Ηρακλής τοξεύων,

Ο Αντουάν Μπουρντέλ (Antoine Bourdelle, 1861 – 1929) ήταν Γάλλος γλύπτης, άμεσος διάδοχος του Ογκίστ Ροντέν και ένας από επιφανέστερους πρωτοπόρους της μνημειακής γλυπτικής των αρχών του 20ού αιώνα.

Βιογραφικά στοιχεία

Ο Αντουάν Μπουρντέλ γεννήθηκε στο Μοντωμπάν (Montauban) της Γαλλίας στις 30 Οκτωβρίου 1861. Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Τουλούζης και το 1885 εγκαταστάθηκε στο Παρίσι. Μαθήτευσε αρχικά κοντά στους καθιερωμένους γλύπτες της εποχής Ζαν – Μπατίστ Καρπώ και Ζυλ Νταλού.

Αργότερα, το 1893, έγινε δεκτός στο εργαστήρι του Ογκίστ Ροντέν (Auguste Rodin), όπου δούλεψε για πολύ καιρό ως πρώτος βοηθός του. Ο Ροντέν ήταν ο μεγάλος δάσκαλος, ο οποίος επηρέασε σημαντικά ολόκληρη την καλλιτεχνική πορεία του Αντουάν Μπουρντέλ. Μαθητής του Μπουρντέλ υπήρξε ο Έλληνας γλύπτης Θανάσης Απάρτης (1899 - 1972).

Ο Μπουρντέλ πέθανε στο Βεζινέ (Vesinet), κοντά στο Παρίσι, την 1 Οκτωβρίου 1929 και τάφηκε στο Παρισινό Κοιμητήριο του Μονπαρνάς.

Καλλιτεχνική δημιουργία

Ο Αντουάν Μπουρντέλ ήταν βαθύτατα επηρεασμένος από τον κλασικό ιδεαλισμό της αρχαίας Ελλάδας, αντιδρώντας με επιμονή στις επικρατούσες αντιλήψεις και τάσεις του γαλλικού Ιμπρεσιονισμού.

Ο Μπουρντέλ καθιερώθηκε με το σημαντικό και πρωτοποριακό για την εποχή του έργο «Κεφαλή του Απόλλωνα», μπρούντζινο γλυπτό φιλοτεχνημένο το 1900, που το παρουσίασε στο Σαλόν της Εθνικής Εταιρείας Καλών Τεχνών το ίδιο έτος και το οποίο βρίσκεται σήμερα στο «Μουσείο Αντουάν Μπουρντέλ» στο Παρίσι. Το 1901 δημιουργεί το συναρπαστικό αρχαίας έμπνευσης γλυπτό «Μπετόβεν, μεγάλη τραγική μάσκα».

Ο πραγματικός όμως και μεγάλος θρίαμβος του Μπουρντέλ σημειώθηκε το 1910 με το έργο του «Ηρακλής τοξότης», επηρεασμένο, όπως και η «Κεφαλή του Απόλλωνα», από τα αρχαϊκά ελληνικά γλυπτά. Την ίδια χρονιά φιλοτέχνησε το ολόσωμο άγαλμα του «Ροντέν την ώρα της δουλειάς» (Μουσείο Μπουρντέλ, Παρίσι), που το κεφάλι του απομιμείται τον «Μωυσή» του Μιχαήλ Αγγέλου στον Σαν Πιέτρο ιν Βίνκολι της Ρώμης.

Το 1913 δημιούργησε τα πέτρινα ανάγλυφα στις φρίζες του Θεάτρου των Ηλυσίων Πεδίων (Auguste Perret’s Theatre des Champs – Elysees), που παριστάνουν το θεό Απόλλωνα συνοδευόμενο από Μούσες που χορεύουν. Το 1914 σημαδεύεται από το αριστουργηματικό γλυπτό του «Ο Θνήσκων Κένταυρος» (Centaure Mourant), το οποίο αντιπροσωπεύει, σύμφωνα με τον καλλιτέχνη, την ήττα της ειδωλολατρείας. Έργο του Μπουρντέλ είναι και η επιχρυσωμένη προτομή του Γουσταύου ΄Αιφελ, στημένη κάτω από τον Πύργο του Άιφελ στο Παρίσι.

Στον εξωτερικό χώρο της Εθνικής Πινακοθήκης στην Αθήνα έχει τοποθετηθεί μια εντυπωσιακή παραλλαγή του «Θνήσκοντος Κένταυρου», από μπρούντζο, φιλοτεχνημένη από τον Μπουρντέλ το 1914. Ο Μπουρντέλ έχει φιλοτεχνήσει και την μπρούντζινη προτομή του Ελληνογάλλου ποιητή Ζαν Μορεάς (Ιωάννη Παπαδιαμαντόπουλου), που υπάρχει στον Εθνικό Κήπο της Αθήνας.

Κένταυρος

Πηγές

• Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάνικα, λήμμα «Μπουρντέλ, Εμίλ – Αντουάν», τόμ. 44, σελ. 59, Εκδόσεις Πάπυρος, Αθήνα, 1996.

• Χέρμπερτ Ρηντ: «Ιστορία της Μοντέρνας Γλυπτικής» (μτφ. Μαρίνα Λαμπράκη – Πλάκα), σελ. 21 – 22, Εκδόσεις «Υποδομή», Αθήνα, 1979.

Γλύπτες