Ο Εντγκάρ Μορέν (Edgar Morin, γεννημένος ως Edgar Nahoum στο Παρίσι στις 8 Ιουλίου 1921) είναι Γάλλος φιλόσοφος, συγγραφέας και κοινωνιολόγος, ελληνοεβραϊκής (Σεφαραδιτικής) καταγωγής. Είναι γνωστός για τη διεπιστημονικότητα του έργου του, ενώ ιδιαίτερο είναι το ενδιαφέρον του για τις θετικές επιστήμες και την επίδρασή τους στην κοινωνία.

Βιογραφικά στοιχεία

Στις αρχές του εικοστού αιώνα η οικογένειά του μετανάστευσε από τη Θεσσαλονίκη στη Μασσαλία[1] και αργότερα στο Παρίσι, όπου γεννήθηκε ο Εντγκάρ, με το ονοματεπώνυμο Εντγκάρ Ναούμ. Συνδέθηκε για πρώτη φορά με τον σοσιαλισμό στα πλαίσια του Λαϊκού Μετώπου και την ισπανική κυβέρνηση των δημοκρατικών κατά τον Ισπανικό Εμφύλιο Πόλεμο. Το 1940, όταν οι Γερμανοί εισέβαλαν στη Γαλλία, ο Εντγκάρ κατέφυγε στην Τουλούζη. Κατά την παραμονή του εκεί βοήθησε πρόσφυγες και έγινε μαρξιστής. Ως μέλος της γαλλικής αντίστασης υιοθέτησε το ψευδώνυμο Μορέν, το οποίο και θα χρησιμοποιούσε για το υπόλοιπο της ζωής του. Το 1941 έγινε μέλος του Γαλλικού Κομμουνιστικού Κόμματος. Το 1945 ο Μορέν νυμφεύθηκε τη Βιολέτ Σαπελομπώ (Violette Chapellaubeau) και έζησαν στο Λαντάου ιν ντερ Πφαλτς, όπου υπηρετούσε ως υπολοχαγός στον γαλλικό στρατό κατοχής στη Γερμανία.

Το 1946 ο Μορέν επέστρεψε στο Παρίσι και εγκατέλειψε τη στρατιωτική σταδιοδρομία για να αφοσιωθεί στις δραστηριότητές του με το Κομμουνιστικό Κόμμα. Εξαιτίας όμως της κριτικής του, η σχέση του με το Κόμμα βαθμιαία χειροτέρευσε, μέχρι που διαγράφηκε το 1951, όταν δημοσίευσε ένα άρθρο στην εφημερίδα Le Nouvel Observateur. Την ίδια χρονιά προσλήφθηκε στο Εθνικό Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών της Γαλλίας (CNRS).

Ο Μορέν ίδρυσε και διεύθυνε το περιοδικό Arguments (1954–1962). To 1960 πραγματοποίησε μία μεγάλη περιήγηση στη Λατινική Αμερική, επισκεπτόμενος τη Βραζιλία, τη Χιλή, τη Βολιβία, το Περού και το Μεξικό. Επιστρέφοντας στη Γαλλία έγραψε το L'Esprit du Temps.

Το ίδιο έτος ο Γάλλος κοινωνιολόγος Ζωρζ Φριντμάν τον έφερε σε συνεννόηση με τον Ρολάν Μπάρτ προκειμένου να δημιουργήσουν ένα κέντρο για τη μελέτη της μαζικής επικοινωνίας που, μετά από αρκετές αλλαγές ονομασίας, έγινε το σημερινό «Κέντρο Εντγκάρ Μορέν» (Edgar Morin Centre) στο Παρίσι, ως μονάδα της Σχολής Ανώτερων Σπουδών Κοινωνικών Επιστημών (EHESS) και του CNRS[2].

Από το 1965 ο Μορέν αναμίχθηκε σε ένα μεγάλο διεπιστημονικό πρόγραμμα, χρηματοδοτούμενο από τη Délégation Générale à la Recherche Scientifique et Technologique in Plozévet.

Το 1968 ο Μορέν αντικατέστησε τον Ανρί Λεφέβρ στο Πανεπιστήμιο της Ναντέρ. Αναμίχθηκε στις φοιτητικές εξεγέρσεις που άρχισαν στη Γαλλία. Τον Μάη του '68 συνέγραψε μία σειρά άρθρων για την εφημερίδα Le Monde που προσπαθούσε να κατανοήσει αυτό που απεκάλεσε «Η Κομμούνα των φοιτητών». Παρακολούθησε στενά την εξέγερση των φοιτητών και έγραψε μία δεύτερη σειρά άρθρων στον Le Monde υπό τον γενικό τίτλο «Η Επανάσταση χωρίς πρόσωπο», ενώ συνέγραψε και σχετικό βιβλίο (Mai 68: La brèche) από κοινού με τους Κορνήλιο Καστοριάδη και Κλωντ Λεφόρ[3].

Το 1969 ο Μορέν το πέρασε στο Ινστιτούτο Σολκ στην Καλιφόρνια.

Το 1983 δημοσίευσε το έργο του De la nature de l’URSS (Περί της φύσεως της ΕΣΣΔ), όπου εμβάθυνε στην ανάλυσή του για τον σοβιετικό κομμουνισμό και περίμενε από τότε την Περεστρόικα του Μιχαήλ Γκορμπατσώφ.

Ο Μορέν τέλεσε και ένα δεύτερο γάμο, με τη μαύρη Καναδή ηθοποιό, μοντέλο και συγγραφέα Ζοάν Αρέλ (Johanne Harrelle), με την οποία έζησε επί 15 χρόνια, μέχρι τον θάνατό της το 1994.

Το 2002 ο Μορέν συμμετέσχε στη δημιουργία του «Διεθνούς Ηθικού, Επιστημονικού και Πολιτικού Κολεγίου (Collegium International). Το ίδιο έτος πραγματοποίησε ένα ταξίδι στο Ιράν.
Το έργο του
Βιβλία

1951, L’Homme et la mort
1956, Le cinéma ou l'homme imaginaire
1957, Les Stars
1959, Autocritique
1969, La Rumeur d’Orléans
1967, Commune en France: La Métamorphose de Plodemet
La Méthode (6 volumes)
1977, La Nature de la nature
1980, La Vie de la vie
1986, La Connaissance de la connaissance
1991, Les Idées
2001, L’Humanité de l’humanité
2004, L'Éthique complexe
1970, Journal de Californie
1973, Le paradigme perdu: la nature humaine
1981, Pour sortir du siècle XX
1982, Science avec conscience
1983, De la nature de l’URSS
1988, Penser L'Europe
1990, Introduction à la pensée complexe
1993, Terre-patrie
1994, Mes démons
1994, La Complexité humaine
1997, Comprendre la complexité dans les organisations de soins
1999, L’Intelligence de la complexité
1999, Relier les connaissances
1999, La Tête bien faite
2000, Les Sept savoirs nécessaires à l'éducation du futur
2001, Journal de Plozévet, Bretagne
2002, Pour une politique de civilisation
2002, Dialogue sur la connaissance. Entretiens avec des lycéens
2003, La Violence du monde
2003, Éduquer pour l’ère planétaire, la pensée complexe comme méthode d’apprentissage dans l’erreur et l’incertitude humaine
2003, Les Enfants du ciel: entre vide, lumière, matière
2004, Pour Entrer dans le siècle XXI
2006, Le Monde Moderne et La Question Juive
2007, Vers l'abîme ?
2007, Où va le monde ?
2007, L'An I de l'ère écologique : la Terre dépend de l'homme qui dépend de la Terre, Paris, Éditions Tallandier ?
2008, La Méthode, Seuil, Collection Opus (2 vol.) ?
2008, Pour une politique de civilisation, Paris, éditions Arléa ?
2011, La Voie. Pour l'avenir de l'humanité, Paris, Fayard

Αρθρογραφία

“The Noise and the Message”. Περιοδικό Telos τεύχος 33 (Φθινόπωρο 1977). Νέα Υόρκη: Telos Press.

Σημειώσεις

Edgar Morin, Véronique Nahoum-Grappe, Haïm Vidal Sephiha: "Vidal et les siens", εκδ. Seuil, Παρίσι 1989.
«Centre Edgar-Morin». iiac. Ανακτήθηκε στις 2010-01-23. [νεκρός σύνδεσμος]

Van Herpen, Marcel. «PARIS MAY ’68 AND PROVO AMSTERDAM ‘65», σσ. 19. Ανακτήθηκε στις 2010-01-23.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Οι διώξεις του Εντγκάρ Μορέν υπό Νταγκ Άιρλαντ
Συνέντευξη και σύντομη βιογραφία στον ιστοτόπο της UNESCO
(Γαλλικά) "La réalité semi-imaginaire de l'homme", το τελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου "Cinéma ou l'homme imaginaire" (1956)

Γάλλοι

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library