Ο Πιέρ Ανρύ Κλόστερμαν (Pierre Clostermann, 28 Φεβρουαρίου 1921 - 22 Μαρτίου 2006) ήταν Γάλλος ιπτάμενος άσος, συγγραφέας, μηχανικός και πολιτικός. Ήταν ήρωας του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, με 33 αναγνωρισμένες καταρρίψεις και 22 διακρίσεις. Είναι γνωστός επίσης από τα βιβλία που δημοσίευσε από το πολεμικό του ημερολόγιο με τίτλο "Το Μεγάλο Τσίρκο" (γαλ. "Le Grand Cirque", αγγλ. "The Big Show"), το οποίο πούλησε 2.500.000 αντίτυπα, καθώς και το παρομοίου περιεχομένου "Φλογισμένοι Ουρανοί" ("Feu du Ciel"). Χρημάτισε επί 27 χρόνια στη Γαλλική Βουλή και διαδραμάτισε διπλωματικό ρόλο σε αποστολές διεθνών κρίσεων, τις οποίες αφηγήθηκε στο τελευταίο βιβλίο που συνέγραψε με τίτλο "Η Ιστορία που έζησα" ("Une histoire vecue"). Ασχολήθηκε επαγγελματικά με την ιδιωτική αεροπλοΐα και τις αεροκατασκευές. Είναι γνωστός στο ελληνικό κοινό σαν η πηγή αναφοράς από την οποία ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά η δράση του Έλληνα συμπολεμιστή του Βασίλειου Βασιλειάδη, από την αναφορά του θανάτου του στο "Μεγάλο Τσίρκο" και τα στοιχεία που προσέφερε από τις αναμνήσεις του γι' αυτόν στους Έλληνες ερευνητές λίγα χρόνια πριν πεθάνει.
Νεαρή ηλικία και ένταξη στους Ελεύθερους Γάλλους
Ο Πιέρ Ανρύ Κλόστερμαν, αλσατικής καταγωγής, γεννήθηκε στην Κουριμπίτα της Βραζιλίας, όπου εργαζόταν ο πατέρας του σαν διπλωμάτης. Σε νεαρή ηλικία είχε την ευκαιρία να ζήσει από κοντά τους πρωτοπόρους Γάλλους πιλότους των υπερατλαντικών πτήσεων Ζαν Μερμόζ και Ζώρζ Γκιγιωμέ, στενούς συνεργάτες του Αντουάν ντε Σαιντ-Εξυπερύ, μια εμπειρία που του εμφύσησε το πάθος του για την αεροπορία.
Στα 19 του χρόνια, βρέθηκε στις ΗΠΑ για να σπουδάσει αεροναυπηγός, αλλά σύντομα τα νέα από την πτώση της Γαλλίας και το κίνημα του Ντε Γκωλ με τους Ελεύθερους Γάλλους τον κάνουν να ενταχθεί στην βρετανική RAF (Royal Air Force) σαν εθελοντής, υπαγόμενος στα σμήνη των Ελευθέρων Γάλλων (FAFL = Forces Aériennes Françaises Libres).
Το 1942 πήρε το πτυχίο πιλότου της ΡΑΦ και στις αρχές του 1943 υπηρέτησε αρχικά στο σμήνος 341 της ΡΑΦ Αλσατία, που αποτελείτο από Ελεύθερους Γάλλους πιλότους υπό τον διοικητή Σμηναγό Ρενέ Μουσσότ, που είχε διακριθεί στη Μάχη της Αγγλίας το 1940. Εντυπωσιάζει σύντομα με την κατάρριψη 2 καταδιωκτικών FW190 και του αναθέτουν τον ρόλο του υποστηρικτή του αρχηγού στην διάταξη του σμήνους. Σε μια στιγμή που το σμήνος αιφνιδιάστηκε από μια δύναμη περίπου 100 γερμανικών καταδιωκτικών, ο σχηματισμός των Γάλλων πρακτικά αποσυντέθηκε και ο Μουσσότ σκοτώθηκε με απροστάτευτα τα νώτα του. Η κατηγορία εναντίον του έπεσε στους ώμους του Κλόστερμαν και παραδεχόμενος την ευθύνη του ζήτησε μετάθεση. Βρέθηκε έτσι στο Σμήνος 601 (City of Glasgow) με διοικητή τον Επισμηναγό Αλαν Ντήρ, ο οποίος τον εκτίμησε πολύ και τα αισθήματα έμειναν πάντα αμοιβαία.
Το όνομά του εκεί έγινε γνωστό ευρύτερα στον αγγλικό Τύπο από μια κατάρριψη γερμανικών βομβαρδιστικών JU88, τα οποία πετούσαν σε μεγάλα ύψη απειλώντας την βάση του στόλου στην Σκωτία. Ο Κλόστερμαν πέταξε σε ειδικά διαρρυθμισμένα Spitfire τύπου ΧΙΙ για προσβολές σε τέτοια ύψη κι είναι η πρώτη φορά που αποδεικνύεται ότι το όπλο αυτό είναι αποτελεσματικό. Το ίδιο σμήνος είναι επίσης υπεύθυνο για το σοβαρό τραυματισμό του Ρόμελ στη Νορμανδία το 1944.
Στα βιβλία του, ο Κλόστερμαν αφήνει υπόνοιες ότι η επίθεση εκείνη δεν ήταν τυχαία, αλλά ότι επρόκειτο για μια "εκτέλεση" βασισμένη σε πληροφορίες των Μυστικών Υπηρεσιών με σκοπό να σκοτώσουν τον Ρόμελ, του οποίου η παρουσία είχε γίνει γνωστή από υποκλοπές μηνυμάτων από τις γερμανικές μονάδες που επισκέπτονταν στη Νορμανδία. Ο Κλόστερμαν και ο φίλος και συμπολεμιστής του Ζακ Ρέμλινγκερ ήταν οι δυο πρώτοι Γάλλοι που ακούμπησαν το πόδι τους στη Νορμανδία την μέρα της απόβασης προσγειώνοντας τα αεροπλάνα τους σε ένα πρόχειρο αεροδρόμιο εκστρατείας.
Άσσος του πολέμου
Για τον Κλόστερμαν θα ακολουθήσει μια σχετικά σύντομη υπηρεσία στο Σμήνος 241, με το οποίο παίρνει μέρος σε επιθέσεις εναντίον βάσεων εκτόξευσης ιπταμένων βλημάτων V1. Στα μέσα του Σεπτέμβρη του 1944 τερμάτισε προσωρινά τη δράση του στο μέτωπο, υποφέροντας από νευρική κόπωση που υπέστη επί δυο χρόνια έντονης δράσης, κατά την οποία του είχαν καταλογίσει ήδη 15 καταρρίψεις. Προσωπικά ο στρατηγός Ντε Γκωλ φρόντισε να τοποθετηθεί στο επιτελείο, με σκοπό να διασώσει ένα πολύ διάσημο μέλος των Ελευθέρων Γάλλων.
Ωστόσο, στις 8 Απριλίου 1945 ζητά να επιστρέψει στο πεδίο της μάχης και με τον βαθμό τώρα του Υποσμηναγού αναλαμβάνει αρχικά την διοίκηση του Σμήνους 3 και λόγω θανάτου ενός άλλου διοικητή τελικά τοποθετείται Μοίραρχος των σμηνών 3 και 122, που πετάνε τα νέα ταχύτατα μαχητικά Χώκερ Τέμπεστ με βάση το Φόλκελ στην Ολλανδία. Εκεί γνωρίζει και τον Βασίλειο Βασιλειάδη, ο οποίος πετάει με το Σμήνος 3 και όπου κατά καιρούς μοιράστηκαν το ίδιο αεροπλάνο (κωδικός ΡΑΦ JF-Α , αριθμός νηολογίου EJ755). Η δράση εκείνη κατά το τέλος του πολέμου είναι και η πιο αιματηρή που θα συναντήσει και θα παραστεί μάρτυρας της αδιάκοπης εξολόθρευσης των περισσοτέρων από τους παλαίμαχους του σμήνους. Ο Βασιλειάδης είναι ένας από αυτούς, καθώς σκοτώνεται στις 25 Μαρτίου 1945. Οι αποστολές του εστιάζονται κυρίως στην καταδίωξη των αεριωθουμένων Me262 και την καταστροφή σιδηροδρομικών επικοινωνιών. Μαθαίνει μάλιστα ότι ένας μακρινός του εξάδελφος με το ίδιο όνομα, αλλά Γερμανός στην εθνικότητα, σκοτώθηκε από πιλότους της μοίρας του.
Η ανακοίνωση του τέλους του πολέμου στην καντίνα της βάσης του περιγράφεται τραγικά στο βιβλίο του "Το Μεγάλο Τσίρκο": οι λίγοι που απόμειναν κοιτάνε σιωπηλοί τους τοίχους που γεμίζουν με τις φωτογραφίες των σκοτωμένων συναδέλφων τους χωρίς να νοιώθουν καμιά ιδιαίτερη χαρά. Και κλείνει έτσι το βιβλίο του ο Κλόστερμαν:
Το Τσίρκο τελείωσε και το κοινό απόμεινε ευχαριστημένο
ήταν πλούσιο το πρόγραμμα μόνο που εδώ τα λιοντάρια φάγανε τον θηριοδαμαστή
Θα τα θυμόμαστε όλα αυτά κάποτε γύρω απ το οικογενειακό τραπέζι
Όταν όλα αυτά θα έχουν πια ξεχαστεί : Τα βεγγαλικά , οι στολές , η μουσική
Στη μέση της πλατείας θα μείνουν μονάχα τα ίχνη απ την μεγάλη τέντα
Μέχρι που θα τα σβήσει κι αυτά η επόμενη βροχή που θα 'ρθει
Οι φίλοι μου κι εγώ επιζήσαμε μέσα απ αυτό το Μεγάλο Θέαμα
Κι ευτυχώς, δίχως να πιάσουμε το νόημα. Αυτή θα είναι κι η μόνη ανταμοιβή μας
Το τέλος του πολέμου τον βρίσκει με 33 καταρρίψεις επιβεβαιωμένες και 5 πιθανές, μαζί με ένα πολύ σοβαρό αριθμό καταστροφών επίγειων εγκαταστάσεων (225 φορτηγά, 72 τραίνα, 5 τάνκς). Εικάζεται ωστόσο ότι κάπου 12 από τις 33 νίκες που χρεώθηκε ήταν στην ουσία καταστροφές αεροπλάνων στο έδαφος και όχι εναέριες καταρρίψεις, αλλά εκείνο τον καιρό η ακρίβεια των αναφορών στη ΡΑΦ ήταν πάντα προβληματική, αν και αυτό σήμαινε κατά καιρούς ότι οι καταρρίψεις που βεβαιώνονταν ήταν και μικρότερες ακόμη των πραγματικών.
Μεταπολεμική καριέρα
Μετά τον πόλεμο, ο Κλόστερμαν ασχολήθηκε αρχικά με μια βιομηχανία σιδηροκατασκευών. Ένθερμος οπαδός του Ντε Γκωλ, τον ακολουθεί και στην πολιτική ζωή, εκλεγόμενος για πρώτη φορά στη Βουλή το 1956, μια διαδρομή πολιτικού που κράτησε ως το 1969. Το 1957 θα βρεθεί σαν Σμηναγός στην Αλγερία στο Αναγνωριστικό Σμήνος 4/45. Εντούτοις, όπως αργότερα έγινε γνωστό από το βιβλίο του "Η ιστορία που έζησα", ο Κλόστερμαν βρέθηκε συχνά στο μέτωπο πολλών μεταπολεμικών διπλωματικών κρίσεων, όπου εικάζεται ότι διαδραμάτισε πιθανόν ρόλο αφανούς απεσταλμένου της Γαλλικής Κυβέρνησης, ειδικά από τις επαφές που έκανε με πρωταγωνιστικές προσωπικότητες των τότε εξελίξεων. Σε αυτό βοήθησε και η άπταιστη γνώση της Πορτογαλικής, Ισπανικής και Αγγλικής γλώσσας από μέρους του κι ίσως ακόμα και τυχόν εμπορικές σχέσεις του με τις εν λόγω χώρες.
Είναι γνωστό ότι στην κρίση της Αλγερίας έγινε στόχος δολοφονικής απόπειρας εκ μέρους των εχθρών του Ντε Γκωλ. Στην κρίση που ακολούθησε με το Μαρόκο και τη Γαλλία, βρέθηκε να φυγαδεύει στην Κορσική τη Μαροκινή βασιλική οικογένεια, με την οποία διατηρούσε πολύ καλές σχέσεις. Ήταν σε επαφή με τον στρατιωτικό ηγέτη της Πορτογαλίας στην κρίση της Αγκόλα και στην επανάσταση που έριξε αργότερα την τότε δικτατορία, καθώς και βρέθηκε δίπλα στον αρχηγό της ισραηλινής δίωξης Έζερ Βάιζμαν (Ezer Weizman), φίλο του και άλλοτε εθελοντή της ΡΑΦ. Βρέθηκε επίσης στον πόλεμο των 6 Ημερών, όπου οι Ισραηλινοί χρησιμοποιούσαν τα γαλλικά Mirage III.
Στις διηγήσεις του δείχνει να ξέρει πολλά περισσότερα απ' όσα μαθαίνει το κοινό από τον Τύπο και τις συνήθεις κυβερνητικές ανακοινώσεις, πράγμα που ιδεάζει ότι πιθανόν δεν ήταν απλός παρατηρητής. Η πιο σημαντική του παρουσία παρατηρείται κατά τον πόλεμο των Φώκλαντ, κατά τον οποίο βρέθηκε στην Αργεντινή. Είναι γνωστό ότι η Γαλλία είχε πουλήσει οπλισμό στην Αργεντινή, η οποία κατάφερε σημαντικά πλήγματα στον βρετανικό στόλο κάτω από εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες για τους πιλότους της. Χωρίς να είναι γνωστός ο ακριβής ρόλος του σε εκείνη την σύρραξη, ο ίδιος απέστειλε εξαιρετικά επαινετική επιστολή στον Τύπο, εκθειάζοντας την αυτοθυσία των Αργεντινών πιλότων, καυτηριάζοντας παράλληλα την Αγγλίδα Πρωθυπουργό Μάργκαρετ Θάτσερ σαν την ουσιαστικά υπεύθυνη του πολέμου, επειδή επιδίωξε με αυτόν την επανεκλογή της.
Επίσης, καυτηρίασε τη σωρεία ψευδών ανακοινώσεων από Αγγλικής πλευράς για διαδόσεις για μια τάχα υπερβολική δύναμη των Αργεντινών, με σκοπό να καλύψουν τα σοβαρά σφάλματα στρατηγικής τους, τα οποία τους οδήγησαν μέχρι και το κατώφλι της ήττας, πράγμα που αποσόβησε η επέμβαση της κυβέρνησης Ρέιγκαν υπέρ της Αγγλίας. Τότε ακολούθησε μια μαζική επίθεση με βαριές κατηγορίες εναντίον του Κλόστερμαν από αγγλικής πλευράς: ότι δεν άξιζε τα παράσημά του, ότι οι νίκες του αμφισβητούνται από την ίδια τη ΡΑΦ, καθώς και ενοχοποίηση για ερωτικές περιπέτειες.
Εξακολούθησε να διατηρεί πάντα τις φιλίες που είχε κάνει από τον Πόλεμο και συναντούσε πολλούς από τους παλιούς του συμπολεμιστές από τη ΡΑΦ, αλλά και έναν πρώην διάσημο εχθρό του, τον άσσο των στούκας Χάνς–Ούλριχ Ρούντελ (Hans-Ulrich Rudel). Συνέχισε μια μάλλον ζωηρή δράση, παρά την ηλικία του, για την αεροπλοΐα και για ένα διάστημα ήταν ο εκπρόσωπος της εταιρείας αεροπορικών κατασκευών Cessna στη Γαλλία.
Η υγεία του επιδεινώθηκε μετά το 2000 και τελικά πέθανε το Μάρτio του 2006 στην κατοικία του στη Νότιο Γαλλία κοντά στα Ισπανικά σύνορα, στο Μοντεσκιέ Λεζ Αλμπέρ (Montesquieu-Les-Albères). Ετάφη με τιμές ήρωα στις Βερσαλλίες με την παρουσία του Γάλλου Προέδρου Ζακ Σιράκ. Η αυθόρμητη πέννα με την οποία έγραφε και η συγκίνηση που απορρέει από τα γραπτά του, μαζί με τις πολεμικές του επιδόσεις, τον τοποθετούν σε υψηλή θέση στην λίστα των "τέκνων της Γαλλίας".
Αναφορές
(Ελληνικά) - Άρθρο βασισμένο στο βιβλίο του ‘Το Μεγάλο Τσίρκο’
(Γαλλικά)– Σύντομη βιογραφία του Πιέρ Ανρύ Κλόστερμαν
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
pierre.clostermann.org (επίσημη ιστοσελίδα)
Commons logo
WorldCat VIAF: 61543946 LCCN: n79033081 ISNI: 0000 0001 2135 5458 GND: 119032589 SELIBR: 409062 SUDOC: 026792060 BNF: cb11897095r (data) NKC: jn20000700319 BNE: XX890092 CiNii: DA13613126
Στο λήμμα αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το λήμμα Pierre Clostermann της Γαλλικής Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 3.0. (ιστορικό/συντάκτες).
(Γαλλικά) BNF authorities. data.bnf.fr/ark:/12148/cb11897095r. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
(Γαλλικά) Sycomore. www2.assemblee-nationale.fr/sycomore/fiche/%28num_dept%29/1860. Ανακτήθηκε στις 5 Δεκεμβρίου 2016.
Nouveau dictionnaire de biographie alsacienne. clostermann-pierre-henri. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Γαλλικά) Sycomore. www.assemblee-nationale.fr/sycomore/index.asp. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
