.
Ως ολοκληρωμένη ανάπτυξη έχει οριστεί, τεκμηριωθεί διεπιστημονικά και θεωρείται η «η ταυτόχρονα στον χώρο και στον χρόνο κατάλληλη οικονομική, κοινωνική, πολιτική, πολιτισμική και τεχνική / τεχνολογική ανάπτυξη, η οποία θα πρέπει να τελείται πάντα σε διαλεκτική αρμονία και με σεβασμό στον άνθρωπο και το φυσικό και πολιτισμικό του περιβάλλον, μέσα στο οποίο αυτός εντάσσεται ειρηνικά και δημιουργικά, ως οργανικό και αναπόσπαστο μέρος του και όχι ως κυρίαρχος, ιδιοκτήτης ή εκμεταλλευτής του». Αξιοβίωτη είναι εκείνη η μορφή ολοκληρωμένης ανάπτυξης «για την οποία χαίρεται κανείς να ζει», ανεξαρτήτως ηλικίας, φύλου, εθνικότητας και κοινωνικής τάξης στην οποία ανήκει, προκειμένου να απολαύσει όλα τα συστατικά της στοιχεία: το οικονομικό, το κοινωνικό, το πολιτικό, το πολιτισμικό, το τεχνικό και το τεχνολογικό.
Η έννοια της αξιοβίωτης ολοκληρωμένης ανάπτυξης έχει προκύψει μέσα από την επιστημονική διερεύνηση και κριτική της αειφόρου (ή βιώσιμης) ανάπτυξης, στο πλαίσιο των επιστημονικών δραστηριοτήτων του Διεπιστημονικού Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών (Δ.Π.Μ.Σ.) «Περιβάλλον και Ανάπτυξη» του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου, του Μετσόβιου Κέντρου Διεπιστημονικής Έρευνας (ΜΕ.Κ.Δ.Ε.) για την προστασία και ανάπτυξη του ορεινού περιβάλλοντος και των τοπικών ευρωπαϊκών πολιτισμών, καθώς καιτου Εργαστηρίου Τηλεπισκόπησης του Ε.Μ.Π.
Εννοιολογικές προσεγγίσεις της ανάπτυξης
Η Ανάπτυξη, μια έννοια με εγγενές το πρωτογενώς θετικό και δημιουργικό της περιεχόμενο, για όλους τους ανθρώπους, όπου γης, δεν παύει να αποτελεί έναν υποκειμενικό/αξιολογικό όρο, συνώνυμο ή παράπλευρο με μια σειρά από έννοιες με αντικειμενική υπόσταση, όπως π.χ. "αύξηση", "εξέλιξη", "κίνηση", "μεταβολή", "πρόοδος", "αλλαγή", "ριζική αλλαγή", "επανάσταση". Κι αυτό, ανάλογα με την κοσμοθεωρητική, κοινωνική, πολιτική, οικονομική, πολιτισμική, φιλοσοφική, αλλά και την ειδικότερη επιστημονική ή και συντεχνιακή άποψη, επιλογή, μονομέρεια ή και "αποκλεισμό" του καθ’ ενός από μας. Έτσι, η "Ανάπτυξη" μπορεί να έχει ιδρυματική συγκεντρωτική ή αποκεντρωτική, συμμετοχική ή και αυτοδιαχειριστική αντίληψη, αλλά -και σε άλλο επίπεδο- χωρική, γεωγραφική, κλαδική, θεματική ή και τομεακή αναφορά. Σε κάθε περίπτωση, η κατάσταση, τα μεγέθη και οι ποιότητες της όποιας Ανάπτυξης (οικονομικής, κοινωνικής, πολιτικής, πολιτισμικής και τεχνικής/τεχνολογικής), συναρτώνται αμέσως ή εμμέσως:
με τις κάθε φορά συγκεκριμένες συνθήκες και τις διαλεκτικές σχέσεις της φυσικής και της κοινωνικοοικονομικής πραγματικότητας μιας περιοχής, αλλά και με τις πολυδιάστατες αλληλεξαρτήσεις και αλληλεπιδράσεις τους και τις τάσεις μεταβολών τους δια μέσου του χρόνου
με τις πραγματικές δυνατότητες, τους περιορισμούς και τις προοπτικές των φυσικών και των ανθρωπίνων διαθεσίμων της,
με τις σχέσεις, αλληλοσυνδέσεις, αλληλεξαρτήσεις κι αλληλεπιδράσεις του ανθρώπου με τη φύση,
με την πολιτική βούληση και τις επιλογές των κοινωνικών δυνάμεων που βρίσκονται στην εξουσία, όπως αυτή καθορίζεται σε σχέση με την κυρίαρχη κοινωνική συνείδηση και δυναμική, αλλά και επηρεάζεται από υπερεθνικούς και διεθνείς παράγοντες.
Θα μπορούσαμε συνεπώς να ισχυριστούμε ότι ανάπτυξη είναι μια νέα, διαφορετική απ' την προηγούμενη, "καλύτερη" κατάσταση ισορροπίας, ανθρώπινων, κοινωνικών και παραγωγικών σχέσεων και συστημάτων χρήσεων γης, παραγωγής, διανομής, απασχόλησης και κατανάλωσης,με στόχο τη «βέλτιστη» αξιοποίηση των «πραγματικών» δυνάμεων και δυνατοτήτων της φυσικής και της κοινωνικοοικονομικής πραγματικότητας, σύμφωνα με το κάθε φορά κυρίαρχο κοινωνικό πλαίσιο αξιών και επιλογών.
Αλλά η Ολοκληρωμένη Φύση της διαλεκτικής και αδιάσπαστης ενότητας της κάθε φορά φυσικής και κοινωνικοοικονομικής πραγματικότητας, (ή αλλοιώς του Φυσικού και Κοινωνικοοικονομικού Χώρου ή Περιβάλλοντος, ή των Φυσικών και Ανθρώπινων Διαθεσίμων), μ’ άλλα λόγια της φύσης με τον άνθρωπο, τις συλλογικότητες και την κοινωνία, χαρακτηρίζει, καθορίζει, αλλά και μαρτυρά/αποδεικνύει την κατάσταση, τα μεγέθη, τις ποιότητες και τις προοπτικές της "Ανάπτυξης", στο συγκεκριμένο χώρο και χρόνο, στα πεδία της οικονομίας, της κοινωνίας, της πολιτικής, του πολιτισμού και της τεχνικής/τεχνολογίας, με θεμελιακές αναφορές στις αξίες, τις αρχές, τις επιλογές, τη θεωρία και την πράξη, το ήθος, τις στάσεις και τις συμπεριφορές, τη συμμετοχή, την ευθύνη, τη συνείδηση και τη δυναμική των πολιτών, ως των βασικών παραγόντων "παραγωγής" της. Έτσι, απαιτούνται και προϋποτίθενται οι με διεπιστημονική και ολιστική μεθοδολογία Ολοκληρωμένες Αποδόσεις (Integrated Surveys) των φυσικών και ανθρώπινων διαθεσίμων, αλλά και των πολυδιάστατων σχέσεων, αλληλεξαρτήσεων και αλληλεπιδράσεών τους και των τάσεων μεταβολών τους δια μέσου του χρόνου, για θεμελίωση μιας πραγματικά Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης.
Θεμέλια της Αξιοβίωτης Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης είναι οι απλές ουσιώδεις και όχι διακηρυκτικές μόνο αξίες της ανθρωπότητας: η ειρήνη, η δημοκρατία (πολιτική, κοινωνική και οικονομική), η ελευθερία, η δικαιοσύνη, η ισότητα και η κοινωνική αλληλεγγύη.
Μεθοδολογικά εργαλεία της αποτελούν, η διεπιστημονικότητα και η ολιστική διερεύνηση, μελέτη, αντίληψη, κατανόηση και αντιμετώπιση, με συμμετοχικές διαδικασίες, των αντικειμενικά πολυδιάστατων, ιδιαίτερα σήμερα, θεμάτων και προβλημάτων της "Ανάπτυξης" και του Περιβάλλοντος, με ταυτόχρονη αναγνώριση, σεβασμό και αξιοποίηση της αυτόχθονης σοφίας των ανθρώπων του μόχθου και των βουνών.
Υποκείμενο, αλλά και υλική βάση της Αξιοβίωτης Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης είναι ο ενεργός, υπεύθυνος, ευαίσθητος, συνειδητός, μορφωμένος και ολόπλευρα ενημερωμένος, δημιουργικός πολίτης και οι κινήσεις, πρωτοβουλίες και συλλογικότητές του.
Αυτός ο πολίτης αντιλαμβάνεται εύκολα τη σκοπιμότητα των ψευδεπίγραφων επιθετικών προσδιορισμών της Ανάπτυξης ως "Βιώσιμης" (όταν μόνο το 20% του παγκοσμίου πληθυσμού καρπούται το 86% του παγκοσμίου πλούτου), ή "Αειφόρου" (ένθα η αειφορία έχει την ίδια επιστημονική αξιοπιστία με εκείνη του "αεικινήτου"), οι οποίοι καταιγιστικά προβάλλονται και διαφημίζονται από τους νεοφιλελεύθερους απολογητές της, αλλά και αναπαράγονται καλόπιστα αλλά αφελώς, από όλο και λιγότερους ευτυχώς καλούς επιστήμονες, οι οποίοι όμως δυστυχώς αρχίζουν να ενδίδουν πλέον στα θέλγητρα της "πράσινης" τώρα "ανάπτυξης". Οι επιστήμονες αυτοί έχουν στο μυαλό τους – και επιφανειακά μόνο – την εξαιρετική δουλειά του WCSD (World Commission on Sustainable Development) που μας έδωσε τη σημαντικότατη ανάλυση, αλλά και τον αμφιλεγόμενο ορισμό της "βιώσιμης ανάπτυξης" στο “Our Common Future”, και όχι την απόλυτη διαστρέβλωσή της από όσους (Ευρωπαϊκή Ένωση, Στρατηγική της Λισσαβώνας, νεοφιλελεύθερες και σοσιαλδημοκρατικές κυβερνήσεις, Διεθνείς Οργανισμοί κ.λπ.) την θεμελιώνουν στην ανταγωνιστικότητα των ασύδοτων στις μέρες μας αγορών, την "επιχειρηματικότητα" (που θέτει ως όραμα την κοινωνία των "πωλητών"), την καινοτομία (η οποία μετατρέπει την παιδεία από το κοινωνικό αγαθό και δικαίωμα μόρφωσης και πολιτισμού για κάθε πολίτη, σε εμπόρευμα και εργαλείο εξάσκησης στις τεχνικές κερδοφορίας του κεφαλαίου) και τις "ευέλικτες μορφές εργασίας" (οι οποίες προσπαθούν να εκλογικεύσουν στις μέρες μας "την εκμετάλλευση του ανθρώπου από άνθρωπο").
Μεθοδολογία, διαδικασίες και φάσεις
Η φιλοσοφία, η έννοια και το περιεχόμενο της Αξιοβίωτης Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης, υποστηρίζει την ολιστική διεπιστημονική μεθοδολογία. Σύμφωνα με αυτήν, οι διαδικασίες και οι φάσεις των δράσεων για την ανάπτυξη μιας περιοχής/περιφέρειας, ακολουθούν τα παρακάτω βήματα:
1. Διεπιστημονική και ολιστική τεκμηρίωση, διαβούλευση, συμφωνία και αποδοχή από τους φορείς των πρωτοβουλιών ανάπτυξης, της Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης και των αρχών, των αξιών, των στόχων, των δράσεων και των ενεργημάτων της, ως βέλτιστης επιλογής.
2. Διεξαγωγή των απαραίτητων ερευνών και μελετών Ολοκληρωμένων Αποδόσεων της φυσικής και της κοινωνικοοικονομικής πραγματικότητας της περιοχής/περιφέρειας (αλλά και των πολυδιάστατων σχέσεων, αλληλεξαρτήσεων και αλληλεπιδράσεών τους) και συστηματική παρακολούθηση των τάσεων μεταβολών τους δια μέσου του χρόνου.
3. Ανάλυση των στοιχείων τα οποία συγκροτούν την δυναμική της φυσικής και της κοινωνικοοικονομικής της πραγματικότητας, (ιστορικών, στατιστικών, βιβλιογραφικών, κλιματολογικών, απαντήσεων ειδικών ερωτηματολογίων, μαρτυριών, απόψεων και προτάσεων των κατοίκων και των φορέων της περιοχής, φωτοερμηνείας και ψηφιακών τηλεπισκοπικών επεξεργασιών, ειδικών ερευνών και μελετών κ.λπ.).
4. Διατύπωση και τεκμηρίωση εναλλακτικών αναπτυξιακών σεναρίων Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης της περιοχής/περιφέρειας.
5. Διερεύνηση των προβλημάτων, των δυνατοτήτων υλοποίησης και των αντικειμενικών περιορισμών κάθε σεναρίου.
6. Προεκτίμηση και αξιολόγηση του ισοζυγίου των θετικών και αρνητικών στοιχείων του κάθε σεναρίου και επιλογή του βέλτιστου για την Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της περιοχής/περιφέρειας.
7. Εφαρμογή του βέλτιστου σεναρίου Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης της περιοχής/περιφέρειας, συνεχής παρακολούθηση, συνεχείς έλεγχοι και ανάδραση.
Ανάπτυξη και αποκέντρωση
Σύμφωνα με τα αιτήματα της αξιοβίωτης ανάπτυξης η ανάπτυξη, είτε θα είναι αποκεντρωμένη αλλά και πλανητική και ολοκληρωμένη, δηλαδή ταυτόχρονα οικονομική, κοινωνική, πολιτική, τεχνική/τεχνολογική και πολιτισμική, σε διαλεκτική αρμονία και με δημιουργικό σεβασμό πάντα στο συγκεκριμένο κάθε φορά φυσικό και πολιτισμικό περιβάλλον, ή δεν θα υπάρχει καθόλου.
Έτσι, στον αντικειμενικά πολυδιάστατο αξιολογικό όρο «ανάπτυξη», στον οποίο κάθε επιστημονική πειθαρχία, αλλά και κάθε ιδεολογία, κοσμοθεωρία, κοινωνική οργάνωση, κοινωνική ομάδα και οι πολίτες ως πρόσωπα, άτομα, παραγωγοί, εργαζόμενοι, επιστήμονες και δημιουργοί δίνουν διαφορετικό νόημα και περιεχόμενο, υπερτιμώντας σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό, ή υποτιμώντας αντίστοιχα κάποιες απ' τις διαστάσεις της, αποδίδεται με τον επιθετικό προσδιορισμό ολοκληρωμένη η θετικά φορτισμένη έννοια της αρμονικής, ειρηνικής με τη φύση και τον άνθρωπο και συνεργιστικής σχέσης, αλληλεξάρτησης και αλληλεπίδρασης των θεμελιακών συστατικών της, δηλαδή του «οικονομικού», του «κοινωνικού», του «πολιτικού», του «τεχνικού / τεχνολογικού» και του «πολιτισμικού» ενεργήματος.
Η ολοκληρωμένη ανάπτυξη είναι γι' αυτό και αξιοβίωτη, προεκτείνοντας, εμβαθύνοντας και δυναμώνοντας ριζοσπαστικά τη θετική (από την άποψη της ανάγκης διατήρησης των φυσικών διαθεσίμων και για τις επόμενες γενιές), αλλά μόνο μερική και συντηρητική έννοια της «βιώσιμης» ή «αειφόρου» ανάπτυξης (Ρόκος 1995, 1998). Απ' την άλλη μεριά, η εξίσου θετικά φορτισμένη (πολιτικά, κοινωνικά, οικονομικά, πολιτισμικά αλλά και διοικητικά, αυτοδιοικητικά και αναπτυξιακά) έννοια της αποκέντρωσης, (A. de Toqueville 1835, 1945, D.Lilienthal 1944, M.Duverger 1971), παραπέμπει αντικειμενικά σε άρνηση του συγκεντρωτισμού και της συγκέντρωσης και συγκεντροποίησης πολιτικής, οικονομικής, πολιτισμικής και τεχνικής / τεχνολογικής εξουσίας σε εθνικά ή υπερεθνικά κέντρα και / ή οργανωμένες κοινωνικές ομάδες, των οποίων η ευρύτατη και συχνά αυθαίρετη δικαιοδοσία παραβιάζει θεμελιώδεις αρχές και αξίες του πολιτισμού και φθάνει έως και τη ληστρική εκμετάλλευση ή και την καταστροφή των φυσικών και ανθρωπίνων διαθεσίμων μιας χώρας / περιφέρειας και όχι μόνο (Ρόκος 1998, 2000).
Το "όλον" της ανάπτυξης
Η κάθε φορά συγκεκριμένη στο χώρο και το χρόνο φυσική και κοινωνικοοικονομική πραγματικότητα αποτελεί την αδιάσπαστη διαλεκτική ενότητα των πολυδιάστατων και πολύπλοκων σχέσεων, αλληλεξαρτήσεων και αλληλεπιδράσεων των στοιχείων, φαινομένων και δράσεων που τις συγκροτούν, και γι’ αυτό ένα οργανικό «όλον» και όχι «σύνολον» διακριτών, ανεξαρτήτων μεταξύ τους και αυτονόμων μερών τα οποία υποτίθεται ότι αθροιζόμενα μηχανιστικά την συναπαρτίζουν (Ρόκος 1980, 1998).
Έτσι, για να τη γνωρίσουμε, να την κατανοήσουμε, να τη μελετήσουμε και να την αναλύσουμε ως «όλον», δεν μπορούμε να αρκεσθούμε, ούτε στις μερικές, ειδικές προσεγγίσεις «μερών» της με τις δυνατότητες των ειδικών μεθοδολογικών εργαλείων των επιμέρους επιστημών, αλλά ούτε και στις πραγματικά περισσότερες, αλλά εν τούτοις όχι επαρκείς, δυνατότητες του αθροίσματός τους, που θα συγκροτούσε μια σχετικά καλύτερη «πολυεπιστημονική» μεθοδολογία.
Απαιτείται συνεπώς μια ολοκληρωμένη (με την έννοια: τείνουσα διηνεκώς προς ολοκλήρωση), διαλεκτική και διεπιστημονική μεθοδολογία, μ’ άλλα λόγια το οργανικό «όλον» της αλληλεπίδρασης και συνεργιστικής σύνθεσης των δυνατοτήτων των μεθοδολογιών των φυσικών και των θετικών επιστημών αλλά και των κοινωνικών επιστημών, των ανθρωπιστικών επιστημών και των κατάλληλων σχετικών τεχνικών και τεχνολογικών εργαλείων, σύνθεσης η οποία θα εξασφαλίζει την βέλτιστη δυνατή αντίληψη και κατανόηση των στοιχείων, των χαρακτηριστικών και των νόμων, των μεγεθών και των ποιοτήτων, των φαινομένων και των γεγονότων, των εξελίξεων και των διαδράσεων που συγκροτούν αλλά και διαμορφώνουν το «όλον» της φυσικής και της κοινωνικοοικονομικής πραγματικότητας (Ρόκος 1998).
Αν θεωρήσουμε, γενικά, για ν' αποφύγουμε τις αναπόδραστες μερικότητες, τη σύγχυση και τις αντιφάσεις των σχετικών μ’ αυτή θεωριών και προσεγγίσεων (Rist 1997, Ρέππας 1991, WCED 1987, Ρόκος 1980, 2000), ότι ανάπτυξη είναι μια «καλύτερη» ισορροπία κοινωνικών και ανθρώπινων σχέσεων και συστημάτων, έτσι όπως ορίστηκε, αναλυτικά, παραπάνω, τότε η ανάπτυξη δεν μπορεί παρά να αποτελεί ένα οργανικό «όλον» των πολυδιάστατων και πολύπλοκων σχέσεων, αλληλεξαρτήσεων και αλληλεπιδράσεων των οικονομικών, κοινωνικών, πολιτικών, πολιτισμικών και τεχνικών/τεχνολογικών ενεργημάτων και προσπαθειών επίτευξης αυτής της αξιολογικής, και γι’ αυτό κάθε φορά διαφορετικής για τους ανθρώπους και τις κοινωνίες τους «καλύτερης» ισορροπίας.
Έτσι, η αντικειμενική έννοια του «όλου» της ανάπτυξης δεν μπορεί:
ούτε να κατακερματισθεί στις μερικότητες των θεματικών/κλαδικών/τομεακών μορφών της (οικονομική, αγροτική, βιομηχανική κλπ.), με αγνόηση των επιπτώσεων των δράσεών της στο φυσικό περιβάλλον και στο πολιτικό, κοινωνικό και πολιτισμικό πεδίο, ούτε να εγκιβωτισθεί σε συγκεκριμένο χώρο, σε ένα κράτος ή σε μια περιφέρεια, με αγνόηση του τι αυτό συνεπάγεται για τον ευρύτερο, διεθνή και πλανητικό περίγυρό τους,
ούτε να περιορισθεί στα χρονικά όρια ενός μικρού ή μεγάλου, μονοδιάστατου ή πολυδιάστατου, εθνικού ή υπερεθνικού σχετικού σχεδιασμού και προγράμματος, αλλά και
ούτε να αποκτήσει ως «αειφόρος» ή «βιώσιμη», με κύριο θεμέλιό της τη μερικότητα της οικονομικής ανταγωνιστικότητας και της βιωσιμότητας των επιχειρήσεων και των κάθε φύσης ενεργημάτων της, τον παρενδυτικό και ψευδεπίγραφο γι’ αυτήν επιθετικό προσδιορισμό της «ολοκληρωμένης», όταν αυτό αποκλείεται εκ προοιμίου από την αυτονόητη μερικότητα της σύλληψής της (Ρόκος 1998, 2000).
Η αξιοβίωτη ολοκληρωμένη ανάπτυξη μπορεί να επιτευχθεί μόνο όταν οι ανθρώπινες κοινωνίες αποκτήσουν την πεποίθηση και διαμορφώσουν τις κατάλληλες προϋποθέσεις ατομικής και συλλογικής μόρφωσης, βούλησης και δράσης όλων των πολιτών τους, να αξιοποιήσουν την επιστημονική και διεπιστημονική μεθοδολογία, την τεχνολογική πρόοδο, την εργασία, τη δημιουργικότητα και τη φαντασία τους, με βάση τις πανανθρώπινες αξίες της ειρήνης, της δικαιοσύνης, της αλληλεγγύης, της πολιτικής οικονομικής και κοινωνικής δημοκρατίας και ηθικής, της δημιουργικής άμιλλας, του μέτρου και του σεβασμού στη φύση και τους πολιτισμούς των ανθρώπων, για μια καλύτερη ζωή σ’ έναν καλύτερο κόσμο.
Η πολιτισμική διάσταση της αξιοβίωτης ολοκληρωμένης ανάπτυξης είναι αντικειμενικά, η θεωρητικά, ηθικά και πρακτικά ισχυρότερη των διαστάσεών της, στο βαθμό που οι πολιτισμοί του ανθρώπου συγκρότησαν και συνέβαλαν στον χρόνο και το χώρο στην εξέλιξη των αξιών, των αρχών, των μορφών, των δομών, των λειτουργιών, και των τύπων κοινωνικής οργάνωσης, στην «ανάπτυξη», αλλά και τη διαρκή αλληλεπίδραση της οικονομίας, της κοινωνίας, της πολιτικής, της παιδείας, της έρευνας και της τεχνολογίας.
Έτσι, με τον ένα ή άλλο τρόπο, εμπεριέχει και θα έπρεπε αυτή να επικαθορίζει την οικονομική, την πολιτική, την κοινωνική και την τεχνική / τεχνολογική διάσταση μιας ειρηνικής, διαλεκτικά αρμονικής και φιλικής για τον άνθρωπο και τη φύση, (της οποίας ως διαλεκτικής ενότητας της φυσικής και της κοινωνικοοικονομικής πραγματικότητας αυτός αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο), ανάπτυξης.
Μιας ανάπτυξης δηλαδή που δεν θα καθορίζεται από τον ανταγωνισμό των αγορών, του πολυεθνικού χρηματοπιστωτικού και χρηματιστηριακού κεφαλαίου, των κρατών, των λαών, των υπερεθνικών επιθετικών και «αμυντικών» συμφώνων και των οικονομικών και νομισματικών ενώσεων, αλλά και των ανθρώπων ως επιστημόνων, εργαζομένων, δημιουργών, παραγωγών και επιχειρηματιών, δεν θα αναγνωρίζει ως υπέρτατη αξία την αντί πάσης θυσίας μεγιστοποίηση του άμεσου κέρδους, δεν θα ομνύει στο όνομα της παγκοσμιοποίησης και της αναπόδραστης ομογενοποίησης, ισοπέδωσης και εξαφάνισης των πολιτισμών ως αναπόφευκτου μονόδρομου προόδου της «ανθρωπότητας» (περιοριζόμενης εξ ορισμού σ’ εκείνο το ποσοστό των προνομιούχων, 20% του παγκόσμιου πληθυσμού, που γίνεται και θα γίνεται διηνεκώς πλουσιότερο, ενώ το 80% θα γίνεται συνεχώς φτωχότερο) και δεν θα υποτάσσεται στις επιταγές της αόρατης πλανητικής υπερκυβέρνησης του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Διεθνούς Τράπεζας, όπως αυτή εκφράζεται από την επικρατούσα οικονομική και στρατιωτική της υπερδύναμη, τις ΗΠΑ (Ρόκος 2001).
Η Αξιοβίωτη Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη δεν είναι μια νέα σωτηριακή θεωρία. Είναι ένας δύσκολος δρόμος. Είναι ο δρόμος για ένα καλύτερο και ειρηνικό κόσμο για όλους τους ανθρώπους, ανεξαρτήτως τόπου, χρώματος, φυλής, θρησκείας, αντιλήψεων και κοσμοθεωριών, στο κοινό μας σπίτι, τον πλανήτη γη.
Πηγές και βιβλιογραφία
Rist, G, 1997. The History of Development. Zed books, London and New York.
WCED, 1987. Our Common Future, World Commission on Environment and Development: the Brundtland Report, Oxford University Press, Oxford.
United Nations, 1992. Conference of Environment and Development, Declaration on Environment and Development and Agenda 21.
Ρέππας, Π., 1991. Οικονομική Ανάπτυξη. Θεωρίες και στρατηγικές. Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα.
Ρόκος, Δ., 2000. Θεμελιώδεις Προϋποθέσεις για ένα Σχέδιο Αξιοβίωτης Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης. Η Περίπτωση μιας Ελληνικής Περιφέρειας. Από τη Θεωρία στην Πράξη, 6ο Συνέδριο Προβλήματα Σοσιαλισμού Εξουσία και Κοινωνίες στη Μεταδιπολική Εποχή, Τομέας Φιλοσοφίας, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, 25.8.2000, Χανιά.
Ρόκος, Δ., 2003. "Από τη "βιώσιμη" ή "αειφόρο" στην αξιοβίωτη ολοκληρωμένη ανάπτυξη", Εκδοτικός Οργανισμός Α.Α.Λιβάνη, Αθήνα, σελ. 551.
Ρόκος, Δ., 2004. Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη στις Ορεινές Περιοχές. Θεωρία και Πράξη, στα Πρακτικά του 3ου Διεπιστημονικού Διαπανεπιστημιακού Συνεδρίου του Ε.Μ.Π. και του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη στις Ορεινές Περιοχές. Θεωρία και Πράξη, Συνεδριακό Κέντρο Μετσόβου, 7-10 Ιουνίου 2001, σελ. 79-140
Ρόκος, Δ., 2005. "Αξιοβίωτη ολοκληρωμένη ανάπτυξη. Για έναν ειρηνικό και καλύτερο κόσμο." στο «Ανάπτυξη και περιβάλλον. Διαλεκτικές σχέσεις και διεπιστημονικές προσεγγίσεις», Επιστημ.Επιμ. Δ.Ρόκος, Εναλλακτικές Εκδόσεις, σελ. 23-68, Αθήνα.
Ρόκος, Δ., 2007. Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου. Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί, στα Πρακτικά του 4ου Διεπιστημονικού Διαπανεπιστημιακού Συνεδρίου του Ε.Μ.Π. και του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου, Συνεδριακό Κέντρο Μετσόβου, 23-26 Σεπτεμβρίου 2004, σελ. 93-140.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Δημήτρης Ρόκος Καθηγητής Ε.Μ.Π.
Κείμενα για την Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη
Sustainable and Integrated Development—A Critical Analysis, Christopher J. Koroneos and Dimitri Rokos, Sustainability 2012, 4(1), 141-153
Από τη «Βιώσιμη ή Αειφόρο» στην Αξιοβίωτη Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη, Δ.Ρόκος
Αξιοβίωτη Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη Για έναν ειρηνικό και καλύτερο κόσμο, Δ.Ρόκος
Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου Προβλήματα, Δυνατότητες και Περιορισμοί, Δ.Ρόκος
Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη στις Ορεινές Περιοχές.Θεωρία και Πράξη, Δ.Ρόκος
Μετσόβιο Κέντρο Διεπιστημονικής Έρευνας (ΜΕ.Κ.Δ.Ε.) του Ε.Μ.Π. για την προστασία και ανάπτυξη του ορεινού περιβάλλοντος και των τοπικών ευρωπαϊκών πολιτισμών
Διεπιστημονικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών (ΔΠΜΣ) του Ε.Μ.Π. "Περιβάλλον και Ανάπτυξη"
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
