Ο Ερνστ Χάινριχ Φίλιπ Άουγκουστ Χέκελ (Ernst Heinrich Philipp August Haeckel, 16 Φεβρουαρίου 1834 – 9 Αυγούστου 1919),[17] γράφεται και φον Χέκελ (von Haeckel), ήταν διαπρεπής Γερμανός βιολόγος, φυσιοδίφης, φιλόσοφος, φυσικός και καλλιτέχνης, ο οποίος ανακάλυψε, περιέγραψε και ονόμασε χιλιάδες νέα είδη, χαρτογράφησε ένα γενεαλογικό δέντρο σχετίζοντας όλες τις μορφές ζωής και εισήγαγε πολλούς νέους όρους στη βιολογία, όπως φύλο, φυλογένεση, οικολογία και το βασίλειο Πρώτιστα. Ο Χέκελ προήγαγε και εκλαΐκευσε το έργο του Κάρολου Δαρβίνου στη Γερμανία και ανέπτυξε την αμφιλεγόμενη θεωρία της ανακεφαλαίωσης (recapitulation theory) ισχυριζόμενος ότι η βιολογική ανάπτυξη ενός οργανισμού είναι παράλληλη και συνοψίζει ολόκληρη την εξελικτική ανάπτυξη του είδους, τη φυλογένεση.
Το δημοσιευμένο καλλιτεχνικό έργο του Χέκελ περιλαμβάνει πάνω από 100 λεπτομερείς πολύχρωμες εικονογραφήσεις ζώων και θαλάσσιων πλασμάτων (Kunstformen der Natur, Καλλιτεχνικές μορφές της φύσης). Ως φιλόσοφος ο Ερνστ Χέκελ έγραψε το έργο Die Welträtsel (Το αίνιγμα του κόσμου) και το έργο Freie Wissenschaft und freie Lehre (Ελευθερία στην Επιστήμη και τη Διδασκαλία)[18] για να υποστηρίξει τη διδασκαλία της εξέλιξης.
Προς τιμή του έχουν ονομαστεί το Όρος Χέκελ (Mount Haeckel) στις Ηνωμένες Πολιτείες στην Ανατολική Σιέρρα Νεβάδα με θέα τη Λεκάνη της Εξέλιξης καθώς και ακόμα ένα όρος Χέκελ στη Νέα Ζηλανδία όπως και ο αστεροειδής 12323 Χέκελ.
Βιογραφία
Θαλάσσιες ανεμώνες από το έργο του Kunstformen der Naturτου 1904
Ο Ερνστ Χέκελ τα Χριστούγεννα του 1860 σε ηλικία 26 ετών
Ο Ερνστ Χέκελ γεννήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 1834 στο Πότσνταμ (τότε μέρος της Πρωσίας). Το 1852 τέλειωσε τις σπουδές του στο Domgymnasium του Μέρσεμπουργκ. Σπούδασε ιατρική στο Βερολίνο και το Βίρτσμπουργκ, και ειδικότερα με τους Άλμπερτ φον Κέλικερ, Φραντς Λέιντιχ, Ρούντολφ Βίρχοφ (με τους οποίους δούλεψε αργότερα ως βοηθός), και με τον ανατόμο-φυσιολόγο Γιοχάνες Πέτερ Μίλερ (1801–1858). Μαζί με τον Χέρμαν Στόιντνερ παρακολούθησε διαλέξεις βοτανικής στο Βίρτσμπουργκ. Το 1857 του απονεμήθηκε διδακτορικός τίτλος στην ιατρική και αμέσως μετά έλαβε άδεια ασκήσεως του επαγγέλματος. Το επάγγελμα του γιατρού του φάνηκε λιγότερο αξιόλογο μετά την επαφή του με ασθενείς που υπέφεραν.
Ο Χέκελ μελέτησε με τον Καρλ Γκέγκενμπαουρ στο Πανεπιστήμιο της Ιένας για τρία χρόνια, παίρνοντας διδακτορικό στη ζωολογία, πριν γίνει καθηγητής συγκριτικής ανατομίας εκεί, όπου παρέμεινα 47 χρόνια, από 1862 μέχρι το 1909. Μεταξύ 1859 και 1866, δούλεψε πάνω σε ομάδες ασπόνδυλων, όπως τα ακτινόζωα, τους σπόγγους (porifera) και τις Αννελίδες.[19] Κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού του στη Μεσόγειο, ονομάτισε περίπου 150 νέα είδη ακτινόζωων.[19] Από το 1859 μέχρι το 1887 ονομάτισε χιλιάδες νέα είδη.[20]
Από το 1866 μέχρι το 1867, έκανε ένα εκτεταμένο ταξίδι στα Κανάρια νησιά και κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου γνώρισε τον Κάρολο Δαρβίνο τον Τόμας Χάξλεϊ και τον Τσαρλς Λάιελ, το 1866 στο Down House στο Κεντ. Το 1867 παντρεύτηκε την Άγκνες Χάσκε και το 1868 γεννήθηκε ο γιος τους, ενώ οι κόρες τους Ελίζαμπεθ και Έμα το 1871 και 1873 αντίστοιχα. Το 1869 ταξίδεψε ως ερευνητής στη Νορβηγία, το 1871 στη Δαλματία και το 1873 στην Αίγυπτο, την Τουρκία και την Ελλάδα. Το 1909 αποσύρθηκε από τη διδασκαλία και το 1910 από την Ευαγγελική εκκλησία. Η γυναίκα του πέθανε το 1915, και ο Χέκελ έγινε σημαντικά πιο αθενικός, με σπασμένο μηρό και χέρι. Το 1918 πούλησε τη Villa Medusa στο ίδρυμα Καρλ Τσάις Πέθανε στις 9 Αυγούστου 1919.
Πολιτική
Οι πολιτικές πεποιθήσεις του Χέκελ ήταν επηρεασμένες από την έλξη του για το γερμανικό Ρομαντικό κίνημα σε συνδυασμό με την αποδοχή ενός είδους Λαμαρικισμού. Πίστευε ότι τα φυλετικά χαρακτηριστικά αποκτώνται από την αλληλεπίδραση με το περιβάλλον και ότι η φυλογένεση ακολουθεί ευθέως την οντογένεση. Πίστευε ακόμα ότι οι κοινωνικές επιστήμες ήταν εκφάνσεις της «εφαρμοσμένης βιολογίας». Οι περισσότερες από αυτές τις θέσεις έχουν καταδειχθεί υπεργενικεύσεις στην καλύτερη περίπτωση και απερίφραστα λανθασμένες στη χειρότερη, από τη βιολογία και τις κοινωνικές επιστήμες.[19] Το 1905 ο Χέκελ ίδρυσε μια ομάδα, την Ένωση των Μονιστών για να προάγει τις πολιτικές και θρησκευτικές του πεποιθήσεις. Η ομάδα κράτησε μέχρι το 1933 και συμπεριλάμβανε σημαντικά μέλη, όπως ο Βίλχελμ Όστβαλντ, ο Γκέοργκ φον Άρκο, η Χελένε Στέκερ και ο Βάλτερ Άρθουρ Μπέρντσον.[21]
«Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος»
Ο Χέκελ ήταν ο πρώτος που χρησιμοποίησε τον όρο «Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος». Λίγο μετά το ξέσπασμά του, έγραψε:
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η εξέλιξη και ο χαρακτήρας του φοβερού «Ευρωπαϊκού Πολέμου»...θα γίνει ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος με την πλήρη σημασία της λέξης.
— Indianapolis Star, 20 Σεπτεμβρίου 1914[22]
Ο «Ευρωπαϊκός Πόλεμος» έγινε γνωστός ως «Ο Μεγάλος Πόλεμος», και μέχρι το 1931, οπότε άρχισε η συνειδητοποίηση ότι το ξέσπασμα ακόμα ενός παγκοσμίου πολέμου είναι πιθανό, δεν υπάρχουν άλλες καταγραμμένες χρήσεις του όρου «Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος».[22]
Έρευνα
Ο Χέκελ (αριστερά) με τον Nicholai Miklukho-Maklai, βοηθό του, στα Κανάρια Νησιά, 1866
Ο Χέκελ ήταν ζωολόγος, ικανός καλλιτέχνης και εικονογράφος, και αργότερα καθηγητής της συγκριτικής ανατομίας. Παρόλο που οι ιδέες του Χέκελ είναι σημαντικές για την ιστορία της θεωρίας της εξέλιξης, και ήταν ικανός ανατόμος ασπόνδυλων πιο διάσημος για το έργο του στα ακτινόζωα, πολλές ιδέες που υποστήριξε σήμερα θεωρούνται λανθασμένες. Για παράδειγμα, περιέγραψε και ονομάτισε υποθετικούς προγονικούς μικροοργανισμούς που δεν έχουν βρεθεί ποτέ.
Ήταν ένας από τους πρώτους που θεώρησαν την ψυχολογία κλάδο της φυσιολογίας. Ακόμα πρότεινε πολλούς, διαδεδομένους σήμερα, όρους όπως το «φύλο», η «φυλογένεση», η «οικολογία» (oekologie),[20] ενώ πρότεινε και το βασίλειο Πρώτιστα το 1866. Τα κύρια ενδιαφέροντά του ήταν η εξέλιξη και η διαδικασίες ανάπτυξης της ζωής γενικώς, συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης μη τυχαίων μορφών, οι οποίες κυριάρχησαν στο εικονογραφημένο έργο του, Kunstformen der Natur (Καλλιτεχνικές μορφές της φύσης). Ο Χέκελ δεν υποστήριζε τη φυσική επιλογή, αλλά πίστευε σε μία Λαμαρκιανή κληρονομικότητα των επίκτητων χαρακτηριστικών (λαμαρκισμός).
Ο Χέκελ προήγαγε μια έκδοση της παλαιότερης θεωρίας της ανακεφαλαίωσης που είχε τεθεί από τον Étienne Serres τη δεκαετία του 1820 και υποστηρίχθηκε από τους μαθητές του Geoffroy συμπεριλαμβανομένου και του Ρόμπερτ Έντμοντ Γκραντ,[23] η οποία πρότεινε τη σύνδεση μεταξύ της οντογένεσης (ανάπτυξη της μορφής) και της φυλογένεσης (εξελικτική καταγωγή), που συνοψίστηκε από τον Χέκελ στη φράση «η οντογένεση ανακεφαλαιώνει τη φυλογένεση». Η σύλληψη της ανακεφαλαίωσης έχει καταρριφθεί στη μορφή που της είχε δώσει (πλέον αποκαλείται ισχυρή ανακεφαλαίωση), υπέρ των ιδεών που πρωτοειπώθηκαν από τον Καρλ Ερνστ φον Μπάερ. Η υπόθεση της ισχυρής ανακεφαλαίωσης θεωρεί ότι η οντογένεση επαναλαμβάνει τις μορφές των προγόνων, ενώ η ασθενής ανακεφαλαίωση θεωρεί ότι αυτό που επαναλαμβάνεται είναι η προγονική εμβρυική ανάπτυξη.[24] Υποστήριξε τη θεωρία με σκίτσα τα οποία έχουν πλέον αποδειχθεί υπεραπλουστευμένα και εν μέρει ανακριβή, όπως και η θεωρία που πλέον θεωρείται υπεραπλούστευση αρκετά πολύπλοκων σχέσεων. Ο Χέκελ εισήγαγε την έννοια της «ετεροχρονίας», η οποία είναι η αλλαγή στον συγχρονισμό στης εμβρυονικής ανάπτυξης κατά τη διάρκεια του εξέλιξης.
Ο Χέκελ μερικές φορές έκανε μεγάλα άλματα (και μη επιστημονικά) στην επιστήμη της εποχής του. Για παράδειγμα, όταν ο Δαρβίνος πρωτοδημοσίευσε την καταγωγή των ειδών το 1859 δεν είχαν βρεθεί ακόμα υπολείμματα ανθρώπινων προγόνων. Ο Χέκελ τότε υπέθεσε ότι στοιχεία για την ανθρώπινη εξέλιξη θα βρισκόντουσαν στις Ολλανδικές Ανατολικές Ινδίες (τώρα Ινδονησία), και μάλιστα περιέγραψε αυτά τα υπολείμματα με μεγάλη λεπτομέρεια. Ονόμασε μάλιστα τα μη ανακαλυφθέντα είδη Pithecanthropus alalus και έδωσε εντολή στους μαθητές του να τα αναζητήσουν. (Ο Ρίχαρντ και ο Όσκαρ Χέρτβιχ ήταν δύο από τους πολλούς σπουδαίους μαθητές του.)
Ένας μαθητής βρήκε τα απομεινάρια: ο νεαρός Ολλανδός Εζέν Ντυμπουά πήγε στις Ανατολικές Ινδίες και ανέσκαψε τα απομεινάρια του ανθρώπου της Ιάβας, τα πρώτα απομεινάρια ανθρώπινων προγόνων που έχουν βρεθεί. Αρχικά έφεραν το όνομα του Χέκελ Pithecanthropus, ωστόσο αργότερα ταξινομήθηκαν ως Homo erectus.
Παραπομπές
Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: (Γερμανικά, Αγγλικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 9 Απριλίου 2014.
Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb12328331d. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
«Ernst Haeckel». (Ολλανδικά) RKDartists. 236982.
Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: (Γερμανικά, Αγγλικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 10 Δεκεμβρίου 2014.
(Ιταλικά) www.accademiadellescienze.it. ernst-heinrich-haeckel. Ανακτήθηκε στις 1 Δεκεμβρίου 2020.
Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: (Γερμανικά, Αγγλικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2014.
Czech National Authority Database. jn20000700655. Ανακτήθηκε στις 23 Νοεμβρίου 2019.
Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb12328331d. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
(Αγγλικά) Mathematics Genealogy Project.
The Fine Art Archive. cs.isabart.org/person/61330. Ανακτήθηκε στις 1 Απριλίου 2021.
Ανακτήθηκε στις 14 Ιουνίου 2019.
Ανακτήθηκε στις 20 Ιουνίου 2019.
«Library of the World's Best Literature». Library of the World's Best Literature. 1897.
docs.google.com/ .
www.linnean.org/the-society/medals-awards-prizes-grants/the-darwin-wallace-medal. Ανακτήθηκε στις 27 Δεκεμβρίου 2018.
«Premio Bressa». (Ιταλικά) Premio Bressa. Academy of Sciences of Turin.
"Ernst Haeckel — Britannica Concise" (biography), Encyclopædia Britannica Concise, 2006, Concise. Britannica.com webpage: CBritannica-Haeckel Αρχειοθετήθηκε 2006-11-11 στο Wayback Machine..
Freedom in Science and Teaching. German 1877, English 1879, ISBN 1-4102-1175-4.
"Ernst Haeckel" (biography), UC Berkeley, 2004, webpage: BerkeleyEdu-Haeckel Αρχειοθετήθηκε 2010-02-09 στο Wayback Machine..
"Rudolf Steiner and Ernst Haeckel" (colleagues), Daniel Hindes, 2005, DefendingSteiner.com webpage: Steiner-Haeckel.
Health, Race and German Politics Between National Unification and Nazism by Paul Weindling, Cambridge University Press, 1993.,pgs. 46, 250
Fred R. Shapiro, επιμ. (2006). The Yale Book of Quotations. Yale University Press. σελ. 329. ISBN 9780300107982. Ανακτήθηκε στις 8 Οκτωβρίου 2008.
Desmond 1989, pp. 53–53, 86–88, 337–340
Οι Richardson και Keuck, (Biol. Review (2002), 77, pp. 495–528) δείχνουν ότι είναι απλούστευση να υποτεθεί ότι ο Χέκελ ενστερνίζονταν την ανακεφαλαίωση στην ισχυρή της μορφή. Παραθέτουν ένα απόσπασμα του ιδίου, στο οποίο επισημαίνει ότι «αν η [ανακεφαλαίωση] είναι πάντα πλήρης, θα ήταν πολύ εύκολη υπόθεση αν κατασκευαστεί ολόκληρη η φυλογένεση με βάση την οντογένεση. ... Υπάρχει σίγουρα, ακόμα και τώρα, ένας αριθμός κατώτερων σπονδυλωτών (π.χ. μερικά ανθόζωα και σκουλήκια) που εκλαμβάνουν κάθε εμβρυολογική μορφή ως την ιστορική αναπαράσταση της σιλουέτας ενός εξαφανισμένου προγόνου. Αλλά στη μεγάλη πλειονότητα των ζώων, συμπεριλαμβανομένου του ανθρώπου αυτό δεν είναι δυνατό καθώς οι απείρως ποικίλες συνθήκες ύπαρξης οδήγησαν τις εμβρυονικές μορφές στο να αλλάξουν και εν μέρει να χάσουν την αρχική συνθήκη (Haeckel, 1903: pp. 435–436)»
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
