Ο Φρανσουά Φενελόν (François de Salignac de la Mothe-Fénelon, 6 Αυγούστου 1651 - 7 Ιανουαρίου 1715) ήταν Γάλλος ιερωμένος, θεολόγος και συγγραφέας, γνωστός κυρίως για το έργο του Οι περιπέτειες του Τηλέμαχου.
Βιογραφία
Από αριστοκρατική οικογένεια, σπούδασε στο πανεπιστήμιο της Καόρ και σε θεολογικό σεμινάριο του Παρισιού. Το 1675 χειροτονήθηκε ιερέας και ανέλαβε την διεύθυνση των «Νέων Καθολικών», ενός ιδρύματος που είχε σκοπό την κατήχηση νεαρών γυναικών που είχαν πρόσφατα απαρνηθεί τον Προτεσταντισμό. Η επιτυχία του στο έργο αυτό υπήρξε η αιτία να αποσταλεί και σε άλλες περιοχές για τον προσηλυτισμό Ουγενότων.
Τόσο στις πιο πάνω αποστολές του όσο και στην Πραγματεία περί της εκπαιδεύσεως των νεανίδων που δημοσίευσε το 1687, τάχθηκε κατά της βίας και υπέρ των ήπιων μεθόδων προσηλυτισμού.
Το 1689 ο Φενελόν διορίστηκε παιδαγωγός του οκτάχρονου Λουδοβίκου, δούκα της Βουργουνδίας, εγγονού του βασιλεύοντος τότε Λουδοβίκου ΙΔ΄. Ο νεαρός ήταν προικισμένος με ευφυΐα αλλά ήταν και υπερόπτης, ισχυρογνώμων και σκληρός. Ο Φενελόν κέρδισε τον σεβασμό του μαθητή του και κατόρθωσε να τον τιθασσεύσει. Ο Βασιλιάς-Ήλιος εντυπωσιασμένος από την βελτίωση του χαρακτήρα του εγγονού του, αντάμειψε το 1695 τον παιδαγωγό με την θέση του αρχιεπισκόπου του Καμπραί.
Ο Φενελόν διέμενε στην έδρα του εννιά μήνες τον χρόνο (πράγμα πρωτοφανές εκείνη την εποχή) και μόνο τρεις μήνες στην Αυλή, όπου συνέχιζε την εκπαίδευση του δούκα. Το 1693 είχε γίνει μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας.
Το 1696 ενεπλάκη σε θεολογική έριδα με τον Μποσσυέ εξ αιτίας των μυστικιστικών διδασκαλιών της Μαντάμ Γκυγιόν, τις οποίες ο Φενελόν υπερασπίστηκε με το βιβλίο του Εξήγηση των ρήσεων των Αγίων επί του εσωτερικού βίου (1697). Ο Μποσσυέ επικράτησε και ο Φενελόν διατάχθηκε να σταματήσει την εκπαίδευση του δούκα και να παραμείνει στην αρχιεπισκοπή του. Τον Μάρτιο του 1699 ο πάπας καταδίκασε -πολύ χλιαρά πάντως- το βιβλίο του Φενελόν.
Τον Απρίλιο του ίδιου χρόνου κυκλοφόρησε το βιβλίο του Φενελόν Οι περιπέτειες του Τηλέμαχου. Το ύφος είναι απαλό και γοητευτικό αλλά τα νοήματα αμείλικτα. Πέραν των παιδαγωγικών προσεγγίσεων των άλλων θεμάτων, ο Τηλέμαχος (δηλ. ο δούκας της Βουργουνδίας) διδάσκεται από τον Μέντορα (δηλ. τον Φενελόν) ότι η εξουσία των βασιλέων νομιμοποιείται μόνον όταν αποβλέπει στην ευτυχία των υπηκόων• ότι όλοι οι άνθρωποι είναι αδέλφια και συνεπώς κάθε πόλεμος είναι εμφύλιος• ότι ο πόλεμος είναι το όνειδος του ανθρωπίνου γένους• ότι εκείνος που επιζητεί την δόξα και περιφρονεί τα αισθήματα της ανθρωπότητας είναι ένα τέρας υπεροψίας που θ’ αποκτήσει κίβδηλη δόξα.
Όλοι είδαν να περιγράφεται στο βιβλίο ο Λουδοβίκος ΙΔ΄. Ο εκδότης συνελήφθη και τα αντίτυπα κατασχέθηκαν, πολύ αργά όμως γιατί το βιβλίο επανεκδόθηκε στην Ολλανδία και έγινε, εννοείται, ανάρπαστο. Ο Φενελόν ισχυρίστηκε ότι δεν εννοούσε τον βασιλιά, κι αυτός, με την Ευρώπη όλη να παρακολουθεί, προσποιήθηκε πως τον πίστεψε. Πέρασαν όμως δύο και παραπάνω χρόνια ώσπου να επιτρέψει στον εγγονό του να επισκεφθεί τον παιδαγωγό του στο Καμπραί.
Ο άμεσος στόχος του Φενελόν δεν επετεύχθη : Ο δούκας της Βουργουνδίας, Δελφίνος από το 1711, δεν έγινε βασιλιάς. Πέθανε το 1712, τρία χρόνια πριν από τον παππού του και από τον παιδαγωγό του.
Έργα (επιλογή)
Traité de l'éducation des filles (Πραγματεία περί της εκπαιδεύσεως των νεανίδων 1687)
Explication des maximes des saints sur la vie intérieure (Εξήγηση των ρήσεων των Αγίων επί του εσωτερικού βίου 1697)
Les Aventures de Télémaque (Οι περιπέτειες του Τηλέμαχου, 1699)
Dialogues des Morts et Fables, écrits composés pour l'éducation du duc de Bourgogne (Διάλογοι των Νεκρών και Μύθοι, γραπτά συντεθέντα προς εκπαίδευσιν του δουκός της Βουργουνδίας -1700, 1712)
Fables et opuscules pédagogiques (Μύθοι και μικρά παιδαγωγικά έργα, μεταθανάτια έκδοση του 1718).
Examen de la conscience d'un roi (pour le duc de Bourgogne) –Εξέταση της συνείδησης ενός βασιλιά (για τον δούκα της Βουργουνδίας), μεταθανάτια έκδοση του 1734
Τις Περιπέτειες του Τηλέμαχου μετέφρασε στα Ελληνικά ως Τηλεμάχου τύχαι η Βανέσσα Λάππα ("Κανάκης" 1998)
Σύνδεσμοι σε καταλόγους καθιερωμένων όρων
WorldCat VIAF: 61539997 ΕΒΕ: 64883 BiblioNet: 113538 LCCN: n78095815 ISNI: 0000 0001 2101 7416 GND: 118532464 SELIBR: 186755 SUDOC: 026655713 BNF: cb11886277x (data) BPN: 79925150 BIBSYS: 90596173 ULAN: 500317587 NLA: 35080427 NDL: 00439384 NKC: jn20000700527 ICCU: IT\ICCU\RAVV\042759 BNE: XX855928 CiNii: DA0203008X
Γερμανική Εθνική Βιβλιοθήκη, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 27 Απριλίου 2014.
(Γαλλικά) BNF authorities. data.bnf.fr/ark:/12148/cb11886277x. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
(Αγγλικά) SNAC. w6v12rb8. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
«Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/Francois-de-Salignac-de-La-Mothe-Fenelon. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Αγγλικά) Find A Grave. 11237494. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
Internet Speculative Fiction Database. 215266. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
International Music Score Library Project. Category:Fénelon,_François. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Γαλλικά) BNF authorities. data.bnf.fr/ark:/12148/cb11886277x. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
