.
Ως αγαθά (κοινωνικής) θέσης ορίζεται ένα υποσύνολο των οικονομικών αγαθών (εμπορευμάτων) των οποίων η κατανάλωση (και συνακόλουθα η χρησιμότητα), εξαρτάται αρνητικά από την κατανάλωση τους από άλλους.[1] Ειδικότερα για τα εμπορεύματα αυτά, η αξία τους καθορίζεται τουλάχιστον εν μέρει (αν όχι εξ ολοκλήρου) από μια συνάρτηση του πόσο επιθυμητά είναι από άλλους σε σχέση με άλλα υποκατάστατα.
Η έννοια
Παρόλο που ο Θορστάιν Βέμπλεν τόνισε τη σημασία της σχετικής θέσης του ατόμου στην κοινωνία, αναφορικά με τη σχέση ελεύθερου χρόνου και κατανάλωσης,[2] ήταν ο Φρεντ Χιρς που επινοησε την έννοια των "αγαθών θέσης", στο βιβλίο του "Τα Κοινωνικά Όρια στην Ανάπτυξη".[3] Ο Χιρς εξήγησε ότι η κοινωνική οικονομική θέση αποτελείται από το σύνολό προϊόντων, υπηρεσιών, θέσεων εργασίας και κοινωνικών σχέσεων τα οποία είτε είναι σπάνια (σε έλλειψη) απόλυτη ή κοινωνικά επιβεβλημένη, είτε υπόκεινται σε συμφόρηση και ο συνωστισμός οφείλεται στην ευρεία χρήση (Hirsch, 1977: 27).
Ο Χιρς εξήγησε πως σε μια κοινωνία ακόμα και αν υπήρχαν αγαθά για να καλύψουν πλήρως τις βιολογικές και πνευματικές ανάγκές όλων των ανθρώπων, υπάρχουν αγαθά τα οποία έχουν αξία μόνο και μόνο επειδή βρίσκονται σε έλλειψη ή κυκλοφορούν σε περιορισμένο αριθμό. Ακόμη, διακρίνει κατηγορίες αγαθών θέσης.[4] Κάποια εξαρτώνται, από τις σχετικές θέσεις τους (επίδειξη κοινωνικής θέσης και δύναμης) όπως η δυνατότητα να δειπνήσει κάποιος στο καλύτερο τραπέζι ενός εστιατορίου, ενώ άλλα, όπως η οικιστική γη, απλώς και μόνο επειδή η συνολική ποσότητα του αγαθού είναι σταθερή.
Η κύρια συνεισφορά του Χιρς είναι ο ισχυρισμός ότι τα αγαθά θέσης είναι αγαθά άρρηκτα συνδεδεμένα με την κοινωνική έλλειψη (σπανιότητα) [5]. Η κοινωνική έλλειψη ενός αγαθού σχετίζεται με τη σχετική κατάταξη του στην προτίμηση του από άλλους ανθρώπους και δεν προκύπτει από φυσικά όρια, αλλά από κοινωνικούς παράγοντες. Για παράδειγμα, η η γη σε ένα περιβαλλοντικό πάρκο είναι περιορισμένη λόγο φυσικών ορίων, ενώ ο αριθμός πολιτικών θέσεων είναι κοινωνικά περιορισμένος.
Παραπομπές
Vatiero, Massimiliano (2011). The Institutional Microeconomics of Positional Goods. Mimeo (presented to ISNIE 2011, Stanford University)link..
Veblen, Thorstein (1899). The theory of leisure class. New York: MacMillan.
Hirsch, Fred (1977). The Social Limits to Growth. London: Routledge & Kegan Paul. ISBN 0-674-81365-0.
Schneider, M. (2007). The Nature, History and Significance of the Concept of Positional Goods. History of Economics Review, 45: 60-81.
Pagano, Ugo (1999). Is Power an Economic Good? Notes on Social Scarcity and the Economics of Positional Goods. In Bowles S., Franzini M. and U. Pagano (Eds.), The Politics and the Economics of Power, London: Routledge, pp. 116-45.
