Χέρμαν Όμπερτ

Ο Χέρμαν Γιούλιους Όμπερτ (Hermann Julius Oberth, 25 Ιουνίου 1894 – 28 Δεκεμβρίου 1989) ήταν γερμανικής καταγωγής φυσικός και μηχανικός, που θεωρείται ένας από τους πρωτοπόρους της τεχνολογίας των πυραύλων και της αστροναυτικής, μαζί με τον Ρώσο Κονσταντίν Τσιολκόφσκι και τον Αμερικανό Ρόμπερτ Γκόνταρντ.[6][7]

Οικογένεια και σπουδές
Ο Χέρμαν Όμπερτ σε ηλικία περίπου επτά ετών

Ο Όμπερτ γεννήθηκε σε μία οικογένεια Σαξόνων της Τρανσυλβανίας στο Χέρμανστατ, το σημερινό Σιμπίου της Ρουμανίας, που τότε ανήκε στην Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία.[8] Σε ηλικία 11 ετών ο μικρός Χέρμαν συναρπάστηκε με την ιδέα των ταξιδιών στο διάστημα διαβάζοντας τα μυθιστορήματα του Ιουλίου Βερν, ιδίως τα Από τη Γη στη Σελήνη και Γύρω από τη Σελήνη, ξαναδιαβάζοντάς τα μέχρι σημείου απομνημονεύσεως.[9] Επηρεασμένος από τις ιδέες του Βερν, ο Χέρμαν κατασκεύασε το πρώτο του μοντέλο πυραύλου ως μαθητής σε ηλικία 14 ετών. Με τα νεανικά του πειράματα συνέλαβε ανεξάρτητα από τον Τσιολκόφσκι την ιδέα του πυραύλου πολλών ορόφων, αλλά δεν είχε τα μέσα να υλοποιήσει τη σύλληψή του αυτή.

Το 1912 άρχισε να σπουδάζει ιατρική στο Μόναχο της Γερμανίας, αλλά με το ξέσπασμα του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου στρατολογήθηκε από τον [Γερμανικό Αυτοκρατορικό Στρατό, τοποθετήθηκε σε τάγμα πεζικού και στάλθηκε στο Ανατολικό Μέτωπο. Το 1915 επανατοποθετήθηκε σε μια ιατρική μονάδα, σε νοσοκομείο της Σιγκισοάρα.[10] Εκεί βρήκε τον ελεύθερο χρόνο για να διεξάγει πειράματα σχετικά με την έλλειψη βαρύτητας, ενώ αργότερα άρχισε και πάλι να σχεδιάζει πυραύλους. Το 1917 έδειξε σχέδια πυραυλοκίνητου βλήματος με υγρό προωθητικό και βεληνεκές 290 χιλιομέτρων στον Πρώσο Υπουργό Πολέμου Χ. φον Στάιν.[11]

Στις 6 Ιουλίου 1918 ο Όμπερτ νυμφεύθηκε τη Ματίλντε Χούμελ (Hummel), με την οποία απέκτησαν 4 τέκνα. Ο ένας γιος τους σκοτώθηκε ως στρατιώτης στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και μία κόρη τους επίσης σκοτώθηκε κατά τον πόλεμο, από ατύχημα-έκρηξη σε εγκατάσταση υγρού οξυγόνου τον Αύγουστο του 1944.

Το 1919 ο Όμπερτ πήγε και πάλι στο Μόναχο, για να σπουδάσει τώρα φυσική, συνεχίζοντας τις σπουδές του στη Γοτίγγη.

In 1922 το θέμα που πρότεινε ο Όμπερτ για τη διδακτορική διατριβή του στην επιστήμη των πυραύλων απορρίφθηκε ως «ουτοπικό». Τότε εξέδωσε ιδιωτικά αυτό το έργο του ως μικρό βιβλίο 92 σελίδων, τον Ιούνιο του 1923, υπό τον τίτλο Die Rakete zu den Planetenräumen (= «Ο Πύραυλος στον διαπλανητικό χώρο»). Μέχρι το 1929 είχε επαυξήσει το βιβλίο στις 429 σελίδες, οπότε και κυκλοφόρησε υπό τον νέο τίτλο Wege zur Raumschiffahrt («Τρόποι διαστημικής πτήσεως»). Αργότερα είπε ότι επέλεξε να μην εκπονήσει άλλη διδακτορική διατριβή, επειδή, όπως έγραψε, «...σκέφθηκα μέσα μου: Δεν πειράζει, θα αποδείξω ότι είμαι ικανός να γίνω μεγαλύτερος επιστήμονας από κάποιους από εσάς, ακόμη και χωρίς τον τίτλο του διδάκτορα».[12] Ο Όμπερτ επέκρινε το γερμανικό εκπαιδευτικό σύστημα με την εξής παρομοίωση: «Το εκπαιδευτικό μας σύστημα είναι σαν ένα αυτοκίνητο με δυνατά πίσω φώτα, που φωτίζουν έντονα το παρελθόν. Αλλά κοιτάζοντας προς τα εμπρός, τα πράγματα μόλις που φωτίζονται.»[12]
Πύραυλοι και διαστημικές πτήσεις
Προτομή του Όμπερτ στην πρόσοψη του Δημαρχείου του Σιμπίου
Η προτομή του Όμπερτ στη Σιγκισοάρα, στη νέα της θέση, στο παλιό μονοπάτι που οδηγεί από την παλαιά πόλη στη νέα (φωτογρ. του 2017).

Ο Όμπερτ έγινε μέλος της «Ενώσεως για τις Διαστημικές Πτήσεις» (Verein für Raumschiffahrt, VfR), μιας ερασιτεχνικής ομάδας πυραυλικής που είχε εμπνευσθεί πολύ από το βιβλίο του, και ο ίδιος έδρασε ως ένα είδος μέντορα στους οπαδούς των διαστημικών ταξιδιών που γίνονταν μέλη της ενώσεως. Από το 1924 μέχρι το 1938, ο Όμπερτ στήριζε οικονομικά τον εαυτό του και την οικογένειά του διδάσκοντας φυσική και μαθηματικά στο Γυμνάσιο «Stephan Ludwig Roth» στο Μέντιας της Ρουμανίας.[10]

Εκείνη την εποχή ανεκάλυψε το φαινόμενο Όμπερτ, δηλαδή την άντληση χρήσιμης ενέργειας για ένα πυραυλοκίνητο διαστημικό σκάφος από ένα πηγάδι βαρυτικού δυναμικού με έναν ελιγμό επιταχύνσεως στο κατώτατο σημείο (ελάχιστου δυναμικού), όπου το σκάφος έχει τη μέγιστη ταχύτητα.

Κατά διαστήματα το 1928 και το 1929 ο Όμπερτ ασχολήθηκε επίσης στο Βερολίνο ως επιστημονικός σύμβουλος της κινηματογραφικής ταινίας Η Γυναίκα στο Φεγγάρι (Frau im Mond, 1929), η οποία σκηνοθετήθηκε από τον μεγάλο πρωτοπόρο του κινηματογράφου Φριτς Λανγκ. Αυτή η ταινία είχε μεγάλη επίδραση στην εκλαΐκευση των ιδεών της πυραυλικής και της εξερευνήσεως του διαστήματος. Μια δουλειά που ανατέθηκε στον Όμπερτ ήταν να κατασκευάσει και να εκτοξεύσει έναν πύραυλο ως εκδήλωση δημοσιότητας ακριβώς πριν την πρεμιέρα της ταινίας. Επίσης κατασκεύασε το μοντέλο του Friede, του βασικού πυραύλου που απεικονίζεται στην ταινία.

Στις 5 Ιουνίου 1929 ο Όμπερτ κέρδισε το πρώτο χρονικά Βραβείο «REP-Hirsch» (Ρομπέρ Εσνώ-Πελτερί - Αντρέ-Λουί Ιρς) της Αστρονομικής Εταιρείας της Γαλλίας για την «ενθάρρυνση της αστροναυτικής» με το βιβλίο του Wege zur Raumschiffahrt.[13] Το βιβλίο είναι αφιερωμένο στους Φριτς Λανγκ και Τέα φον Χάρμπου.[14]

Το φθινόπωρο του 1929 ο Όμπερτ πραγματοποίησε μία στατική πυροδότηση του πρώτου του κινητήρα πυραύλου υγρών προωθητικών, τον οποίο ονόμασε Kegeldüse. Η μηχανή κατασκευάσθηκε από τον Klaus Riedel σε χώρο εργαστηριου που παραχωρήθηκε από το Κρατικό Ινστιτούτο Χημικής Τεχνολογίας, και παρά το ότι δεν είχε σύστημα ψύξεως λειτούργησε για ένα μικρό χρονικό διάστημα.[15] Ο Όμπερτ βοηθήθηκε σε αυτό το πείραμα από τον 18χρονο τότε φοιτητή Βέρνερ φον Μπράουν, που αργότερα θα πρωτοστατούσε στην ανάπτυξη μεγάλης κλίμακας πυραύλων, με αποκορύφωμα τον Saturn V, τον πύραυλο ο οποίος οδήγησε τους πρώτους ανθρώπους στη Σελήνη. Ο φον Μπράουν είπε για τον Όμπερτ:

Ο Χέρμαν Όμπερτ υπήρξε ο πρώτος που, όταν σκεπτόταν για τη δυνατότητα κατασκευής διαστημοπλοίων, άρπαζε έναν λογαριθμικό κανόνα και παρουσίαζε μαθηματικώς αναλυμένες προτάσεις και σχέδια... Προσωπικώς του οφείλω όχι μόνο τον αστέρα προσανατολισμού του βίου μου, αλλά και την πρώτη μου επαφή με τις θεωρητικές και πρακτικές πλευρές της πυραυλικής και του διαστημικού ταξιδιού. Μία θέση τιμής πρέπει να διαφυλαχθεί στην ιστορία της επιστήμης και της τεχνολογίας για τις πρωτοπόρες συνεισφορές του στο πεδίο της αστροναυτικής.[16]

Το 1938 η οικογένεια Όμπερτ άφησε για πάντα το Σιμπίου της Ρουμανίας και εγκαταστάθηκε πρώτα στην Αυστρία, μετά στη ναζιστική Γερμανία, την Ελβετία και την Ιταλία, κατόπιν στις ΗΠΑ και τέλος μεταπολεμικά στη δημοκρατική Δυτική Γερμανία. Ο ίδιος ο επιστήμονας εργάσθηκε πρώτα στο Πολυτεχνείο της Βιέννης και μετά στην Τεχνική Σχολή στη Δρέσδη.

Το 1941 εγκαταστάθηκε στο Πεενεμύντε της Γερμανίας για να εργασθεί στο πυραυλικό πρόγραμμα «Aggregat». Το 1943 τιμήθηκε με τον «Σταυρό Πολεμικής Ανδραγαθίας» Α΄ Τάξεως (Kriegsverdienstkreuz I Klasse mit Schwertern) για την «εξέχουσα και θαρραλέα στάση ... κατά την επίθεση» στο Πεενεμύντε στην «Επιχείρηση Hydra», μέρος της συμμαχικής «Επιχειρήσεως Βαλλίστρα» (Operation Crossbow).[17]

Αργότερα ο Όμπερτ εργάσθηκε αντιαεροπορικούς πυραύλους με στερεό προωθητικό στον γερμανικό στρατιωτικό οργανισμό WASAG, κοντά στη Βιτεμβέργη. Περί το τέλος του πολέμου στην Ευρώπη, η οικογένεια Όμπερτ μετακόμισε στη μικρή πόλη Φέουχτ, κοντά στη Νυρεμβέργη, που έγινε μέρος της Αμερικανικής Ζώνης Κατοχής. Στον Όμπερτ επιτράπηκε να φύγει από τη χώρα στην Ελβετία το 1948, όπου εργάσθηκε ως ανεξάρτητος επιστημονικός και τεχνολογικός σύμβουλος, ενώ ασχολείτο και με τη συγγραφή.

Το 1950 ο Όμπερτ μετακόμισε στην Ιταλία, όπου ολοκλήρωσε κάποια από τη δουλειά που είχε αρχίσει στον WASAG για λογαριασμό του Ιταλικού Πολεμικού Ναυτικού. Το 1953 επέστρεψε στο Φέουχτ της Γερμανίας, προκειμένου να εκδώσει το βιβλίο του Menschen im Weltraum (= «Οι άνθρωποι στο Διάστημα»), στο οποίο περιέγραφε τις ιδέες του για διαστημικά κατοπτρικά τηλεσκόπια, διαστημικούς σταθμούς, ηλεκτροκίνητα διαστημόπλοια και διαστημικά σκάφανδρα.

Κατά τις δεκαετίες του 1950 και του 1960, ο Όμπερτ εξέφρασε τη γνώμη του για τα Άγνωστης Ταυτότητας Ιπτάμενα Αντικείμενα (ΑΤΙΑ ή UFO). Υπεστήριξε την εξωγήινη προέλευσή τους, π.χ. σε ένα άρθρο του στο περιοδικό The American Weekly στις 24 Οκτωβρίου 1954 έγραφε: «Είναι η άποψή μου ότι οι ιπτάμενοι δίσκοι είναι πραγματικοί και ότι αποτελούν διαστημόπλοια από άλλο πλανητικό σύστημα. Πιθανώς να είναι μη επανδρωμένα ή να είναι επανδρωμένα με ευφυείς παρατηρητές, μέλη μιας φυλής που μπορεί να ερευνά τη Γη επί αιώνες...»[18] Υπάρχει επίσης άρθρο του στη β΄ έκδοση της Flying Saucer Review με τίτλο «Προέρχονται από το διάστημα» ("They Come From Outer Space"). Επισημαίνει ότι η αρχαιότερη ιστορική περίπτωση περίεργων φωτεινών αντικειμένων στον ουρανό είναι οι «αστραφτερές ασπίδες» που αναφέρει ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος.[19]

Τελικώς ο Όμπερτ κατέληξε να εργαστεί για τον πρώην μαθητευόμενό του Βέρνερ φον Μπράουν, που ανέπτυσσε διαστημικούς πυραύλους για λογαριασμό της NASA στο Χάντσβιλ της Αλαμπάμα. Μεταξύ άλλων, ο Όμπερτ συμμετέσχε στη συγγραφή της μελέτης The Development of Space Technology in the Next Ten Years. Το 1958 επέστρεψε στο Φέουχτ, όπου δημοσίευσε τις ιδέες του για ένα όχημα σεληνιακής εξερευνησεως και για έναν «σεληνιακό καταπέλτη». Το 1960, πίσω στις ΗΠΑ, ο επιστήμονας εργάσθηκε για λογαριασμό της εταιρείας Convair ως τεχνικός σύμβουλος στο πρόγραμμα των πυραύλων «Άτλας».
Τα ύστερα χρόνια
Ο Χέρμαν με το παράσημο του Τάγματος της Αξίας της ΟΔΓ (1961)

Τον Ιούλιο του 1969 ο Όμπερτ, συνταξιούχος πλέον, επέστρεψε στις ΗΠΑ για να παρακολουθήσει από κοντά την εκτόξευση του πυραύλου Saturn V που μετέφερε το πλήρωμα της αποστολής «Απόλλων 11» στην πρώτη προσσελήνωση ανθρώπων στην ιστορία.[20]

Η Πετρελαϊκή κρίση του 1973 ενέπνευσε τον Όμπερτ να αναζητήσει εναλλακτικές πηγές ενέργειας, όπως ένα σχέδιο για έναν σταθμό αιολικής ενέργειας που θα μπορούσε να εκμεταλλευθεί τους αεροχειμάρρους. Ωστόσο, το βασικό ενδιαφέρον του κατά την ύστερη περίοδο της ζωής του ήταν πιο αφηρημένα φιλοσοφικά ζητήματα. Πιο αξιοσημείωτο ανάμεσα στα αρκετά βιβλία του αυτής της περιόδου είναι το Αλφαβητάριο για όσους κυβερνήσουν.

Ο Όμπερτ πέθανε σε νοσοκομείο της Νυρεμβέργης μετά από σύντομη ασθένεια, σε ηλικία 95 ετών, λίγο μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου που χώριζε την πατρίδα του στα δυο.[11][21]
Τιμητικές διακρίσεις

Ο Χέρμαν Όμπερτ έχει το δικό του μουσείο, το Μουσείο Διαστημικού Ταξιδιού «Χέρμαν Όμπερτ» (Hermann-Oberth-Raumfahrt-Museum) στο Φέουχτ της Γερμανίας, που φέρνει κοντά επιστήμονες, ερευνητές, μηχανικούς και αστροναύτες από την Ανατολή και τη Δύση για τη συνέχιση του έργου του στην πυραυλική και την εξερεύνηση του διαστήματος.

Το 1980 ο Όμπερτ εισάχθηκε στο «International Air & Space Hall of Fame», στο Μουσείο Αέρα και Διαστήματος του Σαν Ντιέγκο.[22] Επίσης, η Αστροναυτική Εταιρεία της Δανίας τον κατέστησε επίτιμο μέλος της.[23]
Ονομάσθηκαν προς τιμή του

Ο αστεροειδής 9253 Όμπερτ (Oberth), που ανακαλύφθηκε το 1971.
Ο κρατήρας Όμπερτ στην αθέατη από τη Γη πλευρά της Σελήνης.
Η Εταιρεία Hermann Oberth (Hermann-Oberth-Gesellschaft).
Η Σχολή Μηχανικών «Χέρμαν Όμπερτ» του Πανεπιστημίου «Lucian Blaga» του Σίμπιου.[24]

Μερική εργογραφία

Die Rakete zu den Planetenräumen (1923)
Ways to Spaceflight (1929)
The Moon Car (1959)
The Electric Spaceship (1960)
Primer for Those Who Would Govern (1987), ISBN 0-914301-06-3

Δείτε επίσης

Πύραυλος
Βέρνερ φον Μπράουν
Κονσταντίν Τσιολκόφσκι
Ρόμπερτ Γκόνταρντ
Κόνραντ Χάας
Διάστημα

Παραπομπές

Γερμανική Εθνική Βιβλιοθήκη, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 9 Απριλίου 2014.
(Αγγλικά) SNAC. w6wh3t8q. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Αγγλικά) Internet Speculative Fiction Database. 44901. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
filmportal.de. eb60aab94186422b8d7550bf7db32b79. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
Γερμανική Εθνική Βιβλιοθήκη, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2014.
http://www.nmspacemuseum.org/halloffame/detail.php?id=7
http://www.allstar.fiu.edu/aero/tsiolkovsky.htm
Joseph E. Angelo (2003). Space Technology. Greenwood Press, σελ. 70. ISBN 1-57356-335-8.
Winter, Frank (1990). Rockets Into Space, σελ. 18. ISBN 0674776607.
Jürgen Heinz Ianzer: Hermann Oberth, pǎrintele zborului cosmic («Hermann Oberth, Πατέρας των κοσμικών πτήσεων»), σσ. 3, 11, 13, 15.
«Mort de Hermann Oberth, pionnier de la conquête spatiale», Le Monde, 1 Ιανουαρίου 1990, σσ. 3, 16.
«Hermann Oberth, Father of Space Travel», στο Kiosek.com (29 Δεκεμβρίου 1989). Ανακτήθηκε στις 27 Ιουνίου 2015.
L'Aerophile, 1–15 Ιουνίου 1929, σελ. 176, και L. Blosset: Smithsonian Annals of Flight, No. 10, σελ. 11
«From "The Rocket in Interplanetary Space" to "Frau im Mond" (June 1923 – 1929)». HistoryofInformation.com. Jeremy Norman & Co., Inc. Ανακτήθηκε στις 21 Δεκεμβρίου 2017.
Michael J. Neufeld: The Rocket and the Reich, Harvard University Press, 1996, ISBN 067477650X
Hermann Oberth Raumfahrt Museum, Oberth-museum.org (1989-12-28). Ανακτήθηκε στις 2015-06-27.
Ordway, Frederick I., III.. The Rocket Team. Apogee Books Space Series 36, σελ. 36.
Schuessler, John L.: «Statements About Flying Saucers And Extraterrestrial Life Made By Prof. Hermann Oberth, German Rocket Scientist», 2002 Αρχειοθετήθηκε 25 November 2010[Date mismatch] στο Wayback Machine.
Hermann Oberth: "They Come From Outer Space", Flying Saucer Review, τόμος 1, νο. 2, Μάιος-Ιούνιος 1955, σσ. 12-14
"Hermann Oberth" Αρχειοθετήθηκε 7 June 2007[Date mismatch] στο Wayback Machine., at the U.S. Centennial of Flight Commission
«Hermann Oberth, 95, German Rocket Expert». New York Times. 31 Δεκεμβρίου 1989. Ανακτήθηκε στις 10 Απριλίου 2008.
Sprekelmeyer, Linda (επιμ.): These We Honor: The International Aerospace Hall of Fame, Donning Co. Publishers, 2006, ISBN 978-1-57864-397-4
Official Website of the Danish Astronautical Society Αρχειοθετήθηκε 14 July 2014[Date mismatch] στο Wayback Machine.. Rumfart.dk. Ανακτήθηκε στις 27 Ιουνίου 2015.

Acasă – Facultatea de Inginerie. Universitatea Lucian Blaga din Sibiu. Inginerie.ulbsibiu.ro (20 Ιουνίου 2014). Ανακτήθηκε στις 2015-06-27.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Το Μουσείο Διαστημικού Ταξιδιού «Χέρμαν Όμπερτ»