Ο Κάρολος Ζοννάρ (Charles Jonnart, 1857-1927) ήταν Γάλλος πολιτικός, γόνος αστικής οικογένειας, που τ΄ όνομά του συνδέθηκε κυρίαρχα σε μια τραγική περίοδο της νεότερης ελληνικής ιστορίας, που υποκίνησε και δυναμίτισε ο ίδιος, με τους διπλωμάτες της γαλλικής πρεσβείας στην Αθήνα. Το δε πλήρες όνομά του εξελληνισμένα ήταν Κάρολος Σελέστιος Ζοννάρ Αύγουστος ή Αυγουστής (Charles Selestan Jonnart Auguste).
Βιογραφία
Ο Κ. Ζοννάρ γεννήθηκε στη περιοχή του Καλαί το 1857 όπου ολοκληρώνοντας τις σπουδές του στο Παρίσι αρχικά εισήλθε στις δημόσιες υπηρεσίες αποικιών με θέση που ανέλαβε στην Αλγερία. Την περίοδο 1892 - 1894 χρημάτισε υπουργός δημοσίων έργων. Το 1900 ανέλαβε διοικητής (κυβερνήτης) της Αλγερίας, που τελούσε τότε προτεκτοράτο της Γαλλίας. Στη θέση αυτή παρέμεινε μέχρι το 1911. Στη συνέχεια υπό την κυβέρνηση του Μπριάν, το 1913, ανέλαβε υπουργός των Εξωτερικών της Γαλλίας διαδεχθείς τον Ρεϋμόνδο Πουανκαρέ.
Με το ξέσπασμα του Α' Παγκοσμίου Πολέμου και κατά τη διάρκεια αυτού, ήταν μέλος της επιτροπής εξωτερικών υποθέσεων της γαλλικής γερουσίας. Από την θέση και την ιδιότητά του αυτή, μετά την πανωλεθρία που υπέστησαν οι δυνάμεις της ΄Αντάντ, το 1915, στη περιβόητη μάχη της Καλλίπολης, - που από στρατηγικής άποψης κρίθηκε απείρως ανόητη, με εγκλωβισμό στρατευμάτων πάνω στην ομώνυμη χερσόνησο της Α. Θράκης και μέσα στο βεληνεκές του οθωμανικού πυροβολικού, στην οποία υπόψη μάχη την τελευταία στιγμή αποτράπηκε η συμμετοχή ελληνικών δυνάμεων, λόγω απειλής του Τσάρου -, ο Ζοννάρ προβάλλοντας αήθη ψεύδη σε βάρος της Ελλάδας υπέδειξε την αναγκαιότητα της εκκαθάρισης των σχέσεων της Αντάντ με την Ελλάδα επικαλούμενος αφενός την ουδετερότητά της, αλλά και τον εσωτερικό διχασμό σε βενιζελικούς και αντιβενιζελικούς που ο ίδιος και οι Γάλλοι διπλωμάτες της Αθήνας είχαν στο μεταξύ υποκινήσει.
Η άποψη αυτή του Ζοννάρ υιοθετήθηκε τελικά και από τον Άγγλο πρωθυπουργό Λόυντ Τζωρτζ, στη συνάντηση που είχε στο Λονδίνο με τον Γάλλο ομόλογό του Ριμπώ, στις 16 (π.ημερολ) / 28 Μαΐου (νέο ημερολ), του 1917, σαφώς αγνοώντας το γαλλικό παρασκήνιο, όπου και αποφασίστηκε διμερώς, χωρίς την παρουσία Ρώσου επιτετραμμένου, η ενεργός επέμβαση - εισβολή - των στρατευμάτων της Αντάντ (στην Ελλάδα), όχι πλέον για την διευκρίνηση των ελληνικών προθέσεων, αλλά της απομάκρυνσης του Βασιλέως Κωνσταντίνου. Κατόπιν αυτού ο Κ. Ζοννάρ ορίσθηκε ύπατος Αρμοστής της Ελλάδας με ελευθερία δράσης.
Στις 27 Μαΐου (π.ημ.) / 9 Ιουνίου (νέο ημ.) ο Κ. Ζοννάρ εμφανίσθηκε στον Πειραιά επικεφαλής συμμαχικού στόλου όπου και επέδωσε στη τότε ελληνική κυβέρνηση Ζαϊμη τελεσίγραφο με το οποίο ζητούνταν εγγυήσεις για την ασφάλεια του συμμαχικού στρατού στη Μακεδονία και πρωτίστως την αντικατάσταση του Βασιλέως Κωνστατίνου Α΄ εντός 24 ωρών. Στις δραματικές ημέρες - ώρες που ακολούθησαν, με υφιστάμενο τον αποκλεισμό του Πειραιά, την αποβίβαση αποικιακών σενεγαλέζικων στρατευμάτων, την κατάσχεση του ελληνικού στόλου και του βομβαρδισμού της Αθήνας, ο Βασιλεύς Κωνσταντίνος υποχρεώθηκε σε παραίτηση υπέρ του δευτερότοκου γιου του Αλεξάνδρου ο οποίος και ανήλθε στο θρόνο.
Παράλληλα ο Αρμοστής πλέον της Ελλάδας Κ. Ζοννάρ, εκδίδοντας και σχετικό διάγγελμα προς τον ελληνικό λαό, μετεκάλεσε από την Θεσσαλονίκη τον Ε. Βενιζέλο (που ηγούνταν της εκεί επαναστατικής Κυβέρνηση της Αμύνης), στην Αθήνα δια του γαλλικού πολεμικού "Προβάνς" στον οποίο και του ανέθεσε την πρωθυπουργία.
Ο Ε. Βενιζέλος εκτελώντας την εντολή σχημάτισε αμέσως κυβέρνηση, κηρύσσοντας τον πόλεμο κατά της Γερμανίας και των συμμάχων της. Στην ουσία η κυβέρνηση Ελευθερίου Βενιζέλου 1917 υπήρξε κατοχική κυβέρνηση, ή κυβέρνηση Μαριονέττα ιδίως της Γαλλίας σ΄ όλη την περίοδο του λεγόμενου τότε Μεγάλου Πολέμου, ο δε ελληνικός στρατός τέθηκε υπό γαλλική διοίκηση, ενώ ο ελληνικός στόλος παρέμεινε υπό γαλλική κατοχή παροπλισμένος, εκτός των θωρηκτών ΑΒΕΡΩΦ και ΚΙΛΚΙΣ που συνέχισαν να φέρουν την ελληνική σημαία, υπό ελληνικά πληρώματα, αφαιρουμένων όμως των κλείστρων των πυροβόλων τους.
Μετά τη λήξη του Α' Π.Π. ο Κ. Ζοννάρ διορίστηκε πρόεδρος της επιτροπής των επανορθώσεων και στη συνέχεια πρώτος πρέσβης της Γαλλίας στο Βατικανό, την περίοδο 1921-1923, μετά την αποκατάσταση των μεταξύ διπλωματικών σχέσεων που είχαν διακοπεί από το 1909. Το δε 1923 υπό θυελλώδη ψηφοφορία εκλέχθηκε μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας.
Πέθανε στο Παρίσι τέσσερα χρόνια μετά, στις 30 Σεπτεμβρίου το 1927.
Παρατηρήσεις
Όταν ο Κ. Ζοννάρ ήλθε στην Ελλάδα, στην Αθήνα πρέσβεις των Δυνάμεων της Αντάντ Κορντιάλ, ή των «Προστάτιδων Δυνάμεων» όπως τις αποκαλούσε ο Ε. Βενιζέλος στους λόγους του, ήταν της μεν Γαλλίας ο Γκυγεμέν , της δε Αγγλίας ο Φράνσις Έλλιοτ και της Ρωσίας ο πρίγκιπας Ντεμίντωφ, οι οποίοι είχαν επιβάλει προηγουμένως αποκλεισμό απαιτώντας τον αφοπλισμό του ελληνικού στρατού, την αποστρατεία του πλείστου των αξιωματικών και την παράδοση όλου του πολεμικού υλικού. Συμπληρωματικά, πρέσβης της Ιταλίας, η οποία στις 24 Ιουλίου 1914 δήλωσε επίσημα δια του επιτετραμμένου της στο Παρίσι, στον Γάλλο πρωθυπουργό, περί της «ουδετερότητάς της», ήταν ο κόμης Αλέξανδρος Μποσδάρι, ο οποίος φερόταν και ο περισσότερο μετριοπαθέστερος απ΄ όλους τους άλλους, της δε Γερμανίας ήταν ο κόμης φον Μίρμπαχ Χαρτ.
Αρχιστράτηγος των «συμμαχικών» ή «κατοχικών» αυτών δυνάμεων στην Ελλάδα ήταν ο Γάλλος στρατηγός Μωρίς Σαράιγ, που αντικαταστάθηκε αργότερα από τον στρατηγό Γκυγιωμά και διοικητής της ναυτικής μοίρας των ίδιων δυνάμεων στα ελληνικά ύδατα ήταν ο Γάλλος αντιναύαρχος Λουδοβίκος Νταρντίζ ντε Φουρνέ, αρχηγός του γαλλικού στόλου της Μεσογείου, ο οποίος ήταν και πρώτος που αντελήφθη την ανθελληνική δράση των Γάλλων διπλωματών, θέτοντας σε αμφισβήτηση τον στρατηγό Σαράιγ και στη συνέχεια τον πρέσβη και τον ναυτικό ακόλουθο της γαλλικής πρεσβείας, καταγγέλοντάς τους τόσο στον Ζοννάρ όσο και στη γαλλική γερουσία που έμειναν έκπληκτοι. Ήταν όμως πολύ αργά, το κακό είχε ήδη συντελεστεί και ίσως κάθε επανόρθωση στην εξέλιξη των γεγονότων, εκτός της αντικατάστασης του Σαράιγ, να επέφερε χειρότερα αποτελέσματα.
Τον Δεκέμβριο του 1917 ο Ζοννάρ ήδη γνώριζε περί της δράσης αυτής όπως εξομολόγησε σε προσωπική επαφή που είχε με τον Έλληνα υποναύαρχο, αντιπλοίαρχο τότε, Περικλή Αργυρόπουλο.
Πηγές
"Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου" τομ.8ος, σελ.748.
Κ. Παπαρρηγόπουλος "Ιστορία τυ Ελληνικού Έθνους" τομ.8ος, σελ. 277, 278.
Δ. Βρατσάνος "Ιστορία των Ελληνικών Επαναστάσεων 1824-1935" Εκδ. Αρίων - Αθήναι, σ.189.
Στέφανος Σαράφης "Ιστορικές Αναμνήσεις" Εκδ. Επικαιρότητα, Αθήναι 1952, σελ. 130 κ.έ.
Περικλής Ι. Αργυρόπουλος "Αναμνήσεις" (Το ζήτημα του Ναυτικού, η εξέγερση στο Γουδί, ο Διχασμός, 1900 - 1916) Εκδόσεις Αρσενίδη, Αθήνα 1996, (όλο το Β΄ μέρος, ιδιαίτερα αποκαλυπτικό για τη δράση των Γάλλων διπλωματών την εποχή εκείνη).
Βιβλιογραφία
Jean Claude Montant "Aspects de la propagande française en Grèce pendant la première Guerre Mondiale", La France et la Grèce dans la Grande Guerre: actes du colloque tenu en novembre 1989 à Thessalonique. (Θεσσαλονίκη 1992) σελ. 80, 86-87, σημείωση αρ. 70.
S. Cosmin "Diplomatie et presse dans l'affaire grecque, 1914-1916" Paris (Παρίσι) 1921.
Yannis G. Mourelos "L'Intervention de la Grèce dans la Grande Guerre (1916-1917) Αθήνα: Collection de l'Institut Français d'Athènes, 1983. σελ. 41-43.
Γεώργιος Βεντήρης "Η Ελλάς του 1910 - 1920" τομ.Α΄ Αθήναι 1931.
Σύνδεσμοι σε καταλόγους καθιερωμένων όρων
WorldCat VIAF: 9955560 LCCN: n96051753 ISNI: 0000 0000 6134 8642 GND: 119403056 SUDOC: 034413383 BNF: cb12517142d (data) BNE: XX1767889
www.senat.fr/senateur-3eme-republique/jonnart_celestin0975r3.html.
(Γαλλικά) BNF authorities. data.bnf.fr/ark:/12148/cb12517142d. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
(Γαλλικά) Sycomore. www.assemblee-nationale.fr/sycomore/index.asp. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
