Ο Ζορίς-Καρλ Υσμάν ή Σαρλ-Μαρί-Ζωρζ-Υισμάν (Joris-Karl Huysmans, γαλλικά: Charles-Marie-Georges Huysmans) (5 Φεβρουαρίου 1848 – 12 Μαΐου 1907) ήταν Γάλλος μυθιστοριογράφος.
Βιογραφία
Γεννήθηκε στο Παρίσι από Ολλανδό πατέρα, τον Γκόντφριντ Χόυσμανς (Godfried Huysmans), ο οποίος ήταν λιθογράφος. Η μητέρα του, η Μαλβίνα Μπαντίν (Malvina Badin), ήταν δασκάλα. Δημοσίευσε τις εργασίες του ως Γιόρις-Καρλ Υισμάν (Joris-Karl Huysmans), χρησιμοποιώντας κατά προσέγγιση την ολλανδική αντιστοιχία των μικρών ονομάτων του, για να υπογραμμίσει τις ρίζες του. Ο πατέρας του πέθανε όταν ήταν οκτώ ετών, και η μητέρα του ξαναπαντρεύτηκε γρήγορα, δημιουργώντας στον μικρό Ίσμανς μεγάλη δυσαρέσκεια για τον πατριό του, τον Ζυλ Όγκ (Jules Og), έναν προτεστάντη ο οποίος ήταν εν μέρει ιδιοκτήτης ενός παρισινού βιβλιοδετείου.
Τα σχολικά χρόνια του Ίσμανς ήταν δυστυχισμένα αλλά κατάφερε να πάρει το baccalaureat. Για τριάντα δύο χρόνια, εργάστηκε σαν δημόσιος υπάλληλος για το γαλλικό Υπουργείο Εσωτερικού, μια εργασία που έβρισκε αφόρητα πληκτική. Ο νεαρός Ίσμανς κλήθηκε να πολεμήσει στον Γαλλοπρωσσικό πόλεμο, αλλά κρίθηκε ακατάλληλος λόγω δυσεντερίας, μια εμπειρία που περιέγραψε στο διήγημα Sac au dos (που περιλαμβάνεται αργότερα στο Les Soirées de Médan). Η πρώτη σημαντική δημοσίευσή του ήταν μια συλλογή πεζών ποιημάτων με τον τίτλο Le drageoir à épices (1874), τα οποία δείχνουν τη σημαντική επιρροή τού Μπωντλαίρ. Προσέλκυσαν λίγη προσοχή, αλλά ήδη αποκάλυψαν αναλαμπές του διακριτού ύφους του συγγραφέα. Ο Υισμάν συνέχισε εκδίδοντας το Μarthe, Histoire d'une fille (1876), που ήταν η ιστορία μιας νέας πόρνης. Αυτό το βιβλίο ήταν πιο κοντά στο νατουραλισμό και τράβηξε στην προσοχή τού Ζολά. Τα επόμενα έργα του ήταν σε παρόμοιο πνεύμα: σκοτεινά, ρεαλιστικά και γεμάτα με τις λεπτομερείς περιγραφές του Παρισιού, μια πόλη που ο Υισμάν γνώριζε πολύ καλά. Στο Les Soeurs Vatard εξετάζει τις ζωές των γυναικών που δουλεύουν σε ένα βιβλιοδετείο. Το En Ménage είναι ο απολογισμός τού αποτυχημένου γάμου ενός συγγραφέα (ο Υισμάν δεν παντρεύτηκε ποτέ, αλλά είχε μια μακροχρόνια σχέση με κάποια Αννά Μενιέ (Anna Meunier)).
Το αποκορύφωμα αυτής της πρώιμης περιόδου είναι η νουβέλα À vau-l'eau, η ιστορία ενός καταπιεσμένου υπαλλήλου, του monsieur Folantin και η ηρωική μα και ανώφελη αναζήτησή του για ένα καλό γεύμα. Ακολουθεί το γνωστότερο μυθιστόρημα του Υισμάν, το À rebours (1884), που έχει σαν πρωταγωνιστή τον εστέτ des Esseintes, με το οποίο ξεκόβει αποφασιστικά από το νατουραλισμό και γίνεται ο πιο ακραίος εκπρόσωπος της τότε "παρακμιακής" λογοτεχνίας. Το À rebours κέρδισε την περαιτέρω κακή φήμη ως έκθεμα στις δίκες τού Όσκαρ Ουάιλντ το 1895, κατά τη διάρκεια των οποίων ο κατήγορος αναφέρθηκε στο μυθιστόρημα ως "σοδομιστικό" βιβλίο. Το βιβλίο άρεσε επίσης στο Ζολά, που ένιωσε ότι το À rebours είχε καταφέρει ένα "φοβερό χτύπημα" στο νατουραλισμό. Ο Ίσμανς άρχισε να απομακρύνεται από τους νατουραλιστές και βρίσκει νέους φίλους μεταξύ των συμβολιστών και καθολικών συγγραφέων, τα έργα των οποίων είχε εγκωμιάσει στο À rebours, συμπεριλαμβανομένων των Ζυλ Μπαρμπέι ντ'Ορεβιγύ, Βιλλιέρ ντε Λ'Ιλ Αντάμ και Λεόν Μπλουά. Ο Στεφάν Μαλλαρμέ ήταν τόσο ευτυχής με τη δημοσιότητα που είχαν λάβει οι στίχοι του εξαιτίας του μυθιστορήματος, που αφιέρωσε ένα από τα διασημότερα (και περισσότερο σκοτεινά) ποιήματά του, το Prose pour des Esseintes στον ήρωα του βιβλίου.
Το επόμενο μυθιστόρημα του Υισμάν, το En rade, ένας μη ιδιαίτερα ρομαντικός απολογισμός ενός καλοκαιριού που ξοδεύτηκε στη εξοχή, ήταν σχετικά αποτυχημένο εμπορικά. Το 1891, η δημοσίευση του Là-Bas προσέλκυσε την ιδιαίτερη προσοχή με την απεικόνιση του σατανισμού στη Γαλλία των τελών του 1880. Το βιβλίο εισήγαγε το χαρακτήρα Durtal, ένα ελαφρώς αλλαγμένο πορτρέτο του Υισμάν.
Τα πιο πρόσφατα μυθιστορήματα που έχουν ως ήρωα των Durtal (En Route (1895), La Cathédrale (1898) and L'Oblat (1903)), περιγράφουν τη στροφή του ήρωα Durtal/Ίσμανς στον ρωμαιοκαθολικισμό. To En Route απεικονίζει τον πνευματικό αγώνα του Durtal κατά τη διάρκεια της παραμονής του σ' ένα μοναστήρι τραππιστών. Στο La Cathédrale βρίσκουμε τον πρωταγωνιστή στην πόλη Σάρτρ, όπου κάνει μια έντονη μελέτη του καθεδρικού και του συμβολισμού του. Στο L'Oblat, ο Durtal γίνεται βενεδικτίνος μοναχός, φθάνοντας τελικά σε μια αποδοχή του πόνου στον κόσμο.
Ο Ίσμανς ήταν επίσης γνωστός και για την καλλιτεχνική κριτική: L'Art moderne (1883) και Certains (1889). Ήταν από τους πρώτους υποστηρικτές του ιμπρεσσιονισμού, καθώς επίσης και θαυμαστής καλλιτεχνών όπως ο Gustave Moreau και ο Odilon Redon. Ήταν απ' τα ιδρυτικά μέλη της Académie Goncourt.
Του απονεμήθηκε ο τίτλος τού Ιππότη της Λεγεώνας της Τιμής (Chevalier de la Légion d'honneur) το 1892, αλλά μόνο για την εργασία του με τη δημόσια υπηρεσία. Το 1905, οι θαυμαστές του έπεισαν τη γαλλική κυβέρνηση να τον προαγάγουν σε Officier de La Légion d'honneur λαμβάνοντας υπόψη τα λογοτεχνικά επιτεύγματά του. Τον ίδιο χρόνο, ο Υισμάν διαγνώστηκε με καρκίνο του στόματος. Στις 12 Μαΐου του 1907 τάφηκε στο νεκροταφείο του Μονπαρνάς στο Παρίσι.
Το ύφος του Υισμάν είναι αξιοπρόσεκτο για την ιδιοσυγκρασιακή χρήση της γαλλικής γλώσσας, το εκτεταμένο λεξιλόγιο, τον πλούτο της λεπτομερούς και αισθητικής περιγραφής του και του σατυρικού του πνεύματος. Τα μυθιστορήματά του είναι επίσης αξιοσημείωτα για την εγκυκλοπαιδική τεκμηρίωσή τους, που κυμαίνεται από τον κατάλογο των παρακμιακών Λατίνων συγγραφέων στο À rebours ως τη συζήτηση της μελέτης των συμβόλων της χριστιανικής αρχιτεκτονικής στο La Cathédrale. Η εργασία του Ίσμανς εκφράζει μια αποστροφή για τη σύγχρονη ζωή και μια βαθιά απαισιοδοξία, οι οποίες οδήγησαν το συντάκτη πρώτα στη φιλοσοφία του Αρθούρου Σοπενχάουερ και έπειτα στις διδασκαλίες της καθολικής εκκλησίας.
Εργα
Le drageoir aux épices (1874)
Marthe (1876)
Les Sœurs Vatard (1879)
Croquis Parisiens (1880)
En ménage (1881)
À vau-l'eau (1882)
L'art moderne (1883)
À rebours (1884)
En rade (1887)
Là-bas (1891)
En route (1895)
La cathédrale (1898)
La magie en Poitou. Gilles de Rais. (1899)
Sainte Lydwine de Schiedam (1901)
l'Oblat (1903)
Les foules de Lourdes (1906)
Trois Églises et trois Primitifs (1908)
Βιβλιογραφία
Robert Baldick, The Life of J.-K. Huysmans (1955, νέα αναθεωρημένη έκδοση του Brendan King, 2006)
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[1]
Joris Karl Huysmans
Joris Karl Huysmans
Έργα του/της Joris-Karl Huysmans στο Project Gutenberg
Á Rebours του Joris-Karl Huysmans, Project Gutenberg ebook
Là-bas (Εκεί Κάτω) του J. K. Huysmans, Project Gutenberg ebook (Επίσης γνωστό και ως The Damned)
The Cathedral του J. K. Huysmans, Project Gutenberg ebook
Eamon's Bookmark: Là-bas
Catholic Encyclopedia, λήμμα για τον Huysmans
The Word-Painter of Paris του Colin Wilson
Σύνδεσμοι σε καταλόγους καθιερωμένων όρων
WorldCat VIAF: 41841635 LCCN: n79065248 ISNI: 0000 0003 6864 0859 GND: 118555111 SELIBR: 62310 SUDOC: 02692935X BNF: cb119081184 (data) ULAN: 500319843 MusicBrainz: 3e8b0a92-a3d0-4318-8795-29607816742b NLA: 35216557 NDL: 00444130 NKC: jn20000603078 Léonore: LH/1331/52 ICCU: IT\ICCU\CFIV\050384 BNE: XX1722304 RKD: 331660
(Γαλλικά) Léonore database. Υπουργείο Πολιτισμού. LH/1331/52.
(Γαλλικά) BNF authorities. data.bnf.fr/ark:/12148/cb119081184. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
«Joris-Karl Huysmans». RKDartists. 331660.
«Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/Joris-Karl-Huysmans. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Αγγλικά) SNAC. w6d514mc. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Αγγλικά) Find A Grave. 7285. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
Internet Speculative Fiction Database. 5598. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Αγγλικά) Discogs. 1104661. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
Γερμανική Εθνική Βιβλιοθήκη, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 2014.
(Γαλλικά) BNF authorities. data.bnf.fr/ark:/12148/cb119081184. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
