Η Ζαν Αντουανέτ Πουασόν, Μαρκησία ντε Πομπαντούρ (Jeanne Antoinette Poisson,Marquise de Pompadour) (Παρίσι, 29 Δεκεμβρίου 1721 - Βερσαλλίες, 15 Απριλίου 1764) ήταν επίσημη ερωμένη του βασιλιά Λουδοβίκου ΙΕ΄ και στη συνέχεια μαρκησία οπότε και ανέλαβε Κυρία του Οίκου της Βασίλισσας. Η Μαρκησία ντε Πομπαντούρ αναδείχθηκε σημαντική προστάτιδα των τεχνών και των γραμμάτων.
Παιδική ηλικία
Γεννημένη στο Παρίσι, κόρη πλουσίου τραπεζίτη, η Ζαν Αντουανέτ είχε από μικρή το όνειρο να γίνει ερωμένη του βασιλιά. Μάλιστα όταν ήταν σε ηλικία εννέα ετών, μια γριά μάντισσα της είχε πει πως μια μέρα θα γίνει η μαιτρέσσα του βασιλιά Λουδοβίκου ΙΕ΄. Έκτοτε ζούσε με αυτό το όνειρο. Πήγε σχολείο στο μοναστήρι των Ουρσουλίνων στο Παρίσι. Το 1741, σε ηλικία 20 χρονών παντρεύτηκε τον Σαρλ Γκιγιώμ λε Νορμαν Ντ'Ετιόλ (Charles Guillaume le Normant d'Etiolles), ο οποίος ήταν αξιωματικός στρατού.
Μαιτρέσσα του βασιλιά
Στις 25 Φεβρουαρίου 1745 δόθηκε στις Βερσαλλίες ένας μεγάλος χορός μεταμφιεσμένων, με αφορμή το γάμο του πρίγκηπα Λουδοβίκου, γιο του Λουδοβίκου ΙΕ΄ και διάδοχο του γαλλικού θρόνου. Εκεί της δόθηκε η ευκαιρία να τραβήξει την προσοχή του βασιλιά και από τότε ο βασιλιάς μαγεύτηκε από την ίδια. Μέσα στους επόμενους μήνες με διαταγή του βασιλιά πήρε διαζύγιο από τον Σαρλ Γκιγιώμ, τον προηγούμενο σύζυγό της. Τον Ιούλιο έγινε μαρκησία και απέκτησε δικό της μαρκεζάτο στα νότια της Γαλλίας. Αυτό ήταν πρωτοφανές για την εποχή εκείνη, καθώς για πρώτη φορά ένα άτομο από αστική καταγωγή εισήλθε στην υψηλή αριστοκρατική κοινωνία των Βερσαλλιών. Τέλος το Σεπτέμβριο έγινε η επίσημη παρουσίαση στη γαλλική βασιλική αυλή ως επίσημη μαιτρέσσα του βασιλιά.
Την θέση της ως μαιτρέσσα την κράτησε ως τον θάνατο της, το 1764, αν και οι σεξουαλικές επαφές με το βασιλιά σταμάτησαν το 1750. Το ότι κράτησε σχεδόν 20 χρόνια αυτήν τη θέση οφείλεται στο γεγονός ότι δεν έκανε το κλασσικό λάθος όπως οι προηγούμενες μαιτρέσσες να κάνει εχθρό τη νόμιμη σύζυγο του βασιλιά, τη βασίλισσα, αλλά επεδίωξε να μην την προσβάλλει δημόσια τουλάχιστον.
Η μαρκησία ντε Πομπαντούρ το 1752
Επιπλέον δημιούργησε έναν κύκλο από φίλους και συμμάχους χειριζόμενη κατάλληλα τις διάφορες ίντριγκες στη βασιλική αυλή. Επί πέντε χρόνια διήυθυνε στις Βερσαλλίες ένα δικό της προσωπικό θέατρο, με το οποίο προσέφερε διασκέδαση και ψυχαγωγία στο βασιλιά.
Επιρροή και δύναμη
Χρησιμοποίησε την θέση της για να προωθήσει συγγραφείς και καλλιτέχνες. Η έκδοση της Εγκυκλοπαίδειας που ολοκληρώθηκε σταδιακά από το 1750 ως το 1760 οφείλεται σε αυτήν, καθώς προστάτεψε τους συγγραφείς της, τον Ντιντερό, κυρίως. Πολλοί ζωγράφοι προωθήθηκαν από την μαρκησία, όπως ο Φρανσουά Μπουσέ (Boucher) και ο Ντρουέ (Drouais).
Με την πάροδο των χρόνων απέκτησε πολλές εκτάσεις γης ως δώρο από τον βασιλιά, όπως και πολλά κάστρα και πύργους, τα οποία ανακαίνισε και επίπλωσε με πολυτέλεια. Αλλά η συντήρηση αυτών των δεκάδων κατοικιών καθώς και οι μόνιμοι καλλιτέχνες στην υπηρεσία της απαιτούσαν μεγάλο μέρος από τις βασιλικές δαπάνες.
Επίσης ίδρυσε το διάσημο εργοστάσιο πορσελάνης στις Σέβρες, δυτικά του Παρισιού. Επίσης χρηματοδότησε την κατασκευή της Place Louis XV, της αποκαλούμενη σήμερα Πλας ντε λα Κονκόρντ (Place de la Concorde) στο Παρίσι. Επέβλεπε την ανέγερση του Μικρού Τριανόν (Petit Trianon) στις Βερσαλλίες, ενώ υποστήριξε και την κατασκευή μιας στρατιωτικής σχολής έξω από το Παρίσι, που ολοκληρώθηκε το 1756.
Εκτός από καλλιτεχνική επιρροή είχε και κάποια πολιτική επίδραση. Κατά την διάρκεια του Επταετούς Πολέμου συμβούλεψε τον βασιλιά να συμμαχήσει με την Αυστρία κατά της Πρωσίας.
Η πολιτική της επιρροή όμως ήταν μικρότερη από αυτήν που νόμιζαν οι ιστορικοί ως τον 19ο αιώνα.
Απόγονοι
Από τον γάμο της με τον Σαρλ Γκιγιώμ επέζησε μόνο ένα κορίτσι, η Αλεξανδρίνα λε Νορμάν ντ' Ετιόλ, γεννημένη το 1744, η οποία όμως πέθανε το 1754 από φυματίωση. Μάταια προσπάθησε η μαρκησία να βάλει την κόρη της στην βασιλική οικογένεια με γάμο της κόρης της με ένα μέλος της.
Βιβλιογραφία
Danielle Gallet, Madame de Pompadour ou le pouvoir féminin, Fayard, 1985
Évelyne Lever, Madame de Pompadour, Perrin, coll. « Tempus », 2003.
Uwe Schultz: Madame de Pompadour. München: C. H. Beck 2004. ISBN 3-406-52194-0
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
http://www.madamedepompadour.com/ (αγγλ./γαλλ./ιταλ.)
http://www.pompadour.historicum.net/ (γερμ.)
Σύνδεσμοι σε καταλόγους καθιερωμένων όρων
WorldCat VIAF: 56628259 ΕΒΕ: 154509 LCCN: n50083259 ISNI: 0000 0001 2134 0897 GND: 11859561X SELIBR: 289347 SUDOC: 027298965 BNF: cb120524978 (data) ULAN: 500020051 MusicBrainz: 2f5e9957-4f4b-4117-aa30-c246a7ff805e NLA: 35810941 NDL: 00621308 NKC: jn20000701428 ICCU: IT\ICCU\SBLV\272169 KulturNav: id RKD: 64174
(Γαλλικά) BNF authorities. data.bnf.fr/ark:/12148/cb120524978. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
«Madame de Pompadour». RKDartists. 64174.
(Αγγλικά) SNAC. w67d36xv. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
«Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/Jeanne-Antoinette-Poisson-marquise-de-Pompadour. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Αγγλικά) Find A Grave. 8279882. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
The Peerage. p34177.htm#i341761. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Αγγλικά) Benezit Dictionary of Artists. 2006. B00144172. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017. ISBN-13 978-0-19-977378-7.
(Γαλλικά) BNF authorities. data.bnf.fr/ark:/12148/cb120524978. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
