Αρλ

Γαλλία

Η Αρλ (οξιτανικά Arle ['aʀle], γαλλικά Arles ['aʀl]) είναι πόλη της νότιας Γαλλίας, στον νομό Bouches-du-Rhône (= Στόμιο του Ροδανού), του οποίου αποτελεί την πρωτεύουσα, στην ιστορική περιοχή (επαρχία) Προβηγκία (Προβάνς). Είναι ιστορική πόλη, η αρχαία Ρωμαϊκή Αρελάτη.

Γεωγραφία

Ο ποταμός Ροδανός διχάζεται σε δύο κλάδους πριν εισέλθει στην Αρλ, σχηματίζοντας το δέλτα του, γνωστό ως Καμάργκ (Camargue). Επειδή το Camargue διοικητικά ανήκει στον δήμο της Αρλ, ο δήμος είναι ο μεγαλύτερος σε έκταση στη μητροπολιτική Γαλλία, παρότι ο πληθυσμός του δεν υπερβαίνει τις 53.000 (52.600 στην απογραφή του 2005). Η έκταση του δήμου είναι 758,93 km², πάνω από το επταπλάσιο του δήμου των Παρισίων, και η πυκνότητα πληθυσμού 66 κάτοικοι ανά km². Οι γεωγραφικές συντεταγμένες του κέντρου της πόλης είναι 43° 40΄ 41΄΄ βόρειο πλάτος και 4° 37΄ 46΄΄ ανατολικό μήκος. Το ελάχιστο υψόμετρο του δήμου είναι 0, το μέγιστο 57 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας και το μεσοσταθμικό 10 μέτρα. Η Αρλ είναι η κύρια πόλη δύο καντονίων, του Arles-Est (Ανατολικό Αρλ) και του Arles-Ouest (Δυτικό Αρλ).

Ιστορία

Αρχαιότητα

Η Αρλ ιδρύθηκε από τους αρχαίους Έλληνες (Φωκαείς) τον 6ο αιώνα π.Χ. με το όνομα Θηλίνη. Καταλήφθηκε από τους Κέλτες Σάλυες το 535 π.Χ., που τη μετονόμασαν σε Αρελάτη. Οι Ρωμαίοι κατέλαβαν την πόλη το 123 π.Χ. και την ανέπτυξαν σε σημαντικό αστικό κέντρο, με μια διώρυγα προς τη Μεσόγειο Θάλασσα που διανοίχθηκε το 104 π.Χ.. Ωστόσο, πάλευε να βγει από τη σκιά της Μασσαλίας. Η ευκαιρία δόθηκε όταν πήρε το μέρος του Ιουλίου Καίσαρα κατά της Πομπηίας, παρέχοντας στρατιωτική υποστήριξη. Η Μασσαλία στήριξε την Πομπηία και, όταν ο Καίσαρας νίκησε, η Μασσαλία απογυμνώθηκε του πλούτου της, που μεταφέρθηκε στην Αρελάτη ως ανταμοιβή. Η πόλη έγινε επίσημα αποικία για τους βετεράνους της «Σιδηράς Λεγεώνας» (Legio VI Ferrata), που την είχε ως έδρα της. Ο πλήρης τίτλος της Αρελάτης ως αποικίας ήταν Colonia Iulia Paterna Arelatensium Sextanorum, δηλαδή «η προγονική Ιουλιανή αποικία της Αρελάτης των στρατιωτών της Έκτης» (ενν. λεγεώνας).

Σημασία

Η ρωμαϊκή Αρελάτη ήταν μία σημαντική πόλη στην επαρχία Gallia Narbonensis. Η έκτασή της ανερχόταν σε 400 στρέμματα και διέθετε πολλά μνημεία, μεταξύ των οποίων το αμφιθέατρο, αψίδα του θριάμβου, ιπποδρόμιο, θέατρο και τείχη σε πλήρη περίμετρο. Κτισμένη κοντύτερα στη θάλασσα από τη σημερινή της θέση, ήταν μεγάλο λιμάνι. Είχε (και ακόμα έχει) τη νοτιότερη γέφυρα του ποταμού Ροδανού. Η ρωμαϊκή γέφυρα ωστόσο δεν ήταν σταθερή, αλλά κινητού στρατιωτικού τύπου, στηριζόμενη πάνω σε λέμβους, με πυργίσκους και αιρόμενα τμήματα σε κάθε όχθη. Οι λέμβοι ήταν στερεωμένες με άγκυρες και προσδεδεμένες σε άλλους πυργίσκους πιο πάνω στο ποτάμι. Αυτό το ασυνήθιστο σχέδιο ήταν ένας τρόπος αντιμετωπίσεως των συχνών και βίαιων πλημμυρών του ποταμού, που θα γκρέμιζαν σχετικά σύντομα μια συμβατική γέφυρα. Δεν σώζονται σήμερα ίχνη της ρωμαϊκής γέφυρας, που έχει αντικατασταθεί με μια σύγχρονη κοντά στο ίδιο σημείο.

Η πόλη έφθασε στο μέγιστο της επιρροής της κατά τον 4ο και τον 5ο αιώνα μ.Χ., οπότε γινόταν συχνά το αρχηγείο των Ρωμαίων Αυτοκρατόρων κατά τη διάρκεια εκστρατειών. Το έτος 395 έγινε η έδρα του Πραιτωριανού Νομού των Γαλατών, που κυβερνούσε το δυτικό μέρος της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας: την κυρίως Γαλατία, την Ισπανία και την Αρμορική (Βρετάνη).

Υπήρξε η αγαπημένη πόλη του Μεγάλου Κωνσταντίνου, που έκτισε «θέρμας» (λουτρά) εκεί, από τα οποία διασώζονται αρκετά ερείπια. Ο γιος του, Κωνσταντίνος Β΄, γεννήθηκε στην Αρελάτη. Ο σφετεριστής Κωνσταντίνος Γ΄ ανακήρυξε τον εαυτό του αυτοκράτορα στη Δύση (407–411) και έκανε την Αρελάτη πρωτεύουσά του το 408.

Η πόλη ήταν διάσημο πολιτιστικό και θρησκευτικό κέντρο κατά την ύστερη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Γενέτειρα του σκεπτικιστή έως άθεου φιλοσόφου Φαβωρίνου, υπήρξε ταυτόχρονα μια τοποθεσία-κλειδί για τον ρωμαϊκό Χριστιανισμό και σημαντική βάση για τον εκχριστιανισμό των Γαλατών. Από τον επισκοπικό της θρόνο πέρασε σειρά από επιφανείς κληρικούς, αρχίζοντας με τον Άγιο Τρόφιμο περί το 225 και συνεχίζοντας με τον Άγιο Ονώριο και τον Ιλάριο της Αρλ το πρώτο ήμισυ του 5ου αιώνα. Η ένταση στις σχέσεις των επισκόπων της Αρλ με τους Βησιγότθους βασιλείς μπορεί να περιγραφεί μέσα από την ιστορία του επισκόπου Αγίου Καισαρίου της Αρλ (503–542), τον οποίο υποπτεύθηκε ο αιρετικός (Αρειανός) Βησιγότθος βασιλιάς Αλάριχος Β΄ ότι συνωμοτούσε με τους Βουργουνδούς για να παραδώσει την πόλη στη Βουργουνδία, οπότε τον εξόρισε για ένα έτος στο Μπορντώ. Και πάλι το 512 όταν η Αρλ αμύνθηκε κατά του Θεοδώριχου, ο Καισάριος φυλακίσθηκε και στάλθηκε στη Ραβέννα για να δώσει εξηγήσεις για τις ενέργειές του ενώπιον του βασιλιά των Οστρογότθων.

Παρά αυτή την πολεμική και την παρακμή της εξαιτίας των βαρβαρικών επιδρομών, η Αρλ παρέμεινε μεγάλο θρησκευτικό κέντρο, που φιλοξένησε εκκλησιαστικές συνόδους (βλ. Σύνοδος της Αρελάτης), συναγωνιζόμενη με τη Βιέν του Ιζέρ επί αιώνες.

Η μεσαιωνική Αρλ

Η Αρλ επηρεάσθηκε άσχημα από την εισβολή των Σαρακηνών και των Φράγκων στην Προβηγκία, με την επακόλουθη κατάκτησή της από αυτούς τον 8ο αιώνα. Το 855 η πόλη έγινε πρωτεύουσα ενός Φράγκικου «Βασιλείου της Αρλ», που περιελάμβανε τη Βουργουνδία και τμήμα της Προβηγκίας, αλλά το τρομοκρατούσαν συχνά οι επιδρομείς, Σαρακηνοί και Βίκινγκ. Το 888 ο κόμης Ροδόλφος του Οσέρ (Auxerre) (ΒΔ Βουργουνδία) ίδρυσε το Βασίλειο της «Τρανσιουρανής Βουργουνδίας (Bourgogne Transjurane, δήλαδή πέρα από τα όρη του Ιούρα), που περιελάμβανε τη σημερινή δυτική Ελβετία.

Το 933 ο Ούγος της Αρλ ("Hugues de Provence") παρέδωσε το βασίλειό του στον Ροδόλφο Β΄, που συνένωσε τα δύο βασίλεια σε ένα νέο Βασίλειο της Αρλ. Το 1032 ο βασιλιάς Ροδόλφος Γ΄ πέθανε και το βασίλειο κληρονόμησε ο αυτοκράτορας Κόνραντ Β΄. Παρότι οι διάδοχοί του θεωρούσαν τους εαυτούς τους βασιλείς της Αρλ, λίγοι πήγαν να στεφθούν ως τέτοιοι στη μητρόπολη. Το μεγαλύτερο μέρος του εδάφους του βασιλείου ενσωματωνόταν σταδιακά στη Γαλλία. Την εποχή εκείνη το αμφιθέατρο μετατράπηκε σε φρούριο, με σκοπιές στο κάθε τεταρτημόριο και στο εσωτερικό του κτίστηκε ένας μικρός περίκλειστος οικισμός. Ο πληθυσμός ήταν πλέον ένα κλάσμα αυτού της ρωμαϊκής εποχής και μεγάλο μέρος της αρχαίας Αρελάτης ήταν ερείπια.

Η πόλη επανέκτησε πολιτική και οικονομική σημασία κατά τον 12ο αιώνα, με τον αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας Φρειδερίκο να ταξιδεύει στην Αρλ το 1178 για τη στέψη του. Το ίδιο αιώνα η Αρλ έγινε ελεύθερη πόλη κυβερνώμενη από εκλεγμένο άρχοντα που διόριζε τις άλλες αρχές, καθεστώς που διετήρησε μέχρι τη Γαλλική Επανάσταση του 1789.

Η Αρλ υπάχθηκε στην κομητεία της Προβηγκίας το 1239, αλλά η θέση της επισκιάσθηκε για ακόμα μία φορά από τη Μασσαλία. Το 1378 ο αυτοκράτορας της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας Κάρολος Δ΄ παρεχώρησε τα υπολείμματα του Βασιλείου της Αρλ στον δελφίνο της Γαλλίας (τον μετέπειτα βασιλιά Κάρολο ΣΤ΄) και το Βασίλειο έπαυσε να υπάρχει και τυπικά.

Η νεότερη Αρλ

Η Αρλ παρέμεινε οικονομικά σημαντική για αιώνες ακόμα ως μεγάλο λιμάνι στις εκβολές του Ροδανού. Τελικά, η άφιξη του σιδηροδρόμου τον 19ο αιώνα πήρε μεγάλο μέρος του ποτάμιου εμπορίου, μειώνοντας έτσι τη σημασία της.

«Το Cafe Terrace τη νύχτα» του Βίνσεντ βαν Γκογκ (Σεπτέμβριος 1888). Αποδίδει τη ζεστασιά ενός café στην Αρλ

Αυτό την έκανε ελκυστικό προορισμό για τον ζωγράφο Βίνσεντ βαν Γκογκ, που έφθασε στην Αρλ στις 21 Φεβρουαρίου 1888. Τον συνάρπασαν τα τοπία της Προβηγκίας και δημιούργησε πάνω από 300 ζωγραφιές και σχέδια όσο έμεινε στην πόλη. Πολλοί από τους διασημότερους πίνακές του ολοκληρώθηκαν στην Αρλ. Ο Πωλ Γκωγκέν επισκέφθηκε τον βαν Γκογκ στην Αρλ. Ωστόσο, η νοητική υγεία του βαν Γκογκ χειροτέρευσε και έγινε εξαιρετικά εκκεντρικός, με κορύφωση το διαβόητο περιστατικό στο οποίο έκοψε το αυτί του τον Δεκέμβριο 1888. Οι ενδιαφερόμενοι Αρλεζιάνοι κυκλοφόρησαν αίτηση τον Φεβρουάριο 1889 ζητώντας τη νοσηλεία του σε άσυλο. Τον Μάιο 1889 ο βαν Γκογκ «έπιασε το μήνυμα» και άφησε την Αρλ για το άσυλο του γειτονικού Σεν Ρεμύ ντε Προβάνς.

Σήμερα η Αρλ ζει και με / από το παρελθόν της. Σημερινός (2007) δήμαρχος της Αρλ είναι ο Hervé Schiavetti του Σοσιαλιστικού Κόμματος.

Οικονομία

Η Αρλ είναι το κέντρο μιας ευρείας αγροτικής περιοχής, ενώ και άλλα οικιακά προϊόντα, όπως και ρούχα, πωλούνται στην αγορά του δρόμου που διοργανώνεται στη Boulevard des Lices κάθε Σάββατο. Στο Camargue βρίσκονται αρκετά μεγάλοι ορυζώνες και αλυκές.

Κυριότερα αξιοθέατα

Η Αρλ διαθέτει σημαντικά ερείπια της ρωμαϊκής εποχής, τα οποία ανακηρύχθηκαν το 1981 μνημεία της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς από την UNESCO. Περιλαμβάνουν:

* Το Ρωμαϊκό Θέατρο
* Την αρένα ή Αμφιθέατρο
* Τη ρωμαϊκή νεκρόπολη (Alyscamps)
* Τις Θέρμες του Κωνσταντίνου
* Το cryptoporticus (προσωρινά κλειστό στο κοινό)

Ο Ναός του Αγίου Τροφίμου, ο παλαιός μητροπολιτικός ναός, είναι ένα σημαντικό έργο του αρχιτεκτονικού του ρυθμού και η αναπαράσταση της κρίσεως της Δευτέρας Παρουσίας στην πύλη του θεωρείται ένα από τα καλύτερα δείγματα της γλυπτικής στην εποχή του, όπως και οι κίονες του παρακείμενου παρεκκλησίου.

Η Αρλ επίσης έχει ένα εξέχον αρχαιολογικό μουσείο, το «Μουσείο της Αρλ και της Αρχαίας Προβηγκίας» (Musée de l'Arles et de la Provence antiques), με μία από τις καλύτερες συλλογές ρωμαϊκών σαρκοφάγων που υπάρχουν οπουδήποτε έξω από την ίδια τη Ρώμη. Υπάρχει επίσης το Museon Arlaten. Ωστόσο, παρά τη σχέση της Αρλ με τον βαν Γκογκ, κανένα από τα έργα του δεν εκτίθεται στην πόλη.

Διάφορα

Οι κάτοικοι της Αρλ αποκαλούνται Arlésiens (Αρλεζιάνοι) και ήταν χαρακτηριστική η παραδοσιακή τους ενδυμασία, που φοριέται σήμερα δημόσια σε κάποια φεστιβάλ και άλλες ιδιαίτερες περιστάσεις.

Κάθε χρόνο διοργανώνεται στην πόλη ένα διάσημο φεστιβάλ φωτογραφίας, και εδώ έχει την έδρα της η εθνική σχολή φωτογραφίας της Γαλλίας. Ο σημαντικός γαλλικός εκδοτικός οίκος Actes Sud εδρεύει επίσης στην Αρλ.

Στο ρωμαϊκό αμφιθέατρο της Αρλ διεξάγονται ταυρομαχίες, κυρίως του προβηγκιανού τύπου (courses camarguaises), στις οποίες ο ταύρος δεν σκοτώνεται, αλλά μια ομάδα ανδρών προσπαθεί να αφαιρέσει μια φούντα περασμένη στο κέρατο του ταύρου χωρίς τραυματισμούς. Κάθε Πάσχα και το πρώτο Σαββατοκύριακο του Σεπτεμβρίου γίνονται και ισπανικού τύπου ταυρομαχίες (corridas), των οποίων προηγείται encierro (δηλαδή τρέξιμο του ταύρου στους δρόμους).

Γεννήθηκαν, έζησαν, πέθαναν στην Αρλ

* Ο Γενέσιος της Αρλ μαρτύρησε στην Αρλ κατά τον διωγμό του Μαξιμιανού το 303 ή το 308 μ.Χ..
* Ο ποιητής Φρεντερίκ Μιστράλ (1830-1914) γεννήθηκε κοντά στην Αρλ.
* Η Ζαν Καλμάν (1875-1997), ο γηραιότερος άνθρωπος του οποίου η ηλικία αποδεικνύεται με έγγραφα, γεννήθηκε, έζησε και πέθανε στην Αρλ.
* Ο σχεδιαστής μόδας Κριστιάν Λακρουά γεννήθηκε στην Αρλ.
* Ο Γάλλος διεθνής ποδοσφαιριστής Τζιμπρίλ Σισέ γεννήθηκε στην Αρλ.

«Αδελφές» πόλεις

Η Αρλ είναι «αδελφοποιημένη» με τις εξής 10 πόλεις άλλων κρατών:

* Πσκοβ, Ρωσσία
* Χέρες δε λα Φροντέρα, Ισπανία
* Φούλντα, Γερμανία
* Γιορκ, Πενσιλβάνια, ΗΠΑ
* Θουμπέλες, Ισπανία
* Βερτσέλι, Ιταλία
* Σανιέ, Μαυριτανία
* Κάλυμνος, Ελλάδα
* Γουίσμπεκ, Ηνωμένο Βασίλειο
* Τσου-τσουάνγκ, Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας

Χώρες της Ευρώπης

1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία.

Εγκυκλοπαίδεια Γαλλίας

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License