Ο Βέρνερ Χάιντε (Werner Heyde, Φορστ, 25 Απριλίου 1902 - φυλακή του Μπούτσμπαχ, 13 Φεβρουαρίου 1964), γνωστός και με το ψευδώνυμο Φριτς Ζαβάντε (Fritz Sawade), ήταν Γερμανός ψυχίατρος, μέλος του NSDAP από το 1933 και της Γκεστάπο, της οποίας υπήρξε σύμβουλος. Ήταν ένας από τους βασικούς οργανωτές του Προγράμματος Ευθανασίας Τ4.
Βιογραφία, δράση
Ο Βέρνερ Χάιντε γεννήθηκε στις 25 Απριλίου του 1902 στο Φορστ (Forst) της Γερμανίας και πέθανε στις 13 Φεβρουαρίου του 1964 στο Μπούτσμπαχ της Φρανκφούρτης (Frankfurt). Ολοκλήρωσε τις σπουδές του στη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση το 1920 και σπούδασε Ιατρική στο Βερολίνο, το Φράιμπουρκ, το Βίρτσμπουργκ και το Μάρμπουργκ. Όταν ολοκλήρωσε τις σπουδές του, διορίσθηκε αρχικά στο Γενικό Νοσοκομείο του Κότμπους (Cottbus). Σύντομα, όμως διορίσθηκε, ως ασκούμενος, στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο του Βίρτσμπουργκ. Το 1926 ολοκλήρωσε την άσκησή του ως ψυχίατρος, επιτυγχάνοντας υψηλές επιδόσεις σε όλους τους τομείς. Το 1933, και ενώ ασκεί το επάγγελμα του ψυχιάτρου, ένας ασθενής του, ο Τέοντορ Άικε (Theodor Eicke), τον πείθει να εγγραφεί στο Ναζιστικό Κόμμα.
Τέοντορ Άικε (1942). Φωτ. Deutsches Bundesarchiv
Ο Άικε ήταν ένας στυγνός και πορωμένος εγκληματίας και αργότερα υπήρξε ο πρώτος Διοικητής του στρατοπέδου του Νταχάου ενώ το 1934 ορίσθηκε Γενικός Επιθεωρητής και Γενικός Διοικητής όλων των στρατοπέδων συγκέντρωσης και το 1936 ηγήθηκε της μονάδας "Νεκροκεφαλή" (SS-Totenkopfverbände) των SS. Όλα αυτά δεν θα ήταν δυνατά, αν ο Χάιντε δεν είχε "διαγνώσει" ότι ο Άικε ήταν ψυχολογικά υγιής και, κατά συνέπεια, μπορούσε να αφεθεί ελεύθερος. Ο Άικε φρόντισε να περιλάβει στο ιατρικό επιτελείο της μονάδας "Νεκροκεφαλή" και τον Χάιντε.
Το 1935 ο Χάιντε ορίσθηκε μέλος του "Συμβουλίου για την Εξάλειψη των Κληρονομικών Παθήσεων", το οποίο αποφάσιζε για τις περιπτώσεις επιβολής στείρωσης και το 1936 ανέλαβε επικεφαλής του Ψυχιατρικού τμήματος του Νοσοκομείου. Την 1η Ιουλίου του ίδιου έτους του ανατίθεται η οργάνωση και διεύθυνση "Νευροψυχιατρικής και Γενετικής παρακολούθησης" στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Στα πλαίσια των "καθηκόντων" του παρακολούθησε, τον Ιανουάριο του 1940, τις πρώτες εκτελέσεις του προγράμματος ευθανασίας, με τη χρήση του μονοξειδίου του άνθρακα ως δηλητηριώδους αερίου: Δεκαοκτώ ή είκοσι άνδρες, γυμνοί, κλείσθηκαν σε ένα "μπάνιο" από το νοσηλευτικό προσωπικό. Η πόρτα έκλεισε πίσω τους και όλοι κατέρρευσαν σε διάστημα ενός λεπτού. Το επόμενο πεντάλεπτο το δωμάτιο αερίσθηκε όσο το δυνατό καλύτερα και άνδρες των SS μετέφεραν τα σώματα, με ειδικά φορεία, στο κρεματόριο, όπου αποτεφρώθηκαν, χωρίς πρώτα να εξακριβωθεί ιατρικά αν είχαν όλοι υποκύψει ή κάποιοι ήταν ακόμη ζωντανοί. Η επιτυχία της μεθόδου επιτάχυνε τη δημιουργία των εγκαταστάσεων θανάτωσης. Λίγο αργότερα ο Χάιντε μετατίθεται στο Βερολίνο για να αναλάβει την ιατρική διεύθυνση του Προγράμματος Τ-4. Εκεί προΐσταται μιας ιατρικής ομάδας περίπου τριάντα επιστημόνων, η πλειοψηφία των οποίων ήταν ψυχίατροι. Αν και ο Χάιντε αντικαταστάθηκε το 1941 στην ηγεσία του Προγράμματος από τον Πάουλ Νίτσε (Paul Nitsche), το "έργο" της ομάδας συνεχίσθηκε ως το τέλος του Πολέμου.
Ο Χάιντε τιμήθηκε με το Δακτυλίδι της Νεκροκεφαλής (Totenkopfring), μια σημαντική τιμητική διάκριση των SS και λίγο πριν το τέλος του Πολέμου έλαβε το βαθμό του Συνταγματάρχη (Standartenführer) των SS.
Ο Χάιντε συνελήφθη το 1947 από τις συμμαχικές δυνάμεις, αλλά κατάφερε να δραπετεύσει και συνέχισε να εργάζεται ως ψυχίατρος με το ψευδώνυμο "Δρ. Φριτς Ζαβάντε" (Dr. Fritz Sawade) στο Φλένσμπουργκ Flensburg). Παράλληλα, διετέλεσε σύμβουλος σε δικαστήρια της περιοχής του Σλέσβιγκ-Χόλσταϊν (Schleswig-Holstein). Πολλοί δικαστικοί λειτουργοί και τοπικοί πολιτικοί γνώριζαν την πραγματική του ταυτότητα, αλλά παρέμεναν σιωπηλοί. Η πραγματική του ταυτότητα αποκαλύφθηκε τυχαία, στη διάρκεια μιας δημόσιας λογομαχίας, το 1959. Ο Χάιντε συνελήφθη και οδηγήθηκε στην Φρανκφούρτη, προκειμένου να δικασθεί. Λίγο πριν από την έναρξη της δίκης, το 1964, ο Χάιντε αυτοκτόνησε.
Πηγές
Οι ψυχίατροι της Ναζιστικής Γερμανίας
Αντίστοιχο άρθρο Αγγλικής Βικιπαίδειας.
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
