.
Ο Ετιέν Μπονό ντε Κοντιγιάκ (γαλλικά: Étienne Bonnot de Condillac) (1714 - 1780) ήταν Γάλλος φιλόσοφος, ψυχολόγος, λογικός φιλόσοφος, οικονομολόγος, πρωτοπόρος θιασώτης στη Γαλλία των ιδεών του Τζων Λοκ.[10]
Ως εκπρόσωπος του εμπειρισμού στη Γαλλία, ο Κοντιγιάκ άσκησε σημαντική επιρροή στη χώρα του - καθώς και στο εξωτερικό. Η κύρια συμβολή του θα μπορούσε να συνοψιστεί σ' αυτή τη φράση: «Να αναπτύξουμε, να συγκεντρώσουμε και να υπερασπίσουμε την καθολική γνώση, δηλαδή το σύνολο της γνώσης της ανθρωπότητας, την κριτική σκέψη (δηλαδή τον αντικομφορμισμό), προκειμένου να διαμορφώσουμε ελεύθερους, διαφωτισμένους πολίτες που θα είναι δύσκολο να κυβερνηθούν».[11]
Βιογραφικά στοιχεία
Ο Ετιέν Μπονό ντε Κοντιγιάκ γεννήθηκε στις 30 Σεπτεμβρίου 1715 στη Γκρενόμπλ σε οικογένεια δικαστικών λειτουργών, ο μικρότερος από τρία αδέλφια. Το 1740 χειροτονήθηκε Ρωμαιοκαθολικός κληρικός στο Παρίσι, όπου ήρθε σε στενή επαφή με τον κύκλο των Εγκυκλοπαιδιστών, μια ομάδα συγγραφέων της οποίας ηγούνταν ο Ντιντερό και συνέτασσε την Εγκυκλοπαίδεια. Από τότε χρονολογείται η φιλία του με τον Ζαν Ζακ Ρουσώ, η οποία κράτησε μέχρι το τέλος της ζωής του. Πιθανότατα ξεκίνησε όταν ο Ρουσώ ήταν οικοδιδάσκαλος σε δύο από τους γιους του αδελφού του Ζαν στη Λυών. [12]
Στο Παρίσι, ο Κοντιγιάκ σύχναζε στα λογοτεχνικά σαλόνια και καθιερώθηκε από το 1746 με το πρώτο βιβλίο του Δοκίμιο για την καταγωγή της ανθρώπινης γνώσης, που το 1749 ακολούθησε η Πραγματεία περί των συστημάτων. Το 1752 εκλέχθηκε μέλος της Ακαδημίας του Βερολίνου. Ακολούθησαν τα έργα του Πραγματεία περί των αισθήσεων 1754 και Πραγματεία περί των ζώων, 1755. Το 1758 διορίστηκε δάσκαλος του επταετούς πρίγκιπα Φερδινάνδου της Πάρμας, εγγονού του Λουδοβίκου ΙΕ΄. Κατά την επιστροφή του από την Ιταλία το 1768, εξελέγη μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας και αργότερα δημοσίευσε το βιβλίο Εμπόριο, κυβέρνηση και οι μεταξύ τους σχέσεις, 1776. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του αποσύρθηκε στο Φλυξ, κοντά στο Μπωζανσύ στον ποταμό Λίγηρα, όπου είχε αγοράσει ένα μικρό ακίνητο. Πέθανε σε ηλικία 65 ετών εκεί στις 3 Αυγούστου 1780.[13]
Η σκέψη του
Το οίκημα όπου γεννήθηκε ο Κοντιγιάκ στη Γκρενόμπλ
Στα έργα του Λογική (1780) και Γλώσσα των υπολογισμών (1798), που εκδόθηκαν μετά το θάνατό του, ο Κοντιγιάκ δίνει έμφαση στη σημασία της γλώσσας για τη λογική σκέψη, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για μια επιστημονικά σχεδιασμένη γλώσσα, με βάση τον μαθηματικό υπολογισμό.[14]
Οι οικονομικές του απόψεις παρουσιάστηκαν στο Εμπόριο, κυβέρνηση και οι μεταξύ τους σχέσεις και βασίζονταν στην αρχή ότι η αξία δεν εξαρτάται από την εργασία, αλλά από την χρησιμότητα. Η ανάγκη για κάτι χρήσιμο, υποστήριζε, δημιουργεί την αξία, ενώ οι τιμές απορρέουν από την ανταλλαγή των αντικειμένων που έχουν αξία.[15]
Ως φιλόσοφος, ο Κοντιγιάκ προσέδωσε συστηματική έκφραση στις απόψεις του Τζων Λοκ, που είχαν ήδη εισαχθεί στη Γαλλία από τον Βολταίρο και ήταν πολύ δημοφιλείς. Όπως ο Λοκ, ο Κοντιγιόν υποστήριζε μια εμπειρική αισθησιοκρατία, βασισμένη στην αρχή ότι οι παρατηρήσεις που γίνονται μέσω των κατ’ αίσθηση αντιλήψεων αποτελούν τα θεμέλια της ανθρώπινης γνώσης. [16]Οι ιδέες του έργου του Δοκίμιο για την καταγωγή της ανθρώπινης γνώσης είναι πολύ κοντά στις ιδέες του Λοκ, με κάποιες τροποποιήσεις. Στο πιο σημαντικό έργο του Πραγματεία περί των αισθήσεων, ο Κοντιγιόν αμφισβήτησε τη θεωρία του Λοκ ότι οι αισθήσεις μας εφοδιάζουν με ενορατική γνώση. Εξέφρασε αμφιβολία για το ότι τα μάτια του ανθρώπου μπορούν να διαμορφώσουν σωστή κρίση για το σχήμα, το μέγεθος, τη θέση και την απόσταση των αντικειμένων. Εξετάζοντας τη γνώση που αποκτούμε από την καθεμιά αίσθηση χωριστά, ο Κοντιγιόν έβγαζε το συμπέρασμα ότι όλη η ανθρώπινη γνώση είναι μια μεταμορφωμένη αίσθηση, αποκλείοντας οποιαδήποτε άλλη αρχή, όπως την πρόσθετη αρχή της σκέψης, στον Λοκ.[17]
Παρά την φυσιοκρατική ψυχολογία του, οι απόψεις του για τη φύση της θρησκείας ήταν συνεπείς με την ιερατική του αποστολή. Υποστήριζε την πίστη στην ύπαρξη της ψυχής, η οποία δεν συγκρουόταν, κατά την άποψή του, με τα πρώτα λόγια του Δοκιμίου του: «Είτε ανεβαίνουμε προς τον ουρανό είτε κατεβαίνουμε στην άβυσσο, ποτέ δεν βγαίνουμε από τον εαυτό μας – εκείνο που πάντοτε αντιλαμβανόμαστε είναι οι σκέψεις μας.[18]
Έργα
Στα έργα του περιλαμβάνονται:
Essai sur l'origine des connaissances humaines (1746) - Δοκίμιο για την καταγωγή της ανθρώπινης γνώσης
Traité des systèmes (1749) - Πραγματεία περί των συστημάτων
Traité des sensations (1754) - Πραγματεία περί των αισθήσεων
Traité des animaux (1755) - Πραγματεία περί των ζώων
Cours d'études (1767–1773) 13 τόμοι, το έγραψε για τη διδασκαλία του νεαρού πρίγκιπα Φερδινάνδου της Πάρμας και περιλαμβάνει Γραμματική, Τέχνη της γραφής, Τέχνη του συλλογισμού, Τέχνη της σκέψης, Ιστορία. Το πρωτότυπο έργο βρίσκεται στον κατάλογο των απαγορευμένων βιβλίων Index Librorum Prohibitorum στη Ρώμη.
Le Commerce et le gouvernement, considérés relativement l'un a l'autre (1776) Εμπόριο, κυβέρνηση και οι μεταξύ τους σχέσεις
Logique (1781) - Λογική
Langue des calculs (1798) - Γλώσσα των υπολογισμών
Παραπομπές
Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: (Γερμανικά, Αγγλικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 27 Απριλίου 2014.
Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb118975071. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
(Αγγλικά) SNAC. w6km2b40. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: (Γερμανικά, Αγγλικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2014.
(Γαλλικά) Babelio. 272048. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
Czech National Authority Database. ola2002159002. Ανακτήθηκε στις 15 Μαΐου 2020.
Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb118975071. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
Ανακτήθηκε στις 24 Ιουνίου 2019.
«Library of the World's Best Literature». Library of the World's Best Literature. 1897.
. «britannica.com/biography/Etienne-Bonnot-de-Condillac».
. «static.uni-graz.at/fileadmin/Self and Sensibility: From Locke to Condillac and Rousseau.pdf» (PDF).
. «babelio.com/auteur/tienne-Bonnot-de-Condillac».
. «newworldencyclopedia.org/entry/Etienne_Bonnot_de_Condillac».
. «en.wikisource.org/1911 Encyclopædia Britannica/Condillac, Étienne Bonnot de».
. «plato.stanford.edu/entries/condillac/».
. «newadvent.org/cathen/Etienne Bonnot de Condillac».
. «cairn.info/revue-de-philosophie-economique-The Moral Theory of Condillac: A Path toward Utilitarianism».
Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάννικα, τομ. 35, σελ. 83-84
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
