Εμίλ Ζολά

Η ζωή του

Ο Ζολά γεννήθηκε στο Παρίσι το 1840 από τον François Zola (αρχικά Francesco Zolla) και την Émilie Aubert. Ο πατέρας του ήταν Ιταλός μηχανικός με ελληνική καταγωγή, ο οποίος γεννήθηκε στη Βενετία το 1795 και κατασκεύασε το φράγμα Zola στο Aix-en-Provence. η μητέρα του ήταν Γαλλίδα.

Μία από τις πρώτες παιδικές αναμνήσεις του Εμίλ Ζολά ήταν η θύμηση μίας μεγάλης γιορτής που έκανε ο πατέρας του, στην Αιξ-αν-Προβάνς της Γαλλίας το 1844, επ' ευκαιρία των εγκαινίων ενός υδραγωγείου που είχε αναλάβει. Αλλά δεν πήγαιναν πάντα καλά οι δουλειές του κυρίου Ζολά. Όταν πέθανε δύο χρόνια αργότερα, άφησε σχεδόν απένταρους τη γυναίκα του και τον εξάχρονο γιο του.

Τα παιδικά χρόνια του Εμίλ πέρασαν μέσα στη δυστυχία και τη μιζέρια. Το σχολείο που πήγυαινε ήταν τόσο φτωχό και είχε τόσους λίγους δασκάλους, που χωρίς να διαβάζει πολύ ο μικρός Ζολά έβγαλε μ' ευκολία τις πρώτες τάξεις. Η μοναδική χαρά και η πραγματική μόρφωση που πήρε από το σχολείο, ήταν η στενή του φιλία με δύο συμμαθητές του. Ο ένας από αυτούς ήταν ο Πωλ Σεζάν, ο μετέπειτα διάσημος ζωγράφος.

Ο Εμίλ, ο Πωλ και το άλλο παιδί ήταν αχώριστοι. Πάντα και οι τρεις μαζί περνούσαν τον καιρό τους τριγυρνώντας στις εξοχές και πάντα κουβαλούσαν στα σακκίδιά τους, εκτός από το φτηνό κολατσιό τους, και το βιβλίο κάποιου διάσημου Γάλλου συγγραφέα.

Όταν ο Ζολά έγινε 18 ετών πήρε μία υποτροφία για το Παρίσι και πήγε με τη μητέρα του να μείνει εκεί. Η μητέρα του ήθελε να τον δει νομικό, ωστόσο εκείνος απέτυχε να περάσει τις απαιτούμενες εξετάσεις δύο χρόνια αργότερα και έφυγε από τη σχολή.

Πέρασε δύσκολα χρόνια γεμάτα στερήσεις και κακουχίες. Ζούσε σε μία κρύα σκοτεινή σοφίτα και συχνά το μοναδικό φαγητό του ήταν επί εβδομάδες ξερό ψωμί και λάδι. Έπειτα άρχισε να ασχολείται με το γράψιμο, εργαζόμενος στο κρεβάτι για να ζεσταίνεται και κρατώντας ένα κερί στο αριστερό του χέρι για να βλέπει.

Στο τέλος ένας φίλος του πατέρα του φρόντισε να μπει κλητήρας σ' ένα εκδοτικό οίκο. Αν και ο μισθός του ήταν μικρός, μπόρεσε να νοικιάσει ένα μικρό διαμέρισμα και να εγκατασταθεί εκεί με τη μητέρα του και αργότερα με τη γυναίκα του. Κατόπιν άρχισε να αρθρογραφεί σε εφημερίδες σχετικά με τη λογοτεχνία, την τέχνη και την πολιτική. Χαρακτηριστικές υπήρξαν οι θέσεις του κατά του Ναπολέοντα και του ιερατείου. Έτσι, μέσα σ' ένα χρόνο, τα έσοδά του αυξήθηκαν χάρη στα άρθρα που έστελνε σε εφημερίδες και στο πρώτο του βιβλίο.

Το πρώτο του έργο δημοσιεύτηκε πριν κλείσει τα 24 του χρόνια. Τρία χρόνια αργότερα παρουσίασε ένα δεύτερο μυθιστόρημα. Η επιτυχία του αυτή τον ενεθάρρυνε και αποφάσισε στα 27 του χρόνια να εγκαταλείψει τη δουλειά του κλητήρα και να κερδίσει το ψωμί του μόνο από την πέννα του. Την επόμενη χρονιά, ο άσημος ακόμα νεαρός συγγραφέας πρότεινε σε έναν πλούσιο εκδότη να του δώσει μία προκαταβολή για να μπορέσει να βγάλει μία σειρά 20 μυθιστορημάτων που αφορούσαν τη γαλλική ζωή. Έτσι, μετά το πρώτο σημαντικό μυθιστόρημά του, Τερέζ Ρακέν (1867), ξεκίνησε μία σειρά έργων με τίτλο “Λε Ρουγκόν Μακάρ. Φυσική και κοινωνική ιστορία μιας οικογένειας υπό την Β΄ Αυτοκρατορία” (Les Rougon-Macquart. Histoire naturelle et sociale d'une famille sous le Second Empire), όπου περιλαμβάνονται περισσότερα από τα μισά μυθιστορήματά του, θέλοντας να αναλύσει με διεισδυτική κριτική ματιά τις πτυχές της τότε γαλλικής κοινωνίας. Σε αυτή τη σειρά συγκαταλέγεται Η ταβέρνα (1877), ένα αριστούργημα το οποίο εμβαθύνει στο φαινόμενο του αλκοολισμού και της φτώχειας στην εργατική τάξη. Επίσης, η Νανά (1880), που με τη συμβολική μορφή μιας πόρνης η οποία διαφθείρει την παριζιάνικη ελίτ, δηλώνεται η κατάπτωση της Δεύτερης Γαλλικής Αυτοκρατορίας. Επιπλέον, με το Ζερμινάλ (1885) —το καλύτερο ίσως έργο του— έστρεψε τον προβολέα στις απάνθρωπες συνθήκες εργασίας των ανθρακωρύχων. Η Πτώση είναι το προτελευταίο μυθιστόρημα αυτής της σειράς, η οποία ολοκληρώθηκε το 1893.

Τον ίδιο καιρό είχε δημιουργηθεί μία ομάδα νεαρών λογοτεχνών που αυτοαποκαλούνταν "νατουραλιστές" και θεωρούσαν τον Ζολά δάσκαλό τους, γιατί πρώτος εκείνος είχε χρησιμοποιήσει τη λέξη "νατουραλισμός" για να εξηγήσει τη ρεαλιστική μορφή που έδινε στα έργα του. Το 1880 ο Εμίλ Ζολά ήταν πλέον μία από τις σημαντικότερες προσωπικότητες της λογοτεχνικής αστικής τάξης και διοργάνωνε πολιτιστικά δείπνα με τον Γκυ ντε Μωπασσάν, τον Ζορίς-Καρλ Υσμάν και άλλους συγγραφείς στην πολυτελή βίλα του (αξίας 300.000 φράγκων[5]) στο Μεντάν κοντά στο Παρίσι.
Το άρθρο του Ζολά "Κατηγορώ!"

Στη συνέχεια, από τη βαθυστόχαστη καταγραφή των κοινωνικών προβλημάτων στράφηκε στη σοσιαλιστική ουτοπία με δύο τριλογίες του, Οι τρεις πόλεις και Τα τέσσερα Ευαγγέλια, με τη δεύτερη να μένει ανολοκλήρωτη. Το 1898, διάσημος πια και σεβαστός, ο Ζολά έμελλε να συνταράξει συθέμελα τη γαλλική κοινωνία και να διακινδυνεύσει τη σταδιοδρομία του καθώς ανακατεύτηκε στην περίφημη υπόθεση Ντρέιφους, που έκανε πάταγο εκείνη την εποχή. Ήταν ο μόνος που υπερασπίστηκε το Ντρέιφους στέλνοντας ανοιχτή επιστολή στο Γάλλο πρόεδρο, η οποία δημοσιεύτηκε στις 13 Ιανουαρίου του 1898 στο εξώφυλλο της παριζιάνικης καθημερινής εφημερίδας L'Aurore, του Ζωρζ Κλεμανσώ, υπό τον τίτλο “Κατηγορώ!”. Ο Ζολά ξεσκέπασε μία μηχανορραφία που κόστισε την ελευθερία στο στρατιωτικό Άλφρεντ Ντρέιφους εξαιτίας του αντισημιτισμού του Υπουργείου Αμύνης. Το γράμμα αυτό προκάλεσε αίσθηση σε όλο τον κόσμο. Η πρόθεση του Ζολά ήταν να κατηγορηθεί ο ίδιος για συκοφαντική δυσφήμιση ώστε να δημοσιοποιήσει τα νέα αποδεικτικά στοιχεία προς στήριξη του Ντρέιφους[6]. Την αποκάλυψη ακολούθησαν δραματικά γεγονότα. Πολλές γαλλικές εφημερίδες τον χτύπησαν, μποϊκοτάρανε τα βιβλία του και ο ίδιος μόλις κατόρθωσε να σωθεί από τη μανία του όχλου δραπετεύοντας στην Αγγλία. Το γράμμα του όμως έφερε το αποτέλεσμα που ήθελε. Έγινε αναθεώρηση της δίκης και ο Ντρέιφους αποδείχτηκε αθώος, γεγονός που οδήγησε και στη μεταρρύθμιση του συστήματος, συμπεριλαμβανομένου του χωρισμού εκκλησίας και κράτους.

Το 1862 ο Ζολά πολιτογραφήθηκε ως Γάλλος πολίτης. Το 1865, γνώρισε την Éléonore-Alexandrine Meley, η οποία αποκαλούσε τον εαυτό της Gabrielle, μοδίστρα, η οποία έγινε ερωμένη του. Παντρεύτηκαν στις 31 Μαΐου 1870. Μαζί φρόντισαν τη μητέρα του Ζολά. Έμεινε μαζί του όλη του τη ζωή και συνέβαλε καθοριστικά στην προώθηση της δουλειάς του. Ο γάμος έμεινε άτεκνος. Η Αλεξανδρίν Ζολά απέκτησε ένα παιδί πριν γνωρίσει τη Ζόλα που το είχε παρατήσει γιατί δεν μπορούσε να το φροντίσει. Όταν το ομολόγησε αυτό στον Zola μετά τον γάμο τους, πήγε να βρει το κορίτσι, αλλά είχε πεθάνει λίγο καιρό μετά τη γέννηση. Το 1888, του δόθηκε μια κάμερα, αλλά άρχισε να τη χρησιμοποιεί μόλις το 1895 και απέκτησε σχεδόν επαγγελματικό επίπεδο εξειδίκευσης. Επίσης το 1888, η Alexandrine προσέλαβε τη Jeanne Rozerot, μια 21χρονη μοδίστρα που επρόκειτο να ζήσει μαζί τους στο σπίτι τους στο Médan. Η 48χρονη Zola ερωτεύτηκε τη Jeanne και έκανε δύο παιδιά μαζί της: Ντενίς το 1889 και ο Ζακ το 1891. Αφού η Jeanne έφυγε από το Médan για το Παρίσι, ο Zola συνέχισε να υποστηρίζει και να επισκέπτεται αυτήν και τα παιδιά τους. Τον Νοέμβριο του 1891 η Alexandrine ανακάλυψε την υπόθεση, η οποία έφερε τον γάμο στα πρόθυρα του διαζυγίου. Η διχόνοια επουλώθηκε εν μέρει, γεγονός που επέτρεψε στον Ζολά να αναλάβει έναν όλο και πιο ενεργό ρόλο στη ζωή των παιδιών. Μετά το θάνατο του Ζολά, στα παιδιά δόθηκε το όνομά του ως νόμιμο επίθετό τους.

O Εμίλ Ζολά και η Jeanne Rozerot

Τα παιδιά του Εμίλ Ζολά που απέκτησε με την Jeanne Rozerot

Δυστυχώς ο Ζολά ποτέ δεν τα έμαθε αυτά. Το 1902 πέθανε δηλητηριασμένος από τις αναθυμιάσεις της σόμπας στην κρεβατοκάμαρά του. Στην κηδεία του τον θρήνησαν όχι μόνο οι Γάλλοι αλλά και όλος ο κόσμος.
Εργογραφία (και ελληνικές μεταφράσεις)

Έργα κριτικής

Mes haines, causeries littéraires et artistiques (Τα μίση μου, φλυαρίες φιλολογικές και καλλιτεχνικές), 1866
Mon Salon (Το σαλόνι μου), 1866
Édouard Manet, étude biographique et critique (Εντουάρ Μανέ, βιογραφική και κριτική σπουδή), 1867
À propos de «L'Assommoir» (Επ’ ευκαιρία της «Ταβέρνας»), σε συνεργασία με τον Édouard Rod, 1879
Le Roman expérimental (Το πειραματικό μυθιστόρημα), 1880
Nos auteurs dramatiques (Οι δραματικοί μας συγγραφείς), 1881
Les Romanciers naturalistes (Οι νατουραλιστές μυθιστοριογράφοι), 1881
Le Naturalisme au théâtre, les théories et les exemples (Ο νατουραλισμός στο θέατρο, οι θεωρίες και τα παραδείγματα), 1881
Humanité, vérité, justice. L'affaire Dreyfus. Lettre à la jeunesse (Ανθρωπιά, αλήθεια, δικαιοσύνη. Η υπόθεση Ντρέυφους. Επιστολή στη νεολαία), 1897
J'accuse…! (Κατηγορώ), εφημ. L'Aurore, 13 Ιανουαρίου 1898

—μτφ. Γιάννης Σφακιανάκης (εκδ. Σύγχρονη Λογοτεχνία, 1954)
—μτφ. Σωτήρης Πατατζής (εκδ. Παρθενών, χ.χ.)
—μτφ. Γιάννης Κωνσταντίνου (Γκοβόστης, 1994)

Μυθιστορήματα και νουβέλες

Contes à Ninon (Παραμύθια στη Νινόν), 1864

—μτφ. Γιάννης Σφακιανάκης (Σύγχρονη Λογοτεχνία, 1955)

La confession de Claude (Η εξομολόγηση του Κλοντ), 1865

—μτφ. Γιάννης Κότσικας («Η εξομολόγηση του Κλαυδίου», εκδ. Γ. Παπαδημητρίου, 1947)

Villégiature (Παραθέριση), 1865
L'attaque du moulin (Η επίθεση του μύλου), 1880
Les mystères de Marseille (Τα μυστήρια της Μασσαλίας), 1867
Thérèse Raquin (Τερέζα Ρακέν), 1867

—μτφ. Λεωνίδας Παυλίδης (Γεωργίου Ι. Βασιλείου, 1922)
—μτφ. Τάκης Κοντός (Γκοβόστης, 1943)
—μτφ. Δημ. Κωστελένος (Δαμιανός, χ.χ.)
—μτφ. Κλαίρη Μιτσοτάκη (Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών, 1996)

Madeleine Férat (Μαντλέν Φερά), 1868

—μτφ. Γ. & Κ. Σημηριώτης (Ν. Θεοφανίδης & Σ. Λαμπαδαρίδης, 1925)

Le capitaine Burle (Ο λοχαγός Μπυρλ), 1883
La mort d'Olivier Bécaille (Ο θάνατος του Ολιβιέ Μπεκάιγ), 1884

Les Rougon-Macquart (Οι Ρουγκόν-Μακάρ)

La fortune des Rougon (Η τύχη των Ρουγκόν), 1871
La curée (Το μερτικό των σκύλων), 1871–72
Le ventre de Paris (Η κοιλιά του Παρισιού), 1873

—μτφ. Ντορέττα Πέππα (με τίτλο «Το στομάχι του Παρισιού») (Δελφίνι, 1992)

La conquête de Plassans (Η κατάκτηση της Πλασσάνς), 1874
La faute de l'Abbé Mouret (Το αμάρτημα του αββά Μουρέ), 1875

—μτφ. Πέτρος Πικρός (Γκοβόστης, 1940)

Son Excellence Eugène Rougon (Η Εξοχότης του ο Ευγένιος Ρουγκόν), 1876
L'assommoir (Η ταβέρνα), 1877

—μτφ. Χ. Νεοκλέους (Φέξης, 1897)
—μτφ. Γιάννης Κότσικας (Ζηκάκης, 1925)
—μτφ. Σωτήρης Πατατζής (εκδ. Δελής, 1953)
—μτφ. Νίκος - Αλέξης Ασλάνογλου (Ζαχαρόπουλος, 1981)

Une page d'amour (Μια σελίδα έρωτα), 1878

—μτφ. Δημήτρης Π. Κωστελένος (Σκαραβαίος, 1970) —μτφ. Βασίλης Πουλάκος (Printa, 2008)

Nana (Νανά), 1880

—μτφ. Ιωάννης Καμπούρογλου (Φιλοκαλία, 1880)
—μτφ. Δημήτρης Γιαννουκάκης (Αλκυών, 1954)
—μτφ. Στάθης Πρωταίος (Δαρεμάς, 1957)
—μτφ. Γιώργος Πράτσικας (Γκοβόστης, 1961)
—μτφ. Α. Ιορδάνου (Πάπυρος, 1971)
—μτφ. Αγησίλαος Γιαννόπουλος (Καστανιώτης, 1990)
—μτφ. Μαρία Παγουλάτου (Νάρκισσος, 2005)
—μτφ. Μελίνα Καρακώστα (Μεταίχμιο, 2005)

Pot-bouille (Η κουζίνα), 1882

—μτφ. Γιάννης Αγγέλου (Ζαχαρόπουλος, 1978)

Au bonheur des dames (Στην ευτυχία των Κυριών), 1883

—μτφ. Ιφιγένεια Μποτουροπούλου (με τίτλο «Στον παράδεισο των κυριών») (Στερέωμα, 2016)

La joie de vivre (Η χαρά της ζωής), 1884

—μτφ. Δημήτρης Π. Κωστελένος (με τίτλο «Δίψα για ζωή») (Κραναός, 1984) —μτφ. Βασιλική Χ. Τσιγγάνου (Στάχυ, 2000)

Germinal (Ζερμινάλ), 1885

—μτφ. Ανδρέας Φαρμακόπουλος (εκδ. Μιχαήλ Σ. Ζηκάκη, 1924)
—μτφ. Φ. Δ. Α. (Μορφωτική Εταιρεία, 1953)
—μτφ. Στέλλα Βουρδουμπά (Δαρεμάς, 1960)
—μτφ. Έλλη & Γιάννης Αγγέλου (Ζαχαρόπουλος, 1988)
—μτφ. Ευαγγελία Χατζηευστρατίου (Λιβάνης, 1994)
—μτφ. Μαρία Κουπαρουδάκη (De Agostini Hellas, 2003)

L'œuvre (Το έργο), 1886

—μτφ. Σοφία Διονυσοπούλου (με τίτλο «Το δημιούργημα») (Καστανιώτης, 2005)

La terre (Η γη), 1887

—μτφ. Μπάμπης Άννινος (Φέξης, 1912)
—μτφ. Λεωνίδας Παυλίδης (Γ. Παπαδημητρίου, 1952)

Le rêve (Το Όνειρο), 1888

—μτφ. Β. Κωνσταντινίδης (εκδ. "Γκοβόστης", 1939)
—μτφ. Μιχαήλ Πριονιστής (Αλκυών, 1954)
—μτφ. Δημήτρης Π. Κωστελένος (Ευάγγ. Μετζάκης, 196;)
—μτφ. Δ. Σωτηροπούλου - Ματθαίου (Γ. Ευαγγελίου, 1971)

La bête humaine (Το ανθρώπινο κτήνος), 1890

—μτφ. Πέτρος Πικρός (Χ. Γανιάρης και Σια, χ.χ.)
—μτφ. Γιάννης Κουχτσόγλου (Μορφωτική Εταιρεία, 1952)
—μτφ. Πολύβιος Βοβολίνης (Μπόμπολης, χ.χ.)
—μτφ. Γιάννης Κότσικας (Δαρεμάς, 1972)

L'argent (Το Χρήμα), 1891

—μτφ. Ντορέττα Πέππα (Σύγχρονη Εποχή, 1991)

La débâcle (Η Πτώση), 1892
Le Docteur Pascal (Ο Γιατρός Πασκάλ), 1893

—μτφ. Δημήτρης Κωστελένος (εκδ. "Ζουμπουλάκης - Βιβλιοθήκη για όλους", 1980)

Les Trois Villes (Οι Τρεις Πόλεις)

Lourdes, 1894
Rome, 1896
Paris, 1898

Les Quatre Evangiles (Τα Τέσσερα Ευαγγέλια)

Fécondité (Γονιμότητα), 1899
Travail (Δουλειά), 1901
Vérité (Αλήθεια), 1903 (μεταθανάτια έκδοση)
Justice (Δικαιοσύνη) (μόνο σημειώσεις)

Πηγές

"Εμίλ Ζολά", Δομή, τόμος 6, σελ. 247.
"Εμίλ Ζολά", Πάπυρος - Λαρούς - Μπριτάνικα, τόμος 26, σελ. 87-9.
C.D. Merriman, "Emile Zola", The Literature Network. Ενημερώθηκε στις 7 Μαΐου 2010.

Παραπομπές

(Αγγλικά) Union List of Artist Names. 8 Αυγούστου 2021. 500205256. Ανακτήθηκε στις 10 Ιουλίου 2022.
(Αγγλικά) Union List of Artist Names. 18 Φεβρουαρίου 2015. 500205256. Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2019.
The Fine Art Archive. cs.isabart.org/person/15672. Ανακτήθηκε στις 1 Απριλίου 2021.
Ιστορικό Αρχείο Ρικόρντι. 2715. Ανακτήθηκε στις 3 Δεκεμβρίου 2020.
BeWeB. 1535. Ανακτήθηκε στις 13 Φεβρουαρίου 2021.
Ανακτήθηκε στις 14 Ιουνίου 2019.
Émile Zola Larousse
Emile Zola Infoplease
The Nomination Database for the Nobel Prize in Literature 1901 Nobelprize.org
The Nomination Database for the Nobel Prize in Literature, 1902 Nobelprize.org
Literary Gossip The Week : a Canadian journal of politics, literature, science and arts (27 Δεκεμβρίου 1883)

Emile Zola Writes to Alfred Dreyfus at the Height of the Dreyfus Affair Αρχειοθετήθηκε 2012-07-07 στο Wayback Machine. Shapell Manuscript Foundation

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Έργα του/της Émile Zola στο Project Gutenberg

Emile Zola Dictionary, αγλλικά

Nana, Emile Zola, αγλλικά

Nana, Emile Zola, γαλλικά

Paris, Emile Zola, αγλλικά

Rome, Emile Zola, αγλλικά

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library