.
Με τον όρο καινοτομία εννοείται η νέα και πρωτοποριακή ιδέα για την υλοποίηση κάποιου πράγματος ή η νέα διαδικασία αυτής της υλοποίησης, καθώς επίσης και η εφαρμογή νέων εφευρέσεων ή ανακαλύψεων για την πραγματοποίηση κάποιου αποτελέσματος. Συχνά ο όρος χρησιμοποιείται σε οικονομικό/επιχειρηματικό/εμπορικό πλαίσιο.
Σύμφωνα με τον ορισμό της καινοτομίας, που προτείνει ο ΟΟΣΑ στο «εγχειρίδιο Frascati», πρόκειται για την μετατροπή μιας ιδέας σε εμπορεύσιμο προϊόν ή υπηρεσία, λειτουργική μέθοδο παραγωγής ή διανομής - νέα ή βελτιωμένη - ή ακόμα σε νέα μέθοδο παροχής κοινωνικής υπηρεσίας. Με τον τρόπο αυτόν ο όρος αναφέρεται στην διαδικασία. Από την άλλη μεριά, όταν με τη λέξη «καινοτομία» υποδηλώνεται ένα νέο ή βελτιωμένο προϊόν, εξοπλισμός, η υπηρεσία που διαχέεται επιτυχώς στην αγορά, η έμφαση δίνεται στο αποτέλεσμα της διαδικασίας.
Συνδέεται με την έρευνα και την ανάπτυξη, ειδικά στο χώρο των επιχειρήσεων, με τα αντίστοιχα τμήματα (R&D, Research and Development). Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η καινοτομία είναι επιτεύξιμος στόχος μέσω ευρωπαϊκών προγραμμάτων συνεργασίας μεταξύ διακρατικών εταίρων. Η καινοτομία στην Ευρωπαϊκή Ένωση μετράται με το Innovation Scorecard, που ξεκίνησε σαν θεσμός το 2006. Η καινοτομία μετράται με δείκτες, οι οποίοι συσταδοποιούνται σε κατηγορίες. Συνάφεια με εμπειρία, μάθηση και ανάπτυξη.
Είναι σηµαντικό να γίνει διάκριση µεταξύ της τεχνολογικής καινοτομίας προϊόντων και διαδικασιών και της μη τεχνολογικής καινοτομίας (οργάνωσης και εµπορίας). Για παράδειγμα, τα πιστοποιητικά ISO ή η εισαγωγή συστημάτων διαχείρισης και ελέγχου ποιότητας είναι τεχνολογική καινοτομία µόνο όταν συνδέονται άµεσα µε την εισαγωγή νέων ή σηµαντικά βελτιωµένων διαδικασιών. Η δημιουργία μίας απλής ιστοσελίδας µε πληροφορίες, χωρίς on-line νέες και πρωτότυπες υπηρεσίες δεν αποτελεί καινοτομία. Αν υπάρχουν οι πρωτότυπες υπηρεσίες τότε αποτελεί παράδειγμα μη τεχνολογικής καινοτομίας. Επίσης, οι οργανωτικές καινοτομίες θεωρούνται τεχνολογικές µόνο στην περίπτωση που βασίζονται σε νέες τεχνολογικές εφαρμογές και επιφέρουν μετρήσιμες αλλαγές στην απόδοση, για παράδειγμα αύξηση στην παραγωγικότητα ή στις πωλήσεις.
Ένα σηµαντικό κριτήριο για όλα τα είδη καινοτομίας είναι ότι πρέπει να περιέχουν µία σηµαντική αλλαγή / διαφοροποίηση στα υπάρχοντα προϊόντα (αγαθά ή υπηρεσίες), τις διαδικασίες, τις µεθόδους εµπορίας ή τις οργανωτικές δοµές και πρακτικές της επιχείρησης. ∆εν είναι λοιπόν καινοτομία αλλαγές, οι οποίες έχουν µικρή σηµασία ή εμβέλεια ή δεν επιφέρουν ικανό βαθµό νεωτερισμού στην επιχείρηση, όπως διακοπή χρήσης µίας διαδικασίας, µεθόδου εµπορίας ή εµπορικής εκμετάλλευσης ενός προϊόντος, αλλαγές προερχόμενες αποκλειστικά από µεταβολές των τιµών των παραγωγικών συντελεστών, απλή αντικατάσταση ή αναβάθμιση ενός προϊόντος ή διαδικασίας ή συσκευασίας, παραγωγή επί παραγγελία, εποχιακές και άλλες κυκλικές μεταβολές.
Τεχνολογική καινοτομία προϊόντων και διαδικασιών
Ως τεχνολογική καινοτομία ορίζεται:
Η εισαγωγή στην αγορά ενός νέου ή σημαντικά βελτιωμένου σε σχέση με τα βασικά του χαρακτηριστικά, τις τεχνικές προδιαγραφές, το ενσωματωμένο λογισμικό ή άλλα μη υλικά συστατικά, προτιθέμενες χρήσεις ή τη φιλικότητα προς τον χρήστη, προϊόντος (υλικού αγαθού ή υπηρεσίας) ή
Η εισαγωγή στην επιχείρηση μίας νέας ή σημαντικά βελτιωμένης διαδικασίας παραγωγής, μεθόδου παροχής και διανομής ή διαδικασίας υποστήριξης για τα αγαθά ή τις υπηρεσίες. Το αποτέλεσμα (της διαδικασίας) θα πρέπει να είναι σημαντικό σε σχέση με τον όγκο της παραγωγής, την ποιότητα των προϊόντων ή το κόστος παραγωγής και διανομής. Καθαρά οργανωτικές ή διοικητικές μεταβολές δεν περιλαμβάνονται στην τεχνολογική καινοτομία.
Επιπρόσθετα, η τεχνολογική καινοτομία πρέπει να βασίζεται στα αποτελέσματα νέων τεχνολογικών εξελίξεων, νέων συνδυασμών υπαρχουσών τεχνολογιών ή στη χρησιμοποίηση άλλου είδους γνώσεων που αποκτήθηκαν από την επιχείρηση. Οι μεταβολές καθαρά αισθητικής φύσεως δεν περιλαμβάνονται.
Μη τεχνολογική καινοτομία προϊόντων και διαδικασιών
Οργανωτική μη τεχνολογική καινοτομία είναι η εφαρμογή νέων μεθόδων ή μεταβολών των μεθόδων, όσον αφορά τη δομή ή τη διοίκηση της επιχείρησης, που αποσκοπούν στη βελτίωση της χρήσης των γνώσεων στην επιχείρηση, της ποιότητας των αγαθών και των υπηρεσιών ή της αποτελεσματικότητας των ροών εργασίας.
Μη τεχνολογική καινοτομία εμπορίας είναι η εφαρμογή νέων ή βελτιωμένων σχεδίων ή μεθόδων πώλησης που αποσκοπούν στην αύξηση της ελκυστικότητας των αγαθών και των υπηρεσιών ή στην είσοδο σε νέες αγορές.
Παραδείγματα τεχνολογικών καινοτομιών
Βιομηχανία-Παραγωγή
Νέες μέθοδοι στην παρασκευή τελικών και άλλων προϊόντων / υπηρεσιών µε νέες πρώτες ύλες
Χρήση νέων φιλικών προς το περιβάλλον υλικών
Προϊόντα βιοτεχνολογίας
Νέες ενεργειακές τεχνολογίες στον πρωτογενή τομέα
Φάρμακα βιολογικής βάσης
Νέες διαγνωστικές μέθοδοι στην ιατρική ή στην παραγωγή
Τεχνολογίες αισθητήρων
Προϊόντα για την παροχή προστασίας του χρήστη ή περιβάλλοντος
Συστήματα ολικής διαχείρισης απορριμμάτων ή αποβλήτων
Αξιοποίηση απορριμμάτων / αποβλήτων
Μείωση ενεργειακής κατανάλωσης ανά μονάδα προϊόντος / υπηρεσίας
Ενσωμάτωση «πράσινων» τεχνολογιών στην παραγωγική / παροχή υπηρεσιών
Μέθοδος μέτρησης και ελέγχου διαδικασιών ή/και ποιότητας των προϊόντων µε αισθητήρες
Συστήματα που μετρούν και ελέγχουν τα αποθέματα των προϊόντων
Εισαγωγή μεθόδων που στηρίζονται σε ψηφιακές τεχνολογίες για την ανάπτυξη της παραγωγής (π.χ. αυτοματοποιημένη γραμμή παραγωγής)
Εισαγωγή προγραμμάτων προσομοίωσης για τον έλεγχο και τη βελτιστοποίηση των τελικών ή και των ενδιάμεσων µεθόδων της παραγωγής και των προϊόντων
Εμπόριο-Χονδρικό Εμπόριο
Εισαγωγή οικολογικών προϊόντων στη σειρά των αγαθών
Νέα είδη υπηρεσιών πιστοποίησης
Εισαγωγή επιπρόσθετων υπηρεσιών: συνδυασμένες υπηρεσίες (π.χ. τεχνικές και συμβουλευτικές υπηρεσίες, εξέταση και πιστοποίηση υπηρεσιών)
Πώληση απευθείας στον πελάτη - Ηλεκτρονική ανταλλαγή προϊόντων
Μείωση ενεργειακού «αποτυπώματος» παραγωγικών διαδικασιών
Μέθοδοι εντοπισμού και ελέγχου των φορτίων
Ψηφιακός χειρισμός προϊόντων
Εισαγωγή καναλιών άμεσης επανατροφοδότησης μεταξύ πελάτη-παραγωγού
Ηλεκτρονικοί κατάλογοι (π.χ. σε οπτικούς δίσκους)
Κέντρα εξυπηρέτησης πελατών για συντονισμό όλων των απαιτήσεων των πελατών
Άλλες περιπτώσεις καινοτομίας
Ανάπτυξη εφαρμογών λογισμικού για καινοτόμες εφαρμογές (π.χ. αγροτικό τομέα)
Ανάπτυξη ευέλικτου και φιλικού προς το χρήστη λογισμικού
Υπηρεσίες βιομηχανικού σχεδιασμού πρωτότυπου προϊόντος / διεργασίας / παροχής υπηρεσίας.
Ανάπτυξη και παροχή υπηρεσιών εξομοίωσης και μοντελοποίησης.
Εξ΄ αποστάσεως συντήρηση λογισμικού και παροχή συμβουλών
Παροχή νέων εφαρμογών και προγραμμάτων πολυμέσων
Εφαρμογές εκπαίδευσης εξ αποστάσεως
Εφαρμογή θερμογραφικών και μεθόδων / τεχνικών μη – καταστροφικών ελέγχων στην αποτίμηση τεχνικών συστημάτων.
Εφαρμογές τηλεματικής και ψηφιακών συστημάτων μετάδοσης.
Εφαρμογές τηλεϊατρικής
