Ο Ζαν-Λουί Πονς (Jean-Louis Pons, 24 Δεκεμβρίου 1761 – 14 Οκτωβρίου 1831) ήταν Γάλλος αστρονόμος.[2] Παρά το γεγονός ότι ήταν αυτοδίδακτος, κατέληξε να γίνει ο μεγαλύτερος ανιχνευτής κομητών όλων των εποχών: Μεταξύ του 1801 και του 1827, ο Πονς ανεκάλυψε 37 κομήτες, περισσότερους από οποιονδήποτε άλλον άνθρωπο στην ιστορία.
Βιογραφία
Ο Πονς γεννήθηκε στην κοινότητα Peyre (σημερινό La Piarre) της νοτιοανατολκής Γαλλίας από φτωχούς γονείς και πήγε λίγα χρόνια σχολείο. Το 1789 άρχισε να εργάζεται στο Αστεροσκοπείο της Μασσαλίας ως θυρωρός και φύλακας. Βαθμιαία απέκτησε κάποια εμπειρία στο να βοηθά τους αστρονόμους στις παρατηρήσεις τους. Μετά έμαθε να πραγματοποιεί ο ίδιος αστρονομικές παρατηρήσεις, επιδεικνύοντας αξιόλογη ικανότητα στο να θυμάται οπτικά πεδία αστέρων από μνήμης και να επισημαίνει μεταβολές σε αυτά.
Στις αρχές της αστρονομικής αυτής σταδιοδρομίας, ο ταπεινός και εύπιστος Πονς ήταν συχνά ο στόχος πειραγμάτων από πιο έμπειρους αστρονόμους: Ο Φραντς Ξαβέρ φον Τσαχ (Zach) κάποτε τον είχε συμβουλεύσει να αναζητεί κομήτες όταν ήταν ορατές ηλιακές κηλίδες, αν και σήμερα γνωρίζουμε ότι ο Τσαχ είχε δώσει μια πολύ καλή συμβουλή στον Πονς, παρά το ότι δεν μπορούσε να το γνωρίζει εκείνη την εποχή.[3]
Ο Πονς πραγματοποιήσε την πρώτη του ανακάλυψη κομήτη στις 11 Ιουλίου 1801, ενός κομήτη που ανακαλύφθηκε ανεξάρτητα από τον Σαρλ Μεσιέ. Φαίνεται ότι ο Πονς χρησιμοποιούσε και τηλεσκόπια ή φακούς δικής του σχεδιάσεως. Ο «Μεγάλος Αναζητητής» του («Grand Chercheur») ήταν μάλλον ένα τηλεσκόπιο με μεγάλο διαμέτρημα και μικρή εστιακή απόσταση, κατάλληλο για την ανακάλυψη κομητών.[4] Ωστόσο, δεν ήταν ιδιαιτέρως επιμελής καταγραφέας των παρατηρήσεών του και οι σημειώσεις του ήταν συχνά εξαιρετικά ασαφείς.[4]
Το 1819 ο Πονς διορίσθηκε διευθυντής του νέου αστεροσκοπείου στη Μάρλια, κοντά στη Λούκκα, το οποίο άφησε το 1825 προκειμένου να διδάξει αστρονομία στη Λα Σπέκολα της Φλωρεντίας, δεχόμενος την πρόσκληση του Μέγα Δούκα της Τοσκάνης να γίνει διευθυντής του Αστεροσκοπείου της Φλωρεντίας.[5]
Πέντε από τους κομήτες που ανακαλύφθηκαν από τον Πονς είναι περιοδικοί, και οι τρεις από αυτούς φέρουν (και) το όνομά του: οι 7P/Pons–Winnecke, 12P/Pons–Brooks και 273P/Pons–Gambart. Τέταρτος περιοδικός κομήτης που παρατηρήθηκε από τον Πονς στις 26 Νοεμβρίου 1818 ονομάσθηκε Κομήτης του Ένκε (σημερινή επίσημη ονομασία 2P/Enke) προς τιμή του Γιόχαν Ένκε, ο οποίος υπολόγισε την τροχιά του και την εντυπωσιακά μικρή περίοδο περιφοράς του (ο ίδιος ο Encke ωστόσο συνέχισε να τον αναφέρει ως «Κομήτη του Πονς»). Ο Πονς επίσης ανεκάλυψε ανεξάρτητα από άλλους τον περιοδικό κομήτη που ήταν παλαιότερα γνωστός ως «Pons–Coggia–Winnecke–Forbes» και σήμερα ως 27P/Crommelin, προς τιμή του γαλλοϊρλανδού αστρονόμου Άντριου Κρόμελιν που υπολόγισε την τροχιά του.
Ο Πονς τιμήθηκε με το Βραβείο Λαλάντ της Γαλλικής Ακαδημίας Επιστημών το 1818 για την ανακάλυψη τριών κομητών μέσα στο ίδιο έτος. Το κέρδισε και πάλι το 1820 (από κοινού με τον Ζοζέφ Νικολέ) για επιπλέον ανακαλύψεις κομητών στη Μάρλια, καθώς και για μια τρίτη φορά (ο μόνος που πέτυχε ποτέ κάτι τέτοιο), το 1827 (από κοινού με τον Ζαν-Φελίξ Αντόλφ Γκαμπάρ) για την ανακάλυψη άλλων επτά κομητών στο Αστεροσκοπείο της Φλωρεντίας.[5]
Το 1827 η όραση του Πονς είχε αρχίσει να μειώνεται και εγκατέλειψε οριστικά τις αστρονομικές παρατηρήσεις λίγο πριν από τον θάνατό του. Ο κρατήρας Πονς στην ορατή από τη Γη πλευρά της Σελήνης ονομάσθηκε έτσι προς τιμή του. Το πιστοποιητικό θανάτου του, προσωπικές πληροφορίες και επιστημονικές σημειώσεις του φυλάσσονται στο αρχείο της βιβλιοθήκης του Μουσείου Γαλιλαίου, στη Φλωρεντία[6]
Παραπομπές
(Αγγλικά) SNAC. w66720g4. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
McGown, Robert D. (2007). «Pons, Jean-Louis». Στο: Hockey, Thomas, επιμ. Biographical dictionary of astronomers. vol. II, M-Z. Springer, σελ. 924.
Calder, N.: Comets: Speculation and Discovery, Courier, 1994, σελ. 80
Roemer, E.: Jean Louis Pons: Discoverer of Comets, San Francisco: Astronomical Society of the Pacific, 1960, σελ. 2
Biographical Encyclopedia of Astronomers, σελ. 923.
Κάρτα για τον Πονς στο Museo Galileo
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
