Ο Μωρίς Ωγκύστ Σεβαλιέ (Maurice Auguste Chevalier, 12 Σεπτεμβρίου 1888 – 1 Ιανουαρίου 1972) ήταν Γάλλος ηθοποιός και τραγουδιστής. Ξεκίνησε ως τραγουδιστής σε μικρή ηλικία, έγινε γνωστός στις ΗΠΑ ανεβάζοντας την οπερέτα Dédé στο Μπρόντγουεϊ το 1922 και εξελίχθηκε ως ηθοποιός με την επικράτηση του ομιλούντος κινηματογράφου, από το 1928. Το 1930 ήταν υποψήφιος για βραβείο «Όσκαρ» για τις ταινίες The Love Parade (1929) και The Big Pond (1930).
Μετά από μεγάλο διάλειμμα, επέστρεψε στο Χόλυγουντ το 1957 με την ταινία Αριάν (αγγλ. τίτλος Love in the Afternoon) και το επόμενο έτος με την ταινία Ζιζί. Στις αρχές της δεκαετίας του 1960 πρωταγωνίστησε σε οκτώ ταινίες, με σημαντικότερες τις Can-Can (1960) και Φάννυ (1961). Το 1970 πραγματοποίησε την τελευταία συμμετοχή του στον κινηματογράφο, τραγουδώντας το τραγούδι των τίτλων στην ταινία του Ντίσνεϋ Οι Αριστόγατες.
Οικογένεια και πρώτα βήματα
Ο Σεβαλιέ γεννήθηκε στο Παρίσι. Ο πατέρας του ήταν ελαιοχρωματιστής και βέρος Γάλλος, ενώ η μητέρα του, Ζοζεφίν βαν ντεν Μπος (Joséphine van den Bosch), ήταν Γαλλίδα βελγικής καταγωγής.[20]
Εργάσθηκε αρχικά ως μαθητευόμενος ξυλουργός, ηλεκτρολόγος, τυπογράφος, ακόμα και ζωγραφίζοντας κούκλες. Εμφανίσθηκε στη σκηνή για πρώτη φορά το 1901, τραγουδώντας σε ένα καφωδείο χωρίς πληρωμή. Εκεί τον άκουσε ένας άνθρωπος του θεάτρου και του υπέδειξε να επιχειρήσει να πάρει έναν ρόλο σε τοπικό μιούζικαλ, όπως και έγινε. Ο Σεβαλιέ απέκτησε κάποια φήμη ως μίμος και τραγουδιστής. Το νούμερό του στο l'Alcazar της Μασσαλίας υπήρξε τόσο επιτυχημένο, ώστε ξαναπαίχθηκε θριαμβευτικά στο Παρίσι.
Το 1909 γνώρισε τη μεγαλύτερη τότε σταρ της Γαλλίας, τη Φρεέλ. Ωστόσο, εξαιτίας του αλκοολισμού της η σχέση τους έληξε μόλις δύο χρόνια αργότερα. Ο Σεβαλιέ άρχισε τότε μια σχέση με την κατά 13 χρόνια μεγαλύτερή του Μιστενγκέτ στο Φολί Μπερζέρ, όπου αποτελούσαν χορευτικό ζευγάρι.
Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος
Η έναρξη του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου βρήκε τον Σεβαλιέ να υπηρετεί τη στρατιωτική του θητεία στα σύνορα, όπου και τραυματίστηκε από βλήμα σράπνελ στην πλάτη κατά τις πρώτες εβδομάδες των μαχών. Τον έπιασαν αιχμάλωτο οι Γερμανοί και παρέμεινε επί δύο χρόνια στη Γερμανία, μέχρι που απελευθερώθηκε το 1916 με την εμπιστευτική μεσολάβηση του θαυμαστή της Μιστενγκέτ, βασιλιά Αλφόνσου της Ισπανίας.
Το 1917 ο Σεβαλιέ έγινε πρωταγωνιστής στο Casino de Paris, όπου και έπαιξε για πρώτη φορά ενώπιον αγγλοσαξονικού κοινού (Βρετανών και Αμερικανών στρατιωτών). Ανακάλυψε την ύπαρξη της τζαζ και του ράγκταϊμ. Είχε μάθει αγγλικά όσο ήταν αιχμάλωτος πολέμου και σε αυτό είχε πλεονέκτημα έναντι άλλων Γάλλων καλλιτεχνών, οπότε πήγε στο Λονδίνο και σημείωσε επιτυχία στο Palace Theatre του Γουέστ Εντ, παρά το ότι ακόμα τραγουδούσε στη γαλλική γλώσσα.
Στο Παρίσι και στο Χόλυγουντ
Ο Σεβαλιέ το 1920
Μετά το τέλος του πολέμου ο Σεβαλιέ επέστρεψε στο Παρίσι και ανέδειξε αρκετά τραγούδια που είναι γνωστά μέχρι σήμερα, όπως το «Valentine» (1924). Εμφανίσθηκε επίσης σε ταινίες του βωβού κινηματογράφου, όπως στο Μια γυναίκα από το Παρίσι του Τσάρλυ Τσάπλιν (1923, ένα από τα ελάχιστα δράματα του Τσάπλιν, στο οποίο δεν παίζει ο ίδιος), και έκανε μεγάλη εντύπωση με την οπερέτα Dédé. Γνώρισε τους Αμερικανούς συνθέτες Τζορτζ Γκέρσουιν και Ίρβινγκ Μπερλίν, και ανέβασε την Dédé στο Μπρόντγουεϊ το 1922. Το ίδιο έτος γνώρισε τη νεαρή χορεύτρια Υβόν Βαλέ (Yvonne Vallée, 1899-1996), που έγινε σύζυγός του το 1927.
Τις ημέρες που ο Ντάγκλας Φέρμπανκς βρισκόταν σε μήνα του μέλιτος στο Παρίσι το 1920, πρότεινε στον Σεβαλιέ να συμπρωταγωνιστήσει σε ταινία με τη σύζυγό του Μαίρη Πίκφορντ, αλλά ο Σεβαλιέ πίστευε ότι δεν είχε ταλέντο για βωβές ταινίες (οι προηγούμενες ταινίες που είχε συμμετάσχει είχαν αποτύχει εμπορικά).[21] Αλλά με την εφεύρεση του ομιλούντος κινηματογράφου, πήγε στο Χόλυγουντ, υπέγραψε το 1928 συμβόλαιο με την Paramount Pictures και έπαιξε τον πρώτο του αμερικανικό ρόλο στην ταινία Innocents of Paris (1929). Το 1930 κέρδισε υποψηφιότητες για βραβείο Όσκαρ Α΄ Ανδρικού Ρόλου για τους ρόλους του στις ταινίες The Love Parade (1929) και The Big Pond (1930). Η δεύτερη έδωσε στον Σεβαλιέ τα πρώτα τραγούδια-επιτυχίες του στην Αμερική: το «Livin' in the Sunlight, Lovin' in the Moonlight» σε στίχους και μουσική των Αλ Λιούις και Αλ Σέρμαν, καθώς και το «A New Kind of Love» (ή «The Nightingales»).[22] Συνεργάστηκε με τον σκηνοθέτη Ερνστ Λούμπιτς.
Το όνομα του Σεβαλιέ γινόταν όλο και περισσότερο αναγνωρίσιμο, ώστε να αναφερθεί από τους Αδελφούς Μαρξ στο Monkey Business (1931). Το ίδιο έτος πρωταγωνίστησε στην ταινία μιούζικαλ Ονειρώδες Βαλς (The Smiling Lieutenant) με τις Κλοντέτ Κολμπέρ και Μίριαμ Χόπκινς. Παρά την περιφρόνηση του κοινού προς τα μιούζικαλ εκείνη την εποχή[23], υπήρξε εμπορική επιτυχία.[24]
Το 1932 ο Σεβαλιέ συμπρωταγωνίστησε με τη Ζανέτ Μακντόναλντ στην ταινία μιούζικαλ Μια ώρα κοντά σου, ένα έργο η επιτυχία του οποίου ήταν καθοριστική στο να γίνουν τα μιούζικαλ δημοφιλή. Αμέσως η Paramount έβαλε τον Σεβαλιέ πρωταγωνιστή στο μιούζικαλ Love Me Tonight (1932), με συμπρωταγωνίστρια και πάλι τη Μακντόναλντ. Η υπόθεση της ταινίας αυτής αφηγείται την ιστορία ενός ράφτη που ερωτεύεται μια πρικίπισσα όταν πηγαίνει σε έναν πύργο για να εισπράξει ένα χρέος και νομίζουν πως είναι ένας βαρόνος. Τα τραγούδια ήταν των Ρίτσαρντ Ρότζερς και Λόρεντζ Χαρτ, ενώ η σκηνοθεσία του Ρουμπέν Μαμουλιάν, ο οποίος μπόρεσε να εφαρμόσει τις ιδέες του για το «ολοκληρωμένο μιούζικαλ, στο οποίο ο διάλογος και τα τραγούδια συμπλέκονται έτσι, ώστε τα τραγούδια να προχωρούν την πλοκή του έργου. Θεωρείται ένα από τα καλύτερα μιούζικαλ όλων των εποχών.[23]
Ο Σεβαλιέ στην Εύθυμη χήρα (1934)
Το 1934 ο Σεβαλιέ πρωταγωνίστησε στην πρώτη ομιλούσα κινηματογραφική μεταφορά της οπερέτας του Φραντς Λέχαρ Η εύθυμη χήρα, μια από τις γνωστότερες ταινίες του. Το 1935 υπέγραψε συμβόλαιο με τη Metro-Goldwyn-Mayer και αργότερα το ίδιο έτος επέστρεψε στη Γαλλία.
Στις ταινίες όπου μιλούσε στην αγγλική, ο Σεβαλιέ έδινε στη φωνή του βαριά γαλλική προφορά, ενώ στην καθημερινή του ομιλία μιλούσε καλά αγγλικά με περισσότερο αμερικανική, παρά γαλλική προφορά.
Το 1937 ο Σεβαλιέ νυμφεύθηκε τη χορεύτρια Νίτα Ραγιά (Nita Raya), στον δεύτερο και τελευταίο γάμο της ζωής του. Μετά την επιστροφή του στη Γαλλία είχε αρκετές επιτυχίες, όπως με την επιθεώρηση Paris en Joie στο Casino de Paris. Τα τραγούδια του εκείνης της δεκαετίας παρέμειναν μεγάλες επιτυχίες και στις επόμενες δεκαετίες, όπως τα «Prosper» (1935), «Ma Pomme» (1936) και «Ça fait d'excellents français» (1939).
Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος
Κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ο Σεβαλιέ συνέχισε τις εμφανίσεις του στη Γαλλία. Το 1941 εμφανίσθηκε στην επιτυχημένη επιθεώρηση Bonjour Paris, η οποία βεβαίωνε το κοινό πως τίποτα το σπουδαίο δεν είχε αλλάξει στο Παρίσι με τη γερμανική κατοχή. Τραγούδια της όπως τα «Ça sent si bon la France» και «La Chanson du maçon» έγιναν επιτυχίες. Ωστόσο, οι αρχές κατοχής γνώριζαν ότι έκρυβε μια εβραϊκή οικογένεια στη νότια Γαλλία και τον πίεσαν να εμφανισθεί σε παραστάσεις στο Βερολίνο, καθώς και να τραγουδήσει για τον συνεργαζόμενο με αυτές ραδιοσταθμό Radio Paris. Ο Σεβαλιέ αρνήθηκε, αλλά τραγούδησε σε αιχμαλώτους πολέμου στη Γερμανία, και μάλιστα στο ίδιο στρατόπεδο στο οποίο είχε κρατηθεί ο ίδιος αιχμάλωτος στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Σε αντάλλαγμα, πέτυχε την απελευθέρωση δέκα Γάλλων στρατιωτών.[25]
Το 1942 ο Σεβαλιέ περιλήφθηκε σε κατάλογο Γάλλων συνεργατών των Γερμανών.[26] Εκείνη τη χρονιά παραθέρισε στη La Bocca, κοντά στις Κάννες. Το 1944, με την απελευθέρωση της χώρας, κατηγορήθηκε για συνεργασία με τον εχθρό. Παρά το ότι απαλλάχθηκε από γαλλικό ειδικό δικαστήριο, ο αγγλόφωνος τύπος παρέμεινε εχθρικός απέναντί του, ενώ για αρκετά χρόνια δεν του έδιναν βίζα.[27]
Μεταπολεμικά
Ο Ντέζι Αρνάζ, ο μικρός Ρίτσαρντ Κηθ και ο Σεβαλιέ στο «Η Λούσυ στο Μεξικό», ένα επεισόδιο της σειράς The Lucy-Desi Comedy Hour (1958)
Ο Σεβαλιέ το 1959
Στη Γαλλία ο Σεβαλιέ παρέμεινε δημοφιλής. Το 1946 χώρισε από τη Νίτα Ραγιά και άρχισε να γράφει τις αναμνήσεις του, για πολλά χρόνια. Επίσης άρχισε να ζωγραφίζει και έπαιξε σε μια γαλλοαμερικανική ταινία, τη Man About Town (γαλλικός τίτλος Le silence est d'or, 1946) του σκηνοθέτη Ρενέ Κλαιρ. Περιόδευσε επίσης ανά τον κόσμο, επιστρέφοντας στη Γαλλία το 1948.
Το 1944 είχε ήδη συμμετάσχει σε μια κομμουνιστική διαδήλωση στο Παρίσι, οπότε ήταν ακόμη λιγότερο αρεστός στις ΗΠΑ κατά την περίοδο του Μακαρθισμού: το 1951 του αρνήθηκαν την είσοδο στις ΗΠΑ επειδή είχε υπογράψει την Έκκληση της Στοκχόλμης (1950), ενώ το 1949 είχε τραγουδήσει στη Στοκχόλμη κατά των πυρηνικών όπλων.
Το 1952 αγόρασε μία μεγάλη ιδιοκτησία στο Μαρνέ-λα-Κοκέτ, προάστιο του Παρισιού, και την ονόμασε «La Louque»[28] από το παρατσούκλι της μητέρας του. Την ίδια χρονιά άρχισε μια αισθηματική σχέση με τη Ζανί Μισέλ (Janie Michels), μια νεαρή ζωντοχήρα με τρία παιδιά. Το 1954, μετά την υποχώρηση του Μακαρθισμού, ο Σεβαλιέ έγινε και πάλι δεκτός στις ΗΠΑ. Η πρώτη του πλήρης περιοδεία εκεί έγινε το 1955, με τον Vic Schoen ως διοργανωτή και μουσικό διευθυντή. Ακολούθησε η πρώτη του χολυγουντιανή ταινία μετά από είκοσι και πλέον χρόνια[29], το έργο του Μπίλι Γουάιλντερ Αριάν (1957) με τους Όντρεϊ Χέπμπορν και Γκάρι Κούπερ.
Μετά από αυτό, ο Σεβαλιέ συμμετέσχε στην ταινία μιούζικαλ Ζιζί (1958) με τις Λέσλι Καρόν και Χέρμιον Τζίνγκολντ. Η επιτυχία αυτού του έργου έγινε αφορμή να του δοθεί τότε ένα τιμητικό Βραβείο «Όσκαρ» για τη γενικότερη συνεισφορά του.
Τα τελευταία χρόνια του
Ο Σεβαλιέ το 1968
Στις αρχές της επόμενης δεκαετίας περιόδευσε και πάλι στις ΗΠΑ και (μεταξύ του 1960 και του 1963) γύρισε οκτώ ταινίες, ανάμεσα στις οποίες το Can-Can (1960) με τον Φρανκ Σινάτρα και το δράμα Φάννυ με τη Λέσλι Καρόν και τον Σαρλ Μπουαγιέ, μία προσαρμογή της ομώνυμης ταινίας του 1932 του Μαρσέλ Πανιόλ. Το 1962 γύρισε την ταινία Panic Button (κυκλοφόρησε το 1964), όπου συμπρωταγωνιστούσε με την Τζέιν Μάνσφιλντ. Το 1965, σε ηλικία πλέον 77 ετών, πραγματοποίησε παγκόσμια περιοδεία και το 1967 περιόδευσε στη Λατινική Αμερική, στην Ευρώπη και στον Καναδά.
Ιστορικά στιγμιότυπα με τον Σεβαλιέ από μπομπίνες επικαίρων εμφανίζονται στο ντοκιμαντέρ του Μαρσέλ Οφύλς Ο οίκτος και η θλίψη. Σε μια ταινία μικρού μήκους από την εποχή του πολέμου, που παρουσιάζεται σε αυτό, ο Σεβαλιέ εξηγεί την εξαφάνισή του κατά τον πόλεμο, καθώς υπήρχαν φήμες για τον θάνατό του στα χέρια της γαλλικής αντιστάσεως, και αρνείται με έμφαση κάθε συνεργασία με τους Ναζί.
Το 1970 οι αδελφοί Σέρμαν τον έπεισαν να τραγουδήσει το τραγούδι των τίτλων στην ταινία του Ντίσνεϋ Οι Αριστόγατες και αυτή ήταν η τελευταία συμμετοχή του στον κινηματογράφο.
Ο Μωρίς Σεβαλιέ πέθανε στο Παρίσι από νεφρική ανεπάρκεια την Πρωτοχρονιά του 1972, σε ηλικία 83 ετών. Τάφηκε στο κοιμητήριο του Μαρνέ-λα-Κοκέτ.[30]
Ο Σεβαλιέ έχει το δικό του «αστέρι» στη Λεωφόρο της Δόξας στο Χόλυγουντ, στον αριθμό 1651 της Vine Street.
Διάσημα τραγούδια
«Madelon de la Victoire» (1918)
«Dans la vie faut pas s'en faire» (1921)
«Valentine» (1924)
«Louise» (1929)
«My Ideal» (1930)
«(Up On Top Of A Rainbow) Sweepin' The Clouds Away» (1930)
«You Brought a New Kind of Love to Me» (1930)
«Living In the Sunlight, Loving In the Moonlight» (1930)
«Isn't it Romantic» (1932)
«Mimi» (1932)
«Prosper (Yop La Boum)» (1935)
«Quand un Vicomte» (1935)
«Ma Pomme» (1936)
«Le Chapeau de Zozo» (1936)
«Mimile (un gars du Ménilmontant)» (1936)
«Ça Fait d' Excellents Français» (1939)
«Paris sera toujours Paris» (1939)
«Ça sent si bon la France» (1941)
«La Chanson du Maçon» (1941)
«Notre Espoir» (1941)
«Thank Heaven For Little Girls» (1957)
«I Remember It Well» (1957)
«Enjoy It!» (1967)
«The Aristocats» (1970)
Παραπομπές
(Γαλλικά) BNF authorities. data.bnf.fr/ark:/12148/cb12762520c. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
Γερμανική Εθνική Βιβλιοθήκη, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: Gemeinsame Normdatei. 118675761. Ανακτήθηκε στις 18 Οκτωβρίου 2015.
(Γαλλικά) Léonore database. Υπουργείο Πολιτισμού. 19800035/1137/30240. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
«Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/Maurice-Chevalier. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Αγγλικά) SNAC. w6np2h68. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Αγγλικά) Internet Broadway Database. 35207. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Αγγλικά) Find A Grave. 7713. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
filmportal.de. a06178bdc5664f6c90cf742b76487d1c. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
Γερμανική Εθνική Βιβλιοθήκη, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 2014.
«Большая советская энциклопедия» (Ρωσικά) Great Russian Entsiklopedia, JSC. Μόσχα. 1969. Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2015.
www.aveleyman.com/OnThisDay.aspx?OTDMonth=09&OTDDay=12&OTDYear=2006.
«The Actors Compendium - Filmography listings of actors and actresses». Ανακτήθηκε στις 23 Ιουλίου 2018.
«The Actors Compendium - Filmography listings of actors and actresses». Ανακτήθηκε στις 23 Ιουλίου 2018.
Γερμανική Εθνική Βιβλιοθήκη, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2014.
www.encyclopedia.com/topic/Paris.aspx.
Γερμανική Εθνική Βιβλιοθήκη, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 24 Ιουνίου 2015.
www.nndb.com/company/622/000119265/.
www.nytimes.com/2004/03/09/arts/frances-dee-96-film-star-of-the-30-s-and-40-s.html.
d23.com/walt-disney-legend/maurice-chevalier/.
«Artiste».
William Boyer: The Romantic Life of Maurice Chevalier (1937), κεφ. 9.
Sherman, Robert B. (1998). Walt's Time: from before to beyond. Santa Clarita: Camphor Tree Publishers.
History of Musical Film 1930s, Part I: «Hip, Hooray and Ballyhoo» από τον John Kenrick
Pace, Eric (31 Ιουλίου 1996). «Claudette Colbert, Unflappable Heroine of Screwball Comedies, is Dead at 92». The New York Times.
With Love, the Autobiography of Maurice Chevalier, Cassell, 1960, κεφ. 22.
deRochemont, Richard (24 Αυγούστου 1942). «The French Underground». LIFE.
[http://holocaustmusic.ort.org/resistance-and-exile/french-resistance/maurice-chevalier/ «Maurice Chevalier» στο Music and the Holocaust
«Google Maps». Google Maps.
Εισαγωγή του Robert Osborne στο «Turner Classic Movies», 11 Αυγούστου 2009
Times, Special To the New York (14 Φεβρουαρίου 1972). «Maurice Chevalier Dead; Singer and Actor Was 83» – via NYTimes.com.
Βιβλιογραφία
Chevalier, Maurice (1949). The Man in the Straw Hat, My Story. Νέα Υόρκη: Crowell.
Chevalier, Maurice. Eileen and Robert Pollock (1960). With Love. Βοστώνη: Little, Brown.
Chevalier, Maurice (1970). Schoffie met wit haar. Ουτρέχτη-Αμβέρσα: A.W. Bruna & Zoon. ISBN 90-229-7116-3.
Chevalier, Maurice (1970). I Remember It Well. Νέα Υόρκη: Macmillan.
Gene Ringgold and DeWitt Bodeen (1973). Chevalier. The Films and Career of Maurice Chevalier. Secaucus, New Jersey: The Citadel Press. ISBN 0-8065-0354-8.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Ο Mωρίς Σεβαλιέ στην IMDb
Ο Μωρίς Σεβαλιέ στη βάση δεδομένων Turner Classic Movies
Ο Mωρίς Σεβαλιέ στην Internet Broadway Database
Συλλογή φωτογραφιών
Ο Σεβαλιέ τραγουδά το «Valentine»
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
