Ο Λουί-Μπερνάρ Γκιτόν, Βαρόνος του Μορβώ (γαλλικά: Louis-Bernard Guyton, Baron de Morveau) (επίσης Λουί-Μπερνάρ Γκιτόν-Μορβώ μετά την Γαλλική Επανάσταση, γαλλικά: Louis-Bernard Guyton-Morveau, 4 Ιανουαρίου 1737 – 2 Ιανουαρίου 1816) ήταν Γάλλος χημικός και πολιτικός. Πιστώνεται την παραγωγή της πρώτης συστηματικής μεθόδου χημικής ονοματολογίας.[1]
Πρώιμη σταδιοδρομία
Ο Γκιτόν ντε Μορβώ γεννήθηκε στη Ντιζόν, όπου εργάστηκε ως δικηγόρος και έπειτα γενικός σύμβουλος (avocat général), του κοινοβουλίου (parlement) της Ντιζόν.[2]
Το 1773, έχοντας ήδη αρχίσει να δείχνει ενδιαφέρον για την χημεία, πρότεινε την χρήση του «αέριου υδροχλωρικού οξέος» για την απολύμανση κτιρίων και συνεπώς θεωρείται πως πρότεινε την χρήση χλωρίνης για τον σκοπό αυτό. Όμως, η χλωρίνη δεν είχε πιστοποιηθεί πλήρως ακόμη αυτή την εποχή, και το υδροχλώριο (που δημιουργούνταν μέσω της αντίδρασης του χλωριούχου νατρίου με θειικό οξύ) ήταν για την ακρίβεια το ενεργό μέσο αεριώδους απολύμανσης.[3]
Το 1782 παραιτήθηκε από την θεση του και αφιερώθηκε στην χημεία, συνεργάστηκε με την Encyclopédie Méthodique και εργάστηκε πάνω σε βιομηχανικές εφαρμογές.[2] Πραγματοποίησε αρκετές χρήσιμες υπηρεσίες στον ρόλο αυτό, και ίδρυσε την Εταιρεία Μετάλλων και Γυαλιού (La Société des Mines et Verreries) στο Σαιντ-Μπέραιν-συρ-Ντων.[4] Ανέπτυξε το πρώτο σύστημα χημικής ονοματολογίας.[5]
Το 1783, εξελέγη αντεπιστέλλον μέλος της Βασιλικής Σουηδικής Ακαδημίας Επιστημών και το 1788 Εταίρος της Βασιλικής Εταιρίας.[6]
Επανάσταση
Κατά την Επανάσταση, ο Γκιτόν ντε Μορβώ (μετέπειτα Γκιτόν-Μορβώ) εργάστηκε ως σύνδικος Γενικός Εισαγγελέας (Procureur général syndic) στο διαμέρισμα (département) Κοτ ντ'Ορ το 1790, ενώ εξελέγη πληρεξούσιος στη Νομοθετική Συνέλευση το 1792, και έπειτα στην Συμβατική Εθνοσυνέλευση.[7]
Αν και ανήκε στην δεξιά πτέρυγα, ψήφισε υπέρ της εκτέλεσης του βασιλιά Λουδοβίκου ΙΣΤ΄.[8] Ο Γκιτόν ντε Μορβώ ήταν μέλος της Επιτροπής Κοινής Σωτηρίας από τις 6 Απριλίου 1793 έως τις 10 Ιουλίου 1793,[9] όταν παραιτήθηκε για να αφιερώσει χρόνο στην κατασκευή πυροβόλων όπλων, και τον σχηματισμό του σώματος αεροστατιστών του Γαλλικού Επαναστατικού Στρατού. Ο ίδιος πέταξε με αερόστατο κατά την διάρκεια της μάχης του Φλερύς στις 26 Ιουνίου 1794, και συνεισέφερε και σε πολλές άλλες μάχες.[10]
Μετέπειτα χρόνια
Ήταν μεταξύ των ιδρυτών της Πολυτεχνικής Σχολής (École Polytechnique) και της Σχολής του Άρεως (École de Mars), και καθηγητής ορυκτολογίας στην Πολυτεχνική (καθώς και διευθυντής της το 1797).[11] Έγινε μέλος της πρώτης τάξης της Ακαδημίας επιστημών στην χημεία, στις 20 Νοεμβρίου 1795, στη συνέχεια εξελέγη αντιπρόεδρος της τάξης (1806) και αργότερα πρόεδρος της (1807). Το 1798 νυμφεύτηκε την Κλωντίν Πικαρντέ, μια προσφάτως χήρα φίλη και συνάδελφο του. Κατά την διάρκεια του Διευθυντηρίου, εργάστηκε στο Συμβούλιο των Πεντακοσίων από το 1797, εκλεγμένος στο Ιλ-ετ-Βιλαίν, και ήταν διαχειριστής του Θησαυροφυλακίου της Πρώτης Γαλλικής Δημοκρατίας το 1799.
Έργα
Πέρα από την επιμελή συνεισφορά του στα επιστημονικά περιοδικά της εποχής, ο Γκιτόν έγραψε το Mémoire sur l’éducation publique (Έκθεση περί Δημόσιας Εκπαίδευσης, 1762), σατιρικό ποίημα με τίτλο Le Rat iconoclaste, ou le Jésuite croqué (Ο εικονομάχος Ρατ ή ο θρυμματισμένος Ιησουίτης, 1763), το Discours publics et éloges (Δημόσιες συζητήσεις και επαίνοι, 1775–1782), το Plaidoyers sur plusieurs questions de droit (Λόγοι για διάφορα νομικά θέματα, 1785) και το Traité des moyens de désinfecter l’air (Τρόποι απολύμανσης του αέρα, 1801), στο οποίο περιέγραφε τις απολυμαντικές δυνάμεις της χλωρίνης και του αέριου υδροχλωρικού οξέος που είχε χρησιμοποιήσει με επιτυχία στη Ντιζόν το 1773. Δημοσίευσε επίσης το Élémens de chymie théorique et pratique (Στοιχεία της θεωρητικής και της πρακτικής χημείας, 1776–1777) με τον Χιου Μάρετ (1726–1785) και τον Ζαν Φρανσουά Ντουράντ (απεβ. 1794) .
Το εξώφυλλο του "Chymical Nomenclature" («Χημική Ονοματολογία» του Αντουάν Λαβουαζιέ
Η πρώτη πτήση με πηδαλιουχούμενο αερόστατο στις 12 Ιουνίου 1784.
Βραβεύσεις και τιμές
Κατά την διάρκεια της ζωής του, ο Γκιτόν ντε Μορβώ βραβεύθηκε με τον σταυρό της Λεγεώνας της Τιμής (1803) ενώ έγινε Αξιωματικός της Λεγεώνας της Τιμής για τις υπηρεσίες του στην ανθρωπότητα (1805). Έγινε βαρόνος από την Πρώτη Γαλλική Αυτοκρατορία το 1811.[12][13]
Η δημοσίευση Méthode de Nomenclature Chimique (Μέθοδος Χημικής Ονοματολογίας) του Λουί Μπερνάρ Γκιτόν ντε Μορβώ του 1788, που δημοσιεύθηκε με τους συναδέλφους του Αντουάν Λαβουαζιέ, Κλωντ Λουί Μπερτολέ και Αντουάν Φρανσουά, κόμη ντε Φουρκρουά,[14] τιμήθηκε με Βραβείο Μνείας για Χημική Ανακάλυψη από το Τμήμα Ιστορίας της Χημείας της Αμερικανικής Χημικής Εταιρείας, και παρουσιάστηκε στην Ακαδημία Επιστημών (Παρίσι) το 2015.[15][16]
Ο Γκιτόν ντε Μορβώ απεβίωσε στο Παρίσι στις 2 Ιανουαρίου 1816.[12]
Παραπομπες
Simon, Jonathan (11-2002). «Authority and authorship in the method of chemical nomenclature». Ambix (England) 49 (3): 206–26. ISSN 0002-6980. PMID 12833919.
Το παρόν λήμμα ενσωματώνει κείμενο από έκδοση που είναι πλέον κοινό κτήμα: Chisholm, Hugh, επιμ.. (1911) «Guyton de Morveau, Louis Bernard, Baron» Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάννικα 12 (11η έκδοση) Cambridge University Press, σελ. 747
Van Heiningen, TW (2014). «The contribution of Louis-Bernard Guyton de Morveau (1737-1816) to public health and the adoption of his ideas in the Netherlands.». Histoire des sciences medicales 48 (1): 97–106. PMID 24908789.
Viel, Claude (1998). «L'Activité de chimiste de Guyton de Morveau à travers ses lettres à Macquer et à Picot de La Peyrouse». Annales de Bourgogne 70 (3): 55–67. Ανακτήθηκε στις 08-05-2017.
Pawley, Emily (2008). «Materials Matter». Chemical Heritage Magazine 26 (3): 44. Ανακτήθηκε στις 08-05-2017.
«Fellow details». collections.royalsociety.org. Royal Society.
Rorgue, Fabien (2016). «Louis-Bernard Guyton de Morveau, procureur général syndic du département de la Côte-d’Or (mai 1790-septembre 1791)». Annales historiques de la Révolution française 1 (383): 109–130. Ανακτήθηκε στις 08-05-2017.
Szabadváry, Ferenc. Svehla, trans., Gyula (1992). History of analytical chemistry. Yverdon, Switzerland: Gordon and Breach Science Publishers, σελ. 205–206. ISBN 978-2881245695.
Lamartine, Alphonse Marie L. de Prat de. Ryde, trans., H T (1848). History of the Girondists or Personal memoirs of the patriots of the French revolution. Covent Garden: Henry C. Bohn, σελ. 107.
Hallion, Richard P. (2003). Taking flight : inventing the aerial age, from antiquity through the First World War. New York: Oxford University Press, σελ. 63–64. ISBN 978-0195160352.
Ørsted, Hans Christian (2013). Reading nature's mind. Oxford: Oxford University Press, σελ. ii. ISBN 978-0199669264.
Baynes, Spencer. Smith, W. Robertson (1906). The New Werner Twentieth Century Edition of the Encyclopædia Britannica Volume 11; A Standard Work of Reference in Art, Literature, Science, History, Geography, Commerce, Biography, Discovery and Invention. Akron, Ohio: The Werner Company, σελ. 307. ISBN 9781130440935.
Crosland, Maurice (2002). Science under control : the French Academy of Sciences, 1795-1914. Cambridge: Cambridge University Press, σελ. 169–170. ISBN 9780521524759.
Guyton de Morveau, Louis Bernard. Lavoisier, Antoine Laurent. Berthollet, Claude-Louis. Fourcroy, Antoine-François de (1787). Méthode de Nomenclature Chimique. Paris, France: Chez Cuchet (Sous le Privilége de l’Académie des Sciences).
«2015 Awardees». American Chemical Society, Division of the History of Chemistry. University of Illinois at Urbana-Champaign School of Chemical Sciences. 2015. Ανακτήθηκε στις 08-05-2017.
«Citation for Chemical Breakthrough Award» (PDF). American Chemical Society, Division of the History of Chemistry. University of Illinois at Urbana-Champaign School of Chemical Sciences. 2015.
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
