Το ποδόσφαιρο στην Κύπρο αποτέλεσε εισαγωγή των Άγγλων κατακτητών του νησιού. Εμφανίστηκε στην Κύπρο γύρω στα τέλη του 19ου αιώνα, δια μέσου καταρχήν του αγγλικού στρατού και στη συνέχεια της Παιδείας και πιο συγκεκριμένα της Αγγλικής Σχολής Λευκωσίας και της Αμερικανικής Ακαδημίας Λάρνακας. Τα δύο αυτά σχολεία έδιναν μεταξύ τους φιλικά παιχνίδια.
Στις 15 Ιουλίου 1900 ιδρύθηκε στη Λευκωσία ο «Ελληνικός Αθλητικός Γυμναστικός Σύλλογος» (Ε.Α.Γ.Σ.), του οποίου ένας από τους βασικούς σκοπούς ήταν η ενασχόληση με το ποδόσφαιρο πέραν της γυμναστικής. Ο πρώτος ποδοσφαιρικός αγώνας του Ε.Α.Γ.Σ. (ο οποίος μετεξελίχθηκε σε Ελληνικό Γυμναστικό Σύλλογο «Παγκύπρια» μετά τη συνένωση του με τον Κυπριακό Σύλλογο Λευκωσία που προϋπήρχε, διεξήχθη την Τετάρτη 18 Νοεμβρίου 1900 με αντίπαλο αγγλική ομάδα.
Καίριο και καθοριστικό ρόλο για την καλλιέργεια διάδοση και στήριξη του ποδοσφαίρου στην Κύπρο διαδραμάτισε η Αγγλική Σχολή Λευκωσίας (1900). Οι μαθητές της Αγγλικής Σχολής ασχολούνταν συστηματικά με το ποδόσφαιρο και στη συνέχεια οι απόφοιτοι της στελέχωναν τοπικές ομάδες που δημιουργήθηκαν σε διάφορες πόλεις της Κύπρου. Εξίσου σημαντικός στη διάδοση του ποδοσφαίρου υπήρξε και ο ρόλος της Αμερικανικής Ακαδημίας Λάρνακας (1908).[1]
Ίδρυση ποδοσφαιρικών ομάδων
Το άθλημα αποκτούσε ολοένα και περισσότερους φίλους. Το 1910 το ποδόσφαιρο εντάχθηκε στο πρόγραμμα των παγκύπριων αγώνων με τη συμμετοχή ποδοσφαιρικών ομάδων τις οποίες είχαν δημιουργήσει οι Γυμναστικοί Σύλλογοι (ΓΣΕ, ΓΣΖ, ΓΣΚ, ΓΣΟ, ΓΣΠ, ΓΣΠρ.).
Στη Λευκωσία, όπου προϋπήρχε ο Ποδοσφαιρικός Όμιλος Λευκωσίας, ιδρύθηκε το 1910 ο "Ανεξάρτητος" από τους νέους της πόλης οι οποίοι ποδόσφαιρο κυρίως στις τάφρους κάτω από τα τείχη και σε άλλες περιοχές. Το 1910 η τουρκοκυπριακή ομάδα "Χουρριέτ" (Ελευθερία) μετονομάστηκε σε "Τούρκικη Λέσχη Λευκωσίας". Στη Λεμεσό ιδρύθηκε το 1911 ο Ποδοσφαιρικός Όμιλος (ο ΓΣΟ διέθετε περίπου από το 1900 δύο ποδοσφαιρικές ομάδες οι οποίες έδιναν μεταξύ τους αγώνες). Στις 30 Ιανουαρίου 1911 ιδρύθηκε στην Αμμόχωστο η Ανόρθωση, η οποία όμως στα πρώτα χρόνια δεν ανέπτυξε αθλητική δράση, αλλά εθνική, πνευματική, πολιτιστική και κοινωνική. Οι νέοι της Αμμοχώστου ωστόσο, συγκροτούσαν κατά διαστήματα διάφορες συνοικιακές ομάδες.[1]
Σημαντικό σταθμό στο κυπριακό ποδόσφαιρο αποτελεί η ίδρυση του Ποδοσφαιρικού Ομίλου Παγκύπρια (ΠΟΠ) στις 19 Φεβρουαρίου 1916 στη Λευκωσία, από απόφοιτους της Αγγλικής Σχολής. Ο ΠΟΠ αποτέλεσε την πρώτη αμιγώς ποδοσφαιρική ομάδα της Κύπρου. Χρώμα φανέλας είχε το πράσινο.[2] Στις τάξεις του εντάχθηκαν πολλοί παίχτες από τον Ανεξάρτητο, ο οποίος είχε διαλυθεί λόγω πολλών δυσκολιών. Το 1919 ο ΠΟΠ κατέκτησε το πρωτάθλημα που διοργανώθηκε από την Αγγλική Σχολή με τη συμμετοχή τεσσάρων ομάδων, νικώντας στο τελικό την Τούρκικη Λέσχη με 1-0.[3]
Το Μάρτιο του 1924 ο ΠΟΠ διαλύθηκε. Την τότε εποχή οι ομάδες δεν είχαν προπονητή. Την ενδεκάδα επέλεγε ο αρχαιότερος ή ο καλύτερος παίχτης της ομάδας. Το Μάρτιο του 1924 μια διαμάχη ξέσπασε μεταξύ δύο παιχτών του ΠΟΠ για τη θέση του δεξιού κυνηγού. Μια ομάδα ποδοσφαιριστών απεχώρησε από τον ΠΟΠ και εντάχθηκε στον "Πανεργατικό Όμιλο", ο οποίος είχε ιδρυθεί το 1921 στη Λευκωσία. Μετά την εξέλιξη αυτή μετονομάστηκε σε "Ποδοσφαιρικός Σύνδεσμος Πανεργατικός". Ένας άλλος όμιλος ποδοσφαιριστών του ΠΟΠ προσχώρησε στο νεοσύστατο σωματείο Ένωσις Νέων Τραστ, το οποίο ιδρύθηκε στις 19 Σεπτεμβρίου 1924 από μια ομάδα διαπρεπών μελών της κοινωνίας της Λευκωσίας. Το Τραστ και ο Πανεργατικός ασχολήθηκαν συστηματικά και οργανωμένα με το ποδόσφαιρο συγκροτώντας ισχυρές ομάδες. Τα μεταξύ τους παιχνίδια ήταν ντέρμπι με μεγάλο φανατισμό. Τα δύο σωματεία εκπροσωπούσαν διαφορετικές κοινωνικές τάξεις. Στο Τραστ συγκεντρώθηκε η κοινωνική ελίτ της Λευκωσίας (γιατροί, δικηγόροι, δικαστικοί, έμποροι κ.α.) ενώ τα μέλη και οπαδοί του Πανεργατικού άνηκαν κυρίως στην εργατική τάξη.[4]
Στη Λάρνακα, το 1924 ιδρύθηκε ο Πεζοπορικός Λάρνακας από μια ομάδα νέων της Λάρνακας, οι οποίοι επέδειξαν ενδιαφέρον για πεζοπορίες, εκδρομές ποδηλασίας, τη φυσιολατρεία αλλά και τη μουσική. Μέχρι το 1926 το σωματείο, από αθλητικής πλευράς, ασχολείτο με τις πεζοπορίες, τα θαλάσσια σπορ και το στίβο. Την ίδια χρονιά μερίδα μελών απεχώρησε από τον Πεζοπορικό και ίδρυσε τον "Αθλητικό Μουσικό Όμιλο Λάρνακας" (ΑΜΟΛ). Τα δύο σωματεία ανέπτυξαν πλούσια και αθλητική δράση στην πόλη.[4]
Στη Λεμεσό το 1925 άρχισε να δραστηριοποιείται ποδοσφαιρικά ο Ν.Ο.Λ. (Όμιλος Νέων Λεμεσού) και το 1927 ο Ολυμπιακός-Αετός. Στη Λευκωσία το 1926 ιδρύθηκε ο Κεραυνός Στροβόλου (1/10/1926).
Το 1922 φτάνει στην Κύπρο από την Αλεξάνδρεια ο ελληνικής καταγωγής Γεώργιος Πούλιας. Σκοπός του ήταν η ανάληψη, σε συνεργασία με έναν από τους θείους του, της διαχείρισης της επιχείρησης «Καπνοβιομηχανία Διανέλλου και Bεργόπουλου». Θα αντικαθιστούσε τον αποθανόντα Bεργόπουλο. O Γεώργιος Πούλιας ήταν ένας ισχυρός και δραστήριος οικονομικός παράγοντας της εποχής, με εμπλοκή και στην πολιτική. Η αίτηση του Πουλία για να εγγραφεί ως μέλος του Τραστ απορρίφθηκε. Παράλληλα, η επιλογή μελών του σωματείου με βάση τα κριτήρια καταγωγής τους αποτέλεσε κύρια και σοβαρή διαφωνία. Μερίδα μελών υποστήριξε την άποψη ότι μόνο Έλληνες Ορθόδοξοι θα έπρεπε να έχουν το δικαίωμα εγγραφής ως μέλη του Τραστ. Από την άλλη υπήρχε η άποψη να συνεχίσει το σωματείο να αποδέχεται ως μη τακτικά μέλη του Αρμένιους, Λατίνους και Μαρωνίτες, όπως ίσχυε από της ίδρυσης του. Τελικά, μέλη και ποδοσφαιριστές που επιδίωκαν τη δημιουργία ενός καθαρά ελληνικού σωματείου στη Λευκωσία με τη συμμετοχή μόνο Ελλήνων Κυπρίων απεχώρησαν και ίδρυσαν στις 8 Νοεμβρίου 1926 τον Ποδοσφαιρικό Όμιλο Ελλήνων Λευκωσίας (ΠΟΕΛ). Σύμφωνα με κάποιες πηγές, η διαμάχη στους κόλπους του Τραστ δημιουργήθηκε λόγο παρεξηγήσεων με αφορμή της Δημοτικές Εκλογές που είχαν διενεργηθεί το 1926. Η ανάμιξη του Πουλία στην πολιτική σκηνή υπήρξε έντονη και λίγους μήνες πριν αποχωρήσει και ιδρύσει τον ΠΟΕΛ εξελέγη Αντιδήμαρχος Λευκωσίας ως εκπρόσωπος του προοδευτικού κόμματος, το οποίο είχε τη στήριξη της Εκκλησίας και μεγάλης μερίδας της άρχουσαν τάξης. Ο ΠΟΕΛ, υπό την προεδρία του Πουλία, ο οποίος διέθετε μεγάλη οικονομική επιφάνεια και το στήριζε, αγκαλιάστηκε από όλα τα κοινωνικά στρώματα της Λευκωσίας, ενώ το Τραστ συνέχισε να συγκεντρώνει και να εκπροσωπεί μεγάλο μέρος της κοινωνικής ελίτ της πόλης. Το 1928 ο ΠΟΕΛ μετονομάζεται σε Αθλητικό Ποδοσφαιρικό Όμιλο Ελλήνων Λευκωσίας (ΑΠΟΕΛ).[5]
Το 1927 ο ΠΟΕΛ μεταβαίνει στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου για φιλικούς αγώνες, όντας η πρώτη κυπριακή ομάδα που ταξίδευε στο εξωτερικό. Το Νοέμβριο του 1928 ο ΑΜΟΛ διοργάνωσε στο παλιό στάδιο ΓΣΖ το πρώτο παγκύπριο τουρνουά σιξ-α-σάιτ (έξι καθ' ομάδα) στο οποίο συμμετείχαν ο ΑΠΟΕΛ, ο Πεζοπορικός, ο Αθλητικός Όμιλος Πάφου, το Τραστ, η ομάδα του ΓΣΟ, το Λύκειο Λάρνακας και το ιεροδιδασκαλείο Λάρνακας. Νικητής αναδείχθηκε ο ΑΠΟΕΛ νικώντας στον τελικό τον ΑΜΟΛ με 1-0. Ακολούθησαν τουρνουά από τον ΓΣΠ και τον ΓΣΟ.[6]
Το 1929 η Ανόρθωση αρχίζει να αναπτύσσει έντονη αθλητική δράση. Οι νέοι του συλλόγου ωστόσο είχαν δραστηριοποιηθεί από τις αρχές τις δεκαετίας του 1920 με το ποδόσφαιρο, σχηματίζοντας ποδοσφαιρική ομάδα με την ονομασία "Ποδοσφαιρική Ομάδα Ελλήνων Βαρωσίων" (ΠΟΕΒ). Το 1929 η δράση της ΠΟΕΒ διεκόπηκε καθώς αποφάσισε να προσχωρήσει και επίσημα στην Ανόρθωση. Οι ποδοσφαιριστές της ΠΟΕΒ αποτέλεσαν την πρώτη ποδοσφαιρική ομάδα της Ανόρθωσης.[7]
Στις 4 Οκτωβρίου 1930 ιδρύεται από μια ομάδα επιφανών μελών της κοινωνίας της Λεμεσού, η Αθλητική Ένωση Λεμεσού (ΑΕΛ), η οποία συγκέντρωσε εξαρχής της μαζική υποστήριξη των φιλάθλων από όλα τα κοινωνικά στρώματα της πόλης. Την ίδια περίοδο, τέλη του 1930, εμφανίστηκαν ακόμα δύο ομάδες στη Λεμεσό, το Σούλι και ο Αθλητικός Ποδοσφαιρικός Όμιλος Λεμεσού (ΑΠΟΛ), ο οποίος ήταν γνωστός και ως Απόλλωνας (σσ. όχι ο σημερινός Απόλλων Λεμεσού). Μετά από δύο χρόνια, οι δύο αυτές ομάδες συγχωνεύθηκαν δημιουργώντας τον Αθλητικό Μουσικό Σύλλογο "Άρης" Λεμεσού, ο οποίος είχε, πέρα από την αθλητική δραστηριότητα, πλούσια πολιτιστική και μουσική παράδοση.[7]
Το 1930 ιδρύθηκε στη Λευκωσία ο Τουρκικός Αθλητικός Σύλλογος. Ουσιαστικά έτσι είχε μετονομαστεί τη χρονιά εκείνη η Τουρκική Αθλητική Λέσχη. Στο φίλαθλο κόσμο παρέμενε γνωστή ως "Τούρκικη Λέσχη Λευκωσίας".[7]
Τον Ιούνιο του 1931 ιδρύεται ο Ολυμπιακός, το σωματείο των Κάτω Ενοριών της Λευκωσίας (το όνομα επιλέγηκε λόγω της συμπάθειας των ιδρυτών του προς τον Ολυμπιακός Πειραιώς). Τον Απρίλιο του ίδιου έτους δημιουργήθηκε στη Μόρφου ο Διγενής Ακρίτας Μόρφου (23/4/1931). Στη Μόρφου προϋπήρχανο Γυμναστικός Σύλλογος Ελευθερία και ο Πεζοπορικός Όμιλος Μόρφου.[8]
Το 1930 η αρμενική κοινότητα ίδρυσε στη Λευκωσία ποδοσφαιρική ομάδα με την ονομασία "Καϊτζάκ" (αστραπή), η οποία διαλύθηκε τον επόμενο χρόνο. Το 1934 οι Αρμένιοι προχώρησαν στην ίδρυση του σωματείου ΑΫΜΑ Λευκωσίας (Armenian Young Men's Association).[8]
Την περίοδο 1930-31 διεξήχθη ποδοσφαιρικό πρωτάθλημα Λευκωσίας με διοργανωτή το ΓΣΠ και τη συμμετοχή εννέα ομάδων της Λευκωσίας (Παγκύπριο Γυμνάσιο, Αγγλική Σχολή, ΑΠΟΕΛ, Τούρκικο Λύκειο, Τραστ, Καϊτζάκ, Τούρκικη Λέσχη Λευκωσίας, Σχολή Σαμουήλ, Κεραυνός Στροβόλου). Νικήτρια ήταν η αρμενική Καϊτζάκ που κέρδισε στον τελικό τον ΑΠΟΕΛ ΜΕ 3-1. Την ίδια περίοδο, στην Αμμόχωστο, ο ΓΣΕ διοργάνωσε επαρχιακό πρωτάθλημα με τη συμμετοχή της Ανόρθωσης, του Γυμνασίου της πόλης, της Ομόνοιας Αμμοχώστου, της Τουρκικής Λέσχης Αμμοχώστου και του ποδοσφαρικού ομίλου Λευκονοίκου με νικήτρια την Ανόρθωση. Στη Λεμεσό ο ΓΣΟ διοργάνωσε τοπικό πρωτάθλημα με τη συμμετοχή πέντε ομάδων (ΑΕΛ, Σούλι, ΑΠΟΛ, Τουρκική Λέσχη Λεμεσού. ομάδα Ουαλλών βρετανικού στρατού) με νικητές τους Βρεττανούς.[9]
Πρώτα πρωταθλήματα
Το 1931 ο Πεζοπορικός προκύρηξε πρωτάθλημα, που αποτελεί την πρώτη παγκύπρια ποδοσφαιρική διοργάνωση. Στο πρωτάθλημα πήραν μέρος οι οκτώ ομάδες από όλες τις επαρχίες και χρησιμοποιήθηκε σύστημα νοκ-άουτ. Συμμετείχαν οι Τραστ, ΑΠΟΕΛ, Ανόρθωση, Πεζοπορικός, ΑΜΟΛ, ΑΕΛ, ΑΠΟΛ και Σούλι. Στον τελικό της 5 Μαϊου 1932 προκρίθηκαν ο ΑΠΟΕΛ και η ΑΕΛ με την ομάδα της Λευκωσίας να κατακτά το τρόπαιο. Το πρωτάθλημα ονομάστηκε "πρωτάθλημα πόλεων".[9]
Στις 17 Οκτωβρίου 1932 ιδρύεται η Ε.Π.Α. Λάρνακας από την ενοποίηση του Πεζοπορικού Λάρνακας και του ΑΜΟΛ, με σκοπό τη δημιουργία μιας ισχυρής ομάδας. Το όνομα του σωματείου σημαίνει "Ένωσις Περοπορικούς ΑΜΟΛ".
Το Νοέμβριο του 1932 καταφθάνει στην Κύπρο η πρώτη ξένη ομάδα, Χάποελ Παλαιστίνης (Τελ Αβίβ) μετά από πρόσκληση του ΑΠΟΕΛ, της ΕΠΑ και της ΑΕΛ. Η ΕΠΑ υποχρέωσε την παλαιστινιακή ομάδα σε ήττα με 2-0 πετυχαίνοντας την πρώτη διεθνή επιτυχία κυπριακής ομάδας. Ο ΑΠΟΕΛ έφερε ισοπαλία και η ΑΕΛ ηττήθηκε. Ισοπαλία με τη Χαποελ έφερε επίσης η μικτή ομάδα της Κύπρου (με παίχτες από ΑΕΛ, ΑΠΟΕΛ. ΕΠΑ).[9]
Το 1933 διεξάγεται το δεύτερο παγκύπριο πρωτάθλημα με διοργανωτή τον ΑΠΟΕΛ. Σ' αυτό συμμετέχουν εννέα ομάδες (Τραστ, ΑΠΟΕΛ, Ολυμπιακός, ΕΠΑ, Ανόρθωση, ΑΕΛ, Άρης, Ποσειδώνας Λεμεσού, Κινύρας Πάφου). Το πρωτάθλημα αυτό σημαδεύτηκε από ενστάσεις, αμφισβητήσεις, φανατισμό, επεισόδια, αποχωρήσεις ομάδων (Ανόρθωση, Ποσειδώνας). Πρωταθλητής αναδείχθηκε ο ΑΠΟΕΛ.[10]
Το 1933 ο Τραστ γίνεται η πρώτη κυπριακή ομάδα που μεταβαίνει στην Ελλάδα. Σε φιλικό αγώνα αντιμετώπισε τον Παναθηναϊκό. Την επόμενη χρονιά μεταβαίνουν στην Ελλάδα Τραστ και μικτή ΑΠΟΕΛ/ΑΕΛ αντιμετωπίζοντας σε φιλικούς αγώνες Ολυμπιακός Πειραιώς, Παναθηναϊκός και Απόλλωνα Αθηνών.
Την περίοδο 1933-34 διεξήχθη το τρίτο πρωτάθλημα πόλεων με διοργανώτρια και νικήτρια την ΑΕΛ. Πήραν μέρος οι ΑΕΛ, Άρης, Ανόρθωση, ΑΠΟΕΛ, Τραστ, Ολυμπιακός, Τουρκική Λέσχη Λευκωσίας, ΕΠΑ, Κινύρας, Κόροιβος και Ονήσιλος.[10]
Ίδρυση Κυπριακής Ομοσπονδίας Ποδοσφαίρου
Την περίοδο 1934-35 το πρωτάθλημα πόλεων ανατέθηκε προς διοργάνωση στην Ανόρθωση. Παράλληλα το Τραστ προκήρυξε πρωτάθλημα στη Λευκωσία με την ευκαιρία των εορτασμών της δεκαετηρίδας από την ίδρυση του. Στη διένεξη Ανόρθωσης-Τραστ επενέβησαν ο ΑΠΟΕΛ και η ΑΕΛ ώστε να γεφυρώσουν τις διαφορές και συγκάλεσαν σύσκεψη στο οίκημα του Τραστ στις 9 Σεπτεμβρίου 1934. Η σύσκεψη κατέληξε σε αδιέξοδο καθώς προέκυψαν και άλλες διαφορές όταν τα σωματεία Ολυμπιακός και Άρης έθεσαν θέμα ελεύθερης συμμετοχής ποδοσφαιριστών από ένα σωματείο σε άλλο.[11] Ακολούθησε ακόμη μια ατελέσφορη σύσκεψη στο οίκημα του Ολυμπιακού. Στις 23 Σεπτεμβρίου 1934 πραγματοποιείται τρίτη σύσκεψη στο σωματείο του ΑΠΟΕΛ. Στη σύσκεψη αυτή αποφασίσθηκε η δημιουργία της Κυπριακής Ομοσπονδίας Ποδοσφαίρου (ΚΟΠ), η οποία θα είχε την ευθύνη διοργάνωσης των πρωταθλημάτων. Ιδρυτικά σωματεία ήταν οι ΑΕΛ Λεμεσού, Ανόρθωση, ΑΠΟΕΛ, Άρης, Ένωσις Νέων Τραστ, ΕΠΑ. Τούρκικη Λέσχη Λευκωσίας και Ολυμπιακός.[12]
Το πρώτο επίσημο πρωτάθλημα και το πρώτο επίσημο κύπελλο κατέκτησε ο Τραστ. Τα πρώτα χρόνια πρωταγωνιστούσαν ο Τραστ και ο ΑΠΟΕΛ. Οι σχέσεις τους ήταν εχθρικές. Στις 17 Απριλίου 1938, σε ένα μεταξύ τους παιχνίδι πρωταθλήματος υπήρξε διακοπή. Η ΚΟΠ επέρριψε την ευθύνη στον Τραστ. Ο Τραστ, ο οποίος ήταν ήδη κυπελλούχος αφού το κύπελλο διεξάγονταν πριν το πρωτάθλημα, θεωρώντας πως τύγχανε άδικης αντιμετώπισης και άνισης μεταχείρισης από την ΚΟΠ και πως αποτελούσε θύμα μιας μεθοδευμένης και χρόνιας πολεμικής που εξαπέλυαν εναντίον του η ΚΟΠ και ο ΑΠΟΕΛ με στόχο να το πλήξουν και να το καθηλώσουν, αποφάσισε στις 23 Απριλίου 1938 τη διάλυση της ποδοσφαιρικής του ομάδας. Οι υπόλοιπες τρεις ομάδες που συμμετείχαν στο πρωτάθλημα εκείνης της περιόδου συμφώνησαν να αποχωρήσουν και να μην δώσουν τις υπόλοιπες συναντήσεις τους. Τελικά οι αγώνες τους έγιναν το Οκτώβριο.[13]
Το 1936 η ΕΠΑ αποχώρησε από την ΚΟΠ λόγο εσωτερικών προβλημάτων. Το 1937, στις 21 Μαρτίου μια ομάδα μελών και ποδοσφαιριστών της ΕΠΑ αποχώρησε και επανίδρυσε τον Πεζοπορικό. Οι λόγοι ήταν οι μέτριες παρουσίες της ποδοσφαιρικής ομάδας στα πρωταθλήματα, οι αντιδράσεις ανθρώπων οι οποίοι παρέμενα εκτός διοικητικών αλλά και οι ποδοσφαιριστές που τέθηκαν σε αδράνεια. Επιπλέον, από το έτος ίδρυσης της ΕΠΑ υπήρχαν αντιδράσεις καθώς ένα μόνο σωματείο στη Λάρνακα δεν μπορούσε να απορροφήσει και να αξιοποιήσει το έμψυχο υλικό της πόλης. Στον Πεζοπορικό συγκεντρώθηκε μεγάλο μέρος της εύπορης τάξης της Λάρνακας ενώ στην ΕΠΑ τα λαϊκά κοινωνικά στρώματα της πόλης αλλά και οι Αρμένιοι της Λάρνακας.[14] Το 1938 η ΕΠΑ επανεντάχθηκε στην ΚΟΠ και ο Πεζοπορικός συμμετείχε για πρώτη φορά στο πρωτάθλημα. Οι δύο ομάδες θα επανενώνονταν το 1994 δημιουργώντας την Αθλητική Ένωση Κιτίου (ΑΕΚ Λάρνακας).
Επίσης, το 1937 η Ανόρθωση λόγω οικονομικών δυσκολιών ανέστειλε τη λειτουργία του ποδοσφαιρικού τμήματος της και διεγράφη από τη δύναμη της ΚΟΠ. Οι ποδοσφαιριστές της διασκορπίστηκαν και εντάχθηκαν σε άλλες ομάδες, κυρίως στον Πεζοπορικό και την ΕΠΑ. Το 1945 προχώρησε σε επανασύσταση της ποδοσφαιρικής ομάδας. Την περίοδο 1945-46 αγωνίστηκε στο πρωτάθλημα Β΄ κατηγορίας και από την πρώτη χρονιά εξασφάλισε την άνοδο της στη Β΄ κατηγορία.[15]
Το 1939 ο Άρης Λεμεσού διέλυσε το ποδοσφαιρικό του τμήμα. Το τμήμα επαναλειτούργησε αρχές της δεκαετίας του 1950 και επανεντάχθηκε στην ΚΟΠ το 1952.[16]
Το 1941 η ΚΟΠ, λόγω των πολεμικών συνθηκών που επικρατούσαν (Β' παγκόσμιος πόλεμος) αποφάσισε να διακόψει όλες τις διοργανώσεις της. Η ποδοσφαιρική αδράνεια διήρκεσε έως το 1944.[17]
Το 1945 εντάχθηκε στην ΚΟΠ η ΑΫΜΑ ως ομάδα Β΄ κατηγορίας, η οποία από το 1934 που είχε ιδρυθεί μέχρι το 1944 αγωνιζόταν σε αγροτικά πρωταθλήματα.[18] Συμμετείχε για πρώτη φορά στο πρωτάθλημα Α΄ κατηγορίας την περίοδο 1947-48.
Πρώτη διάσπαση
Το καλοκαίρι του 1947 σημειώθηκαν οι πρώτοι σοβαροί τριγμοί στο οικοδόμημα του κυπριακού ποδοσφαίρου, οι οποίοι έφεραν και τη διάσπαση του.[19][20] Κύρια αιτία οι τοπικιστικές διαφορές. Τρεις ομάδες: η Ε.Π.Α. Λάρνακας, ο Πεζοπορικός Λάρνακας και η Ανόρθωση Αμμοχώστου αποχώρησαν από την ΚΟΠ, ύστερα από έντονη αντιπαράθεση που είχαν με την τότε ηγεσία της. Τα τρία σωματεία είχαν προτείνει σειρά καταστατικών αλλαγών με κυριότερη την εκ περιτροπής έδρα της ΚΟΠ σε όλες τις πόλεις, αίτημα το οποίο απερρίφθη. Ζητούσαν ισότιμη μεταχείριση, θεωρώντας πως τα σωματεία της Λευκωσίας και κυρίως ο ΑΠΟΕΛ τύγχαναν την εύνοια της ΚΟΠ.[21]
ΕΠΑ, Πεζοπορικός και Ανόρθωση δημιούργησαν στις 14/09/1947 δικής του χωριστή Ομοσπονδία, την "ΠΑΟΚ" (Ποδοσφαιρική Αθλητική Ομοσπονδία Κύπρου) με έδρα τη Λάρνακα. Σ' αυτήν εντάχθηκαν επίσης άλλα πέντε σωματεία: ο ΑΜΟΛ Λεμεσού, η Τούρκικη Λέσχη Λάρνακος, η Τούρκικη Λέσχη Αμμοχώστου, η Τουρκ Ουτζιού επίσης της Αμμοχώστου και η Τουρκική Αθλητική Εστία Τσετίν Καγιά. Μεταξύ των δύο ομοσπονδιών επικράτησε κλίμα συγκρουσιακό. Η διαμάχη τερματίστηκε με την πάροδο ενός χρόνου όταν η ΠΑΟΚ διαλύθηκε και τα τρία σωματεία (ΕΠΑ, Πεζοπορικός, Ανόρθωση) επανεντάχθηκαν το φθινόπωρο του 1948 στην ΚΟΠ.[21]
Το 1947 η ΠΑΟΚ προσκάλεσε στην Κύπρο την πρωταθλήτρια Παλαιστίνης, Μακάμπι Τελ Αβίβ για σειρά φιλικών αγώνων, αντιμετωπίζοντας την Ανόρθωση, την ΕΠΑ και τον Πεζοπορικό.
Το 1949 η Τουρκική Αθλητική Εστία Τσετίν Καγιά Λευκωσίας (ιδρύθηκε το 1943 και το 1947 εντάχθηκε στην ΠΑΟΚ) υπέβαλε αίτημα για ένταξη στην Α΄ κατηγορία της ΚΟΠ. Το αίτημα της απερρίφθη με το αιτιολογικό ότι το καταστατικό της Ομοσπονδίας επέτρεπε τη συμμετοχή μόνο οκτώ ομάδων στο πρωτάθλημα Α΄ κατηγορίας. Ακολούθησε αίτηση για ένταξη στη Β΄ κατηγορία το οποίο επίσης απερρίφθη. Η αντίδραση των Τουρκοκυπρίων ήταν άμεση. Στο πρωτάθλημα Α΄ κατηγορίας συμμετείχε ανελλιπώς από το 1934 η "Τούρκικη Λέσχη" Λευκωσίας (η οποία ήταν και ιδρυτικό μέλος της ΚΟΠ). Τα δύο σωματεία ενοποιήθηκαν τον Οκτώβριο του 1949 ώστε να δημιουργηθεί μια ισχυρή τουρκοκυπριακή ποδοσφαιρική ομάδα. Το νέο σωματείο εντάχθηκε στην Α΄ κατηγορία ως η συνέχεια της Τούρκικης Λέσχης με την ονομασία Τουρκική Αθλητική Ένωση Τσετίν Καγιά (Τσετίν Καγιά). "Τσετίν Καγιά" μεταφράζεται στα ελληνικά ως "σκληρή πέτρα".[22]
Δεύτερη διάσπαση
Σημαντική περιόδος στην ιστορία του κυπριακού ποδοσφαίρου αποτελεί η διάσπαση του 1948, η σημαντικότερη διάσπαση του κυπριακού ποδοσφαίρου.[20] Το 1948, στην Ελλάδα υπήρχαν πολιτικές αναταραχές λογω της διαμάχης μεταξύ δεξιών και αριστερών στον ελληνικό εμφύλιο. Η κατάσταση στην Ελλάδα μεταφέρθηκε και στην Κύπρο και διείσδυσε τόσο στην πολιτική ζωή του τόπου, όσο και στον αθλητισμό.[23] Οι περισσότεροι αθλητικοί παράγοντες ασχολούνταν και με την πολιτική.
Στην Αμμόχωστο, ο ΓΣΕ (Γυμναστικός Σύλλογος Ευαγόρας) και η Ανόρθωση ήταν οι μόνοι σύλλογοι που ασχολούνταν με τον αθλητισμό. Μέσα στις τάξεις του ο ΓΣΕ είχε προοδευτικούς (αριστερούς) αθλητές στίβου που ήταν οι κορυφαίοι στην Κύπρο, ενώ στην Ανόρθωση έπαιζαν και ποδοσφαιριστές με προοδευτικές (αριστερές) αντιλήψεις. Ωστόσο, μέσα στο πνεύμα της εποχής εκείνης, τόσο ο ΓΣΕ όσο και η Ανόρθωση, άρχισαν να επιβάλλουν περιορισμούς διαφόρων μορφών. Επειδή τα άτομα με προοδευτικές αντιλήψεις στις τάξεις της Ανόρθωσης άρχισαν να αυξάνονται, τα μέλη της Ανόρθωσης που ήθελαν να επικρατεί το εθνικόφρονο κλίμα στο σωματείο, αποφάσισαν να θέσουν περιορισμούς στην εισδοχή μελών και συγκεκριμένα περιόρισαν τα άτομα με προοδευτικές αντιλήψεις[24][1]. Επίσης, ποδοσφαιριστές που θεωρούνταν άτομα με προοδευτικές αντιλήψεις, δεν προωθούνταν. Από τις αρχές του 1947 μια μερίδα προοδευτικών ανθρώπων της Αμμοχώστου που βρίσκονταν εντός και εκτός του ΓΣΕ και της Ανόρθωσης, θεωρούσαν ότι υπήρχε χώρος για τη δημιουργία και δεύτερου σωματείου στην πόλη. Μπροστά στους περιορισμούς που επιβάλλοντο, οραματίστηκαν ένα σωματείο το οποίο θα ήταν μακρυά από την πολιτική και θα "αγκάλιαζε" όλα τα λαϊκά στρώματα της Αμμοχώστου, με στόχο την εξάπλωση του αθλητισμού[23][25]. Έτσι, στις 7 Μαρτίου 1948 ιδρύεται το πρώτο προοδευτικό σωματείο, η Νέα Σαλαμίνα. Παρόμοια ατμόσφαιρα έναντι των προοδευτικών αθλητών επικρατούσε και σε άλλες πόλεις της Κύπρου. Στη Λάρνακα ιδρύεται στις 10 Απριλίου η Αλκή.
Πριν από τους παγκύπριους αγώνες στίβου το Μάιο του 1948, ο ΣΕΓΑΣ, Σύνδεσμος Ελληνικών Γυμναστικών Αθλητικών Σωματείων, ζήτησε από όλους τους Γυμναστικούς Συλλόγους της Κύπρου, τα μέλη και τους αθλητές τους, να υπογράψουν δημόσια διακήρυξη όπου θα εξεφράζουν την υποστήριξη τους προς τη Δεξιά παράταξη στον ελληνικό εμφύλιο, θα δήλωναν «εθνικοφρόνων φρονημάτων» και θα καταδίκαζαν τη δράση της Αριστεράς[23][24]. Οι Γυμναστικοί Σύλλογοι και οι δεξιοί αθλητές υπέγραψαν τις δηλώσεις αυτές. Ο μόνος σύλλογος που αρνήθηκε να υπογράψει τη δήλωση αυτή ήταν ο Γυμναστικός Σύλλογος "Κινύρας" Πάφου και για αυτό τον απέκλεισαν από τους αγώνες. Οι προοδευτικοί αθλητές ήταν αντίθετοι με τη δήλωση που έκαναν οι σύλλογοι τους, αρνήθηκαν να υπογράψουν τις δηλώσεις και να αποκυρήξουν τα ιδεολογικά τους πιστεύω[23][24], με τους πρώτους που αντέδρασαν να είναι οι πρωταθλητές του ΓΣΕ, Αντώνη Τότση και Νική Γεωργίου. Επιπρόσθετα, οι προοδευτικοί αθλητές αποφάσισαν να στηρίξουν το Γυμναστικό Σύλλογο "Κινύρα" Πάφου, αν τελικά δεν του επέτρεπαν να λάβει μέρος στους Παγκύπριους Αγώνες. Οι προοδευτικοί αθλητές του ΓΣΕ, που είχαν σίγουρες τις πρώτες θέσεις, τις θυσίασαν για να συμπαρασταθούν στον Κινύρα. Ο ΓΣΕ είχε μια πολύ δυνατή ομάδα και ήταν σίγουρος για την πρώτη θέση στους αγώνες. Μετά, όμως από την εξέλιξη αυτή τερμάτισε τρίτος. Ο ΓΣΕ, δρώντας εκδικητικά για το γεγονός ότι οι αθλητές της Νέας Σαλαμίνας δεν έλαβαν μέρος στους Παγκύπριους Αγώνες, έστειλε επιστολή στο σωματείο που το πληροφορούσε ότι απαγορευόταν η είσοδος του στο στάδιο ΓΣΕ[23][24], επιστολή υπογεγραμμένη από τον πρόεδρο του ΓΣΕ[26]. Αντίστοιχα, ο Γυμναστικός Σύλλογος «Ο Ζήνων» (ΓΣΖ) σε γενική συνέλευση, απαγόρευσε από την Αλκή να χρησιμοποιεί το στάδιο της Λάρνακας[24][26]. Αντίστοιχη πρόταση για αποκλεισμό Τούρκων και καθολικών απορρίφθηκε. Στη Λευκωσία είχε ιδρυθεί μέσα στο Μάϊο ο Ορφέας.
Επιπρόσθετα, τον ίδιο μήνα, ο ΑΠΟΕΛ απέστειλε τηλεγράφημα στο ΣΕΓΑΣ, «εγκάρδιο αδελφικό χαιρετισμό σε ολόκληρη την ελληνική αθλούμενη νεολαία» κι ευχόταν, «όπως τερματισθεί η εθνοκτόνος ανταρσία» στην Ελλάδα. Η διοίκηση του σωματείου κάλεσε όλους τους αθλητές και ποδοσφαιριστές του σωματείου να προσυπογράψουν σχετική δήλωση, με την οποία θα συνηγορούσαν με το περιεχόμενο του τηλεγραφήματος. Οι αριστεροί παράγοντες και αθλητές του ΑΠOEΛ θεώρησαν το χαρακτηρισμό «εθνοκτόνος ανταρσία», πρόκληση και κομματική τοποθέτηση του σωματείου τους. Οι ποδοσφαιριστές Κώστας Λυμπουρής, Αγησίλαος Τσιαλής, Γωγάκης Καραγιάννης, Τάκης Σκαλιώτης, Ανδρέας Καριόλου κ.α. διαχώρισαν τη θέση τους και αρνήθηκαν να υπογράψουν τις δηλώσεις. Από εκεί και πέρα, ανέλαβε δράση ο Τύπος, ο οποίος με συνεχή ρεπορτάζ και σχόλιά του, έριχνε λάδι στη φωτιά, πυροδοτώντας την τελική έκρηξη. Ακολούθησε η επ΄ αόριστον τιμωρία πέντε αθλητών του AΠOEΛ από το σωματείο τους. Έτσι, οι ποδοσφαιριστές αυτοί αποσκίρτησαν από τον AΠOEΛ και μαζί με αρκετούς άλλους ίδρυσαν στις 4 Ιουνίου 1948 νέο σωματείο στη Λευκωσία, τον Αθλητικό Σύλλογο Ομόνοια Λευκωσίας[27][26]. Ακολούθως ιδρύθηκε και ο Αθλητικός Σύλλογος Κερύνειας (ΑΣΚ)[28].
Ο εκδιωγμός των προοδευτικών αθλητών και ποδοσφαιριστών ήταν γεγονός. Τα νέα σωματεία προχώρησαν προς την ίδρυση μιας νέας ποδοσφαιρικής ομοσπονδίας, της Κυπριακής Ερασιτεχνικής Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας (ΚΕΠΟ), το Δεκέμβριο του 1948[29][30][31].Στις 12 Δεκεμβρίου 1948 σε σύσκεψη που γίνεται στη Λάρνακα στο οίκημα της Αλκής, εγκρίνεται το καταστατικό της νέας ομοσπονδίας και γίνονται εκλογές γι' ανάδειξη του πρώτου διοικητικού της συμβουλίου. Η νέα ομοσπονδία, που διοργάνωνε πρωταθλήματα και κύπελλα[32], έγινε αφορμή για να τρέξουν στα γήπεδα χιλιάδες νέοι φίλαθλοι. Οι αγώνες του πρωταθλήματος της ΚΕΠΟ προσέλκυαν πολύ περισσότερους φιλάθλους από αυτούς της ΚΟΠ[33][34]. Στην ΚΕΠΟ συμμετείχαν έξι ομάδες: η Νέα Σαλαμίνα στην Αμμόχωστο, η Ομόνοια και ο Ορφέας στη Λευκωσία, η Αλκή στη Λάρνακα, ο ΑΜΟΛ στη Λεμεσό (που το 1951 μετονομάστηκε σε Ανταίο) και ο Νέος Αστέρας στη Μόρφου (σήμερα ονομάζεται ΑΕΜ Μόρφου)[32].
Στην ΚΟΠ παρέμειναν τα σωματεία τα οποία ιδεολογικά άνηκαν στη Δεξιά παράταξη (όπως επίσης και η Τούρκικη Λέσχη Λευκωσίας και η αρμενική ΑΫΜΑ) και στην ΚΕΠΟ τα σωματεία που ιδεολογικά άνηκαν στην Αριστερά. Η ΚΟΠ, μετά την οριστική διάσπαση και τη δημιουργία της ΚΕΠΟ, έσπευσε να υποβάλει αίτημα για ένταξη στη Διεθνή Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου (FIFA), στην οποία εντάχθηκε ως πλήρες μέλος και ως εκ τούτου αποτέλεσε την επίσημη και διεθνώς αναγνωρισμένη Ποδοσφαιρική Αρχή της Κύπρου.[35]
Ενοποίηση κυπριακού ποδοσφαίρου
Τα σωματεία μέλη της ΚΕΠΟ ήταν υπέρ της ενοποίησης. Δύο ποδοσφαιρικές ομοσπονδίες και η διεξαγωγή δύο πρωταθλημάτων σε μια μικρή χώρα, όπως η Κύπρος, ήταν κάτι το πρωτοφανές. Δημιουργούνταν προβλήματα οικονομικά και γηπεδικά. Ο διαχωρισμός αποτελούσε τροχοπέδη στις προοπτικές για πρόοδο και ανάπτυξη του κυπριακού ποδοσφαίρου[23][36][37]. Επιπρόσθετα, θεωρούσαν ότι το πνεύμα του αθλητισμού σημαίνει συναδέλφωση και φιλία και όχι διαχωρισμός και διακρίσεις. Οι βάσεις για την ενοποίηση του Κυπριακού Ποδοσφαίρου άρχισαν να μπαίνουν με την πρώτη έκδοση της αθλητικής εφημερίδας "ΑΘΛΗΤΙΚΗ", η οποία άρχισε σταυροφορία υπέρ της ενοποίησης, το Δεκέμβριο του 1952. Μέσω της ίδιας εφημερίδας ακούστηκαν για πρώτη φορά φωνές για ενοποίηση, πέρα από το χώρο της ΚΟΠ (ξένοι προπονητές ομάδων ΚΟΠ). Η ΚΟΠ καταδίκασε τις δηλώσεις των προπονητών των δικών της σωματείων γιατί, σύμφωνα με αυτήν, «ήταν αντίθετες με το πνεύμα της Ομοσπονδίας»[38]. Οι παράγοντες της ΚΟΠ αρχικά κράτησαν εχθρική στάση και καταδίκαζαν όσους ενεργούσαν υπέρ της ενοποίησης[39]. Το καλοκαίρι του 1953, όλοι σχεδόν οι κορυφαίοι αθλητικοί παράγοντες της εποχής τάσσονταν υπέρ της ενοποίησης του κυπριακού ποδοσφαίρου. Τον Αύγουστο του 1953 η Νέα Σαλαμίνα, η Ομόνοια, η Αλκή και ο Ανταίος υπέβαλλαν κοινή αίτηση στην ΚΟΠ για εγγραφή στη δύναμη της ως σωματεία Α΄ κατηγορίας. Τον επόμενο μήνα, στις 19 Σεπτεμβρίου 1953, η ΚΟΠ έκανε δεκτή την αίτηση της Νέας Σαλαμίνας, της Ομόνοιας και του Ανταίου για ένταξη τους στην ΚΟΠ[38][40][41]. Η ενοποίηση του ποδοσφαίρου ήταν γεγονός. Η πολεμική όμως της ΚΟΠ προς τα σωματεία αυτά συνεχίστηκε[38]. Απέρριψε την αίτηση της Αλκής, του Ορφέα και του Νέου Αστέρα Μόρφου (τα δύο πρώτα εντάχθηκαν ένα χρόνο αργότερα)[40]. Επιπρόσθετα, επικαλούμενοι κάποιο καταστατικό σημείο, υποστήριξαν ότι μια ομάδα έπρεπε να συμμετάσχει στο πρωτάθλημα Α΄ κατηγορίας και οι άλλες δύο στην Β΄ κατηγορία. Οι ομάδες της ΚΕΠΟ για να επιτευχθεί η ενοποίηση, αποδέχτηκαν το γεγονός αυτό. Αποφασίσθηκε σε ειδική συνεδρία της ΚΕΠΟ, όπως στην Α΄ κατηγορία ενταχθεί η Ομόνοια και στη Β΄ κατηγορία η Νέα Σαλαμίνα και ο Ανταίος[38]. Η ΚΕΠΟ αυτοδιαλύθηκε[36]. Η ενοποίηση του κυπριακού ποδοσφαίρου έγινε δεκτή από το φίλαθλο κόσμο και το ενδιαφέρον αναθερμάνθηκε και αυξήθηκε κατακόρυφα. Τα γήπεδα ήταν ασφυκτικά γεμάτα.
Τρίτη διάσπαση
H Νέα Σαλαμίνα με την τουρκοκυπριακή Γενί Τζαμί, σε ένα φιλικό ποδοσφαιρικό αγώνα στο Στάδιο Αμμόχωστος. Ήταν ο πρώτος αγώνας μεταξύ ελληνοκυπριακής και τουρκοκυπριακής ομάδες μετά από 50 χρόνια.
Τον Οκτώβριο του 1955 και ενώ ο αγώνας της ΕΟΚΑ βρισκόταν σε εξέλιξη η ΚΟΠ αποφάσισε την προσωρινή αναστολή της συμμετοχής των τουρκοκυπριακών ομάδων στα πρωταθλήματα της, ώστε να αποτραπεί ο κίνδυνος πρόκλησης επεισοδίων στα στάδια μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, καθώς οι σχέσεις των δύο κοινοτήτων ήταν τεταμένες. Αν και η απόφαση της ΚΟΠ ήταν προσωρινή, οι Τουρκοκύπριοι προχώρησαν στη σύσταση Τουρκοκυπριακής Ομοσπονδίας Ποδοσφαίρου και στη διοργάνωση πρωταθλημάτων με τη συμμετοχή τουρκοκυπριακών ομάδων από όλη την Κύπρο.[42][20]
Οι ελληνοκυπριακές και οι τουρκοκυπριακές ομάδες δεν αγωνίστηκαν μαζί για 50 χρόνια. Τελευταία φορά που είχαν βρεθεί αντιμέτωπες ομάδες από τις δύο κοινότητες, ήταν στο πρωτάθλημα της περιόδου 1954-55, όπου αναμετρήθηκαν ο Πεζοπορικός με την Τσετίν Καγιά με τον Πεζοπορικό να επικρατεί με 4-1.[43][44] Στις 26 Μαρτίου 2005 η Νέα Σαλαμίνα έδωσε φιλικό ποδοσφαιρικό αγώνα με την τουρκοκυπριακή Γενί Τζαμί, στο γήπεδο Αμμόχωστος, επικρατώντας με 6-0. Ήταν ο πρώτος αγώνας μεταξύ ελληνοκυπριακής και τουρκοκυπριακής ομάδες μετά από 50 χρόνια. Την αναμέτρηση παρακολούθησαν 2500 φίλαθλοι και από τις δύο μεριές που κάθισαν μαζί στις κερκίδες στέλνοντας μήνυμα ειρήνης. Στην αναμέτρηση παρευρέθηκαν εκπρόσωποι της πολιτικής ηγεσίας και από τις δύο κοινότητες, των δημοτικών και αθλητικών αρχών και της Εκκλησίας.[43][44]
Το Νοέμβριο του 2013 πραγματοποιήθηκε στη Ζυρίχη συνάντηση μεταξύ αντιπροσωπειών της ΚΟΠ και της Τουρκοκυπριακής Ομοσπονδίας Ποδοσφαίρου, επιτεύχθηκε η υπογραφή προσωρινής διευθέτησης για το ποδόσφαιρο στην Κύπρο. Της συνάντησης προήδρευσε ο πρόεδρος της FIFA Γιόζεπ Μπλάτερ ενώ παρών ήταν και ο πρόεδρος της UEFA Μισέλ Πλατινί. Στη διευθέτηση τονίζεται πως η ΚΟΠ, ως μέλος της UEFA και της FIFA, είναι η υπεύθυνη αρχή για την οργάνωση, τη διαχείριση και τον έλεγχο του ποδοσφαίρου στην Κύπρο. Προστίθεται επίσης πως η ΚΟΠ, είναι το όργανο, το οποίο είναι υπεύθυνο για διεθνείς ποδοσφαιρικές δραστηριότητες στην Κύπρο. Μεταξύ άλλων αποφασίστηκε όπως η Τουρκοκυπριακή Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία υποβάλει αίτηση για να γίνει μέλος της Κυπριακής Ομοσπονδίας Ποδοσφαίρου, σύμφωνα με τα όσα προβλέπονται στους κανονισμούς και το καταστατικό της ΚΟΠ και σε τέτοια περίπτωση, όλα τα σωματεία μέλη της Τουρκοκυπριακής Ομοσπονδίας Ποδοσφαίρου, αυτόματα γίνονται έμμεσα μέλη της ΚΟΠ.[45] Το Μάρτιο του 2015 η Τουρκοκυπριακή Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου ενημέρωσε την ΚΟΠ για την απόφαση της να προχωρήσει σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες για εναρμόνιση του καταστατικού της σύμφωνα με τις απαιτήσεις της FIFA, προκειμένου να μπορέσει να υποβάλει αίτηση ένταξης στην ΚΟΠ, όπως προνοείται από τη συμφωνία που υπογράφηκε στη Ζυρίχη.[46]
Ίδρυση άλλων σωματείων
Το 1948 μαζί με τα σωματεία της ΚΕΠΟ, εντάχθηκαν στην ΚΟΠ ως σωματεία Β΄ κατηγορίας ο ΑΠΟΠ Πάφου, ο Πανελλήνιος Λεμεσού και η τουρκοκυπριακή Κενσγίκ Κιουτζιού.[40] .
Το 1954 ιδρύθηκε ο Απόλλων Λεμεσού και το 1955 εντάχθηκε στη δύναμη της ΚΟΠ ως ομάδα Β΄ κατηγορίας. Το νέο σωματείο προήλθε από τους Εθνικολαϊκούς Συλλόγους, οι οποίοι εξέφρασαν την Εθνικόφρονα παράταξη της Λεμεσού. Το Φεβρουάριο του 1954 είχαν προκηρυχθεί εκλογές στο ΓΣΟ. Πολλά μέλη των Εθνικολαϊκών συλλόγων και του τμήματος νεολαίας το οποίο διατηρούσαν, ένα τμήμα το οποίο είχε αναπτύξει τα προηγούμενα έτη αξιόλογη αθλητική δραστηριότητα, ήταν και μέλη του ΓΣΟ κατά παράβαση του καταστατικού, το οποίο απαγόρευε σε μέλη του Συλλόγου να είναι συγχρόνως μέλη άλλου σωματείου το οποίο να ασχολείται με τον αθλητισμό. Ως εκ τούτου στις προκηρυχθείσες εκλογές τα μέλη των Εθνικολαϊκών Συλλόγων θα εκηρύττοντο παράνομα και δεν θα είχαν ούτε δικαίωμα ψήφου, ούτε δικαίωμα να είναι υποψήφιοι. Ταυτόχρονα τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο υπήρξαν υπόνοιες και διαρρέουσες πληροφορίες ότι στις εκλογές, την ηγεσία του ΓΣΟ θα διεκδικούσαν μέλη του Συλλόγου τα οποία επρόσκειντο στην Αριστερά παράταξη. Προ του φάσματος να περάσει ο έλεγχος του ΓΣΟ στην Αριστερά η Γενική Συνέλευση αναβλήθηκε. Ακολούθως οι Εθνικολαϊκοί Σύλλογοι σε γενική συνέλευση στις 14 Απριλίου 1954 έλαβαν την απόφαση το τμήμα νεολαίας να διαχωριστεί από τους Εθνικολαϊκούς Συλλόγους και να αποτελέσει ανεξάρτητο σωματείο με την επωνυμία "Αθλητικός Μουσικός Όμιλος Απόλλων Λεμεσού".[47] .
Το 1956 προκλήθηκε μεγάλη εσωτερική αναταραχή μεταξύ συμβουλίου και ποδοσφαιριστών της ΑΕΛ. Απότοκο της αντιπαράθεσης, η οποία δεν είχε πολιτική χροιά ή υπόβαθρο (ο αθλητισμός στη Λεμεσό δεν επηρεάστηκε από τα γεγονότα του 1948), ήταν η τιμωρία-αποβολή πέντε ποδοσφαιριστών. Σε ένδειξη συμπαράστασης και αλληλεγγύης προς τους τιμωρηθέντες, άλλοι δεκαεπτά ποδοσφαιριστές αποσκίρτησαν από την ΑΕΛ. Κατά την εκδοχή του συμβουλίου οι πέντε ποδοσφαιριστές έθεσαν εκβιαστικά θέμα επαναπρόσληψης στην ΑΕΛ του προπονητή Αργύρη Γαβαλά. Για λόγους αρχής και μη ενδίδοντας στον εκβιασμό, το συμβούλιο τιμώρησε τους πέντε ποδοσφαιριστές, ώστε να διατηρηθεί η πειθαρχία στο σωματείο. Κατά την εκδοχή των ποδοσφαιριστών, πραγματική αιτία αποτέλεσε το γεγονός ότι στις εκλογές της ΑΕΛ για ανάδειξη διοικητικού συμβουλίου, οι παίκτες -που είχαν δικαίωμα ψήφου- δεν ψήφισαν υπέρ ενός συγκεκριμένου παράγοντα, ο οποίος τελικά εξελέγη. Η ενέργεια, ωστόσο, των ποδοσφαιριστών εξόργισε τα μέλη του συμβουλίου, τα οποία θεώρησαν τη στάση τους ως εκδήλωση ανταρσίας. Οι πέντε αποβληθέντες μαζί με άλλους 17, αφού αρχικά δεν έγιναν αποδεκτοί από το σωματείο Β΄ κατηγορίας Πανελλήνιο, στον οποίο αποτάθηκαν για να ενταχθούν, προσχώρησαν το Σεπτέμβριο του 1956 στον Απόλλωνα, ο οποίος επίσης αγωνιζόταν στη Β΄ κατηγορία. Ενδυναμωμένος πλεον ο Απόλλωνας κατέκτησε την περίοδο 1956-57 το πρωτάθλημα Β΄ κατηγορίας και την άνοδο στην Α΄ κατηγορία.[48]
Μετά την Ανεξαρτησία
Το 1960 η Κύπρος ανακηρύχθηκε επίσημα ανεξάρτητο κράτος. Η νέα εποχή στη χώρα βοήθησε το ποδόσφαιρο να αναπτυχθεί και να προοδεύσει. Πέρα από τη διακοπή του πρωταθλήματος την περίοδο 1963-64 λόγω δικοινοτικών διαταραχών, το πρωτάθλημα διεξάγεται ανελλιπώς, ακόμα και την περίοδο μετά την τουρική εισβολή του 1974 και την προσφυγοποίηση αρκετών σωματείων (Ανόρθωση, Νέα Σαλαμίνα, Διγενής, ΑΣΙΛ κ.α.).
Παραπομπές
Μελετίου 2011, σελ. 16
Μελετίου 2011, σελ. 22
Μελετίου 2011, σελ. 17
Μελετίου 2011, σελ. 18
Μελετίου 2011, σελ. 19
Μελετίου 2011, σελ. 20
Μελετίου 2011, σελ. 21
Μελετίου 2011, σελ. 30
Μελετίου 2011, σελ. 31
Μελετίου 2011, σελ. 32
Μελετίου 2011, σελ. 33
Μελετίου 2011, σελ. 34
Μελετίου 2011, σελ. 53
Μελετίου 2011, σελ. 54
Μελετίου 2011, σελ. 95
Μελετίου 2011, σελ. 74
Μελετίου 2011, σελ. 56
Μελετίου 2011, σελ. 111
«Η πρώτη διάσπαση του κυπριακού ποδοσφαίρου (1947)». Χαραυγή. 2015-02-24. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2016-05-25.
«Οι διασπάσεις και οι επανενώσεις | Kathimerini». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2016-08-07. Ανακτήθηκε στις 2016-08-07.
Μελετίου 2011, σελ. 94
Μελετίου 2011, σελ. 138
«ΝΕΑ ΣΑΛΑΜΙΝΑ ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΥ». Αθλητισμός. Δήμος Αμμοχώστου. Ανακτήθηκε στις 2012-08-02.
Μελετίου 2011, σελ. 97
Στυλιανού 1988, σελ. 16
Στυλιανού & Γεωργίου 1988, σελ. 21
Μελετίου 2011, σελ. 97-98
Στυλιανού & Γεωργίου 1988, σελ. 23
Στυλιανού 1988, σελ. 23
Μελετίου 2011, σελ. 98
Γαβριηλίδης 2001, σελ. 51
Μελετίου 2011, σελ. 140
Στυλιανού 1988, σελ. 24
Μελετίου 2011, σελ. 141
Μελετίου 2011, σελ. 99
Μελετίου 2011, σελ. 142
Γαβριηλίδης & Παπαμωυσέως 2001, σελ. 23
Στυλιανού 1988, σελ. 37-41
Γαβριηλίδη 2001, σελ. 61
Μελετίου 2011, σελ. 204
Γαβριηλίδη 2001, σελ. 59
Μελετίου 2011, σελ. 207
«Πενήντα χρόνια μετά, το ποδόσφαιρο μας ένωσε...». typos.com.cy. 2005-03-26. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2013-01-05. Ανακτήθηκε στις 2012-08-19.
«Τείχη, καλά κτισμένα». 24sports.com.cy. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2016-05-05. Ανακτήθηκε στις 2016-05-25.
«Υπογράφηκε προσωρινή διευθέτηση για το ποδόσφαιρο στην Κύπρο». Κυπριακή Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου. 5 Νοεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 30 Μαρτίου 2015.
«Επιστολή Τ/Κ σε ΚΟΠ, FIFA και UEFA». Κυπριακή Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου. 30 Μαρτίου 2015. Ανακτήθηκε στις 30 Μαρτίου 2015.
Μελετίου 2011, σελ. 205
Μελετίου 2011, σελ. 208
Πηγές
«Πώς ξεκίνησε το ποδόσφαιρο στην Κύπρο». www.sigmalive.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2015-11-04. Ανακτήθηκε στις 2015-11-04.
Στεφανίδης, Γιώργος (2015-01-04). «Χρονολόγιο κυπριακού ποδοσφαίρου 1934-2014» (PDF). www.sigmalive.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 2016-12-13. Ανακτήθηκε στις 2016-12-13.
«Η φούσκα του κυπριακού ποδοσφαίρου!». 2013-04-11. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2017-07-05. Ανακτήθηκε στις 2017-07-05.
Βιβλιογραφία
Γαβριηλίδης, Μιχάλης. Παπαμωυσέως, Στέλιος (2001). Ένας αιώνας Κυπριακό ποδόσφαιρο. Λευκωσία: Ο Συγγραφέας. ISBN 9963-8720-1-8.
Μελετίου, Γιώργος (2011). Κυπριακό ποδόσφαιρο 1900-1960. Λευκωσία: Power Publishing. ISBN 978-9963-688-87-6.
Στυλιανού, Πάμπος. Γεωργίου, Νεόφυτος (1988). Νέα Σαλαμίνα, 40 χρόνια πρωτοπόρας αθλητικής πορείας. Κύπρος: Νέα Σαλαμίνα Αμμοχώστου.
Στυλιανού, Πάμπος (1998). 50 χρόνια Νέα Σαλαμίνα 1948-1998. Κύπρος: Νέα Σαλαμίνα Αμμοχώστου. ISBN 9963-8370-0-Χ.
Αλέκου, Αλέξης (2012). 1948: Ο ελληνικός εμφύλιος και η Κύπρος. Λευκωσία: Power Publishing. ISBN 978-9963-712-53-3.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Πύλη Ποδόσφαιρο
ΚΟΠ
Κυπριακό ποδόσφαιρο
Κυπριακή Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου
Εθνικές Ομάδες
Εθνική Ομάδα Κύπρου · Εθνική ομάδα Γυναικών · Κύπρος U21 · Κύπρος U19 · Κύπρος U17 · Κύπρος U15
Πρωταθλήματα
Α΄ κατηγορία · Β΄ κατηγορία · Γ΄ κατηγορία · Επίλεκτη κατηγορία ΣΤΟΚ · Γυναικείο πρωτάθλημα
Κύπελλα
Κύπελλο Κύπρου · Super cup (ανδρών) · Κύπελλο Γ΄ κατηγορίας και Επίλεκτης κατηγορίας ΣΤΟΚ · Κύπελλο Γυναικών · Super cup (γυναικών)
Παλαιές διοργανώσεις
Δ΄ κατηγορία · Κύπελλο Παλιγγενεσίας
Κατάλογοι
Κατάλογος ποδοσφαιρικών ομάδων Κύπρου
Διάφορα
Πορεία των κυπριακών ομάδων στα ευρωπαϊκά κύπελλα ποδοσφαίρου
Αντιπαλότητες
Ντέρμπι αιωνίων · Λεμεσιανό ντέρμπι · Βαρωσιώτικο ντέρμπι · Σκαλιώτικο ντέρμπι
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
