Λεό Μπουρζουά

Ο Λεό Βικτόρ Ωγκύστ Μπουρζουά (Léon Victor Auguste Bourgeois, 29 Μαΐου 1851 – 29 Σεπτεμβρίου 1925) ήταν Γάλλος πολιτικός. Οι ιδέες του επηρέασαν το Ριζοσπαστικό Κόμμα σε ευρύ φάσμα θεμάτων. Προήγαγε την προοδευτική φορολόγηση στον φόρο εισοδήματος και την κοινωνική ασφάλιση[1], αλλά και τη διεύρυνση του δικαιώματος στην εκπαίδευση. Στην εξωτερική πολιτική ήταν υπέρ μιας ισχυρότερης Κοινωνίας των Εθνών και της ενεργητικής επιδιώξεως της διατηρήσεως της ειρήνης, μέσα από υποχρεωτική επιδιαιτησία των διεθνών διαφορών, ελεγχόμενο αφοπλισμό, οικονομικές κυρώσεις και ίσως μία διεθνή στρατιωτική δύναμη.

Ο Μπουρζουά διετέλεσε πρωθυπουργός της Γαλλίας το 1895-1896 και τιμήθηκε με το Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης το 1920.

Βιογραφικά στοιχεία

Ο Λεό Μπουρζουά γεννήθηκε στο Παρίσι και σπούδασε νομικά. Εργάσθηκε στο Υπουργείο Δημόσιων Έργων (1876) και μετά διορίσθηκε νομάρχης του Ταρν (1882) και του Ωτ Γκαρόν (1885). Στη συνέχεια επέστρεψε στο Παρίσι και διορίσθηκε στο Υπουργείο Εσωτερικών, καθιστάμενος επικεφαλής της Αστυνομίας τον Νοέμβριο του 1887, στην κρίσιμη στιγμή της παραιτήσεως του Ζυλ Γκρεβύ από την Προεδρία. Το επόμενο έτος εκλέχθηκε βουλευτής, αντιπρόσωπος του Μαρν ανταγωνιζόμενος τον Ζωρζ Μπουλανζέ και εντάχθηκε στην ομάδα της Ριζοσπαστικής Αριστεράς. Διετέλεσε υφυπουργός Εσωτερικών στην κυβέρνηση του Σαρλ Φλοκέ του 1888, αλλά παραιτήθηκε μαζί της το 1889, επιστρέφοντας στο κοινοβούλιο ως αντιπρόσωπος της Ρεμς. Στην κυβέρνηση του Πιερ Τιράρ ο Μπουρζουά ήταν υπουργός Εσωτερικών και μετά, από τις 18 Μαρτίου 1890, Υπουργός Δημόσιας Παιδείας στην κυβέρνηση του Σαρλ ντε Φρεσινέ, μία θέση για την οποία είχε προαλειφθεί με τη σημασία που είχε αποδώσει σε εκπαιδευτικά θέματα. Από αυτή τη θέση ήταν υπεύθυνος για μερικές σημαντικές μεταρρυθμίσεις στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση το 1890.

Ο Μπουρζουά διατήρησε την ίδια θέση στην κυβέρνηση του Εμίλ Λουμπέ το 1892, αλλά έγινε υπουργός Δικαιοσύνης στο τέλος του ίδιου έτους υπό τον Αλεξάντρ Ριμπό, όταν τα Σκάνδαλα του Παναμά προσέδιδαν ιδιαίτερη δυσκολία στο συγκεκριμένο αξίωμα. Πίεσε ενεργητικά τη δίωξη για την υπόθεση, τόσο ώστε κατηγορήθηκε για λανθασμένες πιέσεις στη σύζυγο ενός των κατηγορουμένων προκειμένου να εξαγάγει αποδείξεις. Για να αντιμετωπίσει αυτές τις κατηγορίες, ο Μπουρζουά παραιτήθηκε από τη θέση του τον Μάρτιο του 1893, αλλά επανήλθε μέχρι το τέλος της συγκεκριμένης κυβερνήσεως.

Τον Νοέμβριο του 1895 ο Μπουρζουά έγινε ο ίδιος πρωθυπουργός και σχημάτισε τη δική του κυβέρνηση, με ευδιάκριτο ριζοσπαστικό τόνο, η οποία έπεσε εξαιτίας μιας συνταγματικής κρίσεως που προέκυψε από την επίμονη άρνηση της Γερουσίας να υπερψηφίσει τις προμήθειες. Η κυβέρνηση Μπουρζουά φαίνεται να πίστευε ότι η κοινή γνώμη θα της επέτρεπε να υπερκεράσει την «αντισυνταγματική στάση» των γερουσιαστών, ωστόσο ο λαός αποδείχθηκε αδιάφορος και η Γερουσία θριάμβευσε. Το χτύπημα έβλαψε τη σταδιοδρομία του Μπουρζουά ως «κυβερνητικού ανδρός». Ως υπουργός Υπουργός Δημόσιας Παιδείας στη μετέπειτα κυβέρνηση του Ανρί Μπρισόν του 1898, οργάνωσε μαθήματα για ενηλίκους που δεν είχαν βγάλει το δημοτικό. Μετά το υπούργημα αυτό, αντιπροσώπευσε τη χώρα του με αξιοπρέπεια και αποτελεσματικότητα στην Α΄ Συνδιάσκεψη της Χάγης, ενώ το 1903 ορίσθηκε μέλος του Μόνιμου Δικαστηρίου Διεθνούς Διαιτησίας.

Παρέμεινε σε μεγάλο βαθμό έξω από τους αγώνες των κυβερνήσεων των Βαλντέκ-Ρουσώ και Κομπ, ταξιδεύοντας πολύ σε ξένες χώρες. Το 1902 και το 1903 ο Μπουρζουά εκλέχθηκε πρόεδρος της βουλής. Το 1905 αντικατέστησε τον ακαδημαϊκό d'Audiffret-Pasquier ως γερουσιαστής του Νομού Μαρν και τον Μάιο του 1906 έγινε υπουργός Εξωτερικών στην κυβέρνηση Σαριέν, έχοντας έτσι την ευθύνη για τις ενέργειες της γαλλικής διπλωματίας στη Διάσκεψη της Αλχεθίρας. Εκπροσώπησε τη Γαλλία σε αμφότερες τις Συνδιασκέψεις της Χάγης, καθώς και στη Σύνοδο των Βερσαλλιών του 1919, υποστηρίζοντας την ιαπωνική πρόταση φυλετικής ισότητας ως «αδιαμφισβήτητη αρχή δικαιοσύνης».[2]

Μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Μπουρζουά έγινε πρόεδρος του Συμβουλίου της Κοινωνίας των Εθνών και τιμήθηκε με το Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης το 1920.

Ως κοινωνιστής ρεπουμπλικανός, ο Μπουρζουά αναζήτησε ένα μέσο έδαφος ανάμεσα στον σοσιαλισμό και στον καπιταλισμό, το οποίο απεκάλεσε «αλληλεγγυϊσμό» («solidarisme»). Πίστευε ότι οι πλούσιοι έχουν ένα «κοινωνικό χρέος» προς τους φτωχούς, το οποίο θα έπρεπε να αποπληρώνουν δια του φόρου εισοδήματος, παρέχοντας έτσι στο κράτος το απαραίτητο έσοδο για να χρηματοδοτεί με τη σειρά του κοινωνικά μέτρα για τους φτωχούς. Ωστόσο, η Γερουσία αντιτέθηκε στην πρότασή του, και η αντίθεση αυτή κλιμακώθηκε μέχρι την παραίτησή του από την πρωθυπουργία.

Ο Μπουρζουά ήταν εξέχων μασόνος[3] και οκτώ από τους ανθρώπους που διόρισε υπουργούς ήταν επίσης μασόνοι.[4]
Η Κυβέρνηση Μπουρζουά, 1η Νοεμβρίου 1895 – 29 Απριλίου 1896

Λεό Μπουρζουά – πρωθυπουργός και υπουργός Εσωτερικών
Μαρσελέν Μπερτελό – υπουργός Εξωτερικών
Γκοντφρουά Καβαινιάκ – υπουργός Πολέμου
Πολ Ντουμέρ – υπουργός Οικονομικών
Λουί Ρισάρ – υπουργός Δικαιοσύνης
Εντουάρ Λοκρουά – υπουργός Ναυτικών
Εμίλ Κομπ – υπουργός Δημόσιας Παιδείας, Καλών Τεχνών και Θρησκευμάτων
Αλμπέρ Βιγκέρ – υπουργός Γεωργίας
Πιερ-Πωλ Guieysse – υπουργός Αποικιών
Εντμόν Γκυγιό-Ντεσαίν – υπουργός Δημόσιων Έργων
Γκυστάβ Μεζυρέρ – υπουργός Εμπορίου, Βιομηχανίας, Ταχυδρομείων και Τηλεγραφείων

Μεταβολές:

28 Μαρτίου 1896: Ο Μπουρζουά διαδέχεται τον Μπερτελό ως υπουργός Εξωτερικών και ο Φερντινάν Σαριέν διαδέχεται τον Μπουρζουά ως υπουργός Εσωτερικών.

Παραπομπές

J.E.S. Hayward: «The Official Philosophy of the French Third Republic: Leon Bourgeois and Solidarism», International Review of Social History, (1961) 6#1 σσ. 19-48
Conférence de paix de Paris, 1919–1920, Recueil des actes de la Conférence, "Secret", Μέρος 4, σσ. 175–176. Αναφέρ. στο έργο του Paul Gordon Lauren (1988): Power And Prejudice: The Politics And Diplomacy Of Racial Discrimination, Westview Press, ISBN 0-8133-0678-7 σελ. 92.
Edward A. Tiryakian (2009). For Durkheim: Essays in Historical and Cultural Sociology. Ashgate, σελ. 93.

Jean-Marie Mayeur. Madeleine Rebirioux (1988). The Third Republic from Its Origins to the Great War, 1871-1914. Cambridge U.P., σελ. 164.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι - πηγές

Για τον Λεό Μπουρζουά
Charles Sowerine: France since 1870: Culture, Politics and Society