.
Ο δασμός είναι ειδικός κρατικός φόρος, έμμεσος, που επιβάλλεται στα διάφορα εμπορεύματα κατά την εισαγωγή ή εξαγωγή τους. Συνεπώς ο δασμός διακρίνεται σε εισαγωγικό και σε εξαγωγικό δασμό.
Γενικά
Ο Εισαγωγικός δασμός επιβάλλεται από μία χώρα στα εμπορεύματα που εισάγονται από άλλη χώρα ή συνασπισμό χωρών (όπως π.χ. Ε.Ε.), ενώ ο εξαγωγικός δασμός επιβάλλεται από μια χώρα στα εξαγόμενα προϊόντα της, είτε προς άλλη ή άλλες χώρες, είτε σε συνασπισμένες χώρες. Η βεβαίωση των δασμών γίνεται κατά τον εκτελωνισμό των εμπορευμάτων στις επίσημες εισόδους εξόδους της χώρας, όπου εδρεύουν τελωνειακές αρχές, (μεθοριακοί οδικοί και σιδηροδρομικοί σταθμοί, λιμένες και αεροδρόμια). Για πρακτικούς λόγους δασμοί δεν επιβάλλονται σε όλα ανεξαιρέτως τα εμπορεύματα, ή ακόμα και υπηρεσίες, αλλά μόνο σ΄ εκείνα που φέρονται ταξινομημένα ή μπορούν να μετρηθούν και να αποτιμηθούν.
Είδη
Ειδικότερα οι δασμοί διακρίνονται σε διάφορες κατηγορίες ανάλογα του σκοπού που εξυπηρετεί η επιβολή τους, ή και με τον τρόπο που θεσπίζονται. Η επιβολή τους εκτός του ότι επιφέρουν έσοδα στο κράτος ταυτόχρονα προστατεύουν την εγχώρια παραγωγή ενώ παράλληλα επιφέρουν μείωση στη κατανάλωση του δασμολογημένου αγαθού. Έτσι ανάλογα του κύριου επιδιωκόμενου σκοπού, γιατί ουσιαστικά υφίστανται όλοι, ο δασμός διακρίνεται σε «ταμιευτικό» και σε «προστατευτικό» (της εγχώριας παραγωγής), η «μειωτικό» (κατανάλωσης) που μπορεί να αποβλέπει ακόμα και σε βελτίωση του ισοζυγίου εξωτερικών πληρωμών.
Ειδική περίπτωση δασμού είναι ο λεγόμενος «διαμετακομιστικός δασμός» που αφορά εμπορεύματα «τράνζιτ».
Ταμιευτικός δασμός
Ο ταμιευτικός δασμός εμφανίζεται από την αρχαιότητα. Οι πρώτοι δασμοί που εμφανίζονται στην ιστορία τόσο στην αρχαία Ελλάδα όσο και στην αρχαία Ρώμη επιβάλλονταν με αποκλειστικό σκοπό τον προσπορισμό εσόδων για τις ανάγκες των διαφόρων πόλεων-κρατών. Οι ταμιευτικοί δασμοί παρουσιάζουν τρία πλεονεκτήματα: α) παραγωγή εσόδων, β) προτιμότερη φορολογία αυτών ως ευκολότερη αποδεκτή, παρά τη φορολόγηση της εγχώριας παραγωγής και γ) ευκολότερη φορολόγηση αγαθών ειδικότερα σε υπανάπτυκτες χώρες που δεν έχουν αναπτύξει μηχανισμούς ελέγχου εσωτερικής παραγωγής.
Προστατευτικός δασμός
Ο προστατευτικός δασμός αρχίζει να εμφανίζεται τον Μεσαίωνα με την ανάπτυξη πολλών χωρών Βασιλείων και άλλων Ηγεμονιών της Ευρώπης, όπου η εμπορική δραστηριότητα άρχισε ν' αυξάνει παράλληλα με τις εθνικές βιομηχανίες. Την εποχή αυτή και στη συνέχεια ο προστατευτικός δασμός ελήφθη ως μέτρο οικονομικής πολιτικής ο οποίος και έτυχε ευρύτερης θεωρητικής υποστήριξης αφού συντελούσε στη μείωση των εισαγωγών αλλά και στην αύξηση του εισρέοντος χρυσού στις τότε ηγεμονίες. Οι προστατευτικοί δασμοί γενικά επιφέρουν τις ακόλουθες συνέπειες:
Αύξηση τιμών εισαγομένων ειδών με επακόλουθο την αύξηση και των εγχωρίων.
Αύξηση κερδών εγχωρίων παραγωγών με προοπτική να γίνουν περισσότερο παραγωγικοί (με επενδύσεις).
Αύξηση - «άνδρωση» δραστηριοτήτων εγχώριας «νηπιακής παραγωγής».
Προστασία εγχώριας παραγωγής όπου χωρίς επιβαλλόμενους δασμούς θα ήταν αμφίβολη η επικράτησή της.
Πηγές
«Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρousse Britannica» τομ. 19ος, σελ. 429-430.
Δείτε επίσης
Λαθρεμπόριο
Φοροδιαφυγή
