Γιόχαν Ρούντολφ Γκλάουμπερ

Ο Γιόχαν Ρούντολφ Γκλάουμπερ (Johann Rudolf Glauber, 10 Μαρτίου 1604 - 16 Μαρτίου 1670) ήταν Γερμανός αλχημιστής και χημικός. Μερικοί ιστορικοί της επιστήμης τον περιέγραψαν ως έναν από τους πρώτους χημικούς μηχανικούς.[3] Η ανακάλυψη του το 1625 του θειικού νατρίου (Na₂SO₄) οδήγησε στo να επονομαστεί (αυτή) η ένωση «άλας του Γκλάουμπερ» (Glauber's salt).

Βίος

Γεννήθηκε στις 10 Μαρτίου του 1604 στο Κάρλσταντ (Karlstadt am Main), που βρίσκεται στη Βαυαρία της Γερμανίας. Ήταν γιος μεγάλης οικογένειας ενός κουρέα. Δεν τελείωσε ποτέ το σχολείο, αλλά υποτίθεται ότι σπούδασε φαρμακευτική και ότι επισκέφθηκε εργαστήρια[4]. Έλεγε ότι ήταν τυχερός που δεν υπέφερε τη βάσανο ενός λυκείου αλλά αντί γι' αυτό έμαθε εμπειρικά. Έζησε στη Βιέννη το 1625, στις πόλεις Σάλτσμπουργκ, Γκίσεν και Γουέρθεϊμ (Wertheim am Main) την περίοδο 1649 - 1651, στο Κίτζιγκεν (Kitzingen) την περίοδο 1651 - 1655, στη Βασιλεία, στο Παρίσι, στη Φραγκφούρτη, στην Κολωνία και στο Άμστρενταμ κατά τις περιόδους 1640 -1644, 1646 - 1649 και 1656 - 1670. Εργάστηκε αρχικά κατασκευάζοντας κάτοπτρα, αργότερα σε δυο περιόδους ως φαρμακοποιός στην Αυλή του Γκίσεν, τη δεύτερη φορά (μάλιστα) ως αρχιφαρμακοποιός, φεύγοντας κατόπιν για να ξεφύγει από τον Τριακονταετή Πόλεμο. Στο Άμστρενταμ ξεκίνησε δική του επιχείρηση που παρήγαγε φαρμακευτικά προϊόντα που συμπεριλάμβαναν τη δική του ανακάλυψη, δηλαδή το θειικό νάτριο, το οποίο τότε (τουλάχιστον) ήταν γνωστό ως (άλας του Γκλάουμπερ). Με αυτήν την επιχείρηση γνώρισε αρχικά μεγάλη οικονομική επιτυχία, αλλά κατόπιν, το 1649 χρεωκόπησε, οπότε αναγκάστηκε να μετακομίσει στο Γουέρθεϊμ.

Παντρεύτηκε δυο φορές, και με τη δεύτερη γυναίκα του, Χελένα Κορνέλιους (Helena Cornelius), την οποία νυμφεύθηκε το 1641, απέκτησαν οκτώ (8) παιδιά. Ο γιος του, Γιοχάνες Γκλάουμπερ (Johannes Glauber), πιθανότατα τον βοήθησε στις εγχάρακτες εικονογραφήσεις του.

Το 1660 αρρώστησε σοβαρά, γεγονός που αποδόθηκε σε δηλητηρίαση από τα διάφορα βαρέα μέταλλα που χρησιμοποιούσε στις εργασίες του[5], και το 1666 έμεινε ανάπηρος, όταν έπεσε από μια άμαξα, με αποτέλεσμα να αναγκαστεί να μείνει κλινήρης για το υπόλοιπο της ζωής του. Για να συντηρήσει την οικογένειά του αυτό το διάστημα υποχρεώθηκε να πουλήσει τα βιβλία και τον υπόλοιπο εξοπλισμό του. Πέθανε στις 16 Μαρτίου (ανήμερα των γενεθλίων του), το 1670, στο Άμστρενταμ.

Έργο

Ο Γκλάουμπερ σπούδασε (μάλλον με εμπειρικό τρόπο) χημεία και οινολογία και είχε κάποια -προσωρινή έστω- εμπορική επιτυχία πατεντάροντας βελτιώσεις στους σχετικούς τομείς. Ήταν επίσης φαρμακοποιός, προμηθευτής φαρμακευτικών και ήταν γνωστό ότι παρείχε δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη σε φτωχούς. Είναι γνωστός για τη συνεισφορά του στην ανόργανη χημεία και για το γεγονός ότι ήταν ικανός να ζει από τη χημική παραγωγή που βασίζονταν σε δικές του ανακαλύψεις, οπότε από την άποψη αυτή ήταν ένας βιομηχανικός χημικός. Οι βελτιώσεις που εισήγαγε στις χημικές διεργασίες και στον εξοπλισμό, που αξιοσημείωτα συμπεριλάμβανε κλιβάνους και αποστακτήρες[6], τον έκαναν έναν πρώιμο χημικό μηχανικό.[3]

Το 1625 ήταν ικανός να παράγει πυκνό υδροχλωρικό οξύ (π. HCl), συνδυάζοντας θειικό οξύ (H₂SO₄) και μαγειρικό αλάτι (NaCl). Επίσης βελτίωσε την υφιστάμενη διεργασία παραγωγής νιτρικού οξέως (HNO₃), το 1648, θερμαίνοντας νιτρικό κάλιο (KNO₃) με πυκνό θειικό οξύ. Η ανακάλυψη παραγωγής θειικού νατρίου από τον ίδιο, που αρχικά ονομάστηκε «θαυμαστό άλας» (sal mirabilis) και αργότερα «άλας του Γκλάουμπερ», του απέφερε φήμη και τιμές. Ήταν ένα αποτελεσματικό αλλά σχετικά ασφαλές καθαρτικό για την εποχή του, όταν η εκκένωση του πεπτικού σωλήνα ήταν δημοφιλής θεραπεία για πολλές ασθένειες.[7]

Ο «χημικός κήπος» (chemical garden) ή «πυριτικός κήπος» (silica garden) πρωτοανακαλύφθηκε επίσης από τον Γκλάουμπερ και περιγράφηκε από τον ίδιο το 1646.[6] Στην αρχική του μορφή, ο «χημικός κήπος» συμπεριλάμβανε κρυστάλλους διχλωριούχου σιδήρου (FeCl₂) σε διάλυμα πυριτικού καλίου (K₂SiO₃, water glass).

Συνέθεσε και απομόνωσε για πρώτη φορά τις ενώσεις τριχλωριούχο αντιμόνιο (SbCl₃), τριχλωριούχο αρσενικό (AsCl₃), τετραχλωριούχο κασσίτερο (SnCl₄) και χλωριούχο ψευδάργυρο (ZnCl₂).

Επιπρόσθετα συνέγραψε περίπου 40 βιβλία. Το εικονογραφημένο Dess Teutschlands Wohlfahrt (Γερμανική Ευημερία) πρότεινε την επένδυση σε χημικές βιομηχανίες ως μέσο ανάκαμψης της γερμανικής οικονομίας μετά από τον Τριακονταετή Πόλεμο.

Επιλεγμένες δημοσιεύσεις

Dess Teutschlands Wohlfahrt 1656-1661
Operis mineralis Oder Vieler künstlichen und nutzlichen metallischen Arbeiten Beschreibung, 1651–1652
Opera omnia (Collected Works), 7 vols 1669
De Auri Tinctura sive Auro Potabili Vero: Was solche sey/ vnnd wie dieselbe von einem falschen vnd Sophistischen Auro Potabili zu vnterscheiden vnd zu erkennen … wozu solche in Medicina könne gebraucht werden. Beschrieben vnd an Tag gegeben Durch Joh. Rud. Glauberum 1646
Furni Novi Philosophici Oder Beschreibung einer New-erfundenen Distilir-Kunst: Auch was für Spiritus, Olea, Flores, und andere dergleichen Vegetabilische/ Animalische/ und Mineralische Medicamenten/ damit … können zugericht und bereytet werden, 2 vols. 1646-1647
Miraculum Mundi, oder Außführliche Beschreibung der wunderbaren Natur/ Art/ vnd Eigenschafft/ deß Großmächtigen Subiecti: Von den Alten Menstruum Vniversale oder Mercurius Philosophorum genandt. . - an Tag geben/ vnd jetzo auff das newe corrigiret vnd verbesert Durch Iohann Rudolph Glaubern, 7 vols. 1653-1658
Johann Rudolf Glauberi Apologia oder Verthaidigung gegen Christoff Farners Lügen und Ehrabschneidung, 2 vols 1655
Zweyte Apologia, oder Ehrenrettung gegen Christoff Farnern, Speyerischen Thom-Stiffts Schaffnern zu Löchgaw, unmenschliche Lügen und Ehrabschneidung 1656
Tractatus De Medicina Universali, Sive Auro Potabili Vero. Oder Außführliche Beschreibung einer wahren Universal Medicin: wie auch deroselben Wunderbahrlichen grossen Krafft und Wirckung. . - Der jetzigen blinden Welt … wolmeinend beschrieben und an Tag gegeben Durch Johan. Rudolph. Glauber, 2 vols. 1657
Tractatus de natura salium, 2 vols 1658-1659
Tractatus de signatura salium, metallorum, et planetarum, sive fundamentalis institutio, evident. monstrans, quo pacto facillime non solum salium, metall., atque planetarum … supputari queant (1658) (Digital edition from 1703)
Opera chymica: Bücher und Schrifften, so viel deren von ihme bißhero an Tag gegeben worden; jetzo vom neuen übersehen und vermehret (Collected Works), 2 vols 1658-1659 (Digital edition)
Explicatio oder Außlegung über die Wohrten Salomonis: In herbis, verbis, et lapidibus, magna est virtus, 2 vols. 1663-1664
Libellus dialogorum, sive colloquia, nonnullorum Hermeticae medicinae, ac tincturae universalis 1663
Novum lumen chimicum: oder e. new-erfundenen u.d. Weldt noch niemahlen bekand-gemachten hohen Secreti Offenbarung 1664
Von den dreyen Anfangen der Metallen, alß Schwefel, Mercurio und Salz der Weisen 1666
Tractatus de tribus principiis metallorum, videlicet sulphure, mercurio et sale philosophorum, quemadmodzum illa in medicina, alchymia aliisque artibus associatis utiliter adhiberi valeant 1667
Glauberus Concentratus Oder Laboratorium Glauberianum: Darinn die Specification, vnd Taxation dehren Medicinalischen/ vnd Chymischen Arcanitäten begriffen; Sambt Aller dehren künstlichen Oefen vnd Instrumenten … Durch Den Authorem … obgedachter Raritäten … an tag gegeben 1668
De Elia artista 1667
De tribus lapidibus ignium secretorum: Oder von den drey Alleredelsten Gesteinen 1667 (Digital edition 1703)
De lapide animali 1669
Libellus ignium: Oder Feuer-Buechlein, Darinnen von unterschiedlichen frembden und biß Dato noch gantz unbekandten Feuern gehandelt: Wozu sie dienen und was für unglaubliche Dinge und unaußsprechlicher Nutzen dem Menschlichen Geschlecht dadurch kommen und zu wegen gebracht werden koenne. Zu Gottes Ehre und Dienst deß Nechsten wolmeinend beschrieben und an Tag gegeben durch Joh. Rudoph. Glauberum 1663 (Digital edition 1703)

Σημειώσεις και παραπομπές

Γερμανική Εθνική Βιβλιοθήκη, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 9 Απριλίου 2014.
Γερμανική Εθνική Βιβλιοθήκη, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2014.
Skolnik, Herman (1982). Furter, William F., επιμ. A Century of Chemical Engineering. New York: Plenum Press, σελ. 230. ISBN 0-306-40895-3.
Αυτό το εδάφιο περιέχει υλικό από τη Γερμανόφωνη Βικιπαίδεια και τη Βικιεπιχείρηση Galileo, που αναφέρεται επίσης σε Γερμανικές πηγές.
Ο υδράργυρος χρησιμοποιούνταν για την επαργύρωση των κατόπτρων, αλλά επίσης και στην ιατρική. Το αρσενικό και το αντιμόνιο χρησιμοποιούνταν σε φάρμακα. Ο μόλυβδος χρησιμοποιούνταν στην παραγωγή οξέων. Όλα αυτά είναι προσθετικά δηλητήρια.
Glauber, Johann Rudolf (1646). Furni Novi Philosophici. Amsterdam.
Martini, Albert (27 May 2015). The Renaissance of Science: The Story of the Cell and Biology. Albert Martini, σελ. 288. ISBN 978-0-692-48512-5.