Καρλ Ράιχενμπαχ

Ο βαρόνος (Freiherr) Καρλ Λούντβιχ φον Ράιχενμπαχ (Carl ή Karl Ludwig von Reichenbach, 12 Φεβρουαρίου 1788 – Ιανουάριος 1869) ήταν Γερμανός χημικός, γεωλόγος, μεταλλουργός, φυσιοδίφης, βιομήχανος και φιλόσοφος. Είναι περισσότερο γνωστός για τις ανακαλύψεις αρκετών χημικών ουσιών με οικονομική σημασία που μπόρεσε να απομονώσει από τη λιθανθρακόπισσα: ανεκάλυψε έτσι την ευπιόνη, το κερί παραφίνης, την κηροζίνη, τη φαινόλη και το κρεόζωτο. Τα τελευταία χρόνια του αφοσιώθηκε στην έρευνα για ένα υποθετικό ενεργειακό πεδίο, συνδυασμό του ηλεκτρικού, του μαγνητικού και της θερμότητας, το οποίο υπέθεσε ότι εκπεμπόταν από όλα τα ζωντανά όντα και το απεκάλεσε οντική δύναμη (από τον θεό Όντιν).[10]

Βιογραφικά στοιχεία

Ο Ράιχενμπαχ γεννήθηκε στη Στουτγκάρδη και σπούδασε στο Πανεπιστήμιο του Τύμπιγκεν, από όπου πήρε και διδακτορικό. Σε ηλικία 16 ετών συνέλαβε την ιδέα της δημιουργίας ενός νέου γερμανικού κρατιδίου σε ένα από τα νησιά της Πολυνησίας, και επί πέντε έτη αφιερώθηκε σε αυτό το σχέδιο.

Στη συνέχεια, στρέφοντας την προσοχή του στην εφαρμογή των φυσικών επιστημών στις βιομηχανικές τέχνες, επισκέφθηκε κατασκευαστικές μονάδες και μεταλλουργεία στη Γαλλία και τη Γερμανία. Στη συνέχεια ίδρυσε την πρώτη σύγχρονη μεταλλουργική εταιρεία, με εγκαταστάσεις στο Φίλινγκεν και στο Χάουζαχ του Μέλανος Δρυμού, και αργότερα στη Βάδη. Ο Ράιχενμπαχ υπήρξε μέλος της Πρωσικής Ακαδημίας Επιστημών. Απεβίωσε στη Λειψία σε ηλικία 81 ετών.
Επιστημονικές συνεισφορές

Ο φον Ράιχενμπαχ διεξήγαγε πρωτότυπες επιστημονικές έρευνες σε πολλά γνωστικά πεδία. Η πρώτη γεωλογική μονογραφία που τυπώθηκε στην Αυστρία ήταν δική του και είχε τίτλο Geologische Mitteilungen aus Mähren (Βιέννη 1834).[10]

Ως επικεφαλής χημικών εργοστασίων, χυτηρίων σιδήρου και μηχανουργείων στις μεγάλες εκτάσεις του Κόμη Ούγου, είχε εξαιρετικές ευκαιρίες για τη διεξαγωγή μεγάλης κλίμακας πειραματικών ερευνών. Από το 1830 ως το 1834 διερεύνησε πολύπλοκα προϊόντα της αποστάξεως οργανικών υλικών, όπως οι πίσσες, ανακαλύπτοντας αρκετούς πολύτιμους υδρογονάνθρακες, όπως το κρεόζωτο, το κερί παραφίνης, την ευπιόνη και τη φαινόλη (που είναι αντισηπτικά), το pittacal και το cidreret (τα πρώτα συνθετικά χρώματα), το πικαμάρ (βάση αρωμάτων), το ασαμάρ, το capnomor και άλλους. Με το όνομα «ευπιόνη» ο Ράιχενμπαχ χαρακτήρισε το μίγμα ελαίων υδρογονανθράκων που είναι γνωστά σήμερα ως «έλαια του άνθρακα» ή κερί παραφίνης. Στη δημοσίευσή του όπου περιγράφει την ουσία, στο Neues Jahrbuch der Chemie und Physik (B, ii), συζητεί πολύ την οικονομική σημασία αυτής και των συγγενικών της παραφινών, όποτε και αν αναπτύσσονταν μέθοδοι φθηνού διαχωρισμού τους από φυσικές ασφαλτούχες ουσίες.[10]
Γεωμαγνητισμός

Ο Ράιχενμπαχ συνέχισε τις έρευνες προγενέστερων επιστημόνων, μεταξύ των οποίων και του Γαλιλαίου, που πίστευαν ότι ο άξονας της Γης ήταν μαγνητικώς συνδεδεμένος με μία συμπαντική κεντρική δύναμη στον χώρο. Συμπέρανε ότι το γήινο μαγνητικό πεδίο προέρχεται από μαγνητισμένο σίδηρο, που βρίσκεται και στους μετεωρίτες. Η αιτιολόγησή του ήταν ότι μετεωρίτες και πλανήτες «είναι το ίδιο», και ότι ανεξαρτήτως των διαστάσεων του μετεωρίτη, μπορεί να διαπιστωθεί πολικότητα σε αυτόν. Στο συμπέρασμα αυτό συμφώνησε και η επιστημονική κοινότητα μέσα στον 19ο αιώνα.[11]
Η οντική δύναμη

Το 1839 ο φον Ράιχενμπαχ αποσύρθηκε από τη βιομηχανία και άρχισε να διερευνά την παθολογία του ανθρώπινου νευρικού συστήματος. Μελέτησε τη νευρασθένεια, την υπνοβασία, την υστερία και τη φοβία, υποστηρίζοντας αναφορές ότι αυτές οι καταστάσεις επηρεάζονταν από τη Σελήνη. Αφού πήρε συνεντεύξεις από πολλούς ασθενείς, ο Ράιχενμπαχ απέκλεισε πολλά δυνητικά αίτια και θεραπείες, αλλά συμπέρανε πως τέτοιες ασθένειες τείνουν να επιπολάζουν σε ανθρώπους των οποίων οι αισθήσεις ήταν ασυνήθιστα ζωηρές. Αυτούς τους ονόμασε «ευαισθήτους».[12]

Επηρεασμένος από τις εργασίες του Φραντς Άντον Μέσμερ, ο Ράιχενμπαχ υπέθεσε αρχικώς ότι οι καταστάσεις αυτές ίσως επηρεάζονταν από τον ηλεκτρομαγνητισμό του περιβάλλοντος, αλλά τελικώς οι έρευνές του τον οδήγησαν στο να προτείνει μία νέα απροσδιόριστη δύναμη συγγενική προς τον μαγνητισμό, την οποία φαντάσθηκε ως εκπεμπόμενη από τις περισσότερες ουσίες, ένα είδος ζωικής οντότητας, με την οποία είναι «εμποτισμένα» όλα τα ζωντανά όντα και η οποία τα συνδέει μεταξύ τους. Σε αυτή τη βιταλιστική έννοια έδωσε το όνομα οντική δύναμη ή απλώς οντ (od), από τον θεό Όντιν της σκανδιναβικής μυθολογίας (και όχι από την ελληνική λέξη ον).[13]
Εργογραφία

Das Kreosot: ein neuentdeckter Bestandtheil des gemeinen Rauches, des Holzessigs und aller Arten von Theer, 1833
Geologische Mitteilungen aus Mähren (= «Γεωλογικά νεότερα από τη Μοραβία»), Βιέννη 1834
Physikalisch-physiologische Untersuchungen über die Dynamide des Magnetismus, der Elektrizität, der Wärme, des Lichtes, der Krystallisation, des Chemismus in ihren Beziehungen zur Lebenskraft (Τόμος 1 + Τόμος 2), Braunschweig 1850
Odisch-magnetische Briefe, Στουτγκάρδη 1852 και 1856, Ulm 1955
Der sensitive Mensch und sein Verhalten zum Ode (= «Ο ευαίσθητος άνθρωπος και η συμπεριφορά του προς το Οντ»), Στουτγκάρδη και Τυβίγγη (Τόμος 1 1854 και Τόμος 2 1855)
Köhlerglaube und Afterweisheit: Dem Herrn C. Vogt in Genf zur Antwort, Βιέννη 1855
Wer ist sensitiv, wer nicht (= «Ποιος είναι ευαίσθητος και ποιος όχι;»), Βιέννη 1856
Odische Erwiederungen an die Herren Professoren Fortlage, Schleiden, Fechner und Hofrath Carus, Βιέννη 1856
Die Pflanzenwelt in ihren Beziehungen zur Sensitivität und zum Ode, Βιέννη 1858
Odische Begebenheiten zu Berlin in den Jahren 1861 und 1862, Βερολίνο 1862
Aphorismen über Sensitivität und Od (= «Αφορισμοί επί της ευαισθησίας και το Od»), Βιέννη 1866
Die odische Lohe und einige Bewegungserscheinungen als neuentdeckte Formen des odischen Princips in der Natur, Βιέννη 1867

Παραπομπές

Γερμανική Εθνική Βιβλιοθήκη, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 9 Απριλίου 2014.
(Αγγλικά) SNAC. w64q89j7. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Γερμανικά) Εγκυκλοπαίδεια Μπρόκχαους. reichenbach-carl-ludwig.
«Reichenbach, Karl Ludwig Freiherr von» (Γερμανικά) σελ. 169.
Γερμανική Εθνική Βιβλιοθήκη, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 10 Δεκεμβρίου 2014.
Γερμανική Εθνική Βιβλιοθήκη, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2014.
«Identifiants et Référentiels». (Γαλλικά) IdRef. Bibliographic Agency for Higher Education. Ανακτήθηκε στις 20 Μαΐου 2020.
Albert Ladenburg: «Reichenbach, Karl Freiherr von» 1888. σελ. 670–671.
Ανακτήθηκε στις 14 Ιουνίου 2019.
«Reichenbach, Karl», The New American Cyclopedia, 1863. Φωτοαντίγραφο στο Google Books.
Sidney Billing: Scientific materialism and ultimate conceptions, Bickers and Son, 1879, σελ. 355.
«Odic-Magnetic Letters -1859». archive.org.

Gerry Vassilatos: Lost Science, Adventures Unlimited Press, 2000, ISBN 0932813755

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

«Karl von Reichenbach und Od» (στη γερμανική)
Ο Karl Ludwig von Reichenbach από την πόλη της Στουγκάρδης (στη γερμανική)
Researches on Magnetism, Electricity, Heat and Light in their relations to Vital Forces, βιβλίο του σε αγγλική μετάφραση
«Luminous World», άρθρο του Gerry Vassilatos από το βιβλίο του Lost Science