Ο Αλμπέρτο Αλεάντρο Ουντέρζο (Albert Uderzo, 25 Απριλίου 1927), γνωστός ως Αλμπέρ Ουντερζό, είναι Γάλλος σχεδιαστής και σεναριογράφος κόμικς. Είναι διάσημος ως ο συνδημιουργός, μαζί με τον σεναριογράφο Ρενέ Γκοσινί, της επιτυχημένης σειράς Αστερίξ. Άλλοι γνωστοί τίτλοι στους οποίους έχει αναμειχθεί ο Ουντερζό είναι οι Ούμπα-πα, επίσης με τον Γκοσινί, και Τανγκύ και Λαβερντύρ, σε κείμενα του Ζαν-Μισέλ Σαρλιέ.
Ο Ουντερζό θεωρείται ευρέως ένας από τους σπουδαιότερους δημιουργούς των γαλλοβελγικών κόμικς, με μεγάλη επίδραση στις μεταγενέστερες γενιές.[6][7] Σύμφωνα με δεδομένα της UNESCO, ανήκει στους δέκα πιο πολυμεταφρασμένους γαλλόφωνους συγγραφείς και είναι ο τρίτος πιο πολυμεταφρασμένος δημιουργός κόμικς, μετά τον Γκοσινί και τον Hergé.[8]
Νεανικά χρόνια
Ο Ουντερζό γεννήθηκε στο Φιμ του νομού Μαρν, σε μια οικογένεια με άλλα τρία παιδιά.[9] Οι γονείς του, Σίλβιο Λεονάρντο και Ίρια, ήταν Ιταλοί και είχαν μεταναστεύσει εκεί από τη Λα Σπέτσια της Λιγουρίας. Το οικογενειακό επίθετο πιθανώς προέρχεται από το Οντέρζο, μια πόλη στην επαρχία του Τρεβίζο.[10]
Ο Ουντερζό έλαβε τη γαλλική υπηκοότητα το 1934.[11]
Πρώτα έργα
Ο μεγάλος αδελφός του, Μπρούνο, ήταν που αναγνώρισε το ταλέντο του μικρού Αλμπέρ και τον ενθάρρυνε να πάει στο Παρίσι για να επιδιώξει μια καριέρα στον χώρο των κόμικς.[9] Μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Ουντερζό άρχισε να εργάζεται σε μια εταιρεία παραγωγής κινουμένων σχεδίων. Όντας μεγάλος θαυμαστής του Ουώλτ Ντίσνεϋ, ήθελε να γίνει, όπως έχει δηλώσει ο ίδιος, «ο Γάλλος Ντίσνεϋ».[12]
Η πρώτη προσωπική δουλειά του Ουντερζό ήταν το Flamberge, gentilhomme gasconne, μια χιουμοριστική περιπέτεια που δημοσιεύτηκε μεταξύ 1945 και 1946.[13] Ακολούθησαν τα επίσης χιουμοριστικά Clopinard (1946) και Belloy (1948). Για το τελευταίο, από το 1950 κι έπειτα συνεργαζόταν με τον σεναριογράφο Ζαν-Μισέλ Σαρλιέ.
Συνάντηση με τον Γκοσινί
Η γνωριμία με τον Γκοσινί έγινε τον χειμώνα του 1951 στο Παρίσι και γρήγορα, άρχισαν να δουλεύουν μαζί για ένα βελγικό έντυπο.[14] Ο πρώτος σημαντικός κοινός τους τίτλος είναι το Ιωάννης Πιστολέ, ένα χιουμοριστικό κόμικ με πειρατές που έκανε την εμφάνισή του το 1952. Μερικά χρόνια αργότερα, το 1958, δημιουργούν το Ούμπα-πα. Παρότι βραχύβια, αυτή η κωμική σειρά με πρωταγωνιστές έναν ρωμαλέο Ινδιάνο και τον Γάλλο φίλο του, θεωρείται πλέον ένα από τα αριστουργήματα του διδύμου Γκοσινί-Ουντερζό.[15] Ο Ούμπα-πα έχει χαρακτηριστεί ο «μεγάλος αδελφός» του Αστερίξ, υπό την έννοια ότι είναι πρόδρομος των περιπετειών του μικρόσωμου Γαλάτη.[16]
Pilote και δημιουργία του Αστερίξ
Διάφοροι χαρακτήρες από το Αστερίξ σε τοιχογραφία στις Βρυξέλλες
Το 1959, ο Γκοσινί ήταν μεταξύ των συνιδρυτών του περιοδικού Pilote. Ο αρχισυντάκτης Φρανσουά Κλωτώ προσπαθώντας να αντισταθεί στην κυριαρχία των βελγικών σειρών Τεντέν και Σπιρού, θέλησε να προωθήσει μια συγκεκριμένη εικόνα της Γαλλίας. Για το λόγο αυτό, ο Γκοσινί και ο Ουντερζό αναζήτησαν έμπνευση από τη γαλλική ιστορία.[15] Κάπως έτσι, αποφάσισαν να ασχοληθούν με τη ρωμαϊκή κατοχή της Γαλατίας. Αρχικά, ο Ουντερζό είχε στο μυαλό του έναν Αστερίξ ψηλό και μυώδη, αλλά τελικά επικράτησε η ιδέα του Γκοσινί.[17] Στις 29 Οκτωβρίου 1959, στο πρώτο τεύχος του Pilote, έκαναν την εμφάνισή τους οι δύο εναρκτήριες σελίδες της σειράς.[18]
Το 1959 έκανε επίσης ντεμπούτο το Τανγκύ και Λαβερντύρ, σε σενάριο του Σαρλιέ και σχέδια του Ουντερζό. Σε αντίθεση με το γνωστότερο καρτουνίστικο στυλ του, εδώ ο Ουντερζό σχεδιάζει μια ρεαλιστική περιπέτεια με ήρωες δύο πιλότους της Γαλλικής Πολεμικής Αεροπορίας. Παρά το σοβινιστικό πνεύμα που τη διακατέχει, τα σενάρια του Σαρλιέ και το σχέδιο του Ουντερζό κάνουν το Τανγκύ και Λαβερντύρ μια από τις κλασικές σειρές περιπέτειας των γαλλόφωνων κόμικς.[15] Το 1968, το σχέδιο ανέλαβε ο Ζιζέ.
Επιτυχία του Αστερίξ
Ο Ουντερζό σχεδιάζει με τον Μορίς (Άμστερνταμ, 1971)
Το 1961 η πρώτη ιστορία του Αστερίξ συγκεντρώθηκε σε ένα άλμπουμ, το οποίο κυκλοφόρησε σε μόλις 6.000 αντίτυπα.[18] Ωστόσο, γρήγορα η σειρά άρχισε να γίνεται ολοένα και πιο δημοφιλής. Οι πωλήσεις αυξήθηκαν κατακόρυφα, καθώς το Χρυσό Δρεπάνι (1962) πούλησε 15.000 αντίτυπα, το Ο Αστερίξ και οι Γότθοι (1963) τα διπλάσια και το Ο Αστερίξ στους Βρετανούς τα 600.000.[15] Η σειρά είχε γίνει τόσο αγαπητή, που το 1965 το Pilote υιοθέτησε τον υπότιτλο Le Journal d'Astérix et d'Obélix («Το περιοδικό του Αστερίξ και του Οβελίξ»). Η προσοχή που απαιτούσε το Αστερίξ ήταν τέτοια, που σταδιακά ο Ουντερζό αποσύρθηκε από κάθε άλλη σειρά.
Αν και ο Γκοσινί ήταν αυτός που όριζε την πλοκή, η συνεισφορά του Ουντερζό στην επιτυχία της σειράς δεν ήταν αμελητέα, καθώς το σχέδιό του έχει γίνει σημείο αναφοράς για τα χιουμοριστικά κόμικς.[18] Συνήθιζε να δίνει πρόσωπα σύγχρονων διασημοτήτων σε χαρακτήρες του κόμικ, αποτίοντας φόρο τιμής ή σατιρίζοντας. Για παράδειγμα, οι Beatles εμφανίζονται ως βάρδοι στο άλμπουμ Ο Αστερίξ στους Βρετανούς, ενώ ο φοροεισπράκτορας στο άλμπουμ Ο Αστερίξ και η χύτρα (1969) μοιάζει με τον τότε Υπουργό Οικονομικών της Γαλλίας Βαλερί Ζισκάρ ντ'Εσταίν. Άλλες «εμφανίσεις» περιλαμβάνουν τους Ζακ Σιράκ, Κερκ Ντάγκλας, Σον Κόνερι και το δίδυμο Σταν Λόρελ-Όλιβερ Χάρντι.[18]
Πλήρης έλεγχος του Αστερίξ
Στις 5 Νοεμβρίου 1977 ο Γκοσινί πέθανε από καρδιακή ανακοπή κατά τη διάρκεια τεστ κοπώσεως.[19] Ο Ουντερζό αποφάσισε να αναλάβει εξολοκλήρου τη σειρά, γράφοντας και σχεδιάζοντας εννέα άλμπουμ, τα περισσότερα εκ των οποίων συγκαταλέγονται στα πιο αδύναμα.[7] Ωστόσο, η ανταπόκριση του κοινού συνέχισε να είναι πρωτοφανής. Το 2005, το Και ο ουρανός έπεσε στα κεφάλια τους πούλησε στη Γαλλία περίπου 1.300.000 αντίτυπα, ενώ πριν λίγα χρόνια το Ο Αστερίξ και η Λατραβιάτα είχε πουλήσει περισσότερα από 2.000.000 αντίτυπα.[18]
Απόσυρση και διάδοχοι
Τον Σεπτέμβριο του 2011, ο Ουντερζό αποσύρθηκε οριστικά από το χώρο των κόμικς.[20] Έκτοτε, τη δημιουργία νέων άλμπουμ έχουν αναλάβει οι Ζαν-Υβ Φερί (κείμενα) και Ντιντιέ Κονράντ (σχέδιο).
Διακρίσεις
Ο Ουντερζό έχει κατά καιρούς λάβει πλήθος διακρίσεων. Το 1999, στο Διεθνές Φεστιβάλ Κόμικς της Ανγκουλέμ, τιμήθηκε με το περίοπτο Μεγάλο Βραβείο και το 2005 εισήχθη στο Will Eisner Hall of Fame. Από το 1985 είναι μέλος του Εθνικού Τάγματος της Λεγεώνας της Τιμής.
Παραπομπές
Γερμανική Εθνική Βιβλιοθήκη, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: Gemeinsame Normdatei. 118810480. Ανακτήθηκε στις 15 Οκτωβρίου 2015.
«Albert Uderzo». RKDartists. 232344.
(Αγγλικά) SNAC. w6m61p3g. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Αγγλικά, Ολλανδικά) Lambiek Comiclopedia. Lambiek. 1 Νοεμβρίου 1999. u/uderzo. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
filmportal.de. 8f99799ef83945ad989cf0d06927b25d. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
Screech, Matthew (2005). Masters of the Ninth Art: Bandes Dessinées and Franco-Belgian Identity. Liverpool: Liverpool University Press. 57166693. ISBN 9780853239383.
Rothschild, D. Aviva (1995). Graphic Novels: A Bibliographic Guide to Book-length Comics. Englewood, Colo.: Libraries Unlimited. 44961038. ISBN 9781563080869.
«Index Translationum». www.unesco.org (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 2017-07-31.
Vollaire, Nicolas (2017). Une minute pour la légende. Editions du Rocher. ISBN 9782268092683.
Uderzo, Albert (2008). Uderzo se Raconte. Stock. ISBN 9782234062726.
Philippsen, Christian. Uderzo, Albert (1985). Uderzo, de Flamberge à Astérix. Philippsen. ISBN 2905336005.
Babic, Annessa Ann (2013). Comics as History, Comics as Literature: Roles of the Comic Book in Scholarship, Society, and Entertainment. Madison: Rowman & Littlefield. 856054388. ISBN 9781611475579.
Cauvin, Philippe. Duchêne, Alain (2012). Uderzo: L'intégrale 1941-1951. Paris: Hors collection. 826769343. ISBN 9782258093928.
Guillaume, Marie-Ange (1987). Goscinny. Paris: Le Club des Stars. 18858838. ISBN 9782232101137.
Gaumer, Patrick (2002). La BD. Paris: Larousse. 421626393. ISBN 2035051304.
du Chatenet, Aymar. Guillot, Caroline (2009). Goscinny faire rire, quel métier!. Paris: Gallimard. 495292327. ISBN 9782070396238.
Taylor, Jane. McMorran, Edith. Leclercq, Guy (1996). Translation Here and There Now and Then. Exeter: Elm Bank Publications. 37829101. ISBN 9780950259567.
Grove, Laurence (2013). Comics in French: The European Bande Dessinée in Context. New York: Berghahn Books. 852957150. ISBN 9780857459237.
«Le gag raté de Goscinny : mourir d'un arrêt du cœur chez son cardiologue» (στα γαλλικά). Sciences et Avenir. Ανακτήθηκε στις 2017-07-31.
«Asterix creator Albert Uderzo quits drawing at 84» (στα αγγλικά). BBC News. 2011-09-27. Ανακτήθηκε στις 2017-07-29.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Βιογραφία του Αλμπέρ Ουντερζό (Lambiek Comiclopedia)
Επίσημη ιστοσελίδα του Αστερίξ
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
