Ο Μις φαν ντερ Ρόε (Ludwig Mies van der Rohe, 27 Μαρτίου 1886 - 19 Αυγούστου 1969) ήταν γερμανός αρχιτέκτονας. Γεννήθηκε στο Άαχεν (όπου σήμερα υπάρχει εξαιρετικό τεχνικό πανεπιστήμιο, συνεχίζοντας την παράδοσή του) και πέθανε στο Σικάγο.

Θεωρείται από τους μεγαλύτερους αρχιτέκτονες του 20ού αιώνα, δίπλα στον Λε Κορμπυζιέ και στον Φρανκ Λόιντ Ράιτ. Επιδίωξε μια λογική προσέγγιση που θα καθοδηγούσε τη δημιουργική διαδικασία του αρχιτεκτονικού σχεδίου, και είναι γνωστός για τη χρήση των αφορισμών «λιγότερο είναι περισσότερο» («weniger ist mehr») και «ο Θεός είναι στις λεπτομέρειες».

Βίος

Γεννήθηκε στο Άαχεν. Σε ηλικία δεκατεσσάρων ετών άρχισε να δουλεύει στην οικοδομική επιχείρηση του πατέρα του,και ύστερα από φοίτηση δύο χρόνων σε εμπορική σχολή και μια περίοδο κατά την οποία σχεδίαζε γύψινες διακοσμήσεις για έναν οικοδόμο της περιοχής, άφησε το1.905 την γενέτειρα του το Άαχεν και πήγε στο Βερολίνο Το πατρικό επώνυμό του ήταν Mies, μετονομάστηκε σε “van der Rohe “το οποίο ήταν το επώνυμο της μητέρας του όταν πια ως διάσημος αρχιτέκτονας άρχισε να συνεργάζεται με την πολιτιστική Ελίτ του Βερολίνου. Εργάστηκε από το 1905 στο Βερολίνο ως σχεδιαστής επίπλων στο πλευρό του Μπουρνό Πόλ και από το 1908 άρχισε την αρχιτεκτονική του σταδιοδρομία ως μαθητευόμενος στο τεχνικό γραφείο του Peter Behrens, όπου γνωρίστηκε με τον Walter Groprius. και τον Le Corbusier, ως το 1912 όπου ήρθε σε επαφή με τις θεωρίες σχεδίου και τον προοδευτικό γερμανικό πολιτισμό.Στα χρόνια 1911-12 διευθύνει με εντολή του Behrens την κατασκευή της γερμανικής πρεσβείας στην Πετρούπολη της Ρωσίας και το 1912 ιδρύει ανεξάρτητο αρχιτεκτονικό γραφείο. Στον α' παγκόσμιο πόλεμο επιστρατεύτηκε και πολέμησε σε διαφορά μέτωπα. Το 1921 τίθεται επικεφαλής της «Ομάδας του Νοέμβρη» (Novembergruppe), η οποία έχει βάλει στόχο τη μεταφορά του πνεύματος της γερμανικής «επανάστασης του Νοέμβρη» (1918) στην περιοχή της τέχνης. Η ομάδα απαιτεί περίπου τη «διάλυση της παραδοσιακής Αρχιτεκτονικής» και την «εξάλειψη της προσωπικότητας» του καλλιτέχνη. Με την κατασκευή ενός πολυώροφου κτιρίου με επένδυση γυαλιού στο Βερολίνο ξεκινάει τη λεγόμενη Αρχιτεκτονική «skin and bones». Το 1923 γίνεται συνεκδότης του πρωτοποριακού περιοδικού «G», στο οποίο εκδηλώνει την προσχώρησή του στη ριζοσπαστική Αρχιτεκτονική. Γίνεται συνιδρυτής με τον Groprius του «κύκλου» πρωτοποριακών Αρχιτεκτόνων. Στα χρόνια 1925-26 σχεδιάζει με εντολή του κομμουνιστικού κόμματος Γερμανίας τις επιτάφιες πλάκες των δολογονηθέντων ηγετών Λίμπκνεχτ και Λούξεμπουργκ που τοποθετούνται στο προάστιο Friedrichsfelde του Βερολίνου. Στα χρόνια 1928-29 κατασκευάζεται από τον Μισ βαν ντερ Ρόε το περίπτερο της Γερμανίας στην παγκόσμια έκθεση της Βαρκελώνης. Το 1930 του ανατίθεται από τον Groprius διεύθυνση του «Bauhaus». Μετά το κλείσιμό του το 1932, μετακινείται στη Στουτγκάρδη. Το 1934 συμμετέχει σε διαγωνισμό για το γερμανικό περίπτερο στις Βρυξέλες, αλλά η πρότασή του απορρίπτεται από τον Χίτλερ προσωπικά. Η δυνατότητα εργασίας στη Γερμανία περιορίζεται σταδιακά, λόγω του επεκτεινόμενου ελέγχου των ναζί σε όλους τους τομείς του δημόσιου βίου. Το 1938 μεταναστεύει ο Μις βαν Ντερ Ρό στην Αμερική και γίνεται διευθυντής του Illinois Institute of Technology στο Σικάγο. Για 20 και πλέον χρόνια κατασκευάζει εντυπωσιακά οικοδομήματα στην Αμερική. Στα χρόνια 1965-68 επανέρχεται στη Γερμανία και κατασκευάζει την Εθνική Πινακοθήκη στο Βερολίνο. Η επαγγελματική σταδιοδρομία του Mies van der Rohe χωρίζεται σε δύο περιόδους, σε αυτή της δράσης του στην Γερμανία και σε αυτή στην Αμερική.

Ο Mies van der Rohe μαζί με τον Walter Groprius και τον Le Corbusier, θεωρείται ευρέως ως ένας από τους πρωτοποριακούς της σύγχρονης αρχιτεκτονικής. Ο Mies όπως πολλοί από τους μετασύγχρονους επιδίωξε να καθιερώσει ένα αρχιτεκτονικό ύφος. Στην καριέρα του ως ελεύθερος επαγγελματίας σχεδίαζε σπίτια ανώτερης κατηγορίας στις παραδοσιακές γερμανικές μορφές. Θαύμασε τις ευρείες αναλογίες την τακτικότητα των ρυθμικών στοιχείων και έδωσε μεγάλη προσοχή στην σχέση μεταξύ των δημιουργημάτων του ανθρώπου και την φύση.\

Μπαουχάους

Με τον όρο Μπαουχάους ή Μπάουχαους αναφερόμαστε στην καλλιτεχνική και αρχιτεκτονική σχολή που ιδρύθηκε από τον Βάλτερ Γκρόπιους και αναπτύχθηκε την περίοδο 1919-1933 στη Γερμανία. Το ύφος της σχολής Μπαουχάους επέδρασε καταλυτικά στην εξέλιξη της σύγχρονης τέχνης, ειδικότερα στους τομείς της αρχιτεκτονικής και του βιομηχανικού σχεδιασμού (design), ενώ τα έργα που παράχθηκαν μέσα από τα εργαστήρια της σχολής έγιναν αντικείμενα εκτεταμένης αναπαραγωγής. Λειτούργησε σε τρεις διαφορετικές πόλεις της Γερμανίας, στη Βαϊμάρη (1919-25), στο Ντεσάου (1925-32) και στο Βερολίνο (1932-33), υπό την διεύθυνση των Βάλτερ Γκρόπιους (1919-28), Χάνες Μέγιερ (1928-30) και Μις βαν ντε Ρό (1930-33) αντίστοιχα. Οι αλλαγές στην έδρα και στην ηγεσία της συνδέονταν με αντίστοιχες διαφοροποιήσεις στην πολιτική της αλλά και στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ύφους της. Ανάμεσα στις κεντρικές ιδέες που προώθησε η σχολή, ήταν η χρήση της τεχνολογίας για καλλιτεχνικούς σκοπούς, η απουσία διάκρισης μεταξύ καλών και εφαρμοσμένων τεχνών, καθώς και η αναγκαιότητα της σφαιρικής διδασκαλίας όλων των μορφών τέχνης[2]. Επανάφερε τη διδασκαλία σε εργαστήρια, σε αντίθεση με τον τρόπο λειτουργίας των ακαδημιών, και στο μικρό χρονικό διάστημα που λειτούργησε, δίδαξαν επιφανείς καλλιτέχνες του 20ού αιώνα, όπως ο Βασίλη Καντίνσκι, ο Γιοχάνες Ίτεν, ο Μαρσέλ Μπρόιερ και ο Πάουλ Κλέε.

Σχολή του Bauhaus υπό τη διεύθυνση του Mies

Όταν την διεύθυνση της σχολής ανέλαβε ο Mies, ελευθέρωσε τη σχολή από την πολιτική, αλλά συνάντησε σημαντική αντίθεση από τους αριστερούς σπουδαστές, και σε μια από τις συνεδριάσεις έγινε μια αναταραχή. Η σχολή έκλεισε για λίγο και ο Mies έκανε το Bauhaus ένα παραδοσιακό σχολείο της αρχιτεκτονικής με αυστηρές απαγορεύσεις πολιτικής δραστηριότητας ακόμα και με την ποινή της αποβολής. Στο διάστημα που διετέλεσε διευθυντής της σχολής εισήγαγε μαζί με τον συνεργάτη του Λύλι Ράιχ την διδασκαλία του σχεδιασμού εσωτερικών και εκθεσιακών χώρων. Φρόντισε επίσης να αναπτυχθούν και τα εργαστήρια τυπογραφίας, διαφήμισης και φωτογραφίας. Το 1932 η σχολή έκλεισε καθώς οι Ναζί πήραν τον έλεγχο του Dessau και θεώρησαν το ύφος Bauhaus μή πατριωτικό. Από εκεί μεταφέρθηκε για ένα σύντομο χρονικό διάστημα στο Βερολίνο και παρά τις ύστατες απεγνωσμένες προσπάθειες του Mies, έκλεισε οριστικά το 1933, μετά από εννέα μόνο μήνες λειτουργίας της.

Επαγγελματική δραστηριότητα στις ΗΠΑ

Ο Mies εγκαταστάθηκε στο Chicago στο Illinois όπου διορίστηκε ως προϊστάμενος του σχολείου αρχιτεκτονικής στο τμήμα τεθωρακισμένης τεχνολογίας που αργότερα ονομάστηκε (Institute of technology –IIT).Μια από τις προϋποθέσεις για να πάρει αυτή την θέση ήταν ότι θα αναλάμβανε να σχεδιάσει τα νέα κτήρια τής πανεπιστημιούπολης. Έτσι πολλά από τα πιο διάσημα κτήρια του βρίσκονται εκεί. Αυτά είναι Alumni Hall, S.R Grown Hall, Home of IIT’s school of Architecture. Το 1944 Μέγιερ Αμερικάνος πολίτης. Τα τριάντα χρόνια ως Αμερικανός αρχιτέκτονας αντανακλούσαν μια πιο συγκροτημένη και ώριμη προσέγγιση στην πραγματοποίηση του στόχου του. Δηλαδή μια αρχιτεκτονική του εικοστού αιώνα. Εστίασε τις προσπάθειες του στην ιδέα να στεγάσει μεγάλους ανοιχτούς χώρους με καθαρά στοιχισμένα δομικά πλαίσια τα οποία θα ήταν φτιαγμένα από μέταλλο και γυαλί.

Ως καθηγητής

Ο Mies έπαιξε σημαντικό ρόλο σαν εκπαιδευτικός πιστεύοντας ότι η αρχιτεκτονική είναι γλώσσα που μπορεί να μαθευτεί και να διδαχτεί. Εργάστηκε προσωπικά και εντατικά στις πρωτότυπες ιδέες και λύσεις επιτρέποντας στους μαθητές του στην σχολή και στο γραφείο του να αναπτύξουν παραγωγικές λύσεις για συγκεκριμένα projects κάτω από την καθοδήγηση του. Όταν όμως είδε πως κανείς δεν είχε την ικανότητα να συνδυάσει την ιδιοφυία και την ποιότητα της δικής του δουλειάς αναρωτήθηκε που είχε κάνει λάθος στην εκπαιδευτική του μέθοδο.

] Φιλοσοφία

Ο Ludwig Mies είχε ως στόχο ζωής την δημιουργία όχι μόνο ενός νέου αρχιτεκτονικού ύφους αλλά και μιας νέας αρχιτεκτονικής γλώσσας, που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να αντιπροσωπεύσει την νέα εποχή των τεχνολογικών επιτευγμάτων και της παραγωγής. Θεωρούσε αναγκαίο την δημιουργία μιας αρχιτεκτονικής που θα ήταν σε αρμονία με την εποχή της, όπως η γοτθική αρχιτεκτονική ήταν την εποχή του πνευματισμού. Περισσότερο από κάθε άλλο μοντερνιστή ο Mies χρησιμοποίησε την φιλοσοφία ως βάση για την εργασία του. Ο Ludwig Mies δημιούργησε ένα επιδρών αρχιτεκτονικό ύφος εικοστού αιώνα, που το χαρακτήριζε ακραία σαφήνεια και απλότητα. Τα κτήρια αποπνέουν την καθαρότητα και την σαφήνεια της απλής απλοϊκής θα έλεγε κανείς, γεωμετρικής δομής, όπου η ένταση δημιουργείται μέσα από την αυστηρότητα των περιγραμμάτων και την προσεγμένη αναλογία των επιμέρους στοιχείων. Το “Less is more” είναι η άλλη προστακτική του, που οδήγησε στον υπέρτατο ορθολογισμό και στην ψυχρή ομορφιά των χαλύβινων και γυάλινων δημιουργημάτων του, που πραγματοποιούνται χάρη στην τελειοποίηση της τεχνολογίας, της οποίας ο Mies αποδεικνύεται μεγαλοφυής γνώστης και χρήστης. Το πάθος του για την λεπτομέρεια φαίνεται στην επεξεργασία του προβλήματος της γωνίας, ενός πανάρχαιου προβλήματος από την εποχή του δωρικού ρυθμού. Επίσης τα κτήρια του χρησιμοποιούσαν σύγχρονα υλικά όπως ο βιομηχανικός χάλυβας και γυαλί για να καθορίσουν τον αυστηρό αλλά κομψό χώρο. Ανέπτυξε την χρήση της εκτεθειμένης δομής χάλυβα και γυαλιού για να εσωκλείσει και να καθορίσει τον χώρο. Προσπάθησε για μια αρχιτεκτονική με ελάχιστα πλαίσια στην δομική διάταξη και σε ισορροπία με την απαιτούμενη ελευθερία του ανοιχτού χώρου. Χαρακτήριζε τα κτήρια του “skin and bones” αρχιτεκτονική. Τέλος είναι γνωστός για την χρήση αφορισμών όπως “Less is more” και “God is in details” .

Έπιπλα

Ο Mies σχεδίασε σύγχρονα κομμάτια επίπλων χρησιμοποιώντας τις νέες βιομηχανικές τεχνολογίες. Τα έπιπλα είναι γνωστά για την λεπτή χειροτεχνία, ένα μίγμα των παραδοσιακών πολυτελών υφασμάτων όπως το δέρμα σε συνδυασμό με τα σύγχρονα πλαίσια χρωμίου, καθώς και έναν ευδιάκριτο χωρισμό της ενισχυτικής δομής και των υποστηριγμένων επιφανειών. Προκειμένου να ενισχύσουν το συναίσθημα της ελαφρότητας που δημιουργείται από τα λεπτά δομικά πλαίσια χρησιμοποιούσαν προεξέχουσες κυρτές δοκούς(cantilevers) Οι μεταλλικές καρέκλες του Mies van der Rohe από ατσάλινο σωλήνα και χειροποίητο ψαθωτό ή δερμάτινο κάθησμα ακολουθούν με τις απλούστερες γραμμές το σχήμα του καθιστού ανθρώπινου σώματος. Η μινιμαλιστική σχεδιαστική αντίληψη του Mies τον οδήγησαν σε μερικά από τα πιο λυτά έπιπλα όπως το κάθισμα για το Γερμανικό περίπτερο στην έκθεση της Βαρκελώνης. Ο Mies σχεδίασε ακόμα και τα πρώτα πλαστικά καθίσματα, με βάση το ανθρώπινο σώμα, αντίστοιχα των οποίων βρήκαν στην παραγωγή μετά τον πόλεμο και βέβαια μαζικά στις μέρες μας δείχνοντας έτσι την διορατικότητα του Mies.

Σπουδαία κτήρια

* Barcelona Pavilion
* Έπαυλη Τούγκεντατ
* Crown Hall
* Farnsworth House
* IBM Plaza
* Neue Nationalgallerie

Σημαντικά έργα στον τομέα του design

* Barcelona chair, Brno chair

Βιβλιογραφία

* Dennis Sharp, The Illustrated Encyclopedia of Architects and Architecture, New York: Quatro Publishing, 1991, ISBN 0-8230-2539-X. NA40.I45. p109.
* Franz Schulze, Mies van der Rohe, a Critical Biography, The University of Chicago Press, Chicago and London, 1985, ISBN 0-226-74059-5
* Μέμος Φιλιππίδης, Λούντβιχ Μις βαν ντερ Ρόε, Το ΒΗΜΑ, Ειδικό Ένθετο, Κυριακή 28 Απριλίου 2002 - Αρ. Φύλλου 13549

Δείτε επίσης

* Μπαουχάους
* Αρχιτεκτονική
* Καρλ Φρίντριχ Σίνκελ

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Mies van der Rohe Foundation
• Παρουσίαση από την ιστοσελίδα του ΤΕΙ Αθήνας

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library