.
Η πολιτική οικονομία είναι μία από τις τρεις βασικές Οικονομικές Επιστήμες που αποτελούν μέρος των Κοινωνικών Επιστημών που έχει ως αντικείμενο μελέτης αφενός τις οικονομικές ενέργειες των ανθρώπων που ζουν σε μια οργανωμένη κοινωνία και αφετέρου, τη σχέση και αλληλεπίδραση μεταξύ των πολιτικών και των οικονομικών θεσμών και διαδικασιών. Δηλαδή εξετάζει και αναλύει τους τρόπους με τους οποίους τα διαφορετικά είδη ή πολιτικές διακυβέρνησης επιδρούν στην κατανομή των σπανίζοντων πόρων στην κοινωνία μέσω της νομοθεσίας και των κρατικών θεσμών και επίσης αντίστροφα πως οι οικονομικές συμπεριφορές και τα ατομικά (ή και συντεχνιακά, κλαδικά, ταξικά κ.ο.κ.) οικονομικά συμφέροντα επιδρούν ή και καθορίζουν τη μορφή της κρατικής διακυβέρνησης και τις πολιτικές κατευθύνσεις της νομοθεσίας και των κυβερνητικών αποφάσεων[1].
Η Πολιτική Οικονομία κατά την κλασσική θεώρηση, αποτελούσε τον πρώτο κλάδο της Οικονομικής Επιστήμης. Ο έτερος κλάδος ήταν η Ιδιωτική Οικονομία (ή ιδιωτική οικονομική). Με τη σύγχρονη ανάπτυξη της οικονομίας γενικά έχουν αναπτυχθεί οι Οικονομικές Επιστήμες με τρία βασικά πεδία αντικειμένου, τη γενική που καλείται Πολιτική οικονομία, τη Δημόσια οικονομία και την Ιδιωτική οικονομική. Ως προς τα πεδία έρευνας και ανάλυσης διακρίνεται επίσης σε τρεις τομείς στη μικροοικονομική, (μοντελοποίηση της συμπεριφοράς μίας μόνο επιχείρησης ή της αγοράς ενός μόνο προϊόντος ή περισσότερων προϊόντων που είναι όμως παρόμοια ή υποκατάστατα), στη μακροοικονομική (μοντελοποίηση της συμπεριφοράς και των μεγεθών μιας οικονομίας αθροιστικά (macroeconomic aggregates)) και στην οικονομική της ανάπτυξης (μοντελοποίηση τρόπων και θεσμών προώθησης της οικονομικής δραστηριότητας).
Εκτός των παραπάνω χρησιμοποιείται επίσης και ο όρος Εθνική οικονομία που περιλαμβάνει όλες τις οικονομικές δραστηριότητες που συμβαίνουν εντός μιας χώρας και που έχει σχέση με το εθνικό εισόδημα. Σε διεθνή χρήση αποδίδεται με τη γενικότερη έννοια της οικονομίας μιας χώρας, π.χ. Οικονομία της Ιταλίας, της Τουρκίας, των ΗΠΑ κ.λπ.
Σπουδαιότεροι διανοητές της Πολιτικής Οικονομίας θεωρούνται οι Adam Smith, David Ricardo και Karl Marx.
Αντικείμενο μελέτης
Η Πολιτική Οικονομία μελετά το σύνολο των οικονομικών ενεργειών που αποβλέπουν στην εξυπηρέτηση των αναγκών των ανθρώπων που συμβιώνουν σε μια πολιτεία, δια της παροχής αγαθών, ή παροχής υπηρεσιών. Συνεπώς φορέας αυτής είναι η ίδια η Πολιτεία (κράτος).
Διάκριση Π.Ο.
Η Πολιτική Οικονομία διακρίνεται σε τρία επιμέρους κλάδους έρευνας και σπουδής που είναι η πολιτική θεωρητική οικονομία, η πολιτική εφαρμοσμένη οικονομία και η Ιστορία βίου και οικονομικών θεωριών.
Η Πολιτική θεωρητική οικονομία ερευνά όλα τα θεωρητικά οικονομικά φαινόμενα.
Η Πολιτική εφαρμοσμένη οικονομία ερευνά όλες τις πρακτικές λύσεις επί των οικονομικών φαινομένων, που παρατηρούνται στους διάφορους κλάδους οικονομικών δραστηριοτήτων όπως αναφέρονται παρακάτω.
Η Ιστορία του οικονομικού βίου και των οικονομικών θεωριών
Κλάδοι εφαρμοσμένης οικονομίας
Οι Βασικοί κλάδοι της πολιτικής εφαρμοσμένης οικονομίας επί των οποίων αναπτύσσονται οι διάφορες οικονομικές ενέργειες της χώρας (τουλάχιστον για την Ελλάδα) είναι (κατ΄ αλφαβητική σειρά):
Η Αγροτική πολιτική
Η Βιομηχανική πολιτική
Η Εμπορική πολιτική
Η Κοινωνική πολιτική
Η Ναυτιλιακή Πολιτική
Η Νομισματική πολιτική
Η Οικονομική πολιτική
Η Συγκοινωνιακή πολιτική
Εκτός των παραπάνω βασικών κλάδων ενδεχομένως ν΄ αναπτύσσονται και άλλοι επιμέρους π.χ. αλιευτική πολιτική κ.λπ. που όλες όμως ασκούνται από τα αντίστοιχα Υπουργεία και τους δημόσιους φορείς.
Παρατηρήσεις
Μετά την πλήρη ένταξη της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση ουσιαστικά η Πολιτική Οικονομία ασκείται πλέον από την έδρα του διακρατικού αυτού Οργανισμού, τις Βρυξέλλες, όπως και για όλα τα κράτη μέλη που υποχρεούνται ν΄ ακολουθούν αυτή με ίσως κάποιες μικρές παρεκκλίσεις αν χρειαστεί, πάντα όμως μετά από έγκριση προηγουμένου αιτήματος της χώρας μέλους.
Σύγχρονες απόψεις
Η Πολιτική Οικονομία είναι όρος που χρησιμοποιήθηκε ιστορικά αλλά έχει αντικατασταθεί σήμερα από τον όρο Οικονομικά (ή αλλιώς Οικονομική Επιστήμη). Εξακολουθεί να χρησιμοποιείται με διάφορες και διαφορετικές σημασίες σήμερα, αλλά από τους περισσότερους ορθόδοξους οικονομολόγους αποφεύγεται (το επίθετο "πολιτική"). Δηλαδή, Πολιτική Οικονομία μπορεί να σημαίνει ένα ευρύτερο πεδίο μελέτης, ενώ το αντικείμενο της Οικονομικής Επιστήμης είναι σήμερα πιο στενά ορισμένο.
Η Οικονομική Επιστήμη στην προσπάθεια της να γίνει ακριβής επιστήμη επιδιώκει να στηρίζεται σε μαθηματική και αξιωματική βάση (καθώς βέβαια και σε εμπειρική βάση η οποία για πρακτικούς λόγους δεν μπορεί να είναι το πείραμα αλλά η στατιστική ανάλυση ιστορικών δεδομένων/παρατηρήσεων). Συνέπεια αυτού είναι ότι οικονομικοί θεσμοί και οικονομικές δομές λογίζονται ως εξωγενείς παράγοντες[2] και περιλαμβάνονται στα δεδομένα που καθορίζουν τη μορφή των οικονομικών υποδειγμάτων (μαθηματικών μοντέλων). Αντίθετα η Πολιτική Οικονομία φιλοδοξούσε να έχει ως ενδογενείς παράγοντες τους θεσμούς και να πραγματοποιεί συγκριτική ανάλυση και διαχρονική ανάλυση των διαφορετικών τρόπων οικονομικής οργάνωσης των κοινωνιών.
Σήμερα ο όρος Πολιτική Οικονομία μπορεί για παράδειγμα να σημαίνει διεπιστημονικό πεδίο μελέτης κοινωνιολογίας, νομικών και πολιτικής επιστήμης με έμφαση σε ποσοτικές οικονομικές αναλύσεις.
Πηγές
"Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Larousse Britannica" τομ.46ος, 293.
Ι. Μ. Παπαθανασίου "Μνημόνιο Πολιτικής Οικονομίας" Αθήναι 1973, σελ.5.
Auburn University, A Glossary of Political Economy Terms.
Βελέντζας, Κ., Θ., Εισαγωγή στην Οικονομική Ανάλυση, 1998
Οικονομικές Επιστήμες
Κατηγοριοποίηση
Μακροοικονομική Μικροοικονομική
Τεχνικές Μέθοδοι
Οικονομετρία Στατιστική Μαθηματικά Πειραματικά Οικονομικά
Πεδία
Αγροτική Οικονομική Βιομηχανική Οργάνωση Δημόσια Οικονομική Διεθνής Οικονομική Θεωρία Παιγνίων Οικονομικά της Συμπεριφοράς Οικονομική Ανάπτυξη Οικονομική Γεωγραφία Οικονομική Ιστορία Οικονομική Μεγέθυνση Οικονομική της Εργασίας Οικονομική της Ευημερίας Οικονομική των Επιχειρήσεων Πολιτική Οικονομία Τραπεζική Οικονομική Χρηματοοικονομικά
