά με αύξηση του ορίου απολύσεων και μείωση του κατώτατου μισθού. Επιπλέον, στο ασφαλιστικό προέβλεπε αύξηση στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης των γυναικών στον δημόσιο τομέα στα 65 χρόνια έως το τέλος του 2013 με έναρξη το 2011.[31][32][33]
Την ανακοίνωση των μέτρων αυτών ακολούθησε πανελλαδική απεργία και ογκωδέστατη διαδήλωση στις 5 Μαΐου, στην οποία υπήρξε άγρια καταστολή από τις δυνάμεις τάξης και σημειώθηκαν σοβαρότατα επεισόδια. Η μεγάλη διαδήλωση σκιάστηκε από τον θάνατο τριών ανθρώπων (ανάμεσά τους μία έγκυος εργαζόμενη) από πυρκαγιά που ξέσπασε στην τράπεζα Μαρφίν επί της Σταδίου. Το μνημόνιο υπερψηφίστηκε επί της αρχής από τη βουλή την επόμενη μέρα, στις 6 Μαΐου. Υπέρ ψήφισαν 172 βουλευτές, από τον χώρο του ΠΑΣΟΚ και του ΛΑΟΣ, αλλά και η Ντόρα Μπακογιάννη από τον χώρο της ΝΔ (η οποία όμως καταψήφισε τα μέτρα που αφορούσαν περικοπές και μειώσεις στην ψηφοφορία κατ' άρθρο και υπερψήφισε το πακέτο επί της αρχής και επί των διαρθρωτικών αλλαγών). Από την πλευρά του ΠΑΣΟΚ, διαφοροποιήθηκαν και δεν τα υπερψήφισαν τρεις βουλευτές (Γιάννης Δημαράς, Σοφία Σακοράφα και Βασίλης Οικονόμου) οι οποίοι αμέσως διεγράφησαν από την κοινοβουλευτική ομάδα του κόμματος, που απέμεινε πλέον με 157 βουλευτές.[34][35][36]
Συνταγματικότητα
Σύμφωνα με το συνταγματολόγο καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών Γεωργίου Κασιμάτη, το "Μνημόνιο" περιλάμβανε σειρά αντισυνταγματικών διατάξεων[37], όπως:
η εξουσιοδότηση του Υπουργού Οικονομικών να υπογράφει εκ μέρους της Ελληνικής Δημοκρατίας χωρίς την έγκριση της Βουλής (κάτι τέτοιο προκύπτει από τους νόμους Ν.3845/2010 και Ν.3847/2010)
η παραίτηση της Ελλάδας από κάθε ασυλία σε περίπτωση αδυναμίας αποπληρωμής αυτού του δανείου ή προηγούμενων δανείων
Αυτό που κρίνει ο Γ. Κασιμάτης ως ουσιαστικά αντισυνταγματικό είναι η δανειακή σύμβαση και όχι το μνημόνιο, κυρίως γιατί υπογράφηκε έμμεσα χωρίς την έγκριση των 3/5 της ελληνικής Βουλής σε συνδυασμό με τους «λεόντειους» όρους που εισάγει εις βάρος της Ελλάδας. Το ίδιο το μνημόνιο, ακριβώς επειδή δεν αποτελεί διεθνή σύμβαση, κρίθηκε από το ΣΤΕ συνταγματικό.[38]
Οι παραπάνω θέσεις αμφισβητήθηκαν από το συνταγματολόγο καθηγητή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Αντώνη Μανιτάκη[39]
Επαναδιαπραγμάτευση τον Μάρτιο του 2011
Στις 12 Μαρτίου 2011 υπήρξε συμφωνία για μείωση του ποσοστού δανεισμού κατά 1 ποσοστιαία μονάδα και επιμήκυνση του χρόνου απόσβεσης στα 7.5 χρόνια[40].
Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2012-2015
Στις 29 Ιουνίου 2011 ψηφίστηκε από τη Βουλή των Ελλήνων το "Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2012-2015".
Πορεία προς το μεσοπρόθεσμο
Στο επόμενο διάστημα που ακολούθησε την ψήφιση του τρίτου πακέτου μέτρων και της μεγάλης απεργίας της 5ης Μαΐου δεν υπήρξαν καποιες άλλες σημαντικές συλλογικές αντιδράσεις. Η κυβέρνηση προανήγγειλε μέτρα που προκάλεσαν αντιδράσεις επαγγελματικών κλάδων, κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού και του Φθινοπώρου. Σημαντικότερες περιπτώσεις ήταν οι αντιδράσεις των ιδιοκτητών φορτηγών για το άνοιγμα του επαγγέλματός τους, των ναυτεργατών για την κατάργηση του καμποτάζ, των υπαλλήλων των ΜΜΜ, για περικοπές στους μισθούς τους και των υπαλλήλων αρχαιολογικών χώρων για περικοπές θέσεων εργασίας.
Από το καλοκαίρι κιόλας άρχισαν να φαίνονται οι συνέπειες των μέτρων. Η ανεργία [41] και ο πληθωρισμός άρχισαν να εκτινάσσονται ενώ οι μικροεπιχειρήσεις έβλεπαν τον τζίρο τους συνεχώς να μειώνεται με αποτέλεσμα να οδηγούνται όλο και περισσότερες στο κλείσιμο, γεγονός που περιγραφόταν ως κύμα λουκέτων. Στις 9 Δεκεμβρίου 2010 η κυβέρνηση κατέθεσε στη βουλή το πολυνομοσχέδιο για τα εργασιακά και τις ΔΕΚΟ.[42] Το νομοσχέδιο περιλάμβανε ρυθμίσεις για υπερίσχυση των επιχειρησιακών συμβάσεων έναντι των κλαδικών, με μόνο περιορισμό το ύψος του βασικού μισθού της εθνικής συλλογικής σύμβασης. Θεσπίστηκε η δοκιμαστική περίοδος εργασίας με διάρκεια 12 μηνών, στο διάστημα των οποίων η σύμβαση μπορεί να καταγγελθεί χωρίς προειδοποίηση και χωρίς αποζημίωση απόλυσης. Επίσης το νομοσχέδιο έθετε πλαφόν τα 4.000 Ευρώ, στις μικτές αποδοχές των εργαζομένων στις ΔΕΚΟ και μείωση 10% σε αμοιβές που ξεπερνούν τα 1.800 Ευρώ.[43][44] Το πολυνομοσχέδιο υπερψηφίστηκε στις 15 Δεκεμβρίου από τους βουλευτές του κυβερνώντος κόμματος με εξαίρεση τον βουλευτή Βαγγέλη Παπαχρήστο, ο οποίος διεγράφη από την κοινοβουλευτική ομάδα του ΠΑΣΟΚ, η οποία απέμεινε πλέον με 156 βουλευτές.[45] Το 2010 έκλεισε με το χρέος να αγγίζει το 142,8% του ΑΕΠ και το έλλειμμα στο 10,5%. Παράλληλα η οικονομία συρρικνώθηκε 4,5%
Ιστορία του ελληνικού χρέους και των ελλειμμάτων(1999-σήμερα)
| 1999 | 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 (προβλέψεις) | 2013 (προβλέψεις) | 2014 (προβλέψεις) | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Δημόσιο χρέος (δισεκατομμύρια €)[46][47][48] | 118.6 | 141.0 | 151.9 | 159.2 | 168.0 | 183.2 | 195.4 | 224.2 | 239.3 | 263.3 | 299.7 | 329.5 | 355.7 | 344.6 | 347.6 | 349.3 |
| ποσοστό του ΑΕΠ (%)[49][50][46][51] |
94.9 | 104.4 | 104.7 | 102.6 | 98.3 | 99.8 | 101.2 | 107.5 | 107.2 | 112.9 | 129.7 | 148.3 | 170.6 | 176.7 | 188.4 | 188.9 |
| Ανάπτυξη (%)[49][46][52][53] | 3.4 | 4.5 | 4.2 | 3.4 | 5.9 | 4.4 | 2.3 | 5.5 | 3.5 | −0.2 | −3.1 | −4.9 | −7.1 | −6.0 | -4.2 | 0.6 |
| Έλλειμμα (% GDP)[49][54][46][55] | 3.1 | 3.7 | 4.5 | 4.8 | 5.7 | 7.6 | 5.5 | 5.7 | 6.5 | 9.8 | 15.6 | 10.7 | 9.4 | 6.8 | 5.5 | 4.6 |
Το 2011 η δυσαρέσκεια στην κοινωνία από την μεγάλη οικονομική ύφεση ήταν έντονη και άρχισε να εκφράζεται με αποδοκιμασίες πολιτικών που εμφανίζονταν σε δημόσιους χώρους, ακόμα και στο εξωτερικό. Στο διάστημα αυτό άρχισαν να ενισχύονται κινήματα πολιτών που δεν συνδέονταν με πολιτικά κόμματα όπως το κίνημα «δεν πληρώνω» που έκανε έντονη την παρουσία του, με τα μέλη του να αρνούνται να πληρώσουν στα διόδια το υψηλό αντίτιμο. Η πραγματική οικονομία εξακολούθησε να επιδεινώνεται με συνέχιση του αποκαλούμενου κύματος λουκέτων στην αγορά και την ανεργία να συνεχίζει να καλπάζει φτάνοντας τον Μάρτιο σε ποσοστό 16,2%.[56]
Τον Μάιο η συνεχιζόμενη δυσαρέσκεια άρχισε να εκφράζεται με ένα νέο κίνημα διαμαρτυρίας που διοργανώθηκε μέσα από σελίδες κοινωνικής δικτύωσης και ονομάστηκε κίνημα των αγανακτισμένων. Επηρεάστηκε από το αντίστοιχο κίνημα που είχε ξεκινήσει λίγο καιρό πριν στην Ισπανία. Οι συμμετέχοντες ήταν ανεξάρτητοι πολίτες χωρίς κομματική ιδιότητα, που επιθυμούσαν την ύπαρξη κάποιου είδους δράσης, ενάντια στην συνεχιζόμενη επιδείνωση της ποιότητας ζωής. Οι πολίτες που συμμετείχαν διοργάνωναν ογκώδεις διαδηλώσεις σχεδόν καθημερινά στις πλατείες των μεγαλύτερων πόλεων της Ελλάδας. Στα μέσα Ιουνίου ήρθαν στο φως στοιχεία που έδειχναν μεγάλη απόκλιση της ελληνικής οικονομίας από τους στόχους και σημαντική υστέρηση εσόδων[57] Στις 14 Ιουνίου ανεξαρτητοποιήθηκε ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ, Γιώργος Λιάνης, με αποτέλεσμα το κυβερνών κόμμα να απομείνει με 155 βουλευτές. Στις 15 Ιουνίου ξεκίνησε η συζήτηση στη βουλή για το Μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα. Στο εξωτερικό της βουλής υπήρξαν ογκώδεις διαδηλώσεις από το κίνημα των αγανακτισμένων και συνδικάτα που παρέμειναν μέχρι τις βραδινές ώρες. Στις 16 Ιουνίου παραιτήθηκαν δύο βουλευτές του ΠΑΣΟΚ, οι Γιώργος Φλωρίδης και Έκτορας Νασιώκας.[58] Την ίδια μέρα 21 βουλευτές του ΠΑΣΟΚ ζήτησαν σύγκληση της κοινοβουλευτικής ομάδας του κόμματος, η οποία κατέληξε σε απόφαση για ανασχηματισμό. Νέος υπουργός οικονομικών ανέλαβε ο Ευάγγελος Βενιζέλος. Επίσης ανέλαβε και αντιπρόεδρος της κυβέρνησης. Στις 29 Ιουνίου έγινε η ψηφοφορία στη βουλή για το μεσοπρόθεσμο, ενώ έξω από τη βουλή υπήρχαν ογκώδεις συγκεντρώσεις πολιτών και συνδικάτων. Στο κέντρο της Αθήνας υπήρχε μία πρωτοφανής συγκεντρωση αστυνομικών δυνάμεων. Δρόμοι είχαν αποκλειστεί ενώ μπροστά στη βουλή είχε στηθεί ένας μεταλλικός φράκτης για να εμποδίζει την διέυλευση προς το χώρο αυτό. Η κατάσταση αυτή οδήγησε σε ξέσπασμα σοβαρών επεισοδίων με συγκρούσεις διαδηλωτών και δυνάμεων των ΜΑΤ που εφάρμοσαν άγρια καταστολή.[59][60][61] Το μνημόνιο τελικά ψηφίστηκε από 155 βουλευτές (154 του ΠΑΣΟΚ και 1 της ΝΔ). Από το ΠΑΣΟΚ ψήφισε κατά μόνο ο Παναγιώτης Κουρουμπλής ενώ από τη ΝΔ ψήφισε υπέρ μόνο η Έλσα Παπαδημητρίου.
Πακέτο μέτρων
Το μεσοπρόθεσμο προβλέπει μία σειρά από μέτρα για τον περιορισμό των δαπανών και αύξησης των εσόδων. Περιορίζονται μισθολογικές και λειτουργικές δαπάνες και προστίθενται νέα φορολογικά μέτρα. Ιδρύεται οργανισμός Αποκρατικοποιήσεων (Ταμείο Δημόσιας Περιουσίας) με σκοπό την αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας. Στόχος είναι έσοδα 50 δις από αποκρατικοποιήσεις[62][63]
Στα φορολογικά μέτρα του μεσοπρόθεσμου περιλαμβάνονταν τα εξής[64][65]
Αλλαγή φορολογικής κλίμακας με επιβάρυνση σε όλους όσους δηλώνουν εισόδημα πάνω από 8.000 Ευρώ
Έκτατη εισφορά για όλους όσους έχουν εισόδημα πάνω από 12.000 Ευρώ
Μετάβαση σε ανώτερη κλίμακα ΦΠΑ προϊόντων και υπηρεσιών εστίασης.
Επιβολή κλιμακωτής αντικειμενικής δαπάνης κατοικίας
Επιβολή ετήσιου τέλους για τους ελεύθερους επαγγελματίες και τους επιτηδευματίες
Επιβολή ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης για την καταπολέμηση της ανεργίας ύψους 2%
Επιβολή Ειδικής Εισφοράς Συνταξιούχων Επικουρικής Ασφάλισης που θα παρακρατείται μηνιαία:
Αύξηση του ποσοστού παρακράτησης ΛΑΦΚΑ σε όλες τις συντάξεις άνω των 1450 ευρώ, από 4% έως 10% που ίσχυε μέχρι τότε, σε 6% έως 14%.
Στα εργασιακά υπήρξαν επίσης σημαντικές αλλαγές
Θεσπίζεται μέτρο εργασιακής εφεδρείας για οργανισμούς που καταργούνται.
Όσοι προσλαμβάνονται χωρίς επαγγελματική εμπειρία θα αμείβονται με μισθό χαμηλότερο κατά 20% από το όριο της Εθνικής Συλλογικής Σύμβασης
η διάρκεια των συμβάσεων ορισμένου χρόνου πηγαίνει από τα 2 στα 3 χρόνια
Αποκλίσεις από τους στόχους και νέα μέτρα
Πορεία των CDS, Ευρωπαϊκών κρατών
Μέσα στον Ιούλιο υπήρξε σύνοδος κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα χρέους της Ελλάδας αλλά και να εξευρεθούν τρόποι θωράκισης του Ευρώ απέναντι σε κερδοσκοπικές επιθέσεις. Η σύνοδος κορυφής κατέληξε την 21η Ιουλίου σε συμφωνία νέας δανειοδότησης της Ελλάδας. Η συμφωνία περιλάμβανε νέο δάνειο για την χώρα ύψους 158 δις Ευρώ. Από αυτά τα 109 δις θα προέλθουν από την ΕΕ και το ΔΝΤ (49 δις από αυτά είναι το υπόλοιπο από το πρώτο πακέτο διάσωσης), 37 δις από τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα, ενώ άλλα 12 δις θα προέλθουν από την επαναγορά ομολόγων. Ακόμη προβλέπεται η επιμήκυνση από 15 έως και 30 χρόνια των ομολόγων που λήγουν από το άμεσο διάστημα έως το 2020.[66][67][68][69] Μετά την ανακοίνωση της συμφωνίας οι οίκοι αξιολόγησης Fitch και Moody’s υποβάθμισαν την Ελλάδα σε καθεστώς περιορισμένης χρεοκοπίας.[70][71]Παρόλα αυτά η συμφωνία χαιρετίστηκε με αισιοδοξία στο εσωτερικό της χώρας, χαρακτηρίστηκε ιστορική και παρομοιάστηκε με το πακέτο Μάρσαλ της μεταπολεμικής περιόδου. Σύντομα όμως το κλίμα αισιοδοξίας μεταστράφηκε όταν παρουσιάστηκαν προβλήματα με κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης που έδειξαν απροθυμία να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα χωρίς εγγυήσεις. Η κυβέρνηση προχώρησε σε διμερή συμφωνία με την Φινλανδία παρέχοντάς της εγγυήσεις για να συμμετάσχει στο δεύτερο δάνειο της Ελλάδας.[72][73] Η συμφωνία μεταξύ των δύο χωρών προκάλεσε άμεσα αντιδράσεις άλλων χωρών της Ευρωζώνης, όπως η Αυστρία, η Ολλανδία και η Σλοβακία που απαίτησαν αντίστοιχες συμφωνίες. άλλα και της Γερμανίας που παρενέβη για να θέσει άκυρη τη συμφωνία Ελλάδας-Φινλανδίας.[74][75]
Στο τέλος Αυγούστου ανακοινώθηκε πως η οικονομία της Ελλάδας βρισκόταν εκτός στόχων, καθώς υπήρχε μεγάλη υστέρηση εσόδων και αύξηση δαπανών. [76][77] Η κατάσταση αυτή συνεπικουρούμενη και από την απειλή της τρόικας για την μη καταβολή της έκτης δόσης του δανείου του πρώτου πακέτου διάσωσης, οδήγησε την κυβέρνηση σε μία σειρά έκτακτων συμπληρωματικών μέτρων τα οποία ανακοινώθηκαν κατά τη διάρκεια του Σεπτεμβρίου. Στα μέτρα που ανακοινώθηκαν περιλαμβάνονται τα εξής: [78]
Διεύρυνση του μέτρου της εργασιακής εφεδρείας και σε οργανισμούς που δεν καταργούνται
Νέος έκτακτος φόρος στις κατοικίες που θα καταβάλλεται μέσω του λογαριασμού της ΔΕΗ
Περικοπή συντάξεων και μεγάλες περικοπές στο εφάπαξ
Νέες περικοπές μισθών στο δημόσιο και εφαρμογή ενιαίου μισθολογίου
Μείωση του αφορολόγητου ορίου από τις 8.000€ στις 5.000€
Άνοιγμα όλων των κλειστών επαγγελμάτων
Οι ανακοινώσεις και οι εξαγγελίες των νέων μέτρων οδήγησαν σε μία σειρά μεγάλων απεργιών, διαδηλώσεων και καταλήψεων σε δημόσιες υπηρεσίες και οργανισμούς.[79][80][81] Στις 11 Οκτωβρίου, ανακοινώθηκε ότι η τράπεζα Proton Bank ζήτησε κεφαλαιακή ενίσχυση από την Ελληνική Κυβέρνηση και εντάχθηκε στο Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Η απόφαση του Υπουργείου Οικονομικών πάρθηκε έπειτα από απαίτηση της Τράπεζας της Ελλάδος. Ουσιαστικά πρόκειται για την πρώτη κρατικοποίηση που προέκυψε κατά την διάρκεια της κρίσης χρέους.[82]
Στις 6 Οκτωβρίου κατατέθηκε στη βουλή το πολυνομοσχέδιο για το νέο βαθμολόγιο-μισθολόγιο του δημοσίου, τις μειώσεις σε κύριες και επικουρικές συντάξεις, τις μειώσεις στο εφάπαξ, την νέα φορολογική κλίμακα και τις αλλαγές στα εργασιακά.[83] Το πολυνομοσχέδιο ψηφίστηκε από το Ελληνικό Κοινοβούλιο στις 20 Οκτωβρίου, με 154 ψήφους υπέρ κατ'αρχήν και 153 υπέρ σε όλα τα άρθρα, σε σύνολο 298. Κατά επί της αρχής και επί των άρθρων ψήφισαν 144, ενώ η βουλευτής του ΠΑΣΟΚ Λούκα Κατσέλη καταψήφισε μόνο το άρθρο 37 του νομοσχεδίου, με συνέπεια ανάμεσα στην ψηφοφορία και την ανακοίνωση του αποτελέσματος, με επιστολή του στον πρόεδρο της Βουλής ο Γιώργος Παπανδρέου να την θέσει εκτός της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΠΑ.ΣΟ.Κ.[84]
Η πορεία προς το δεύτερο Μνημόνιο
Δημόσιο χρέος κρατών ως ποσοστό του ΑΕΠ, όπως εκτιμάται για το τέλος του 2011
Στις 23 Οκτωβρίου συγκλήθηκε έκτακτη σύνοδος κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης με στόχο την κατάρτιση ενός οριστικού σχεδίου αντιμετώπισης της κρίσης χρέους στην Ευρωζώνη.[85][86] Η σύνοδος κατέληξε σε συμφωνία που ανακοινώθηκε τα ξημερώματα της 27ης Οκτωβρίου και απέβλεπε σε «κούρεμα» κατά 50% του ελληνικού χρέους και πρόσθετο πακέτο βοήθειας προς την Ελλάδα ύψους 130 δις €. Με βάση την συμφωνία οι ιδιώτες θα αποδεχτούν σε εθελοντική βάση, μείωση της αξίας των ελληνικών ομολόγων που διαθέτουν κατά 50%. Η συμφωνία θα συνοδεύεται από πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής με διάρκεια μέχρι το 2021 και δημιουργία μηχανισμού μόνιμης εποπτείας της Ελλάδας για την συνεχή παρακολούθηση της εφαρμογής των μεταρρυθμίσεων. Παράλληλα αποφασίστηκε η ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών με ποσό ύψους 30 δις € και αύξηση κατά ένα τρις € των κεφαλαίων του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας.[87][88][89]Οι αποφάσεις της συνόδου κορυφής χαιρετίστηκαν θετικά από την κυβέρνηση ενώ αποδοκιμάστηκαν από όλα τα κόμματα της αντιπολίτευσης, τα οποία έκαναν λόγο για απόφαση ελεγχόμενης χρεοκοπίας της Ελλάδας.[90]Έντονη ανησυχία εκφράστηκε στο εσωτερικό της χώρας για τις επιπτώσεις της συμφωνίας στην εισοδηματική πολιτική των επόμενων ετών, στο μέλλον των ελληνικών τραπεζών και των ασφαλιστικών ταμείων που είναι εκτεθειμένα σε ελληνικά ομόλογα.[91]
Δημοψήφισμα
Την Δευτέρα 31 Οκτωβρίου ο πρωθυπουργός Γεώργιος Α. Παπανδρέου ανακοίνωσε την απόφαση του για διεξαγωγή δημοψηφίσματος με θέμα την νέα δανειακή σύμβαση.[92]Η απόφαση αυτή προκάλεσε έντονες αντιδράσεις από τα κόμματα της αντιπολίτευσης, άλλα και στο εσωτερικό του κυβερνώντος κόμματος. Την επόμενη μέρα ανεξαρτητοποιήθηκε η βουλευτής του ΠΑΣΟΚ Μιλένα Αποστολάκη, εκφράζοντας την διαφωνία της στην απόφαση του πρωθυπουργού για το δημοψήφισμα.[93]. Οι εξελίξεις στην Ελλάδα υπήρξαν κύριο θέμα συζήτησης της συνόδου των G-20, στην οποία κλίθηκε και ο Έλληνας πρωθυπουργός. Στο περιθώριο της συνόδου υπήρξε συνάντηση της καγκελαρίου της Γερμανίας Άνγκελα Μέρκελ και του προέδρου της Γαλλίας Νικολά Σαρκοζί με τον πρωθυπουργό της Ελλάδας. Μετά το τέλος της συνάντησης οι Μέρκελ και Σαρκοζί ανακοίνωσαν πως από το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος θα κριθεί στην ουσία η παραμονή της Ελλάδας στην Ευρωζώνη. Ανακοινώθηκε επίσης πως παγώνει η εκταμίευση της έκτης δόσης του παλαιότερου πακέτου διάσωσης μέχρι την διενέργεια του δημοψηφίσματος. [94][95]
Την Πέμπτη 3 Νοεμβρίου ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός οικονομικών Ευάγγελος Βενιζέλος τάχθηκε κατά της διεξαγωγής δημοψηφίσματος, θεωρώντας ότι «η θέση της Ελλάδας μέσα στο ευρώ είναι μια ιστορική κατάκτηση της χώρας που δεν μπορεί να τεθεί υπό αμφισβήτηση. Το κεκτημένο αυτό του ελληνικού λαού δεν μπορεί να εξαρτηθεί από την διεξαγωγή δημοψηφίσματος.»[96][97][98]
Νέα Κυβέρνηση
Έχοντας παραιτηθεί από την ιδέα του δημοψηφίσματος, ο πρωθυπουργός κατάφερε στην ψηφοφορία της 4ης Νοεμβρίου να λάβει ψήφο εμπιστοσύνης από τη βουλή, με 153 ψήφους υπέρ (ψήφισε υπέρ και η Λούκα Κατσέλη η οποία στη συνέχεια επανεντάχθηκε στο ΠΑΣΟΚ) και 145 ψήφους κατά.[99] Την Κυριακή 6 Νοεμβρίου συναντήθηκε στο προεδρικό μέγαρο με τον πρόεδρο της αξιωματικής αντιπολίτευσης Αντώνη Σαμαρά, ενώπιον του Προέδρου της Δημοκρατίας. Στην συνάντηση υπήρξε συμφωνία μεταξύ των δύο πολιτικών αρχηγών για σχηματισμό κυβέρνησης συνεργασίας.[100][101] Ακολούθησαν τετραήμερες διαβουλεύσεις με συμμετοχή των κομματικών επιτελείων του ΠΑΣΟΚ, της Νέας Δημοκρατίας και του ΛΑΟΣ, για την επιλογή του προσώπου που θα ηγηθεί στο νέο κυβερνητικό σχήμα. Οι διεργασίες ολοκληρώθηκαν την Πέμπτη 10 Νοεμβρίου οπότε επιλέχτηκε ο Λουκάς Παπαδήμος ως νέος πρωθυπουργός.[102] Η νέα κυβέρνηση που ορκίστηκε την επόμενη μέρα περιλάμβανε έξι στελέχη από τη Νέα Δημοκρατία, τέσσερα από το ΛΑΟΣ, ενώ παρέμεναν σχεδόν όλα τα στελέχη της κυβέρνησης Παπανδρέου.[103]
Την ίδια περίοδο η πραγματική οικονομία συνέχιζε να επιδεινώνεται με την ανεργία να καταγράφει νέο ρεκόρ κατά τον μήνα Αύγουστο φτάνοντας το 18,4%[104] και ακόμα υψηλότερα κατά τον μήνα Νοέμβριο όπου έφτασε, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, στο 20,9%.[105] Η επιδείνωση της οικονομίας αποτυπώνεται στα όλο και συχνότερα περιστατικά υποσιτισμού μαθητών που παρουσιάζονταν σε σχολεία. Στα τέλη Ιανουαρίου του 2012 το υπουργείο παιδείας ανακοίνωσε πρόγραμμα συσσιτίων για μαθητές, για την αντιμετώπιση του προβλήματος.[106][107]
| Ιαν | Φεβρ | Μαρ | Απρ | Μαι | Ιουν | Ιουλ | Αυγ | Σεπτ | Οκτ | Νοεμ | Δεκ | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2010 | 11.3 | 12.1 | 11.6 | 11.9 | 12.0 | 11.6 | 12.0 | 12.2 | 12.6 | 13.5 | 13.9 | 14.8 |
| 2011 | 15.1 | 15.9 | 16.2 | 15.8 | 16.6 | 16.0 | 16.5 | 18.4 | 17.5 | 18.2 | 20.9 | 21.0 |
| 2012 | 21.5 | 21.7 | 22.1 | 23.1 | 23.9 | 24.7 | 25.0 | 25.4 | 26.0 | 26.0 | 26.2 | 26.1 |
| 2013 | 26.4 | 26.6 | 26.8 | 27.0 | 27.6 | 27.9 | 27.6 |
Νέα μέτρα
Τα νέα μέτρα που συνοδεύουν το μνημόνιο εγκρίθηκαν από την Κυβέρνηση στις 10 Φεβρουαρίου 2012 και περιλαμβάνουν τα εξής[109][110]:
Μείωση κατά 22% του κατώτατου μισθού σε όλα τα κλιμάκια του βασικού μισθού (από 751€ σε 586€) και 32% στους νεοεισερχόμενους μέχρι 25 ετών.
Κατάργηση 150.000 θέσεων εργασίας από το δημόσιο τομέα έως το 2015, εκ των οποίων 15.000 μέσα στο 2012.
Ατομικές ή επιχειρησιακές συμβάσεις εργασίας αντί για τις κλαδικές. Άρση μονιμότητας σε ΔΕΚΟ και υπό κρατικό έλεγχο τράπεζες.
Περικοπές συντάξεων, επιδομάτων, δαπανών υγείας, άμυνας, λειτουργιών του Κράτους και εκλογών.
Κατάργηση των Οργανισμών Εργατικής Κατοικίας και Εστίας.
Αύξηση αντικειμενικών αξιών και ενοποίηση φόρων στα ακίνητα.
Πλήρες άνοιγμα 20 κλειστών επαγγελμάτων.
Αύξηση των εισιτηρίων στις Αστικές Συγκοινωνίες και στον ΟΣΕ κατά 25%.
Κλείσιμο 200 εφοριών, κατάργηση φοροαπαλλαγών και χαμηλού ΦΠΑ στα νησιά.
Τα νέα μέτρα που συνόδευαν το δεύτερο Μνημόνιο οδήγησαν σε παραίτηση στελεχών της Κυβέρνησης και αποχώρηση του ΛΑΟΣ[111] λίγες μέρες πριν την ψήφισή του.
Ψήφιση
Το δεύτερο Μνημόνιο συζητήθηκε στη Βουλή στις 12 Φεβρουαρίου 2012 («Έγκριση των Σχεδίων Συμβάσεων Χρηματοδοτικής Διευκόλυνσης μεταξύ του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (Ε.Τ.Χ.Σ.), της Ελληνικής Δημοκρατίας και της Τράπεζας της Ελλάδος, του Σχεδίου του Μνημονίου Συνεννόησης μεταξύ της Ελληνικής Δημοκρατίας, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Τράπεζας της Ελλάδος και άλλες επείγουσες διατάξεις για τη μείωση του δημοσίου χρέους και τη διάσωση της εθνικής οικονομίας».) και ψηφίστηκε τις πρώτες πρωινές ώρες της 13ης Φεβρουαρίου. Υπέρ ψήφισαν 199 βουλευτές, κατά 74 και 5 ψήφισαν παρών[112].
Στις 9 Μαρτίου ολοκληρώθηκε με επιτυχία το PSI. Η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα έφτασε το 95,7%.[113] Για τα υπόλοιπα ομόλογα ύψους 8,5 δις δόθηκε παράταση μέχρι τις 20 Απριλίου.[114] Η απόφαση της κυβέρνησης να συμπεριληφθούν ρήτρες συλλογικής δράσης (CACs) θεωρήθηκε πιστωτικό γεγονός από την ISDA και οδήγησε στην ενεργοποίηση των CDS ύψους 3,2 δις.[115][116][117]
Εκλογικές αναμετρήσεις και νέα κυβέρνηση
Στις 11 Απριλίου ο πρωθυπουργός Λουκάς Παπαδήμος ανακοίνωσε την ημερομηνία των εκλογών. Ημερομηνία διεξαγωγής τους ορίστηκε η 6η Μαΐου.[118] Το αποτέλεσμα των εκλογών της 6ης Μαΐου οδήγησε σε ριζική αλλαγή του πολιτικού τοπίου. Τα ποσοστά των κομμάτων της συγκυβέρνησης συρρικνώθηκαν σημαντικά ενώ εντυπωσιακή υπήρξε η αύξηση των ποσοστών των κομμάτων που εξέφραζαν την εναντίωση τους στην κυβερνητική πολιτική. Από το κατακερματισμένο πολιτικό σκηνικό δεν προέκυψε τελικά κυβέρνηση. Στις 16 Μαΐου ορίστηκε υπηρεσιακή κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Παναγιώτη Πικραμμένο και προκηρύχθηκαν νέες εκλογές για τις 17 Ιουνίου. [119] Οι εκλογές της 17ης Ιουνίου ανέδειξαν την Νέα Δημοκρατία πρώτο κόμμα, χωρίς όμως αυτοδυναμία. Με την συνεργασία του ΠΑΣΟΚ και της ΔΗΜΑΡ, επιτεύχθηκε σχηματισμός κυβέρνησης συνεργασίας με πρωθυπουργό τον Αντώνη Σαμαρά.
Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2013-2016
Οι διαπραγματεύσεις διαρκείας της κυβέρνησης με την τρόικα κατέληξαν στην κατάρτιση του μεσοπρόθεσμου πλαισίου δημοσιονομικής στρατηγικής 2013-2016. Το πολυνομοσχέδιο κατατέθηκε στη βουλή στις 5 Νοεμβρίου, σε ένα άρθρο 216 σελίδων, με τη διαδικασία του κατεπείγοντος. Προέβλεπε μέτρα ύψους 18,9 δις Ευρώ, από τα οποία τα 9,4 δις αφορούν το έτος 2013. [120][121]Υπερψηφίστηκε στις 7 Νοεμβρίου με 153 ψήφους από τις κοινοβουλευτικές ομάδες της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ, στις οποίες υπήρξαν και βουλευτές που διαφοροποιήθηκαν. [122]
Στο πακέτο μέτρων περιλαμβάνονταν μεταξύ άλλων:[123][124][125][126]
Αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης κατά 2 έτη, από 1-1-2013
Μείωση στις συντάξεις από 5 έως και 15%, από τα 1.000 ευρώ και άνω
Μειώσεις στο εφάπαξ έως 83% [127]
Κατάργηση της καθολικότητας της Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας
Κατάργηση των Δώρων Χριστουγέννων και Πάσχα, όπως και των επιδομάτων αδείας για τους δημοσίους υπαλλήλους και συνταξιούχους
Μείωση χρόνου προειδοποίησης για απολύσεις σε 4 αντί 6 μήνες
Περικοπές στα ειδικά μισθολόγια[128]
Ένταξη στο ενιαίο μισθολόγιο των εργαζομένων στις ΔΕΚΟ[129]
Εφαρμογή διαθεσιμότητας ενός έτους, με μειωμένο μισθό σε μόνιμους υπαλλήλους του δημοσίου, οι θέσεις των οποίων καταργούνται.
Κατάργηση των πολυάριθμων οικογενειακών επιδομάτων και αντικατάστασής τους από το ενιαίο επίδομα στήριξης τέκνων.[130]
Αύξηση φόρου στο υγραέριο κίνησης κατά 23 λεπτά.
Εισαγωγή έκτακτης εισφοράς στα φωτοβολταϊκά.
Αντίτιμο 25 ευρώ για εισαγωγή σε νοσοκομείο[131]
Στις 22 Δεκεμβρίου 2012 ψηφίστηκε ο προϋπολογισμός για το 2013, χωρίς διαρροές για την κυβέρνηση.[132] Στις 28 Απριλίου 2013 ψηφίστηκε από τη βουλή το πολυνομοσχέδιο του Υπουργείου Οικονομικών που περιέιχε σημαντικές αλλαγές σε μία σειρά επαγγελματικών κλάδων. Το πολυνομοσχέδιο υπερψηφίστηκε από 168 βουλευτές της κυβερνητικής πλειοψηφιας, άλλα και ανεξάρτητους.[133] Αντιδράσεις για διατάξεις του πολυνομοσχεδίου σημειώθηκαν κυρίως στο χώρο της εκπαίδευσης που οδήγησαν την κυβέρνηση στην απόφαση της επιστράτευσης των εκπαιδευτικών.[134] Αυτή υπήρξε η 4η επιστράτευση επαγγελματικού κλάδου τον τελευταίο χρόνο.
Χρονολόγιο της ελληνικής κρίσης χρέους
Ημερομηνία Γεγονός
2 Σεπτεμβρίου 2009 Ο πρωθυπουργός της Ελλάδας Κ. Καραμανλής εξαγγέλλει πρόωρες εκλογές για τις 4 Οκτωβρίου 2009 [135]
4 Οκτωβρίου 2009 Διεξάγονται οι εκλογές, τις οποίες κερδίζει το ΠΑΣΟΚ με ποσοστό 43,92% εξασφαλίζοντας 160 έδρες στη νέα βουλή
7 Οκτωβρίου 2009 Ανακοινώνονται οι υπουργοί της νέας κυβέρνησης. Υπουργός οικονομικών αναλαμβάνει ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου [136]
20 Οκτωβρίου 2009 Ο υπουργός οικονομικών Γιώργος Παπακωνσταντίνου ανακοινώνει στο ECOFIN ότι το έλλειμμα για το 2009 θα κυμανθεί, ως ποσοστό του ΑΕΠ, στο 12,5% αντί του 6% που το υπολόγιζε η προηγούμενη κυβέρνηση [11]
22 Οκτωβρίου 2009 Ο οίκος αξιολόγησης Fitch υποβάθμισε την Ελλάδα από το επίπεδο Α στο Α- [12]
20 Νοεμβρίου 2009 Κατατέθηκε στη βουλή ο προϋπολογισμός για το 2010 [15]
30 Νοεμβρίου 2009 Ο Αντώνης Σαμαράς εκλέγεται νέος πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας [137]
8 Δεκεμβρίου 2009 Ο οίκος αξιολόγησης Fitch υποβάθμισε την Ελλάδα από το επίπεδο Α- στο ΒΒΒ+ [17]
16 Δεκεμβρίου 2009 Ο οίκος αξιολόγησης Standard and Poor’s υποβάθμισε την Ελλάδα από το επίπεδο Α- στο ΒΒΒ+ [18]
23 Δεκεμβρίου 2009 Ο οίκος αξιολόγησης Moody’s υποβάθμισε την Ελλάδα από το επίπεδο Α1 στο A2 [19]
24 Δεκεμβρίου 2009 Ψηφίστηκε ο προϋπολογισμός για το 2010[138]
8 Ιανουαρίου 2010 Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκδίδει έκθεση σχετικά με τα Στατιστικά Στοιχεία του Χρέους και του Ελλείμματος της Ελληνικής Κυβέρνησης, στην οποία επισημαίνονται προβλήματα «σκόπιμης εσφαλμένης αναφοράς δεδομένων» και διατυπώνει επιπλέον αμφιβολίες για την ακρίβεια των στοιχείων πέραν της τελευταίας αναθεώρησης της 20 Οκτωβρίου 2009.[139]
21 Ιανουαρίου 2010 Το spread των 10ετών ομολόγων ξεπέρασε τις 300 μονάδες [140]
26 Ιανουαρίου 2010 Διεξάγεται το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στο Νταβός. Ο Έλληνας πρωθυπουργός δέχεται πιέσεις για λήψη μέτρων[24][25]
9 Φεβρουαρίου 2010 Ανακοινώνεται το πρώτο πακέτο μέτρων που αφορά τον δημόσιο τομέα[26]
10 Φεβρουαρίου 2010 Μεγάλη απεργία της ΑΔΕΔΥ[27]
3 Μαρτίου 2010 Ανακοινώνεται δεύτερο μεγαλύτερο πακέτο οικονομικών μέτρων[28]
5 Μαρτίου 2010 Πραγματοποιείται μεγάλη απεργιακή συγκέντρωση στην Αθήνα
9 Απριλίου 2010 Ο οίκος αξιολόγησης Fitch υποβάθμισε την Ελλάδα από το επίπεδο ΒΒΒ+ στο ΒΒΒ-[141]
22 Απριλίου 2010 Ο οίκος αξιολόγησης Moody’s υποβάθμισε την Ελλάδα από το επίπεδο Α2 στο A3[142]
23 Απριλίου 2010 Η Ελλάδα προσφεύγει στον μηχανισμό στήριξης που συγκροτούν από κοινού το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. [1]
27 Απριλίου 2010 Ο οίκος αξιολόγησης Standard & Poor's υποβάθμισε την Ελλάδα από το επίπεδο ΒΒΒ+ στο ΒΒ+[143]
28 Απριλίου 2010 Το spread των 10ετών ομολόγων ξεπέρασε τις 1000 μονάδες [22][23]
2 Μαΐου 2010 Ανακοινώθηκαν τα μέτρα σκληρής λιτότητας που επέβαλε στην Ελλάδα η τρόικα ΔΝΤ, ΕΕ και ΕΚΤ[30]
5 Μαΐου 2010 Κηρύσσεται πανελλαδική 24ωρη απεργία. Πραγματοποιείται ογκώδης πορεία στην Αθήνα που αμαυρώνεται από τον θάνατο τριών εργαζομένων στο υποκατάστημα της τράπεζας Marfin, στην οδό Σταδίου[144]
6 Μαΐου 2010 Ψηφίστηκε από τη βουλή το μνημόνιο που υπέγραψε η κυβέρνηση με την Ε.Ε. και το ΔΝΤ για τα μέτρα που θα ληφθούν, προκειμένου να ενεργοποιηθεί ο μηχανισμός στήριξης. Υπερψηφίστηκε από τους βουλευτές του ΠΑΣΟΚ, του ΛΑΟΣ και τη βουλευτή της ΝΔ Ντόρα Μπακογιάννη. Από την πλευρά του ΠΑΣΟΚ διαφοροποιήθηκαν τρεις βουλευτές (Γιάννης Δημαράς, Σοφία Σακοράφα και Βασίλης Οικονόμου) οι οποίοι διεγράφησαν από την κοινοβουλευτική ομάδα του κόμματος που απέμεινε πλέον με 157 βουλευτές.[145][146][147]
8 Μαΐου 2010 Υπογράφηκε η Δανειακή σύμβαση μεταξύ Ελλάδας και κρατών μελών της ΕΕ [148]
10 Μαΐου 2010 Υπογράφηκε η αντίστοιχη σύμβαση μεταξύ Ελλάδας και ΔΝΤ[149]
14 Ιουνίου 2010 Ο οίκος αξιολόγησης Moody’s υποβάθμισε την Ελλάδα κατά τέσσερις βαθμίδες από το επίπεδο Α3 σε Βa1[150][151]
18 Νοεμβρίου 2010 Κατατέθηκε στη βουλή ο προϋπολογισμός για το 2011 [152]
9 Δεκεμβρίου 2010 Κατατέθηκε στη βουλή το πολυνομοσχέδιο για τα εργασιακά και τις ΔΕΚΟ.[153]
15 Δεκεμβρίου 2010 Ψηφίστηκε το πολυνομοσχέδιο για τα εργασιακά και τις ΔΕΚΟ. Διαφοροποιήθηκε ο βουλευτής Βαγγέλης Παπαχρήστος, ο οποίος διεγράφη από την κοινοβουλευτική ομάδα του ΠΑΣΟΚ, η οποία απέμεινε πλέον με 156 βουλευτές.[154]
23 Δεκεμβρίου 2010 Ψηφίστηκε ο προϋπολογισμός για το 2011 [155]
14 Ιανουαρίου 2011 Ο οίκος αξιολόγησης Fitch υποβάθμισε την Ελλάδα από το επίπεδο ΒΒΒ- στο ΒΒ+ [156]
7 Μαρτίου 2011 Ο οίκος αξιολόγησης Moody’s υποβάθμισε την Ελλάδα κατά τρεις βαθμίδες από το επίπεδο Ba1 στο Β1[157]
12 Μαρτίου 2011 Απόφαση συνόδου κορυφής της ΕΕ για επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής του δανείου του Μαΐου 2010, κατά 7,5 χρόνια και μείωση επιτοκίου κατά 1%[158]
29 Μαρτίου 2011 Ο οίκος αξιολόγησης Standard & Poor's υποβάθμισε την Ελλάδα από το επίπεδο ΒΒ+ στο ΒΒ- [159]
9 Μαΐου 2011 Ο οίκος αξιολόγησης Standard & Poor's υποβάθμισε την Ελλάδα από το επίπεδο ΒΒ- στο Β [160]
20 Μαΐου 2011 Ο οίκος αξιολόγησης Fitch υποβάθμισε την Ελλάδα από το επίπεδο ΒΒ+ στο Β+ [161]
25 Μαΐου 2011 Πρώτη συγκέντρωση των «αγανακτισμένων» στην Ελλάδα[162][163]
1 Ιουνίου 2011 Ο οίκος αξιολόγησης Moody’s υποβάθμισε την Ελλάδα από το επίπεδο B1 στο Caa1[164][165]
3 Ιουνίου 2011 Ο κινεζικός οίκος αξιολόγησης Dagong υποβάθμισε την Ελλάδα από το επίπεδο ΒΒ στο CCC[166]
9 Ιουνίου 2011 Κατατέθηκε στη βουλή το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα δημοσιονομικής στρατηγικής 2011-2014[167]
14 Ιουνίου 2011 Ο οίκος αξιολόγησης Standard & Poor's υποβάθμισε την Ελλάδα κατά τρεις βαθμίδες από το επίπεδο Β στο CCC[168]
Την ίδια μέρα ανεξαρτητοποιήθηκε ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ Γιώργος Λιάνης. Η κοινοβουλευτική ομάδα του κυβερνώντος κόμματος απέμεινε με 155 βουλευτές[169]
15 Ιουνίου 2011 Ξεκίνησε η συζήτηση στη βουλή για το μεσοπρόθεσμο. Την ίδια στιγμή πραγματοποιείται ογκώδης διαδήλωση πολιτών έξω από τη βουλή
16 Ιουνίου 2011 Παραιτήθηκαν δύο βουλευτές του ΠΑΣΟΚ, οι Γιώργος Φλωρίδης και Έκτορας Νασιώκας. Την ίδια μέρα 21 βουλευτές του ΠΑΣΟΚ ζήτησαν σύγκληση της κοινοβουλευτικής ομάδας του κόμματος, η οποία κατέληξε σε απόφαση για ανασχηματισμό.
17 Ιουνίου 2011 Ανακοινώνεται ο ανασχηματισμός. Νέος υπουργός οικονομικών αναλαμβάνει ο Ευάγγελος Βενιζέλος [170]
28 Ιουνίου 2011 Πραγματοποιούνται ογκώδεις διαδηλώσεις έξω από τη βουλή που αντιμετωπίζονται βίαια από την αστυνομία που εφαρμόζει άγρια καταστολή.
29 Ιουνίου 2011 Ψηφίστηκε το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα με 155 ψήφους υπέρ (154 ψήφοι από το ΠΑΣΟΚ και 1 από την ΝΔ).[171]
Απ’ την πλευρά του ΠΑΣΟΚ το καταψήφισε ο βουλευτής Παναγιώτης Κουρουμπλής ο οποίος διεγράφη, με αποτέλεσμα η κοινοβουλευτική ομάδα του ΠΑΣΟΚ να απομείνει με 154 βουλευτές.[172] Ογκώδεις διαδηλώσεις πραγματοποιούνται για δεύτερη μέρα έξω από τη βουλή που διαλύονται βίαια από ισχυρές αστυνομικές δυνάμεις
13 Ιουλίου 2011 Ο οίκος αξιολόγησης Fitch υποβάθμισε την Ελλάδα κατά τρεις βαθμίδες από το επίπεδο Β+ στο CCC[173]
20 Ιουλίου 2011 Ανακοινώθηκαν οι 27 οργανισμοί του δημοσίου που θα κλείσουν ή θα συγχωνευτούν μέχρι τις 5 Αυγούστου[174]
21 Ιουλίου 2011 Η σύνοδος κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατέληξε σε συμφωνία νέας δανειοδότησης της Ελλάδας, ύψους 158 δις Ευρώ[66]
25 Ιουλίου 2011 Ο οίκος αξιολόγησης Moody’s υποβάθμισε την Ελλάδα κατά τρεις βαθμίδες από το επίπεδο Caa1 στο Ca θέτοντας την Ελλάδα στο τελευταίο σκαλί της διεθνούς λίστας αξιολογήσεων[175]
27 Ιουλίου 2011 Ο οίκος αξιολόγησης Standard & Poor's υποβάθμισε την Ελλάδα από το επίπεδο CCC στο CC θέτοντας την Ελλάδα στο τελευταίο σκαλί της διεθνούς λίστας αξιολογήσεων[176]
8 Αυγούστου 2011 Ο Γενικός δείκτης του Χρηματιστηρίου Αθηνών πέφτει κάτω από τις 1.000 μονάδες, για πρώτη φορά από από τις 7 Ιανουαρίου του 1997[177]
17 Αυγούστου 2011 Η Ελλάδα προχωρά σε διμερή συμφωνία με την Φινλανδία, παρέχοντάς της εγγυήσεις για να συμμετάσχει στο δεύτερο δάνειο της Ελλάδας[73][72]
25 Αυγούστου 2011 Παραιτήθηκε ο αναπληρωτής υπουργός Ανάπτυξης Χάρης Παμπούκης[178]
2 Σεπτεμβρίου 2011 Αποχώρησε αιφνιδιαστικά το κλιμάκιο της τρόικας μετά τη διαφωνία του με τον υπουργό οικονομικών για την κάλυψη της απόκλισης στα δημοσιονομικά [179]
6 Σεπτεμβρίου 2011 Ο υπουργός οικονομικών Ευάγγελος Βενιζέλος ανακοινώνει νέα έκτακτα συμπληρωματικά μέτρα [180]
10 Σεπτεμβρίου 2011 Πραγματοποιείται η ομιλία του πρωθυπουργού στη ΔΕΘ σε κλίμα έντονων κινητοποιήσεων και αποδοκιμασιών[181]
11 Σεπτεμβρίου 2011 Ο υπουργός οικονομικών Ευάγγελος Βενιζέλος ανακοίνωσε την επιβολή του ειδικού τέλους ακινήτων που θα καταβάλλεται μέσω λογαριασμού της ΔΕΗ [182]
14 Σεπτεμβρίου 2011 Κατατίθεται το τελικό σχέδιο για το ειδικό τέλος ακινήτων. Η επιβάρυνση ανά τετραγωνικό μέτρο είναι έως και διπλάσια απ’ αυτή που είχε ανακοινωθεί αρχικά[183] Σε οργανωμένη άρνηση πληρωμής των έκτακτών φόρων καλούν τους πολίτες τα κόμματα της αριστεράς[184][185]
21 Σεπτεμβρίου 2011 Ανακοινώθηκε η νέα μείωση του αφορολόγητου ορίου στις 5.000 Ευρώ. Επίσης ανακοινώθηκαν περικοπές σε συντάξεις κατά 20% για το ποσό που υπερβαίνει τα 1.200 Ευρώ.[186][187]
2 Οκτωβρίου 2011 Εγκρίθηκαν οι τελικές ρυθμίσεις για την εργασιακή εφεδρεία από το υπουργικό συμβούλιο του ΠΑΣΟΚ[188]
5 Οκτωβρίου 2011 Μεγάλη απεργία της ΑΔΕΔΥ. Πραγματοποιούνται πορείες στην Αθήνα και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας.[189]
6 Οκτωβρίου 2011 Κατατίθεται στη βουλή το πολυνομοσχέδιο για το νέο βαθμολόγιο-μισθολόγιο του δημοσίου, τις μειώσεις σε κύριες και επικουρικές συντάξεις, τις μειώσεις στο εφάπαξ, την νέα φορολογική κλίμακα και τις αλλαγές στα εργασιακά.[190][191][192]
11 Οκτωβρίου 2011 Ανακοινώνεται ότι κρατικοποιήθηκε η ελληνική τράπεζα Proton Bank, καθώς αιτήθηκε κεφαλαιακή ενίσχυση από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Η απόφαση πάρθηκε από τον Υπουργό Οικονομικών έπειτα από απαίτηση της Τράπεζας της Ελλάδος. Ουσιαστικά πρόκειται για την πρώτη κρατικοποίηση που προέκυψε κατά την διάρκεια της κρίσης χρέους.[82]
17 Οκτωβρίου 2011 Παραιτήθηκε ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ Θωμάς Ρομπόπουλος, ο οποίος έγινε ο τρίτος κατά σειρά βουλευτής του κυβερνώντος κόμματος που παραιτήθηκε από την βουλευτική του έδρα.[193]
19 Οκτωβρίου 2011 Γενική απεργία με καθολική συμμετοχή. Πραγματοποιήθηκε μεγαλειώδης διαδήλωση στο σύνταγμα[194]
20 Οκτωβρίου 2011 Ψηφίστηκε το πολυνομοσχέδιο από την κυβερνητική πλειοψηφία, με εξαίρεση το άρθρο 37 που καταψηφίστηκε από την βουλευτή του κυβερνώντος κόμματος Λούκα Κατσέλη, η οποία στη συνέχεια διεγράφη, με αποτέλεσμα η κοινοβουλευτική ομάδα του ΠΑΣΟΚ να απομείνει με 153 βουλευτές.[84][195] Έξω από τη βουλή πραγματοποιήθηκε μεγάλη διαδήλωση που σημαδεύτηκε από σοβαρά επεισόδια που ξεκίνησαν όταν ομάδα κουκουλοφόρων επιτέθηκε κατά διαδηλωτών του ΠΑΜΕ. Η διαδήλωση σκιάστηκε από τον θάνατο ενός διαδηλωτή του ΠΑΜΕ, ο οποίος σύμφωνα με την πρώτη ιατροδικαστική εξέταση, υπέστη έμφραγμα [196][197][198]
27 Οκτωβρίου 2011 Απόφαση συνόδου κορυφής της ΕΕ για κούρεμα του ελληνικού χρέους κατά 50%[199]
28 Οκτωβρίου 2011 Οι εορτασμοί της επετείου της 28ης Οκτωβρίου μετατρέπονται σε πανελλήνια διαδήλωση κατά της κυβερνητικής πολιτικής[200][201]
31 Οκτωβρίου 2011 Ο πρωθυπουργός ανακοινώνει την απόφασή του για διεξαγωγή δημοψηφίσματος με θέμα την νέα δανειακή σύμβαση[92]
1 Νοεμβρίου 2011 Ανεξαρτητοποιήθηκε η βουλευτής του ΠΑΣΟΚ Μιλένα Αποστολάκη, εκφράζοντας την διαφωνία της στην απόφαση του πρωθυπουργού για το δημοψήφισμα.[93]
4 Νοεμβρίου 2011 Η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ έλαβε ψήφο εμπιστοσύνης στη βουλή με 153 ψήφους υπέρ[99]
6 Νοεμβρίου 2011 Στη συνάντησή στο προεδρικό μέγαρο μεταξύ των Γεώργιου Παπανδρέου, Αντώνη Σαμαρά και Κάρολου Παπούλια υπήρξε καταρχήν συμφωνία για κυβέρνηση συνεργασίας.[100]
10 Νοεμβρίου 2011 Ολοκληρώθηκαν οι διεργασίες μεταξύ των κομματικών επιτελείων του ΠΑΣΟΚ, της ΝΔ και του ΛΑΟΣ. Νέος πρωθυπουργός επιλέχτηκε ο Λουκάς Παπαδήμος[102]
11 Νοεμβρίου 2011 Ορκίστηκε η νέα κυβέρνηση του Λουκά Παπαδήμου[103]
24 Ιανουαρίου 2012 Διεξάγεται στη βουλή η ψηφοφορία για το πολυνομοσχέδιο του Υπουργείου Οικονομικών. Πολλά άρθρα καταψηφίζονται από βουλευτές του ΠΑΣΟΚ ενώ η διάταξη που αφορούσε την απελευθέρωση του ωραρίου των φαρμακείων καταψηφίστηκε και από βουλευτές των υπολοίπων κομμάτων της συγκυβέρνησης.[202]
09 Φεβρουαρίου 2012 Κατέληξαν σε συμφωνία οι πολυήμερες συζητήσεις των αρχηγών των κομμάτων της συγκυβέρνησης, για το πακέτο μέτρων που απαιτεί η τρόικα, προκειμένου να προχωρήσει το νέο δανειακό πακέτο και το PSI.[203] Παραιτήθηκε ο υφυπουργός εργασίας Γ. Κουτσούκος[204]
10 Φεβρουαρίου 2012 Παραιτήθηκε η αναπληρώτρια υπουργός Εξωτερικών Μαριλίζα Ξενογιαννακοπούλου[205] Επίσης υπέβαλαν τις παραιτήσεις του οι υπουργοί του ΛΑΟΣ που συμμετείχαν στην συγκυβέρνηση.[206] Παραιτήθηκε από τη βουλευτική του έδρα ο ο βουλευτής Αρτας του ΠΑΣΟΚ Παύλος Στασινός[207]
11 Φεβρουαρίου 2012 Παραιτήθηκαν οι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ Π. Ζούνη και Δ. Βαρβαρίγος[208]
12 Φεβρουαρίου 2012 Η Βουλή συζήτησε την πρόταση νόμου για τη συμφωνία του 2ου Μνημονίου («Έγκριση των Σχεδίων Συμβάσεων Χρηματοδοτικής Διευκόλυνσης μεταξύ του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (Ε.Τ.Χ.Σ.), της Ελληνικής Δημοκρατίας και της Τράπεζας της Ελλάδος, του Σχεδίου του Μνημονίου Συνεννόησης μεταξύ της Ελληνικής Δημοκρατίας, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Τράπεζας της Ελλάδος και άλλες επείγουσες διατάξεις για τη μείωση του δημοσίου χρέους και τη διάσωση της εθνικής οικονομίας».) που υπέβαλε η κυβέρνηση Παπαδήμου. Η πρόταση υπερψηφίστηκε τις πρώτες πρωινές ώρες της 13ης Φεβρουάριου από 199 βουλευτές. [112]
13 Φεβρουαρίου 2012 Μετά την ολοκλήρωση της ψηφοφορίας για τα νέα μέτρα που ολοκληρώθηκε τα μεσάνυχτα της Κυριακής 12 Φεβρουαρίου, διεγράφησαν 22 βουλευτές του ΠΑΣΟΚ ,21 της Νέας Δημοκρατίας και 2 του ΛΑΟΣ που διαφοροποιήθηκαν από την απόφαση του κόμματός τους.[112] Ακολούθησαν οι παραιτήσεις των βουλευτών του ΠΑΣΟΚ Μ. Τσόκλη και Α. Λαφαζάνη (13-02) από τις βουλευτικές τους έδρες, Την προηγούμενη μέρα είχε προηγηθεί η παραίτηση του βουλευτή της ΝΔ, Ν. Λέγκα (12-02)[209][210]
9 Μαρτίου 2012 Ολοκληρώθηκε το PSI με τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα να φτάνει το 95,7%
11 Απριλίου 2012 Προκηρύχτηκαν εκλογές για τις 6 Μαΐου 2012
6 Μαΐου 2012 Διεξάγονται οι εκλογές από τις οποίες δεν προέκυψε τελικά κυβέρνηση
16 Μαΐου 2012 Ορκίζεται η υπηρεσιακή κυβέρνηση Παναγιώτη Πικραμένου
5 Ιουνίου 2012 Ο γενικός δείκτης του χρηματιστηρίου Αθηνών κλείνει κάτω από τις 500 μονάδες[211]
17 Ιουνίου 2012 Διεξάγονται οι εκλογές οι οποίες οδήγησαν τελικά σε δημιουργία κυβέρνησης συνασπισμού με τη συμμετοχή της Νέας Δημοκρατίας, του ΠΑΣΟΚ και της ΔΗΜΑΡ
21 Ιουνίου 2012 Ορκωμοσία της κυβέρνησης του Αντώνη Σαμαρά[212]
26 Ιουνίου 2012 Αναλαμβάνει Υπουργός Οικονομικών ο Γιάννης Στουρνάρας
5 Νοεμβρίου 2012 Κατατίθεται στη βουλή το Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2013-2016, σε ένα άρθρο με τη διαδικασία του κατεπείγοντος
7 Νοεμβρίου 2012 Υπερψηφίστηκε το Μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα με 153 ψήφους
22 Δεκεμβρίου 2012 Ψηφίστηκε ο προϋπολογισμός για το 2013.
28 Απριλίου 2013 Ψηφίστηκε το πολυνομοσχέδιο του Υπουργείου Οικονομικών.[213]
21 Ιουνίου 2013 Αποχώρησε η ΔΗΜΑΡ από την κυβέρνηση, με αφορμή την αιφνιδιαστική απόφαση της κυβέρνησης για το κλείσιμο της ΕΡΤ.[214]
24 Ιουνίου 2013 Ανακοινώθηκε ο ανασχηματισμός της κυβέρνησης.[215]
18 Ιουλίου 2013 Ψηφίστηκε το πολυνομοσχέδιο της κυβέρνησης.[216]
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
The Economic Adjustment Programme for Greece - Third Review
The Economic Adjustment Programme for Greece - Fourth Review
Σύμβαση Χρηματοδοτικής Διευκόλυνσης μεταξύ του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (Ε.Τ.Χ.Σ.), της Ελληνικής Δημοκρατίας και της Τράπεζας της Ελλάδος
Μνηµόνιο Συνεννόησης στις Συγκεκριµένες Προϋποθέσεις Οικονοµικής Πολιτικής
Περισσότερος πόνος – κανένα όφελος για την Ελλάδα από τη συμφωνία, Μαρκ Βάισμπροτ και Χουάν Αντόνιο Μοντετσίνο, Center for Economic and Policy Research, Φεβρουάριος 2012
Πηγές
"Greece: Request for Stand-By Arrangement, IMF Country Report No. 10/111" από την ιστοσελίδα του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου
"Συμμετοχή της Ελλάδας στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης" από την ιστοσελίδα του Υπουργείου Οικονομικών της Ελλάδας
"Μέτρα για την εφαρμογή του μηχανισμού στήριξης της ελληνικής οικονομίας από τα κράτη−μέλη της Ζώνης του ευρώ και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο", ο νόμος 3845/2010 όπως εκδόθηκε από το Εθνικό Τυπογραφείο (ΦΕΚ 65 του 2010, 6 Μαΐου 2010)
"Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2012-2015", ο νόμος 3985/2011 όπως εκδόθηκε από το Εθνικό Τυπογραφείο (ΦΕΚ 151 του 2011, 1 Ιουλίου 2011)
Παραπομπές
↑ to: 1,0 1,1 1,2 in.gr Προσφυγή της Ελλάδας στο μηχανισμό στήριξης ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός]
↑ εφημ. "Ημερησία"
↑ Καθημερινή Tο χρονικό διόγκωσης του δημόσιου χρέους, 1980-2005
↑ to: 4,0 4,1 Τα Νέα Το χρονικό ενός προαναγγελθέντος εκτροχιασμού
↑ Ιστορικά θέματα Πως δημιουργήθηκε το ελληνικό δημόσιο χρέος
↑ Tvxs Goldman Sachs συνεργός της Ελλάδας στη δημιουργική λογιστική.
↑ Ελευθεροτυπία Με έλλειμμα άνω του Μάαστριχτ μπήκαμε το 1999 στην ΟΝΕ
↑ Καθημερινή Οικονομικό θαύμα με παθογένειες
↑ Tvxs 15,4% το δημοσιονομικό έλλειμμα του 2009
↑ Ελευθεροτυπία Απόδραση δια των εκλογών το σχέδιο Καραμανλή
↑ to: 11,0 11,1 Τα Νέα Παπακωνσταντίνου: Στο 12,5% του ΑΕΠ το έλλειμμα το 2009
↑ to: 12,0 12,1 Καθημερινή Υποβάθμιση από τη Fitch μετά τον δημοσιονομικό εκτροχιασμό της Ελλάδας (23-10-2009)
↑ in.gr Eπίδομα αλληλεγγύης έως 1.300 ευρώ χορηγεί η κυβέρνηση (03-11-2009)
↑ Τα Νέα Περισσότεροι δικαιούχοι για το επίδομα αλληλεγγύης (18-11-2009)
↑ to: 15,0 15,1 tvxs Κατατέθηκε ο προϋπολογισμός για το 2010 (20-11-2009)
↑ Καθημερινή Σφιχτός στις αυξήσεις ο προϋπολογισμός του 2010 (18-11-2009)
↑ to: 17,0 17,1 Πρώτο Θέμα Υποβάθμιση της Ελλάδας σε ΒΒΒ+ από τη Fitch (08-12-2009)
↑ to: 18,0 18,1 in.gr Σε υποβάθμιση της ελληνικής οικονομίας προχώρησε η Standard & Poors (16-12-2009)
↑ to: 19,0 19,1 Καθημερινή Τρίτη υποβάθμιση της ελληνικής οικονομίας τον Δεκέμβριο (23-12-2009)
↑ Έθνος Πάνω από τις 300 μονάδες βάσης τα spread (21-01-2010)
↑ Ναυτεμπορική Το χρονικό της ελληνικής κρίσης
↑ to: 22,0 22,1 Έθνος Εκτός ελέγχου τα spreads, ξεπέρασαν τις 1000 μονάδες (28-04-2010)
↑ to: 23,0 23,1 Τα Νέα Νέο ρεκόρ του spread στις 1.021 μονάδες (28-04-2010)
↑ to: 24,0 24,1 Τα Νέα Η συννεφιασμένη Κυριακή στο Μαξίμου (06-02-2010)
↑ to: 25,0 25,1 Καθημερινή Η επέτειος του Νταβός (26-01-2011)
↑ to: 26,0 26,1 Ελευθεροτυπία Πάγωμα μισθών και περικοπές επιδομάτων ανακοίνωσε η κυβέρνηση
↑ to: 27,0 27,1 Το Βήμα, Απεργία από ΑΔΕΔΥ στις 10 Φεβρουαρίου
↑ to: 28,0 28,1 Ελευθεροτυπία τα οικονομικά μέτρα της 3ης Μαρτίου
↑ Τα Νέα Η συμφωνία με Ευρώπη και ΔΝΤ (05-05-2010)
↑ to: 30,0 30,1 Τα Νέα Ώρα μηδέν για τα νέα μέτρα (02-05-2010)
↑ Τα Νέα, αιματηρή διάσωση
↑ Σε επίδομα 500 ευρώ μετατρέπονται 13ος και 14ος μισθός στο Δημόσιο
↑ Μαχαίρι στο 13ο και 14ο μισθό στο Δημόσιο, σώζεται στον ιδιωτικό τομέα
↑ Ελευθεροτυπία Ψηφίστηκαν τα μέτρα-σοκ με ανταρσία στη ΝΔ και διαρροές στο ΠΑΣΟΚ (06-05-2010
↑ Ελευθεροτυπία 172 «ναι» με αλληλοκατηγορίες και διαγραφές (07-05-2010)
↑ Ελευθεροτυπία Απώλειες στην Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΠΑΣΟΚ, βαρύ κλίμα στη βάση (07-05-2010)
↑ Γιώργος Κασιμάτης: "Για τη δανειοδοτική σύμβαση, το μνημόνιο και τη συμφωνία έγκρισης του ΔΝΤ"
↑ "Συνταγματικό το Μνημόνιο έκρινε το ΣτΕ". tvxs.gr. 21 Ιουν 2011. Ανακτήθηκε στις 6 Ιουλ 2011.
↑ "Το φάντασμα του Μνημονίου και η εθνική κυριαρχία". Καθημερινή. 2011-06-12.
↑ "Ανάσα με επιμήκυνση και μείωση επιτοκίου". Βήμα. 2011-03-12.
↑ ΣΚΑΙ Δελτίο τύπου, πορεία ανεργίας
↑ Τα Νέα Ειδική Επιχειρησιακή Συλλογική Σύμβαση αντί της Κλαδικής (09-12-2010)
↑ ΣΚΑΙ Σαρωτικές αλλαγές σε εργασιακά και ΔΕΚΟ (09-12-2010)
↑ ΣΚΑΙ Οι βασικές ρυθμίσεις του πολυνομοσχεδίου
↑ Ελευθεροτυπία Πέρασε το «πολυνομοσχέδιο» - «Κόπηκε» ο Β. Παπαχρήστος (15-12-2010)
↑ to: 46,0 46,1 46,2 46,3 The Second Economic Adjustment Programme for Greece (PDF). Debt sustainability management (table at page 30). European Commission. March 2012. Ανακτήθηκε στις 3 August 2012.
↑ AMECO database results: General government consolidated gross debt (billion €). European Commission. 7 November 2012.
↑ Government consolidated gross debt (millions of National Currency). Eurostat. 22 October 2012. Ανακτήθηκε στις 22 October 2012.
↑ to: 49,0 49,1 49,2 European economic forecast - autumn 2012 (PDF). European Commission. 7 November 2012. Ανακτήθηκε στις 7 November 2012.
↑ AMECO database results: General government consolidated gross debt (debt-to-GDP ratio). European Commission. 7 November 2012.
↑ Government debt-to-GDP ratio. Eurostat. 22 October 2012. Ανακτήθηκε στις 22 October 2012.
↑ AMECO database results: Real GDP at constant marketprices in National Currency. European Commission. Ανακτήθηκε στις 7 November 2012.
↑ Real GDP growth rate – volume: Percentage change on previous year. Eurostat. Ανακτήθηκε στις 31 July 2012.
↑ AMECO database results: Net lending (+) or borrowing (-) of General Government -measured by EDP method (% of GDP). European Commission. Ανακτήθηκε στις 9 August 2012.
↑ Government deficit/surplus. Eurostat. 22 October 2012. Ανακτήθηκε στις 22 October 2012.
↑ Τα Νέα Στο 16,2% η ανεργία τον Μάρτιο
↑ Zougla Υστέρηση εσόδων στο πρώτο εξάμηνο του 2011
↑ Το Βήμα παραιτήθηκαν Νασιώκας και Φλωρίδης
↑ Ελευθεροτυπία Επιχείρηση άγρια καταστολή από ένα σύνταγμα ΜΑΤ
↑ Γεωργία Δάμα (2011-07-01). Οι τραυματίες περιγράφουν την αγριότητα των ΜΑΤ «Χτυπούσαν ό,τι κινούνταν». Εφημερίδα Ελευθεροτυπία. Ανακτήθηκε στις 2011-07-01.
↑ Πέρασε το Μεσοπρόθεσμο, ΜΑΤωσαν πάλι το Σύνταγμα. Εφημερίδα Ελευθεροτυπία. 2011-06-29. Ανακτήθηκε στις 2011-07-01.
↑ Ελεύθερος τύπος Οι αποκρατικοποιήσεις που προβλέπει το Μεσοπρόθεσμο
↑ news247 Αποκρατικοποιήσεις με διαδικασία εξπρές
↑ real.gr Τι προβλέπει το μεσοπρόθεσμο
↑ Το Βήμα Ελαστικοποίηση της εργασίας και συρρίκνωση αμοιβών από το «Μεσοπρόθεσμο»
↑ to: 66,0 66,1 Ελευθεροτυπία Νέο πακέτο 158 δισ. ευρώ υπό δρακόντειο έλεγχο (21 -07- 2011)
↑ Τα Νέα Ανάσα 109 δισ. ευρώ στην ελληνική οικονομία
↑ Καθημερινή Η Ευρώπη θωρακίζει Ελλάδα και ευρώ (22-07-2011)
↑ Καθημερινή Ευρωπαϊκή συμφωνία για το ελληνικό χρέος στη Σύνοδο Κορυφής (22-07-2011)
↑ News247 Σε περιορισμένη χρεοκοπία η Ελλάδα
↑ News247 Σε καθεστώς περιορισμένης χρεοκοπίας και από Moody's
↑ to: 72,0 72,1 Ελευθεροτυπία Θα τους δανείσουμε για να μας δανείσουν (17-08-2011)
↑ to: 73,0 73,1 Καθημερινή Ειδική συμφωνία με Φινλανδία για το δάνειο (17-08-2011)
↑ Ελευθεροτυπία Ντόμινο αξιώσεων απειλεί τα 109 δισ.
↑ Καθημερινή Γερμανική παρέμβαση στη συμφωνία Ελλάδας και Φινλανδίας για τις εγγυήσεις
↑ ΣΚΑΙ Εκτός στόχου ο προϋπολογισμός (20-08-2011)
↑ Καθημερινή «Τρύπα» 4,57 δισ. στον προϋπολογισμό, εκτός στόχων έσοδα – δαπάνες (23-09-2011)
↑ News247 Μέτρα σοκ για την έκτη δόση
↑ Ελευθεροτυπία ΑΔΕΔΥ: Μπαράζ κινητοποιήσεων ενάντια στην κυβερνητική πολιτική και τα νέα μέτρα
↑ Καθημερινή Μπαράζ κινητοποιήσεων στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς
↑ Τα Νέα Νέες απεργίες σε συγκοινωνίες-ταξί 22-09-2011
↑ to: 82,0 82,1 Ηλεκτρονική εφημερίδα Εξπρές, Αναταράξεις στο πιστωτικό σύστημα από την κρατικοποίηση της Proton, 11/10/11
↑ Καθημερινή Κατατέθηκε το πολυνομοσχέδιο για μισθολόγιο και εφεδρεία (06-10-2011)
↑ to: 84,0 84,1 Ελληνικό κοινοβούλιο, Αρχείο πολυμέσων Συνεδρίαση Ολομέλειας, 20/10/2011 IΕ'
↑ Πρώτο Θέμα Στις 23 Οκτωβρίου η έκτακτη Σύνοδος Κορυφής (10-10-2011)
↑ zougla.gr Άρχισε η Σύνοδος Κορυφής (23-10-2011)
↑ Το Βήμα Τρεις μήνες αγωνίας για 10 πέτρινα χρόνια (27-10-2011)
↑ real.gr Κούρεμα 50% μόνιμη εποπτεία στην Αθήνα (27-10-2011)
↑ Ναυτεμπορική Αύξηση των πόρων του EFSF στο 1 τρισ. Ευρώ (27-10-2011)
↑ Ελευθεροτυπία «Καταδικάζουν» τα κόμματα τη συμφωνία της 27ης Οκτωβρίου (30-10-2011)
↑ Τα Νέα Οι πρώτες εκτιμήσεις για το «κούρεμα» και τις επιπτώσεις στη ζωή μας (27-10-2011)
↑ to: 92,0 92,1 news247 Διεξαγωγή δημοψηφίσματος ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός (31-10-2011)
↑ to: 93,0 93,1 Φυλλορροεί το ΠΑΣΟΚ, ανεξαρτητοποιήθηκε και η Μιλένα. Εφημερίδα Ελευθεροτυπία. 2011-11-01. Ανακτήθηκε στις 2011-11-01.
↑ real.gr Χρεοκοπία... και με επιλογή μας (03-11-2011)
↑ Ελευθεροτυπία Μέρκελ –Σαρκοζί υπαγορεύουν όρους του δημοψηφίσματος (03-11-2011)
↑ Ευάγγελος Βενιζέλος. Δήλωση Ευ. Βενιζέλου αμέσως μετά την επιστροφή του από τις Κάννες.
↑ δημοψήφισμα: θεσμός ο οποίος αποτελεί άμεσο τρόπο συμμετοχής του λαού στην άσκηση της εξουσίας και που συνίστα ται σε γενική ψηφοφορία για την έγκριση ή την απόρριψη κάποιου σημα ντικού μέτρου που προτείνει η εκτελεστική εξουσία. (Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής, Ίδρυμα Τριανταφυλλίδη, 1998)
↑ Πέταξε το γάντι στον πρωθυπουργό. zougla.gr. Πέμπτη, 3 Οκτωβρίου 2011.
↑ to: 99,0 99,1 news247 Πήρε ψήφο εμπιστοσύνης η κυβέρνηση (04-11-2011)
↑ to: 100,0 100,1 Το Βήμα Καταρχήν συμφωνία στη συνάντηση Παπούλια – Παπανδρέου – Σαμαρά (06-11-2011)
↑ Τα Νέα Ολοκληρώθηκε η συνάντηση Παπανδρέου - Σαμαρά ενώπιον του Προέδρου της Δημοκρατίας (06-11-2011)
↑ to: 102,0 102,1 megatv Λουκάς Παπαδήμος ο νέος πρωθυπουργός (10-11-2011)
↑ to: 103,0 103,1 news247 Η νέα κυβέρνηση του Λουκά Παπαδήμου
↑ Ελευθεροτυπία Σπάει όλα τα ρεκόρ η ανεργία τον Αύγουστο (10-11-2011)
↑ Ημερησία Ρεκόρ όλων των εποχών στην ανεργία το Νοέμβριο
↑ news247 Συσσίτια στα σχολεία από το υπουργείο Παιδείας
↑ Τα Νέα Αρχίζουν συσσίτια σε 18 σχολεία της Αττικής
↑ ΕΛ.ΣΤΑΤ, Ποσοστό ανεργίας ανά μήνα
↑ Καταιγίδα νέων μέτρων
↑ «Μνημονιακή» αύξηση 25% στα εισιτήρια των Αστικών Συγκοινωνιών
↑ Νευρική κρίση στην κυβέρνηση
↑ to: 112,0 112,1 112,2 Το Βήμα «Ναι» στο Μνημόνιο από 199 βουλευτές και «όχι» από 74
↑ Στο 95,7% η συμμετοχή στο ελληνικό PSI ξεπέρασε κάθε προσδοκία. Τα Νέα. Ανακτήθηκε στις 09/03/2012.
↑ Παράταση έως τις 20 Απριλίου για το PSI. Τα Νέα. Ανακτήθηκε στις 05/04/2012.
↑ Ενεργοποιήθηκαν τα CDS. real.gr. Ανακτήθηκε στις 10/03/2012.
↑ Ενεργοποιήθηκαν τα CDS. Το Έθνος. Ανακτήθηκε στις 10/03/2012.
↑ Πιστωτικό γεγονός η αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους. Πρώτο Θέμα. Ανακτήθηκε στις 10/03/2012.
↑ Παπαδήμος: Εκλογές στις 6 Μαΐου. news247.gr. Ανακτήθηκε στις 11/04/2012.
↑ Ορκίστηκε η υπηρεσιακή κυβέρνηση Πικραμμένου. Το Βήμα. Ανακτήθηκε στις 16/05/2012.
↑ Στα 18,9 δισ. ευρώ ο «λογαριασμός» της επιμήκυνσης. Πρώτο Θέμα. Ανακτήθηκε στις 6 -11-2012.
↑ Μέτρα ύψους 9,4 δισ. ευρώ και ύφεση 4,5% στο μεσοπρόθεσμο για το 2013. ΣΚΑΪ. Ανακτήθηκε στις 6 -11-2012.
↑ Υπερψηφίστηκε το Μνημόνιο 3 με 153 ψήφους και διαγραφές. news247.gr. Ανακτήθηκε στις 8-11-2012.
↑ Μεσοπρόθεσμο πλαίσιο δημοσιονομικής στρατηγικής 2013-2016. Υπουργείο Οικονομικών.
↑ Σαρωτικές αλλαγές σε εργασιακά και συντάξεις. Τι προβλέπει το πολυνομοσχέδιο. news247.gr. Ανακτήθηκε στις 6 -11-2012.
↑ Σαρωτικές αλλαγές φέρνει το πολυνομοσχέδιο. Το Έθνος. Ανακτήθηκε στις 06 -11-2012.
↑ Οι τελικές ρυθμίσεις. megatv.com. Ανακτήθηκε στις 6 -11-2012.
↑ Λεηλατούν τα εφάπαξ. Ριζοσπάστης. Ανακτήθηκε στις 6-11-2012.
↑ Αυτές είναι οι τελικές περικοπές στα ειδικά μισθολόγια για 200.000 εργαζόμενους. star.gr. Ανακτήθηκε στις 6-11-2012.
↑ Νέες περικοπές μισθών σε ΔΕΚΟ, Βουλή, ΕΥΠ και άλλους φορείς. Ημερησία.
↑ Πολυνομοσχέδιο: Ένα «ενιαίο επίδομα στήριξης τέκνων». Καθημερινή. Ανακτήθηκε στις 6-11-2012.
↑ Αντίτιμο 25 ευρώ για εισαγωγή σε νοσοκομείο επιβάλλει το νέο μνημόνιο από το 2014. news.in.gr. Ανακτήθηκε στις 6-11-2012.
↑ Ψηφίστηκε ο προϋπολογισμός χωρίς διαρροές για τη κυβέρνηση. tvxs.gr. 22 Δεκεμβρίου 2012.
↑ Υπερψηφίστηκε με 168 "ναι" το Πολυνομοσχέδιο. news247.gr. 28 Απριλίου 2013.
↑ 86.000 εκπαιδευτικούς επιστρατεύει η κυβέρνηση. newsit.gr.
↑ Το Βήμα Πρόωρες εκλογές εξήγγειλε ο Καραμανλής
↑ Τα Νέα Οι νέοι υπουργοί
↑ Ελευθεροτυπία Καθαρή νίκη Σαμαρά έφερε η μαζική προσέλευση
↑ in.gr Τον προϋπολογισμό του 2010 ενέκρινε η Βουλή με την οικονομία σε ύφεση
↑ EUROPEAN COMMISSION REPORT ON GREEK GOVERNMENT DEFICIT AND DEBT STATISTICS 8.1.2010, σελ. 28 (αγγλικά).
↑ Έθνος Πάνω από τις 300 μονάδες βάσης τα spread (21-01-2010)
↑ Ελευθεροτυπία Yποβάθμιση της Ελλάδας από Fitch (09-04-2010)
↑ Ημερησία Υποβάθμιση της Ελλάδας και από Moody's (22-04-2010)
↑ Ισοτιμία Υποβάθμιση - σοκ της Ελλάδας από την S&P, junk τα ομόλογα (27-04-2010)
↑ Ελευθεροτυπία "Τρεις νεκροί από εμπρησμό στην τράπεζα Marfin
↑ Ελευθεροτυπία Ψηφίστηκαν τα μέτρα-σοκ με ανταρσία στη ΝΔ και διαρροές στο ΠΑΣΟΚ]
↑ Ελευθεροτυπία 172 «ναι» με αλληλοκατηγορίες και διαγραφές]
↑ ΕλευθεροτυπίαΑπώλειες στην Κοιν. Ομάδα του ΠΑΣΟΚ, βαρύ κλίμα στη βάση]
↑ Σύμβαση Δανειακής Διευκόλυνσης
↑ Διακανονισμός Χρηματοδότησης Αμέσου Ετοιμότητας
↑ bankingnews Υποβάθμιση σοκ 4 βαθμίδων για την Ελλάδα από το επίπεδο Α3 σε Βa1 από την Moody's (14-06-2010)
↑ in.gr Kατά τέσσερις βαθμίδες υποβάθμισε η Moody's την Ελλάδα (14-06-2010)
↑ newsit Κατατέθηκε ο προϋπολογισμός
↑ Τα Νέα Ειδική Επιχειρησιακή Συλλογική Σύμβαση αντί της Κλαδικής (09-12-2010)
↑ Ελευθεροτυπία Πέρασε το «πολυνομοσχέδιο» - «Κόπηκε» ο Β. Παπαχρήστος (15-12-2010)
↑ Ελευθεροτυπία Ψηφίστηκε ο πρώτος υπό το Μνημόνιο- προϋπολογισμός
↑ Τα Νέα «Γλυκιά» υποβάθμιση από τη Fitch (14-01-2011)
↑ bankingnews Υποβάθμιση σοκ από την Moody's κατά 3 βαθμίδες σε B1 (07-03-2011)
↑ Ελευθεροτυπία Σύνοδος Κορυφής: Επιμήκυνση 7,5 χρόνων και 1% μείωση επιτοκίου (12-03-2011)
↑ Ελευθεροτυπία Υποβάθμισε Ελλάδα και Πορτογαλία η S&P (29-03-2011)
↑ Το Βήμα Standard & Poor's: Υποβάθμιση της Ελλάδας από ΒΒ- σε Β (09-05-2011)
↑ Καθημερινή Υποβάθμιση της ελληνικής οικονομίας σε B+ (20-05-11)
↑ Ελευθεροτυπία Γέμισαν αγανάκτηση οι πλατείες πόλεων σ' όλη την Ελλάδα (25-05-2011)
↑ news247.gr Η "βίβλος" των Αγανακτισμένων (26-05-2011)
↑ bankingnews Υποβάθμισε κατά 3 κλίμακες σε Caa1 από Β1 την Ελλάδα η Moody's - Αρνητικό το outlook - Στα όρια της χρεοκοπίας - Τι απαντά το ΥΠΟΙΚ (01-06-2011)]
↑ Τα Νέα Νέα υποβάθμιση της Ελλάδας από τη Moody's (01-06-2011)
↑ Ημερησία Dagong: Υποβάθμιση της Ελλάδας και από κινέζικο οίκο (03-06-2011)
↑ Τα Νέα Κατατέθηκε στη Βουλή το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα
↑ Ισοτιμία Υποβάθμιση 3 βαθμίδων από S&P, στη χαμηλότερη θέση παγκοσμίως η Ελλάδα (14-06-2011)
↑ real.gr Ξεκίνησε ο «χορός» των παραιτήσεων - Ανεξαρτητοποιήθηκε ο Γ.Λιάνης (14-06-2011)
↑ news247 Σαρωτικός ανασχηματισμός με Βενιζέλο αντιπρόεδρο
↑ Καθημερινή Ψηφίστηκε το Μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα στη Βουλή
↑ Τα Νέα Με 155 «ναι» ψηφίστηκε το Μεσοπρόθεσμό
↑ Το Βήμα Υποβάθμιση της Ελλάδας κατά τρεις βαθμίδες από τον οίκο Fitch (13-07-2011)
↑ news247 Λουκέτα εξπρές και συγχωνεύσεις στο Δημόσιο
↑ Ημερησία Υποβάθμιση κατά τρεις βαθμίδες από Moody's (25-07-2011)
↑ Ισοτιμία S&P: Υποβάθμισε σε "CC" την αξιολόγηση της Ελλάδας (27-07-2011)
↑ Ισοτιμία ΧΑ: Κάτω από τις 1.000 μονάδες, για πρώτη φορά από το 1997 (08-08-2011)
↑ Καθημερινή Παραιτήθηκε ο Χάρης Παμπούκης (25-08-2011)
↑ Καθημερινή Ήρθε, διαφώνησε και αποχώρησε η τρόικα
↑ news247 Δραματικές αποφάσεις υπό την πιέση της τρόικας
↑ Το Έθνος Επεισόδια έως αργά το βράδυ στη Θεσσαλονίκη - Τρεις συλλήψεις, 94 προσαγωγές
↑ Τα Νέα Ειδικό τέλος στα ακίνητα μέσω του λογαριασμού της ΔΕΗ
↑ Το Βήμα Εκτακτη εισφορά: Διπλάσιο το χαράτσι για τα ακίνητα.
↑ Ριζοσπάστης Οργανωμένη άρνηση πληρωμής (13-09-2011)
↑ Αυγή ΣΥΡΙΖΑ: Πρωτοβουλίες κατά των χαρατσιών σε όλη τη χώρα (04-10-2011)
↑ Ελευθεροτυπία Η νέα καρμανιόλα...
↑ Το Βήμα Απολύσεις και περικοπή συντάξεων αποφάσισε η κυβερνητική Επιτροπή
↑ Το Έθνος Σε εφεδρεία 30.000 Δημόσιοι Υπάλληλοι
↑ Ναυτεμπορική ΑΔΕΔΥ: Μαζική η συμμετοχή των εργαζομένων στην απεργία
↑ Ναυτεμπορική Στη Βουλή το πολυνομοσχέδιο (06-10-2011)
↑ Ελευθεροτυπία «Αποκαλυπτήρια» για το μισθολόγιο και την εφεδρεία
↑ Ναυτεμπορική Αλλαγές στα εργασιακά και μειώσεις επικουρικών – εφάπαξ
↑ real.gr Παραιτήθηκε ο Ρομπόπουλος (18-10-2011)
↑ Τα Νέα Μεγάλη διαδήλωση και επεισόδια στην Αθήνα (19-10-2011)
↑ Καθημερινή Ψηφίστηκε επί των άρθρων το πολυνομοσχέδιο (21-10-2011)
↑ Ελευθεροτυπία Σε κλοιό παλλαϊκού «όχι» η βουλή του «ναι» (20-10-2011)
↑ Πρώτο Θέμα Από ισχαιμικό επεισόδιο «έφυγε» ο Δημήτρης Κοτζαρίδης (21-10-2011)
↑ Τα Νέα Σήμερα η κηδεία του 53χρονου διαδηλωτή (22-10-2011)
↑ Έθνος Συμφώνησαν τα ξημερώματα για «κούρεμα» 50% (27-10-2011)
↑ Παρέλαση λαϊκής οργής, κατά του χρεοκοπημένου πολιτικού συστήματος. Εφημερίδα Ελευθεροτυπία. 2011-10-28. Ανακτήθηκε στις 2011-10-31.
↑ Επεισόδια στις παρελάσεις σε όλη τη χώρα. Εφημερίδα Καθημερινή. 2011-10-28. Ανακτήθηκε στις 2011-10-31.
↑ Τα Νέα Καταψηφίστηκε η διάταξη «Λοβέρδου» για τα φαρμακεία
↑ Τα Νέα Συμφώνησαν οι πολιτικοί αρχηγοί στα νέα μέτρα (09-02-2012)
↑ Το Βήμα Παραιτήθηκε ο υφυπουργός εργασίας Γ. Κουτσούκος (09-02-2012)
↑ news247.gr Παραιτήθηκε η Μαριλίζα Ξενογιαννακοπούλου (10-02-2012)
↑ Πρώτο Θέμα Παραιτήθηκαν οι υπουργοί του ΛΑΟΣ (10-02-2012)
↑ Τα Νέα Παραιτήθηκε ο βουλευτής Αρτας του ΠΑΣΟΚ Παύλος Στασινός (10-02-2012)
↑ Καθημερινή Παραιτήθηκαν οι Π. Ζούνη και Δ. Βαρβαρίγος (11-02-2012)
↑ Τα Νέα Παραιτήθηκε ο βουλευτής ΝΔ Νίκος Λέγκας (12-02-2012)
↑ Το Βήμα Παραιτήθηκε η βουλευτής του ΠαΣοΚ Μάγια Τσόκλη (13-02-2012)
↑ Κάτω από το ψυχολογικό όριο των 500 μονάδων το ΧΑ. Τα Νέα. Ανακτήθηκε στις 05/06/2012.
↑ Ορκίστηκε η κυβέρνηση Σαμαρά. Το Βήμα. 21/06/2012. Ανακτήθηκε στις 21/06/2012.
↑ Ψηφίστηκε το πολυνομοσχέδιο Η Ναυτεμπορική
↑ Η ΔΗΜΑΡ αποχωρεί από την κυβέρνηση Ελευθεροτυπία
↑ Ανασχηματισμός: Τα ονόματα των νέων υπουργών newsbomb.gr
↑ Ψηφίστηκε το πολυνομοσχέδιο της κυβέρνησης Το Βήμα
Δείτε επίσης
Δανειακή σύμβαση της Ελλάδας τον Μάιο του 2010
Απεργιακές κινητοποιήσεις στην Ελλάδα την άνοιξη του 2010
Διαδηλώσεις στην Ελλάδα 2011
Κίνημα της Πατάτας
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
