Ο Ρομέν Γκαρί, ( Romain Gary) ψευδώνυμο του Ρομάν Κατσέβ, γεννήθηκε στις 8 Μαΐου 1914 στη Βίλνιους (Λιθουανία) και πέθανε στις 2 Δεκεμβρίου 1980 στο Παρίσι. Είναι ο μοναδικός Γάλλος λoγοτέχνης που βραβεύτηκε δύο φορές με το Βραβείο Γκονκούρ.

Βιογραφία
"Ο Γάλλος συγγραφέας και διπλωμάτης Ρομέν Γκαρί (Βίλνιους 1914 - Παρίσι 1980) έζησε από το 1917 ως το 1923 σ' αυτό εδώ το σπίτι, που αναφέρει στο μυθιστόρημά του Η υπόσχεση της αυγής"

Ο Ρομάν Κασέβ είναι γιος του Arieh Leib Kacew και της Mina Owczynska[1], και οι δύο Εβραίοι. Ο Ρομάν μεγάλωσε μαζί με τη μητέρα του, αφού ο πατέρας του, από το 1925, τους εγκατέλειψε και ως το 1928 έζησαν με την οικογένεια της μητέρας του στη Βαρσοβία. Ο Ρομέν Κασέβ (που λέγεται ήδη Ρομέν, αλλά όχι ακόμα Γκαρί) έφτασε με τη μητέρα του στη Νίκαια, σε ηλικία 14 ετών και μέσα σε έντονο κλίμα αντισημιτισμού και ξενοφοβίας, που επικρατούσε στη Γαλλία τη δεκαετία του '30[2]. Η μητέρα του έγινε διευθύντρια στην πανσιόν Mermonts. Ο Ρομέν φοιτούσε στο Λύκειο Μασσενά. Διακρίθηκε στη γαλλική γλώσσα, και μάλιστα βραβεύτηκε το 1931 και το 1932, αλλά «στα άλλα μαθήματα, εκτός από τα γερμανικά που μιλά και γράφει πολύ σωστά, είναι μέτριος»[3].

Έπειτα από μια σύντομη παραμονή στην Αιξ-αν-Προβάνς, ο Ρομέν Κασέβ πήγε στο Παρίσι για να κάνει τις νομικές του σπουδές. Μετά κόπων και βασάνων, πήρε το πτυχίο το 1938, ενώ παράλληλα προετοιμαζόταν για να καταταχθεί στο γαλλικό στρατό. Διάβαζε ως τα ξημερώματα και περνούσε τον περισσότερο καιρό του γράφοντας. Εκείνη την εποχή δημοσίευσε τα πρώτα του διηγήματα στο Γκρενγκουάρ, ένα εβδομαδιαίο γαλλικό περιοδικό, με πολιτικό και λογοτεχνικό περιεχόμενο: «Ο Γκαρί αρνήθηκε σθεναρά τις γενναιόδωρες αμοιβές (...) όταν το περιοδικό εκδήλωσε φασιστικές και αντισημιτικές ιδέες. Έγραψε μια επιστολή στο διευθυντή του περιοδικού για να του δηλώσει: "δεν τρώω απ' αυτό το ψωμί.»[4].

Έλαβε τη γαλλική υπηκοότητα το 1935 και κλήθηκε να υπηρετήσει στην αεροπορία το 1938. Το 1940, εντάχθηκε στην Ελεύθερη Γαλλία όπου υπηρέτησε στις Ελεύθερες γαλλικές αεροπορικές δυνάμεις. Αυτή την περίοδο ο Ρομέν Κασέβ επιλέγει το πολεμικό όνομα "Γκαρί" (σημαίνει κάψε ! στα ρώσικα), που θα γίνει και το ψευδώνυμό του. Στο τέλος του πολέμου ήταν ανθυπολοχαγός και πήρε τον τίτλο του Συντρόφου της Ελευθερίας.

Μετά το τέλος των εχθροπραξιών, ξεκινά μια καριέρα διπλωμάτη στην υπηρεσία της Γαλλίας. Διαμένει στη Βουλγαρία, στην Ελβετία, στη Νέα Υόρκη (στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, 1952-54), στη Βολιβία, έπειτα ως πρόξενος της Γαλλίας στο Λος Άντζελες από το 1957 ως το 1961, οπότε και απομακρύνεται από το Υπουργείο Εξωτερικών.

Ήταν σύζυγος της Βρετανίδας συγγραφέα Λέσλι Μπλαντς και της Αμερικανίδας ηθοποιού Τζιν Σίμπεργκ, με την οποία απέκτησε ένα γιο, τον Ντιέγκο. Είχαν ήδη χωρίσει, όταν η Τζιν Σίμπεργκ αυτοκτόνησε (Σεπτέμβριος 1979). Ένα χρόνο μετά, έδωσε τέλος στη ζωή του με μια σφαίρα στο στόμα. Στο γράμμα που άφησε, έγραψε: «καμία σχέση με την Τζιν Σίμπεργκ».
Η υπόθεση "Εμίλ Αζάρ"

Έπειτα από την εξαφάνισή του από το συγγραφικό στερέωμα, μάθαμε πως, με το ψευδώνυμο Εμίλ Αζάρ, έγραψε τέσσερα μυθιστορήματα, που είχαν αποδώσει σε έναν συγγενή του, τον Πολ Πάβλοβιτς, ο οποίος είχε αποδεχτεί το ρόλο του Αζάρ στον τύπο και την κοινή γνώμη. Έτσι, ο Ρομέν Γκαρί είναι ο μοναδικός συγγραφέας που τιμήθηκε δύο φορές με το Βραβείο Γκονκούρ, την πρώτη για το μυθιστόρημα Les Racines du ciel, το 1956 και τη δεύτερη με το ψευδώνυμο Εμίλ Αζάρ για το μυθιστόρημα La Vie devant soi, το 1975. Με το έργο Vie et mort d'Émile Ajar, που δημοσιεύτηκε μετά το θάνατό του, αποκαλύπτει πως ο Ρομέν Γκαρί είναι ο Εμίλ Αζάρ.

Όμως, Αζάρ και Γκαρί δεν είναι τα μόνα ψευδώνυμα που χρησιμοποίησε ο συγγραφέας. Δημοσίευσε ένα πολιτικό αστυνομικό μυθιστόρημα με το ψευδώνυμο Σατάν Μπογκά, Les Têtes de Stéphanie, και μία σατιρική αλληγορία με το ψευδώνυμο Φόσκο Σινιμπάλντι, Ο άνθρωπος με το περιστέρι.
Υστεροφημία

Πολλά από τα έργα του έχουν μεταφερθεί στον κινηματογράφο, κυρίως Η λάμψη μιας γυναίκας (1979) από τον Κώστα Γαβρά, με τους Ιβ Μοντάν και Ρόμι Σνάιντερ στους πρωταγωνιστικούς ρόλους, και La Vie devant soi του Μοσέ Μισράχι, που κέρδισε το Όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας, το 1977. Στο ρόλο της Μαντάμ Ρόζα η Σιμόν Σινιορέ κέρδισε το Βραβείο Σεζάρ καλύτερης ηθοποιού. Επίσης, ο Ζυλ Ντασέν σκηνοθέτησε, το 1970, την "Υπόσχεση την αυγή", όπου τη μητέρα του Ρομέν Γκαρί υποδύεται η Μελίνα Μερκούρη.

Ο Ρομέν Γκαρί σεναριογράφησε και σκηνοθέτησε, επίσης, δύο ταινίες, Les oiseaux vont mourir au Pérou (1968) και Police Magnum (Kill!) (1968).

Για τα τριάντα χρόνια από το θάνατό του, πραγματοποιήθηκε στο Παρίσι έκθεση με τίτλο "Des Racines du ciel à la vie devant soi", στο Musée des lettres et manuscrits (Paris 7e), από τις 3/12/2010 ως τις 03/04/2011.
Έργο
Συγγραφικό έργο

Με το όνομα Ρομέν Κατσέβ

1935 : L'Orage (δημοσιεύτηκε στις 15 Φεβρουαρίου 1935 στο Γκρενγκουάρ) (μτφ. στα ελληνικά "Η θύελλα", στο βιβλίο Ο Έλληνας... και άλλα διηγήματα, Εκδ. Κασταλία, 2008)
1935 : Une petite femme (δημοσιεύτηκε στις 24 Μαΐου 1935 στο Γκρενγκουάρ) (μτφ. στα ελληνικά "Μια μικρόσωµη γυναίκα", στο βιβλίο Ο Έλληνας... και άλλα διηγήματα, Εκδ. Κασταλία, 2008)
1937 : Le Vin des morts

Με το ψευδώνυμο Ρομέν Γκαρί

1945 : Éducation européenne (Ευρωπαϊκή θητεία ― ελλην.μετάφρ. Νάσου Δετζώρτζη ("Οι φίλοι του Βιβλίου") & Εκδ. Γκοβόστη, 2007
1946 : Tulipe (θεατρικό)
1949 : Le Grand Vestiaire
1952 : Les Couleurs du jour
1956 : Les Racines du ciel (Οι ρίζες τ' ουρανού) (Βραβείο Γκονκούρ)
1960 : La Promesse de l'aube (μτφ. στα ελληνικά Η υπόσχεση της αυγής, Εκδ. Χατζηνικολή, 1989)
1961 : Johnnie Cœur
1962 : Gloire à nos illustres pionniers (διηγήματα)
1963 : Lady L.
1965 : The Ski Bum
1965 : Pour Sganarelle (Frère Océan 1)
1966 : Les Mangeurs d'étoiles (La Comédie américaine 1)
1967 : La Danse de Gengis Cohn (Frère Océan 2)
1968 : La Tête coupable (Frère Océan 3)
1969 : Adieu Gary Cooper (La Comédie américaine 2)
1970 : Chien blanc
1971 : Les Trésors de la Mer Rouge
1972 : Europa (μυθιστόρημα)
1973 : Les Enchanteurs
1974 : La nuit sera calme (φανταστική συνέντευξη)
1975 : Au-delà de cette limite votre ticket n'est plus valable (Πέρα από το σημείο αυτό το εισιτήριό σας δεν ισχύει πια) ― ελλην.μετάφρ. Α.Βαχλιώτης, "Εκδ. Χατζηνικολή", 1985)
1977 : Clair de femme ("Λάμψη γυναίκας") ― ελλην.μετάφρ. Ν.Χαραλαμπίδης ("Μπαρμπουνάκης")
1977 : Charge d'âme ("Ψυχικό φορτίο" ― ελλην.μετάφρ. Α.Γιαννακοπούλου, Εκδ. Γκοβόστη, 2013)
1979 : La Bonne Moitié
1979 : Les Clowns lyriques
1980 : Les Cerfs-volants (μτφ. στα ελληνικά Οι χαρταετοί, Εκδ. Καστανιώτη, 1994)
1981 : Vie et mort d'Émile Ajar (μετά θάνατον)

Με το ψευδώνυμο Φόσκο Σινιμπάλντι

1958 : L'Homme à la colombe (Ο άνθρωπος με το περιστέρι) ― ελλην.μετάφρ. Α.Βαχλιώτης, "Εκδ. Χατζηνικολή", 1985)

Με το ψευδώνυμο Σατάν Μπογκάτ

1974 : Les Têtes de Stéphanie

Με το ψευδώνυμο Εμίλ Αζάρ

1974 : Gros-Câlin
1975 : La Vie devant soi (Η ζωή μπροστά σου) (Βραβείο Γκονκούρ) ― ελλην.μετάφρ.Ρ.Μουρελάτου-Ιγγλέση ("Πύλη")
1976 : Pseudo
1979 : L'Angoisse du roi Salomon (Το άγχος του βασιλιά Σολομώντα) ― ελλην.μετάφρ.Ρ.Μουρελάτου-Ιγγλέση ("Παπαζήσης")

Ανέκδοτα διηγήματα του συγγραφέα περιλαμβάνονται στο βιβλίο Ο Έλληνας... και άλλα διηγήματα (Εκδ. Κασταλία, 2008) (μετάφραση από το L'orage, Εκδόσεις L'Herne, 2005).
Ταινίες

1968 : Les oiseaux vont mourir au Pérou
1972 : Police Magnum (Kill!)

Τραγούδι

1971 : Kill'em all

Βιβλιογραφία

Myriam Anissimov, Romain Gary, Le Caméléon, βιογραφία, εκδόσεις Denoël, 2004, νέα έκδοση στις εκδόσεις Folio από τη Gallimard, 2006
Myriam Anissimov, Romain Gary, L'Enchanteur, Textuel, 2010
Pierre Bayard, Il était deux fois Romain Gary, PUF, coll. Le texte rêve, 1990
Lesley Blanch, Romain, un regard particulier, Actes Sud, 1998
Dominique Bona, Romain Gary, Mercure de France, 1987
Ντομινίκ Μπονά, "Ρομάν Γκαρύ", Εκδόσεις Χατζηνικολή, 1993.
Jean-Marie Catonné, Romain Gary / Émile Ajar, chez Pierre Belfond, coll. Les dossiers Belfond, 1990
Nancy Huston, Tombeau de Romain Gary, Actes Sud 1995
Paul Pavlowitch, L'homme que l'on croyait “Ajar“, Fayard, 1981
Dominique Rosse, Romain Gary et la modernité, Nizet, Paris, 1995
Dominique Rosse, Europa ou la défense Gary, Echiquiers d'encre, Droz, Lausanne, 1998
Ralph Schoolcraft, Romain Gary: The Man Who Sold His Shadow, University of Pennsylvania Press, Philadelphia, 2002

Αναφορές

Romain Gary, Le Caméléon της Myriam Anissimov, Εκδόσεις Folio, 2006
Romain Gary, Le Caméléon της Myriam Anissimov, Εκδόσεις Folio, 2006.
Romain Gary, Le Caméléon της Myriam Anissimov, Folio, 2006, σελ. 131. Ο Γκαρί αναγνωρίζει τις δυσκολίες που συνάντησε στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και την έλλειψη ενδιαφέροντος για τις ανώτατες σπουδές, τις οποίες έκανε μόνο και μόνο για να ικανοποιήσει τις επιθυμίες της μητέρας τους, όπως διηγείται στο μυθιστόρημα "Η υπόσχεση της αυγής"'.

Romain Gary, Le Caméléon της Myriam Anissimov, Folio, 2006, σελ. 147. Οι έρευνες της M. Anissimov για το περιοδικό Γκρενγκουάρ είναι οι πιο πλήρεις (βλ. σ. 145-147). Το 1935, το περιοδικό πλήρωνε 1000 φράγκα τη σελίδα, ενώ ο Γκαρί έπαιρνε μόλις 300 φράγκα μηνιαίως από τη μητέρα του.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Η ιστοσελίδα των φίλων του Ρομέν Γκαρί

Γάλλοι

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library