H Μαρί-Ζαν Ρολάν (Marie-Jeanne Roland), γνωστότερη απλώς ως Μαντάμ Ρολάν και γεννημένη ως Μαρί-Ζαν Φλιπόν (Marie-Jeanne Phlipon, 17 Μαρτίου 1754 – 8 Νοεμβρίου 1793), ήταν Γαλλίδα επαναστάτρια και σημαντικό μέλος της πολιτικής ομάδας των Γιρονδίνων. Ήταν σύζυγος του επαναστάτη Ρολάν ντε λα Πλατιέρ. Έπεσε σε δυσμένεια κατά την περίοδο της Τρομοκρατίας και πέθανε στη λαιμητόμο.
Πρώτα χρόνια
Η Μαρί-Ζαν Φλιπόν ήταν το μοναδικό από 7 παιδιά που κατάφερε να επιζήσει κατά τον πρώτο χρόνο της ζωής της στην οικία του Πιερ Γκασιέν (Pierre Gacien) και της Μαργκερίτ Μπινό Φλιπόν (Marguerite Binot Phlipon). Από τα πρώτα της χρόνια ήταν επιτυχημένη και ενθουσιώδης μαθήτρια, με ισχυρή θέληση και ευαισθησίες. Ασχολήθηκε με επιτυχία με την μουσική και τον χορό. Υπήρξε φανατική βιβλιόφιλη και πριν την ηλικία των 9 ετών είχε διαβάσει τους Βίους Παράλληλους του Πλούταρχου. Το έργο αυτό επηρέασε τις ιδέες της για το κράτος αναφορικά με την ευημερία των πολιτών και την άποψη ότι κάθε πολίτης είναι συνυπεύθυνος για την επιτυχία της πολιτείας. Άλλοι συγγραφείς από τους οποίους επηρεάστηκε ήταν οι Μποσιέ, Μασιγιόν και οι διαφωτιστές Μοντεσκιέ, Βολταίρος και Ρουσό. Καθώς οι σπουδές της διαμορφώθηκαν από τη μελέτη των παραπάνω συγγραφέων, η Μανόν εγκατέλειψε τα σχέδιά της να κλειστεί σε μοναστήρι και προτίμησε την πολιτική (ανέπτυξε την προτίμηση στην δημοκρατία και την παρουσίαζε ως το ιδανικό πολίτευμα.
Έκανε πολλά ταξίδια. Το 1774, κατά την επίσκεψή της στις Βερσαλίες, άρχισε να αναπτύσσει ζωηρό ενδιαφέρον προς την πολιτική, όπως φαίνεται και από το περιεχόμενο των επιστολών της προς τη φίλη της Σοφί. Για την Μανόν ο τέλειος τύπος κυβέρνησης είναι "μία που να περιέχει πεφωτισμένους και με καλές προθέσεις υπουργούς, έναν νεαρό πρίγκιπα πιστό στο συμβούλιο που επιζητά την καλοσύνη εκ μέρους του, μία αγαπητή και βασίλισσα που να κάνει καλά έργα , μία ευχάριστη και σεμνή αυλή, ένα τιμητικό νομοθετικό σώμα, έναν γοητευτικό λαό που να μην ζητά τίποτα αλλά την εξουσία να αγαπά τον άρχοντά του". Στα λόγια αυτά μπορεί κανείς να δει την απόρριψη της απόλυτης μοναρχίας, καθώς η εξουσία και η σημασία των υπουργών της κυβέρνησης τίθενται υπεράνω του στέμματος.
Γάμος και πολιτική δραστηριότητα
Παντρεύτηκε τον Ζαν-Μαρί Ρολάν το 1781, ο οποίος εμφορείτο από τις ίδες ιδέες με την Μανόν και ήταν επίσης διανοούμενος, αν και την περνούσε περισσότερα από 20 χρόνια σε ηλικία. Μέσω του Ζαν-Μαρί η Μανόν άσκησε την επιρροή της στην πολιτική.
Το 1784 πέτυχε να προβιβαστεί ο σύζυγός της στην Λυών, όπου άρχισαν να οργανώνονται σε ένα δίκτυο συνεργατών και φίλων. Εκεί γράφουν πολιτικά άρθρα που δημοσιεύονται σε φυλλάδια, όπως το Patriote Français, όπου εκφράζουν την πολιτική τους υποστήριξη προς την επανάσταση. Τον Νοέμβριο του 1790 η φωνή τους εισακούστηκε και ο Ζαν-Μαρί εκλέγεται αντιπρόσωπος της Λυών στο Παρίσι, διαπραγματευόμενος ένα δάνειο με σκοπό την μείωση του χρέους της Λυών. Το 1791 το ζευγάρι έφυγε από την πόλη της Λυών και εγκαταστάθηκε στο Παρίσι. Η Ρολάν διαδραματίζει πλέον σημαντικότερο ρόλο και καλεί στο σαλόνι της στο ξενοδοχείο Μπριτανίκ του Παρισιού σημαντικούς πολιτικούς και επαναστάτες, όπως ο Ζακ Πιερ Μπρισό, ο Μαξιμιλιανός Ροβεσπιέρος, ο Ζερόμ Πετιόν ντε Βιλνέβ και άλλοι. Ιδιαίτερα αγαπητός από τους καλεσμένους της ήταν ο Φρανσουά Μπιζό, με τον οποίο συνδέθηκε με πλατωνική σχέση. Οι ηγέτες αυτή ανήκαν στην παράταξη των Γιρονδίνων που ανήκαν στην Λέσχη των Ιακωβίνων και συναντιούνταν για να συζητήσουν τα δικαιώματα των πολιτών και την στρατηγική για την μετατροπή των Γάλλων από υποτελείς της Μοναρχίας σε πολίτες που να ανήκουν σε μία συνταγματική δημοκρατία.
Προσωπικά, η Μαντάμ Ρολάν θεωρείται ότι ήταν ελκυστική αν και όχι όμορφη. Οι ιδέες της ήταν σαφείς και μακροπρόθεσμες, ενώ οι τρόποι της ήταν αβροί και ήρεμοι. Είχε έντονη την ικανότητα να παρατηρεί και επιπλέον έγινε διάσημη (και έκανε διάσημο και τον σύζυγό της) λόγω της ικανότητάς της να φέρνει σε επαφή άτομα μέσω της συγκρότησης κοινωνικών δικτύων. Αρχικά εργάστηκε ως γραμματέας του συζύγου της και έφτασε να υπογράφει και τις επιστολές του με το όνομά του, καθώς ο σύζυγός της τής έτρεφε εμπιστοσύνη και εκτιμούσε την βοήθειά της.Η αύξηση της επιρροής του Ρολάν ντε λα Πλατιέρ στα πλαίσια των Γιρονδίνων οδήγησε σε παράλληλη αύξηση της δημοφιλίας της Μαντάμ Ρολάν.
Η Μαντάμ Ρολάν μαζί με τον σύζυγό της αποχώρησαν από τους Ιακωβίνους στις αρχές του 1792 και μαζί με τον Μπρισό ίδρυσαν το μετριοπαθές κόμμα των Γιρονδίνων. Ο Ρολάν έγινε υπουργός εσωτερικών με τη γυναίκα του ως σύμβουλο και υπεύθυνη για την διακίνηση της αλληλογραφίας του. Έτσι, το γράμμα προς τον Βασιλιά με ημερομηνία 21 Ιουνίου 1792 γράφτηκε από την Ρολάν και ζητούσε από τον Λουδοβίκο να ορκιστεί πίστη και να εργαστεί στα πλαίσια της νέας δημοκρατίας ή να υποστεί τις συνέπειες από την κλιμάκωση των εμφύλιων ταραχών. Το πάθος της Μαντάμ Ρολάν κόστισε στον σύζυγό της το υπουργείο του, ωστόσο ικανοποίησε την περηφάνια της Μανόν. Ωστόσο, ο Ρολάν ντε λα Πλατιέρ αντιτέθηκε στις χειρότερες υπερβολές της Επανάστασης, με αποτέλεσμα να απωλέσει τη δημοφιλία του, όπως και η Μαντάμ Ρολάν. Μια φορά η τελευταία είχε απευθύνει λόγο προσωπικά προς την Συνέλευση και κατάφερε να καταρρίψει τα πλαστά επιχειρήματα ενός ανθρώπου που την κατηγορούσε.
Οι κατηγορίες εναντίον της όμως συνεχίζονταν. Το πρωί της 1ης Ιουνίου 1793 συνελήφθη μαζί με άλλους Γιρονδίνους, με την κατηγορία της προδοσίας και για τον πολιτικό της ακτιβισμό, ο οποίος απαγορευόταν στις γυναίκες. Φυλακίστηκε στις φυλακές της Αμπαγιέ και με την βοήθειά της ο Ρολάν ντε λα Πλατιέρ κατάφερε να δραπετεύσει στην Ρουέν. Η Μανόν αποφυλακίστηκε για μία ώρα, για να συλληφθεί ξανά και να φυλακιστεί στις φυλακές της Αγίας Πελαγίας. Από εκεί, οδηγήθηκε στην Κονσιερζερί. Την σέβονταν οι φρουροί της και της δόθηκε το προνόμιο να έχει στην κατοχή της γραφική ύλη και να δέχεται επισκέψεις από πιστούς φίλους. Κατά τον εγκλεισμό της στο κελί έγραψε τα απομνημονεύματά της, με τίτλο Appel à l'impartiale postérité. Στα απομνημονεύματά της διακρίνεται η έντονη διαφορά ανάμεσα στον αυτοέπαινο και στον πατριωτισμό, ανάμεσα στο ασήμαντο και στο εξαιρετικά σημαντικό. Στην δίκη της κατηγορήθηκε ότι επεχείρησε να εισαγάγει βασιλόφρονες, ενώ στην πραγματικότητα η Ρολάν ήταν θύμα της κάθαρσης των μελών της αντιπολίτευσης (Γιρονδίνων) από τον Ροβεσπιέρο.
Φυλάκιση και θάνατος
Προτομή της Ρολάν από πλαστικό, του Βιτάλ Κορνί
Στη φυλακή η Ρολάν ολοκλήρωσε τα απομνημονεύματά της μέσα σε διάστημα 5 μηνών. Έχοντας βοηθήσει τον σύζυγό της να φύγει από το Παρίσι, αποδέχτηκε τις κατηγορίες και την θανατική καταδίκη της ως τον μόνο δρόμο για να διαφυλάξει το όνομά της και την υστεροφημία της. Τα απομνημονεύματά της δημοσιεύτηκαν το 1795.
Καταδικάστηκε σε θάνατο και αποκεφαλίστηκε στην γκιλοτίνα στις 8 Νοεμβρίου 1793. Προτού θέσει το κεφάλι της στο ξύλινο δοκάρι της λαιμητόμου, έσκυψε προς το άγαλμα της Ελευθερίας που βρισκόταν στην Πλατεία Ομόνοιας (και που αργότερα μετονομάστηκε σε Πλατεία της Επανάστασης). Ψέλλισε τα τελευταία της λόγια, που ήταν:
O Liberté, que de crimes on commet en ton nom! (Ω Ελευθερία, τι εγκλήματα διαπράττονται εν ονόματί σου!)
Το πτώμα της απορρίφθηκε στο κοιμητήριο Μαντλέν. Δυο ημέρες μετά την εκτέλεση της Μανόν, ο σύζυγός της, Ζαν-Μαρί Ρολάν, αυτοκτόνησε στην ύπαιθρο στη Ρουέν.
Παραπομπές
Η Εγκυκλοπαίδειαe Encyclopaedia Britannica του 1911, παραθέτει τις εξής αναφορές:
Madame Roland's Memoires, first printed in 1795, have been edited among others by P. Faugere (Paris, 1864), by C. A. Dauban (Paris, 1864), by J. Claretie (Paris, 1884), and by C. Perroud (Paris, 1905). Some of her Lettres inedites have been published by C. A. Dauban (Paris, 1867), and a critical edition of her Lettres by C. Perroud (Paris, 1900-2).
C.A. Dauban, Etude sur Madame Roland et son temps (Paris, 1864)
V. Lamy, Deux femmes célèbres, Madame Roland et Charlotte Corday (Paris, 1884)
C. Bader, Madame Roland, d'après des lettres et des manuscrits inédits (Paris, 1892)
A.J. Lambert, Le ménage de Madame Roland, trois années de correspondance amoureuse (Paris, 1896)
Austin Dobson, Four Frenchwomen (London, 1890) articles by C. Perroud in the review La Revolution française (1896-99).
Kathryn Ann Kadane, "The Real Difference between Manon Phlipon and Madame Roland," French Historical Studies, Vol. 3, No. 4 (Autumn 1964), http://links.jstor.org/sici?sici=0016-1071%28196423%293%3A4%3C542%3ATRDBMP%3E2.0.CO%3B2-M
Brigitte Syzmanek, “French Women’s Revolutionary Writings: Maname Roland or the Pleasure of the Mask,” Tulsa Studies in Women’s Literature, Vol. 15, No. 1 (Spring 1996), http://www.jstor.org/view/07327730/ap020030/02a00080/10?frame=noframe&userID=c63cc0dd@albertson.edu/01c0a834740050788b0&dpi=3&config=jstor
Gita May, Madame Roland and The Age of Revolution (New York: Columbia University Press, 1970).
Schama, Simon. Citizens, A Chronicle of the French Revolution. NY: Knopf, 1989.
Dalton, Susan. "Gender and the Shifting of Revolutionary Politics: The case for Madame Roland." Canadian Journal of History, 36,no2: 259 36, no. 2 (2001): 259-.
Underwood, Sarah. Heroines of free thought. NY: Somersby, 1876.
Winegarten, Renee. "Women and Politics: Madame Roland." New Criterion18, no 2 18, no. 2 (October 1999).
May, Gita. Madame Roland and the Age of Revolution. NY: Columbia University Press, 1970.
Roland, Madame. The Private Memoirs of Madame Roland (Ιδιωτικά Απομνημονεύματα της Μαντάμ Ρολάν). Έκδοση: Edward Gilpin Johnson. Chicago, Illinois: A. C. McClurg and Co., 1900.
(Γαλλικά) BNF authorities. data.bnf.fr/ark:/12148/cb12095632s. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
(Αγγλικά) SNAC. w69z9rpr. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
«Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/Jeanne-Marie-Roland. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Γερμανικά, Γαλλικά, Ιταλικά) Ιστορικό Λεξικό της Ελβετίας. 1998. 41436. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Αγγλικά) Benezit Dictionary of Artists. 2006. B00154982. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017. ISBN-13 978-0-19-977378-7.
(Γαλλικά) BNF authorities. data.bnf.fr/ark:/12148/cb12095632s. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
