Η Ανόρθωση Αμμοχώστου (επισήμως: Ανόρθωσις Αμμοχώστου)[1] είναι ένας κυπριακός αθλητικός σύλλογος, ο οποίος προέρχεται από την πόλη της Αμμοχώστου. Είναι ο ιστορικότερος σύλλογος της Κύπρου με πολλές επιτυχίες και σαν σωματείο είναι ανάμεσα στα τρία λαοφηλέστερα σωματεία. Μετά την τουρκική εισβολή στην Κύπρο, τον Ιούλιο του 1974, ο σύλλογος μετακόμισε στην Λάρνακα (τμήμα ποδοσφαίρου), στη Λεμεσό (τμήμα πετοσφαίρισης ανδρών) και στη Λευκωσία (τμήμα πετοσφαίρισης γυναικών). Σήμερα διατηρεί τμήματα ποδοσφαίρου, πετοσφαίρισης, ποδοσφαίρου σάλας, σκακιού και επιτραπέζιας αντισφαίρισης, ενώ παλαιότερα λειτουργούσαν τμήματα χειροσφαίρισης, υδατοσφαίρισης και καλαθοσφαίρισης[2].
Ο σύλλογος ιδρύθηκε στις 30 Ιανουαρίου 1911 και αρχικά ασχολήθηκε με την πολιτική.[3] Το όνομα «Ανόρθωσις» οφείλεται στο γεγονός ότι οι Βαρωσιώτες ήταν υποστηρικτές της πολιτικής του Ελευθέριου Βενιζέλου. Η ποδοσφαιρική ομάδα της Ανόρθωσης αποτελεί ένα από τα ιδρυτικά μέλη της Κυπριακής Ομοσπονδίας Ποδοσφαίρου. Το τμήμα ποδοσφαίρου της Ανόρθωσης κατέκτησε 13 φορές το πρωτάθλημα ποδοσφαίρου Κύπρου, 10 φορές το Κύπελλο Κύπρου και 6 φορές το Σούπερ Καπ Κύπρου.
Επίσης, ο σύλλογος ανέπτυξε και τα τμήματα πετοσφαίρισης ανδρών και γυναικών. Το τμήμα πετοσφαίρισης ανδρών κατέκτησε 20 φορές το πρωτάθλημα Κύπρου, 15 φορές το Κύπελλο Κύπρου και 7 φορές το Σούπερ Καπ Κύπρου, ενώ ήταν η μοναδική κυπριακή ομάδα πετοσφαίρισης ανδρών που συμμετείχε στο πρωτάθλημα Ελλάδος. Το τμήμα πετοσφαίρισης γυναικών κατέκτησε 7 φορές το πρωτάθλημα Κύπρου, 7 φορές το Κύπελλο Κύπρου και 8 φορές το Σούπερ Καπ Κύπρου.
Ιστορία
Πρώτη περίοδος (1911-1928)
Η Ανόρθωση ιδρύθηκε στις 29-30 Ιανουαρίου 1911 και έφερε το όνομα «Αναγνωστήριο Ανόρθωσις» - στο έγγραφο για την ίδρυση της Ανόρθωσης αναφέρεται: «Συνεστήθη εν Βαρωσίοις και υφίσταται από 30 Ιανουαρίου 1911, αναγνωστήριον υπό την επωνυμίαν Ανόρθωσις, επί της ηθικής αναπλάσεως, της ελληνικής μορφώσεως και της ψυχαγωγίας των μελών αυτού»[4]. Σύμφωνα με τον Ράλλη Γεωργιάδη (γιος του Ανδρέα Γαβριηλίδη και μέλος του Ανωτάτου Δικαστηρίου Κύπρου), ο σύλλογος έλαβε το όνομα «Ανόρθωσις» χάρη στην υποστήριξη της πολιτικής του Ελευθέριου Βενιζέλου από τους Βαρωσιώτες[5]. Η λέξη ανόρθωσις αποτέλεσε σύνθημα του Ελευθέριου Βενιζέλου την εποχή εκείνη.[6] Πρώτος πρόεδρος της ομάδας ήταν ο Νικόλαος Καταλανός, ο οποίος εκλέχθηκε στις 5 Φεβρουαρίου 1911[3][7]. Αργότερα, υπό τη διοίκηση του Δημήτρη Δημητριάδη, η Ανόρθωση ανέπτυξε μουσική και φιλανθρωπική δραστηριότητα - το 1913, ο σύλλογος συγκέντρωσε το ποσό των 84 λιρών και το έδωσε στην αγγλική κυβέρνηση για τις πολιτικές ανάγκες του νησιού, ενώ το 1922, η Ανόρθωση θέσπισε ένα θεσματοφυλάκιο για τους Έλληνες πρόσφυγες της Μικράς Ασίας[4].
Δεύτερη περίοδος (1929-1955)
Κατά τη δεύτερη περίοδο, η οποία διήρκεσε από το 1929 μέχρι την έναρξη του ένοπλου απελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ κατά των Άγγλων (1955), το «Αναγνωστήριο Ανόρθωσις» μετονομάστηκε σε «Μουσικοφιλολογικός και Φιλαθλητικός Σύλλογος η Ανόρθωσις»,[8] ενώ προχώρησε και στην αλλαγή του εμβλήματος[3]. Όσον αφορά το μουσικό συγκρότημα της Ανόρθωσης, ο σύλλογος προσέλαβε μισθοφόρους εκπαιδευτικούς[3]. Το 1929, οι νέοι του συλλόγου ίδρυσαν την Ποδοσφαιρική Ομάδα Ελλήνων Βαρωσίου (ΠΟΕΒ), η οποία αργότερα διαλύθηκε, καθώς αποφάσισε να προσχωρήσει στην Ανόρθωση - οι ποδοσφαιριστές της ΠΟΕΒ αποτέλεσαν την πρώτη ποδοσφαιρική ομάδα του συλλόγου[9]. Αργότερα, ο ΓΣΕ οργάνωσε επαρχιακό πρωτάθλημα με τη συμμετοχή της Ανόρθωσης, του Γυμνάσιου Αμμοχώστου, της Ομόνοιας Αμμοχώστου, της Τουρκικής Λέσχης Αμμοχώστου και του Ποδοσφαιρικού Ομίλου Λευκονοίκου - πρωταθλήτρια αναδείχθηκε η Ανόρθωση[10]. Το 1932, ο σύλλογος έκλεισε για μερικό διάστημα, ενώ το διοικητικό συμβούλιο του συλλόγου συνελήφθη λόγω της ανύψωσης της ελληνικής σημαίας στο οίκημα του συλλόγου[4].
Την περίοδο 1934-35, η Ανόρθωση ανέλαβε την διοργάνωση του πρωταθλήματος πόλεων. Ωστόσο, το Τραστ προκήρυξε πρωτάθλημα στη Λευκωσία, προς τιμήν της δεκαετηρίδας από την ίδρυση του. Αυτό το γεγονός προκάλεσε διένεξη μεταξύ των δύο συλλόγων. Ο ΑΠΟΕΛ και η ΑΕΛ, στην προσπάθεια τους να γεφυρώσουν τις διαφορές των δύο συλλόγων, συγκάλεσαν (στις 9 Σεπτεμβρίου 1934) σύσκεψη στο οίκημα του Τραστ. Παρά τις προσπάθειες των διαμεσολαβητών (ΑΠΟΕΛ και ΑΕΛ), η σύσκεψη απέτυχε, καθώς ο Ολυμπιακός Λευκωσίας και ο Άρης Λεμεσού έθεσαν θέμα ελεύθερης συμμετοχής ποδοσφαιριστών από τη μια ομάδα στην άλλη.[11] Μετά από ακόμα μια αποτυχής σύσκεψη που διεξήχθη στο οίκημα του Ολυμπιακού, οι διαφορές των κυπριακών συλλόγων ξανασυζητήθηκαν στις 23 Σεπτεμβρίου 1934, στο οίκημα του ΑΠΟΕΛ. Στη σύσκεψη αυτή αποφασίστηκε η ίδρυση της Κυπριακής Ομοσπονδίας Ποδοσφαίρου, με ιδρυτικά μέλη την ΑΕΛ, την Ανόρθωση, το ΑΠΟΕΛ, τον Άρη Λεμεσού, την Ένωση Νέων Τραστ, την Ε.Π.Α. Λάρνακας, την Τουρκική Λέσχη Λευκωσίας και τον Ολυμπιακό Λευκωσίας.[12] Το 1937, ωστόσο, η Ανόρθωση διεγράφη από τον κατάλογο μελών της ΚΟΠ, λόγω οικονομικών δυσκολιών. Οι ποδοσφαιριστές της Ανόρθωσης εντάχθηκαν σε άλλες ομάδες, κυρίως στον Πεζοπορικό και στην ΕΠΑ. Το 1945 ξεκίνησε η ανασύνταξη της ομάδας, ενώ την περίοδο 1946-1945, η ομάδα επανήλθε στην πρώτη κατηγορία Κύπρου.[13][14]
Παρ' ολ' αυτά, το καλοκαίρι του 1947, η Ανόρθωση (μαζί με την ΕΠΑ Λάρνακας και τον Πεζοπορικό) συγκρούστηκε με την τότε ηγεσία της ΚΟΠ, καθώς πρότεινε καταστατικές αλλαγές, με κυριότερη την εκ περιτροπής έδρα της ΚΟΠ σε όλες τις πόλεις - αυτό το αίτημα απορρίφθηκε. Επίσης, ο σύλλογος της Ανόρθωσης ζήτησε ισότιμη μεταχείριση, καθώς θεωρόυσε πως η ΚΟΠ ευνοούσε τα σωματεία της Λευκωσίας και κυρίως το ΑΠΟΕΛ.[15] Αυτή η σύγκρουση είχε ως αποτέλεσμα την ίδρυση της Ποδοσφαιρικής Αθλητικής Ομοσπονδίας Κύπρου (ΠΑΟΚ) από τις ομάδες της Ανόρθωσης, της ΕΠΑ Λάρνακας και του Πεζοπορικού, με έδρα την Λάρνακα. Αργότερα, στην ΠΑΟΚ εντάχθηκαν ο ΑΜΟΛ Λεμεσού, η Τουρκική Λέσχη Λάρνακας, η Τουρκική Λέσχη Αμμοχωστού, η Τουρκ Ουτζιού Αμμοχώστου και Τσετίν Καγιά. Η σύγκρουση μεταξύ της ΠΑΟΚ και της ΚΟΠ έληξε το επόμενο έτος, όταν η ΕΠΑ, ο Πεζοπορικός και η Ανόρθωση επανεντάχθηκαν στην ΚΟΠ.[15]. Ωστόσο, λίγο αργότερα, σημειώθηκε η δεύτερη και πιο σημαντική διάσπαση του κυπριακού ποδοσφαίρου. Αιτία της διάσπασης ήταν ο ελληνικός εμφύλιος πόλεμος μεταξύ των δεξιών και των αριστερών και το γεγονός ότι οι περισσότεροι σύλλογοι ασχολούνταν με την πολιτική.[16] Στην Αμμόχωστο, ο ΓΣΕ και η Ανόρθωση είχαν αρκετά μέλη με αριστερές αντιλήψεις, γι' αυτό και προχώρησαν σε αρκετούς περιορισμούς εις βάρος των αθλητών με αριστερές αντιλήψεις[17][18]. Αυτοί οι περιορισμοί οδήγησαν τους αθλητές της Αμμοχώστου με αριστερές αντιλήψεις στην ίδρυση της Νέας Σαλαμίνας.
Παρά τις πολιτικές συγκρούσεις που επικράτησαν στην Κύπρο, το ποδοσφαιρικό τμήμα της Ανόρθωσης κατάφερε να κατακτήσει το Κύπελλο Κύπρου 1948-1949. Στα προημιτελικά, η Ανόρθωση νίκησε τον Πεζοπορικός Λάρνακας με σκορ 3-0, ενώ στον ημιτελικό επικράτησε της Τουρκικής Λέσχης Λευκωσίας με σκορ 5-1. Στον τελικό, η Ανόρθωση αντιμετώπισε τον ΑΠΟΕΛ σε δύο αγώνες. Ο πρώτος αγώνας διεξήχθη στις 3 Απριλίου 1949 στο παλιό ΓΣΠ και διεκόπη στο 87ο λεπτό, λόγω συγκρούσεων μεταξύ των οπαδών των δύο ομάδων - εκείνο το λεπτό, το σκορ του αγώνα ήταν 3-2 υπέρ του ΑΠΟΕΛ. Στον επαναληπτικό αγώνα, ο οποίος διεξήχθη στις 19 Ιουνίου, η Ανόρθωση επικράτησε με σκορ 3-0 και κατέκτησε το πρώτο ποδοσφαιρικό τρόπαιο στην ιστορία του συλλόγου[3][19]. Το επόμενο έτος, η Ανόρθωση κατέκτησε για πρώτη φορά το πρωτάθλημα ποδοσφαίρου Κύπρου 1949-50 - μετά από 14 αγώνες, η Ανόρθωση κατέλαβε την πρώτη θέση με 23 βαθμούς, έχοντας 11 νίκες, 1 ισοπαλία και 2 ήττες[14].
Τρίτη περίοδος (1955-1974)
Στις 1 Απριλίου 1955 ξεκίνησε ο ένοπλος απελευθερωτικός αγώνας της ΕΟΚΑ έναντι της αγγλικής κυβέρνησης του νησιού. Στον αγώνα συμμετείχαν και αθλητές του συλλόγου της Ανόρθωσης, όπως ο Κυριάκος Μάτσης[20], ο Αντρέας Γαβριηλίδης[5], ο Αναστάσης Οικονομίδης[21], ο Παύλος Παυλάκης[22], ο Παναγιώτης Τουμάζος[3], ο Αντώνης Παπαδόπουλος[23] και ο Γρηγόρης Αυξεντίου[24]. Στις 8 Ιουλίου 1958, ένα έτος πριν τη λήξη του αγώνα, οι αγγλικές αρχές αποφάσισαν να ανατινάξουν το παλιό οίκημα της Ανόρθωσης, καθώς βρήκαν χαρτιά και όπλα των μελών της ΕΟΚΑ. Ο Αντρέας Γαβριηλίδης και ο Αναστάσης Οικονομίδης κατάφεραν να μεταφέρουν τα κύπελλα της Ανόρθωσης σε ασφαλή μέρος πριν οι Άγγλοι ανατινάξουν το οίκημα[5]. Παρά τις συνεχείς συγκρούσεις Κυπρίων και Άγγλων, το ποδοσφαιρικό τμήμα της Ανόρθωσης συνέχισε να συμμετέχει στο πρωτάθλημα ποδοσφαίρου Κύπρου - το Κύπελλο Κύπρου διεκόπη από το 1955 μέχρι το 1958. Τις χρονιές 1956-57 και 1957-58, η Ανόρθωση κατέκτησε το πρωτάθλημα Κύπρου, έχοντας στην κατοχή της 29 και 27 βαθμούς αντίστοιχα[14]. Τη χρονιά 1958-59 δεν διεξήχθη το πρωτάθλημα Κύπρου, αλλά επανεκκίνησε η διοργάνωση του Κυπέλλου Κύπρου. Στον πρώτο γύρο του Κυπέλλου Κύπρου 1958-59, η Ανόρθωση αντιμετώπισε σε δύο αγώνες τον Πεζοπορικό - ο πρώτος αγώνας έληξε με σκορ 8-0 υπέρ της Ανόρθωσης, ενώ ο δεύτερος με σκορ 2-0 υπέρ του Πεζοπορικού (συνολικό σκορ 8-2 υπέρ της Ανόρθωσης). Στα προημιτελικά, η Ανόρθωση επικράτησε της ΠΑΕΚ με σκορ 0-5, ενώ στον ενδιάμεσο (μεταξύ προημιτελικών και ημιτελικών) γύρο, η Ανόρθωση νίκησε την Ομόνοια Λευκωσίας με σκορ 0-3. Στα ημιτελικά, η Ανόρθωση νίκησε τον ΑΠΟΕΛ με σκορ 3-1, ενώ στον τελικό, η Ανόρθωση νίκησε την ΑΕΛ με σκορ 1-0[19].
Ο ένοπλος απελευθερωτικός αγώνας της ΕΟΚΑ έληξε με την υπογραφή της συμφωνίας Ζυρίχης-Λονδίνου, η οποία ανακήρυξε την ανεξαρτησία της Κύπρου. Από την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της Κύπρου (1960) μέχρι το πραξικόπημα και την τουρκική εισβολή στην Κύπρο (1974), το ποδοσφαιρικό τμήμα της Ανόρθωσης κατέκτησε τρεις φορές το Κύπελλο Κύπρου (1961-62, 1963-64, 1970-71), τρεις φορές το πρωτάθλημα Κύπρου (1959-60, 1961-62, 1962-63) και δύο φορές το Σούπερ Καπ (1962, 1964)[14][19][25]. Την περίοδο 1972-73, το τμήμα πετοσφαίρισης ανδρών της Ανόρθωσης κατέκτησε το πρωτάθλημα Κύπρου, καθώς επίσης και το Πανελλήνιο Πανεπαρχιακό πρωτάθλημα (αήττητη) και έλαβε εισητήριο συμμετοχής στην πρώτη κατηγορία του ελληνικού πρωταθλήματος πετοσφαίρισης 1973-1974 - η Ανόρθωση ήταν η μοναδική κυπριακή ομάδα που έλαβε μέρος στο πανελλήνιο πρωτάθλημα πετοσφαίρισης ανδρών[26]. Στο πρωτάθλημα πετοσφαίρισης Ελλάδος 1973-1974, η Ανόρθωση τερμάτισε στην τελευταία θέση, καθώς απεχώρησε από τη διοργάνωση (πέντε αγωνιστικές πριν το τέλος) εξαιτίας της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο[26].
Τέταρτη περίοδος (1974-2008)
Στις 15 Ιουλίου 1974, στην Κύπρο σημειώθηκε πραξικόπημα έναντι του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ', ενώ πέντε μέρες αργότερα, τουρκικές δυνάμεις εισέβαλαν στο νησί και κατέλαβαν τις περιοχές της Αμμοχώστου, της Κερύνειας και ένα μέρος της Λευκωσίας. Η κατάληψη της Αμμοχώστου σήμαινε τον εκτοπισμό της Ανόρθωσης[3]. Μέχρι το 1986, όποτε και χτίστηκε το στάδιο «Αντώνης Παπαδόπουλος», η Ανόρθωση δεν είχε σταθερή έδρα - το ποδοσφαιρικό τμήμα της Ανόρθωσης αγωνιζόταν σε στάδια της Λάρνακας, της Αραδίππου και του Δασάκι[3]. Παρά τις οικονομικές δυσκολίες που αντιμετώπισε η Ανόρθωση, το 1975, το ποδοσφαιρικό τμήμα κατέκτησε το Κύπελλο Κύπρου, νικώντας την Ένωση Νέων Παραλιμνίου με σκορ 3-2 στον τελικό[19]. Το 2005 σημειώθηκε ένα από τα πιο σημαντικά γεγονότα στην ιστορία του ποδοσφαιρικού τμήματος του συλλόγου. Στα πλαίσια του β' προκριματικού γύρου του Τσάμπιονς Λιγκ 2005-06, η Ανόρθωση αντιμετώπισε την Τραμπζονσπόρ - αυτή ήταν η πρώτη συνάντηση κυπριακής και τουρκικής ομάδας σε ευρωπαϊκό επίπεδο μετά την τουρκική εισβολή του 1974. Στον πρώτο αγώνα, η Ανόρθωση επικράτησε της Τραμπζονσπόρ με σκορ 3-1 στη Λευκωσία, ενώ ο δεύτερος αγώνας έληξε με σκορ 1-0 υπέρ της Τραμπζονσπόρ. Το συνολικό σκορ της αναμέτρησης ήταν 3-2 υπέρ της Ανόρθωσης, η οποία έλαβε το εισητήριο πρόκρισης στον τρίτο προκριματικό γύρο του Τσάμπιονς Λιγκ[27].
Παράλληλα με το ποδοσφαιρικό τμήμα της Ανόρθωσης, αναπτύχθηκαν έντονα και τα τμήματα πετοσφαίρισης της Ανόρθωσης. Το 1975, το τμήμα πετοσφαίρισης ανδρών κατέκτησε για πρώτη φορά το Κύπελλο Κύπρου, νικώντας τον Ολυμπιακό Λευκωσίας με σκορ 3-1 στον τελικό[28]. Το 1993, η ομάδα πετοσφαίρισης ανδρών της Ανόρθωσης κατέκτησε για πρώτη φορά το Σούπερ Καπ πετοσφαίρισης ανδρών Κύπρου, νικώντας τη Νέα Σαλαμίνα με σκορ 3-0 στον τελικό - αυτή ήταν και η πρώτη φορά που διοργανώθηκε το Σούπερ Καπ πετοσφαίρισης ανδρών Κύπρου[28]. Το ίδιο έτος, το γυναικείο τμήμα πετοσφαίρισης της Ανόρθωσης κατέκτησε για πρώτη φορά το Σούπερ Καπ πετοσφαίρισης γυναικών Κύπρου, νικώντας την ΑΕΛ με σκορ 3-1 στον τελικό[29]. Το 2002, το τμήμα πετοσφαίρισης γυναικών της Ανόρθωσης κατέκτησε για πρώτη φορά το πρωτάθλημα πετοσφαίρισης γυναικών Κύπρου, ενώ το 2004, η Ανόρθωση κατέκτησε για πρώτη φορά το Κύπελλο Κύπρου (πετοσφαίριση γυναικών), νικώντας την ΑΕΛ με σκορ 3-0 στον τελικό[29]. Αξιόλογη δραστηριότητα ανέπτυξε η Ανόρθωση και στα τμήματα πετοσφαίρισης εφήβων, παίδων, παμπαίδων, νεανίδων, κορασίδων και παγκορασίδων. Την περίοδο 1989-90, το τμήμα πετοσφαίρισης παμπαίδων της Ανόρθωσης κατέκτησε για πρώτη φορά το πρωτάθλημα Κύπρου[30]. Την περίοδο 2002-03, το τμήμα πετοσφαίρισης εφήβων κατέκτησε το Κύπελλο Κύπρου, ενώ την περίοδο 2008-09, οι έφηβοι πετοσφαιριστές της Ανόρθωσης κατέκτησαν για πρώτη φορά το πρωτάθλημα Κύπρου[30]. Την περίοδο 2003-04, το τμήμα πετοσφαίρισης παίδων της Ανόρθωσης κατέκτησε για πρώτη φορά το πρωτάθλημα Κύπρου[30]. Την περίοδο 1991-92, το τμήμα πετοσφαίρισης νεανίδων κατέκτησε για πρώτη φορά το πρωτάθλημα Κύπρου, ενώ την περίοδο 1997-98, οι νεανίδες κατέκτησαν για πρώτη φορά το Κύπελλο Κύπρου[30]. Οι κορασίδες κατέκτησαν το πρωτάθλημα Κύπρου την περίοδο 1990-91, ενώ οι παγκορασίδες κατέκτησαν το πρωτάθλημα Κύπρου την περίοδο 1986-87[30].
Σύγχρονη εποχή (2008-σήμερα)
Στη σύγχρονη εποχή, η οποία ξεκινά από το 2008, το ποδοσφαιρικό τμήμα πέτυχε μια πολύ σημαντική διάκριση στο ευρωπαϊκό επίπεδο: τη χρονιά 2008-09, η Ανόρθωση κατάφερε να προκριθεί στη φάση των ομίλων του Τσάμπιονς Λιγκ και έγινε η πρώτη κυπριακή ομάδα που κατάφερε να προκριθεί στους ομίλους της συγκεκριμένης διοργάνωσης[31]. Η πορεία της Ανόρθωσης ξεκίνησε στον πρώτο προκριματικό γύρο, με αντίπαλο την Πιούνικ Γερεβάν - ο πρώτος αγώνας έληξε με σκορ 1-0 και ο δεύτερος με σκορ 2-0 υπέρ της Ανόρθωσης. Στον επόμενο προκριματικό γύρο, αντίπαλος της Ανόρθωσης ήταν η Ραπίντ Βιέννης - ο πρώτος αγώνας έληξε με σκορ 3-0 υπέρ της Ανόρθωσης, ενώ ο δεύτερος αγώνας έληξε με σκορ 3-1 υπέρ της Ραπίντ (συνολικό σκορ 3-2 υπέρ της Ανόρθωσης). Στον τελευταίο προκριματικό γύρο, η Ανόρθωση αντιμετώπισε τον Ολυμπιακό Πειραιώς - ο πρώτος αγώνας έληξε με σκορ 3-0 υπέρ της Ανόρθωσης, ενώ ο δεύτερος έληξε με σκορ 1-0 υπέρ του ΟΣΦΠ (συνολικό σκορ 3-1 υπέρ της Ανόρθωσης). Στη φάση των ομίλων, αντίπαλοι της Ανόρθωσης ήταν η Ίντερ, ο Παναθηναϊκός και η Βέρντερ Βρέμης. Στον πρώτο αγώνα, η Ανόρθωση αναδείχθηκε ισόπαλη με τη Βέρντερ Βρέμης με σκορ 0-0, στον δεύτερο αγώνα, η Ανόρθωση νίκησε τον ΠΑΟ με σκορ 3-1, στον τρίτο αγώνα, η Ανόρθωση ηττήθηκε από την Ίντερ με σκορ 1-0, στον τέταρτο αγώνα, η Ανόρθωση αναδείχθηκε ισόπαλη με την Ίντερ με σκορ 3-3, στον πέμπτο αγώνα, η Ανόρθωση αναδείχθηκε ισόπαλη με τη Βέρντερ Βρέμης με σκορ 2-2, ενώ στον τελευταίο αγώνα, η Ανόρθωση ηττήθηκε από τον ΠΑΟ με σκορ 1-0. Μετά από έξι αγώνες, η Ανόρθωση κατέλαβε την τέταρτη θέση με 6 βαθμούς και αποκλείστηκε από τις ευρωπαϊκές διοργάνωσεις της περιόδου 2008-09[32][33].
Στις αρχές του 2012, η Ανόρθωση ανακοίνωσε την ίδρυση τμημάτων ποδοσφαίρου σάλας, σκακιού, καθώς και τη συγκρότηση ομάδας επιτραπέζιας αντισφαίρισης[34]. Η παγκόσμια οικονομική κρίση, η οποία ξεκίνησε το 2008, είχε αντίκτυπο και στην κυπριακή οικονομία και στην κατάσταση των κυπριακών συλλόγων. Τον Αύγουστο του 2013, ο Αχιλλέας Νικολάου (πρόεδρος του συλλόγου) ζήτησε από τους οπαδούς της Ανόρθωσης να προχωρήσουν σε δωρεές χρηματικών ποσών στον σύλλογο, έτσι ώστε ο σύλλογος να μπορέσει να τηρεί τις υποχρεώσεις του έναντι των αθλητών και να καλύπτει τα μηνιαία έξοδα του[35].
Εμβλήματα και χρώματα
Εμβλήματα
Από το 1911 μέχρι σήμερα, η Ανόρθωση είχε επτά (βασικά) διαφορετικά εμβλήματα, με κύριο χαρακτηριστικό την παρουσία του φοίνικα. Την περίοδο 1970-85, το έμβλημα της Ανόρθωσης ήταν μια ασπίδα με κυανόλευκες λωρίδες, ένα μπλε φοίνικα και την επιγραφή «ΑΝΟΡΘΩΣΙΣ» με καφέ χρώμα. Το επόμενο έμβλημα της Ανόρθωσης, το οποίο ήταν σε χρήση την περίοδο 1985-90, ήταν παρόμοιο με το προηγούμενο έμβλημα, ωστόσο, η επιγραφή «ΑΝΟΡΘΩΣΙΣ» και το εξωτερικό μέρος της ασπίδας άλλαξαν χρώμα (από καφέ σε μπλε). Την περίοδο 1990-00, το έμβλημα της Ανόρθωσις υπέστη σοβαρές αλλαγές: άλλαξε η μορφή της ασπίδας, η μορφή του φοίνικα (σ' αυτό το έμβλημα, ο φοίνικας αναγεννάται από τις στάχτες του) και το χρώμα της επιγραφής «ΑΝΟΡΘΩΣΙΣ». Επίσης, στα δεξιά και στα αριστερά του φοίνικα έχουν χαραχτεί δύο αριθμοί, το 19 (στα αριστερά) και το 11 (στα δεξιά), οι οποίοι σχετίζονται με το έτος ίδρυσης του συλλόγου, ενώ επίσης προστέθηκε η επιγραφή «ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΣ» στο κάτω μέρος του εμβλήματος. Από το 2000 μέχρι το 2006, το έμβλημα της Ανόρθωσης επέστρεψε στην αρχική του μορφή, αν και με μερικές αλλαγές: σε κάθε λωρίδα του εμβλήματος είχε χαρακτεί ένας από τους τέσσερις αριθμούς του έτους ίδρυσης του συλλόγου, η επιγραφή «ΑΝΟΡΘΩΣΙΣ» είχε χαρακτεί με μπλε χρώμα, ενώ η επιγραφή «ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΣ» αφαιρέθηκε. Από το 2006 μέχρι το 2011, το έμβλημα είχε υποστεί μερικές αλλαγές στην παρουσία του φοίνικα. Το 2011, λόγω της εκατονταετηρίδας του συλλόγου, η Ανόρθωση οργάνωσε διαγωνισμό για την αλλαγή του εμβλήματος. Στο τελικό έμβλημα, η επιγραφή «ΑΝΟΡΘΩΣΙΣ» έχει χαραχτεί με χρυσά γράμματα, ενώ γύρω από τον φοίνικα έχουν χαρακτεί δύο ημερομηνίες: 1911 (αριστερά) και 2011 (δεξιά). Κάτω από τον φοίνικα υπάρχει η επιγραφή «100 ΧΡΟΝΙΑ», ενώ πάνω από τον φοίνικα υπήρχε ένα χρυσό αστέρι. Το σύγχρονο έμβλημα της Ανόρθωσης είναι παρόμοιο με το έμβλημα της εκατονταετηρίδας, με μερικές διαφορές: η επιγραφή «ΑΝΟΡΘΩΣΙΣ» έχει χαραχτεί με μπλε (αντί για χρυσό) χρώμα, ενώ οι ημερομηνίες 1911 και 2011 αφαιρέθηκαν.
Το πρώτο έμβλημα που χρησιμοποίησε η Ανόρθωση Αμμοχώστου διατηρήθηκε από το 1970 μέχρι το 1985, χωρίς ποτέ να εμφανιστεί στις φανέλες της ομάδας
Το έμβλημα της Ανόρθωσης Αμμοχώστου από το 1985 μέχρι το 1990, χωρίς ποτέ να εμφανιστεί στις φανέλες της ομάδας
Το έμβλημα της Ανόρθωσης Αμμοχώστου από το 1990 μέχρι το 2000. Με αυτό το έμβλημα, η Ανόρθωση κατέκτησε 10 τίτλους (πρωταθλήματα, κύπελλα και ασπίδες)
Το έμβλημα της Ανόρθωσης Αμμοχώστου από το 2000 μέχρι το 2002 και από το 2003 μέχρι το 2006
Το επίσημο έμβλημα της Ανόρθωσης Αμμοχώστου. Το έτος δημιουργίας του ήταν το 2008 και υπέστη κάποιες μικρές αλλαγές μέχρι το 2011
Το έμβλημα που χρησιμοποίησε η Ανόρθωση για να πανηγυρίσει την κατάκτηση του δέκατου τίτλου στην ιστορία της. Το έμβλημα χρησιμοποιήθηκε επίσης και στις εμφανίσεις της ομάδας στους ομίλους του Τσάμπιονς Λίγκ το 2008
Το έμβλημα που χρησιμοποίησε η Ανόρθωση την χρονιά 2011-12 με σκοπό να γιορτάσει τα 100 χρόνια από το έτος ίδρυσης του συλλόγου
Η σημερινή μορφή του εμβλήματος της Ανόρθωσης Αμμοχώστου. Σκοπός της δημιουργίας του ήταν η αύξηση της εμπορικότητας του σωματείου
Χρώματα
Χρώματα
Μπλε
Λευκό
Επίσημα χρώματα της Ανόρθωσης αποτελούν το μπλε και το άσπρο[36], αν και οι φανέλες του ποδοσφαιρικού τμήματος έφεραν (τις περιόδους 2009-10 και 2012-13) και το μαύρο χρώμα[37]. Το 2011, με αφορμή την εκατοστή επέτειο από την ίδρυση του συλλόγου, η Ανόρθωση παρουσίασε δύο επετειακές φανέλες, οι οποίες έφεραν και το επετειακό έμβλημα: η πρώτη φανέλα είχε μαύρες και κίτρινες κάθετες λωρίδες, ενώ η δεύτερη είχε μπλε και λευκές κάθετες λωρίδες - τα χρώματα της πρώτης φανέλας σχετίζονται με το Βυζάντιο, ενώ τα χρώματα της δέυτερης φανέλας σχετίζονται με την ελληνική σημαία.[38]
Οπαδοί
Επίσημο έμβλημα ΜΑΧΗΤΕC
Οι οργανωμένοι οπαδοί της Ανόρθωσης Αμμοχώστου είναι γνωστοί ως «MAXHTEC».[39] Οι οργανωμένοι οπαδοί της Ανόρθωσης οργάνωσαν αρκετούς συνδέσμους, γνωστούς ως ΠΑΝ.ΣΥ.ΦΙ (Πανελλήνιος Σύνδεσμος Φιλάθλων), σε πόλεις της Κύπρου[40][41][42][43], της Ελλάδος[44] και της Μεγάλης Βρετανίας[45].
Ύμνος
Ο ύμνος του συλλόγου είναι το τραγούδι «Είμαστε πρωταθλητές» - πρώτος στίχος του ύμνου είναι το «έλα, έλα, έλα ε, είμαστε πρωταθλητές!»[46]. Παρ' ολ' αυτά, το ποδοσφαιρικό τμήμα έχει δικό του ύμνο, ο οποίος γράφτηκε από την Αφροδίτη Παλμύρη[47].
Διοικητικό Συμβούλιο
Παρακάτω αναφέρονται τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου της Ανόρθωσης.[48]
Θέση Ονοματεπώνυμο
Πρόεδρος
Ανδρέας Παντελή
Αναπληρωτής Πρόεδρος
Κυριακός Γιάγκου
Αντιπρόεδρος
Στάθης Τρουλλίδης
Γραμματέας
Παντελής Σιημητράς
Διευθυντές
Γιάγκος Φραγκουλίδης
Κώστας Φακλαμάς
Ιωάννης Ιωάννου
Λουκάς Λουκά
Σάββας Κουμής
Παναγιώτης Σαλαφώρης
Πρώην Προέδροι
Ακολουθεί ο κατάλογος των προέδρων του συλλόγου από το 1911 μέχρι σήμερα.[7]
|
|
|
|
Τμήμα ποδοσφαίρου
Κύριο λήμμα: Ανόρθωση Αμμοχώστου (ποδόσφαιρο)
Η ποδοσφαιρική ομάδα της Ανόρθωσης θεωρείται η αρχαιότερη ποδοσφαιρική ομάδα της Κύπρου[49]. Μέχρι το 1934-35, η ομάδα συμμετείχε σε επαρχιακές διοργάνωσεις - το 1932, η Ανόρθωση κατέκτησε το επαρχιακό πρωτάθλημα Αμμοχώστου, το οποίο διεξήχθη υπό την αιγίδα του ΓΣΕ[10]. Η Ανόρθωση αποτελεί ένα από τα ιδρυτικά μέλη της Κυπριακής Ομοσπονδίας Ποδοσφαίρου - η ΚΟΠ ιδρύθηκε στις 23 Σεπτεμβρίου 1934 στο οίκημα του ΑΠΟΕΛ[12]. Το πρώτο τρόπαιο του ποδοσφαιρικού τμήματος της Ανόρθωσης ήταν το Κύπελλο Κύπρου 1948-49 - στον τελικό της διοργάνωσης, κατ' ακρίβειαν στον δεύτερο τελικό αγώνα, η Ανόρθωση επικράτησε του ΑΠΟΕΛ με σκορ 3-0[3][19]. Την επόμενη ποδοσφαιρική περίοδο (1949-50), η Ανόρθωση κατέκτησε για πρώτη φορα το πρωτάθλημα ποδοσφαίρου Κύπρου[14]. Την περίοδο 1961-62, η Ανόρθωση κατέκτησε για πρώτη φορά το Σούπερ Καπ Κύπρου - εκείνη την περίοδο, η Ανόρθωση κατέλαβε αυτόματα τον τίτλο, καθώς είχε κατακτήσει το πρωτάθλημα και το Κύπελλο Κύπρου[25]. Μέχρι στιγμής (2013-14), η Ανόρθωση κατέκτησε 13 φορές το πρωτάθλημα Κύπρου, 10 φορές το Κύπελλο Κύπρου και 6 φορές το Σούπερ Καπ Κύπρου[36].
Πριν την τουρκική εισβολή στην Κύπρο, έδρα της Ανόρθωσης αποτελούσε το στάδιο ΓΣΕ. Μέχρι να αποκτήσει σταθερή έδρα, η ποδοσφαιρική ομάδα της Ανόρθωσης έπαιζε σε στάδια της Λάρνακας, της Αραδίππου και του Δασάκι[3]. Προσωρινή έδρα του ποδοσφαιρικού τμήματος της Ανόρθωσης είναι το στάδιο «Αντώνης Παπαδόπουλος». Η ανέγερση του σταδίου ολοκληρώθηκε το 1986 και έχει χωρητικότητα 11.930 θεατών[50].
Ποδόσφαιρο γυναικών
Το Σεπτέμβριο του 2015 ανακοινώθηκε η σύναψη συμφωνίας του σωματείου της Ανόρθωσης με την Αθλητική Ένωση Αμμοχώστου, η οποία διέθετε ποδοσφαιρική ομάδα γυναικών που συμμετείχε στο Παγκύπριο πρωτάθλημα ποδοσφαίρου γυναικών, με βάση την οποία η τελευταία μετονομάστηκε σε Ανόρθωσις Α.Ε. Αμμοχώστου. Η ομάδα συμμετείχε στο Παγκύπριο πρωτάθλημα ποδοσφαίρου γυναικών της περιόδου 2015-16.[51]
Τμήματα πετοσφαίρισης
Το έμβλημα των τμημάτων πετοσφαίρισης της Ανόρθωσης
Το άθλημα της πετοσφαίρισης πρωτοεμφανίστηκε στην Αμμόχωστο στα μέσα της δεκαετίας του 1920. Χάρη στην καθοδήγηση του Αναστάση Οικονομίδη, στις 11 Ιουνίου 1928, ο σύλλογος απέκτησε τμήματα πετοσφαίρισης. Οι πετοσφαιριστές της Ανόρθωσης συμμετείχαν στους Παγκύπριους Αγώνες με τα χρώματα του ΓΣΕ, ενώ μέχρι το 1972, η Ανόρθωση κατέκτησε αρκετά κύπελλα σε διοργανώσεις ερασιτεχνικής βάσης. Το 1972 ιδρύθηκε η Ελληνική Ομοσπονδία Πετοσφαίρισης και η Ανόρθωση συμμετείχε σε πανελλήνιες διοργανώσεις. Την περίοδο 1972-73, το τμήμα πετοσφαίρισης ανδρών κατέκτησε το Πανελλήνιο Πανεπαρχιακό πρωτάθλημα, με αποτέλεσμα να λάβει εισητήριο συμμετοχής στην πρώτη κατηγορία του πρωταθλήματος πετοσφαίρισης Ελλάδος 1973-1974 - η ομάδα πετοσφαίρισης ανδρών της Ανόρθωσης ήταν η μόνη κυπριακή ομάδα που συμμετείχε στο πρωτάθλημα πετοσφαίρισης Ελλάδος[26].
Πετοσφαίριση ανδρών
Μέχρι το 1972, η Ανόρθωση συμμετείχε σε ερασιτεχνικές διοργάνωσεις. Πρώτη διάκριση σε επίσημο επίπεδο ήταν η κατάκτηση του πρωταθλήματος πετοσφαίρισης ανδρών Κύπρου 1973[28], ενώ αργότερα ακολούθησε η κατάκτηση του Πανελλήνιου Πανεπαρχιακού πρωταθλήματος και η συμμετοχή στην πρώτη κατηγορία του πρωταθλήματος πετοσφαίρισης Ελλάδος. Ωστόσο, λόγω της τουρκικής εισβολής του 1974, η Ανόρθωση αναγκάστηκε να αποχωρήσει από τη διοργάνωση, πέντε αγώνες πριν τη λήξη - παρ' ολ' αυτά, η Ανόρθωση ήταν η μοναδική κυπριακή ομάδα πετοσφαίρισης ανδρών που αγωνίστηκε στο πρωτάθλημα πετοσφαίρισης Ελλάδος[26]. Το 1975, η Ανόρθωση κατέκτησε για πρώτη φορά το Κύπελλο Κύπρου, νικώντας τον Ολυμπιακό Λευκωσίας με σκορ 3-1 στον τελικό[28]. Το 1993, η Ανόρθωση κατέκτησε για πρώτη φορά το Σούπερ Καπ Κύπρου, νικώντας τη Νέα Σαλαμίνα Αμμοχώστου με σκορ 3-0 στον τελικό[28]. Μέχρι στιγμής (2013-14), η Ανόρθωση κατέκτησε 20 φορές το πρωτάθλημα Κύπρου, 15 φορές το Κύπελλο Κύπρου και 7 φορές το Σούπερ Καπ Κύπρου[52]. Επίσης, η Ανόρθωση σημείωσε αρκετές επιτυχίες και στις κατηγορίες των εφήβων, των παίδων και των παμπαίδων. Οι έφηβοι πετοσφαιριστές κατέκτησαν 2 φορές το πρωτάθλημα Κύπρου και 3 φορές το Κύπελλο Κύπρου, οι παίδες κατέκτησαν 4 φορές το πρωτάθλημα Κύπρου, ενώ οι παμπαίδες κατέκτησαν 5 φορές το πρωτάθλημα Κύπρου[30]. Έδρα του τμήματος πετοσφαίρισης ανδρών αποτελεί το Θεμιστόκλειο Αθλητικό Κέντρο στη Λεμεσό, το οποίο ανεγέρθηκε το 1998 και αποτελεί έδρα της Ανόρθωσης από το 2002. Το Θεμιστόκλειο Αθλητικό Κέντρο έχει χωρητικότητα 2000 θεατών.[53]
Πετοσφαίριση γυναικών
Το γυναικείο τμήμα πετοσφαίρισης, μετά την τουρκική εισβολή του 1974, μετακόμισε στη Λάρνακα, όπου και έμεινε μέχρι το 1987. Το 1987, χάρη στη βοήθεια Ανορθωσιωτών που έμεναν στη Λευκωσία, το τμήμα πετοσφαίρισης γυναικών μετακόμισε στην πρωτεύουσα και από τότε συμμετέχει ανελλιπώς στις διοργάνωσεις της Κυπριακής Ομοσπονδίας Πετοσφαίρισης[26]. Η πρώτη επίσημη διάκριση του γυναικείου τμήματος πετοσφαίρισης ήταν η κατάκτηση του Σούπερ Καπ Κύπρου, το 1993 - στον τελικό, η Ανόρθωση επικράτησε της ΑΕΛ με σκορ 1-3[29]. Το 2002, η Ανόρθωση κατέκτησε για πρώτη φορά το πρωτάθλημα πετοσφαίρισης γυναικών Κύπρου, ενώ το 2004, η Ανόρθωση κατέκτησε το Κύπελλο Κύπρου, νικώντας την ΑΕΛ με σκορ 3-0 στον τελικό[29]. Μέχρι στιγμής (2013-14), το γυναικείο τμήμα πετοσφαίρισης της Ανόρθωσης κατέκτησε 7 φορές το πρωτάθλημα Κύπρου, 7 φορές το Κύπελλο Κύπρου και 8 φορές το Σούπερ Καπ Κύπρου[54]. Επίσης, η Ανόρθωση σημείωσε αρκετές επιτυχίες και στο επίπεδο των νεανίδων, κορασίδων και παγκορασίδων. Οι νεανίδες κατέκτησαν 4 φορές το πρωτάθλημα Κύπρου και μια φορά το Κύπελλο Κύπρου, οι κορασίδες κατέκτησαν μια φορά το πρωτάθλημα Κύπρου, ενώ οι παγκορασίδες κατέκτησαν 4 φορές το πρωτάθλημα Κύπρου[30]. Έδρα του γυναικείου τμήματος πετοσφαίρισης της Ανόρθωσης είναι το Κλειστό Γήπεδο Ανώτερου Τεχνολογικού Ινστιτούτου, στη Λευκωσία.[55]
Τμήμα ποδοσφαίρου σάλας
Το τμήμα ποδοσφαίρου σάλας ιδρύθηκε το 2012 από οπαδούς της ομάδας, οι οποίοι δραστηριοποιούνται με το άθλημα του ποδοσφαίρου σάλας[56]. Την περίοδο 2013-14, η Ανόρθωση κατάφερε να κερδίσει την άνοδο της στην Α' κατηγορία ποδοσφαίρου σάλας.[57]. Έδρα της ομάδας είναι το Κοινοτικό Κέντρο Λάρνακας[58]. Έχει κατακτήσει 1 πρωτάθλημα Κύπρου και 1 Σούπερ Καπ.
Τμήμα καλαθοσφαίρισης
Το τμήμα καλαθόσφαιρας της Ανόρθωσης ιδρύθηκε τον Μάρτιο του 1965. Η ίδρυσή του τμήματος ήταν αποτέλεσμα επίμονης και επίπονης δουλειάς από τον Γιαννάκη Κωνσταντίνου, πρωταθλητή του ΓΣΕ στο άθλημα του ακοντισμού.
Οι Παναγιώτης Πιερή, Πάμπος Χαραλάμπους και Άρης Πετάσης συνεργάστηκαν και έφτιαξαν την πρώτη καλαθοσφαιρική ομάδα του σωματείου, που έλαβε μέρος στο πρώτο ανεπίσημο πρωτάθλημα καλαθόσφαιρας.
Το γήπεδο καλαθόσφαιρας του σωματείου, δημιουργήθηκε πίσω από το καλλιμάρμαρο οίκημα του συλλόγου από τον Μιχαήλ Μέρτακκα, μετά από προτροπή του Παναγιώτη Πιερή.
Πρώτος προπονητής της ομάδας ήταν ο Παναγιώτης Πιερής με έφορο τον γυμναστή Ανδρέα Πανταζή. Χαρακτηριστικό της πρώτης ομάδας της τότε εποχής ήταν ότι πολλοί αθλητές που διακρίνονταν ταυτόχρονα για τις επιδόσεις τους σε άλλα αθλήματα και ειδικά το ποδόσφαιρο και τον στίβο ήταν και καλαθοσφαιριστές. Οι Παναγιώτης Πιερής, Άρης Πετάσης, Πανίκος Ιακώβου, Κύπρος Πελεκάνος, Καραολής, Γεωργιάδης, Άκαρος και άλλοι ήταν ανάμεσα στους πρώτους καλαθοσφαιριστές.
Ο πρώτος αγώνας διεξήχθη στις 21 Απριλίου 1966 εναντίον του Πεζοπορικού και η ομάδα κέρδισε με 70-48. Μάλιστα η Ανόρθωση κατάφερε να κερδίσει το περιφερειακό πρωτάθλημα Λάρνακας-Αμμοχώστου, κερδίζοντας έτσι τη συμμετοχή της στο παγκύπριο πρωτάθλημα, όπου και έχασε στον τελικό από τον Διγενή Μόρφου. Ο τελικός απολογισμός της ομάδας την πρώτη χρονιά ήταν 16 νίκες και μόνο τρεις ήττες.
Πέραν της εξαιρετικής της αγωνιστικής παρουσίας, η ομάδα καλαθόσφαιρας πρωτοστάτησε σε ακόμα ένα τομέα, αφού έγινε η πρώτη στα χρονικά του κυπριακού αθλητισμού που αγωνίστηκε φέροντας στις φανέλες της εμπορικό σήμα χορηγού. Η χορηγός ήταν τότε η εταιρία πετρελοειδών ESSΟ.
Μετά την προσφυγιά το τμήμα επαναδραστηριοποιήθηκε στη Λάρνακα χρησιμοποιώντας μάλιστα και κάποιους αθλητές από τα τμήματα πετόσφαιρας της ομάδας.
Στις 27 Οκτωβρίου 1975, ο τότε Πρόεδρος της Ανόρθωσης, Τάκης Πελεκάνος, έγραφε σε τηλεγράφημα του προς τον ΚΟΑ τα εξής: «Εφόσον ο ΚΟΑ αδυνατεί να χωρήσει εις την διάθεσιν εγκριθέντος έκτακτου ποσού εκ λιρών Κύπρου 500, προς ημετέρον εκτοπισθέντα σύλλογον, ΑΝΟΡΘΩΣΙΝ ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΥ, πληροφούμεν υμάς ότι περαιτέρω συμμετοχή μας εις πρωταθλήματα Α’ κατηγορίας πετόσφαιρας και καλαθόσφαιρας καθίσταται αδύνατος λόγω ελλείψεως οικονομικών πόρων».
Το τμήμα καλαθόσφαιρας του Συλλόγου, άντεξε τελικά μέχρι την περίοδο 1977-78 όταν και ανέστειλε επ’ αόριστον όλες του τις καλαθοσφαιρικές λειτουργίες, λόγω οικονομικών προβλημάτων.
Η Ανόρθωσις υπήρξε ιδρυτικό μέλος της Κυπριακής Ομόσπονδίας Καλαθοσφαίρισης. Παρ’ όλην την αναστολή των τμημάτων της, διατήρησε για 23 συναπτά έτη εκπρόσωπο της την Κυπριακή Ομοσπονδία Καλαθοσφαίρισης και πρωτοστάτησε στη διάδοση και ανάπτυξη του αθλήματος στην Κύπρο.
Στις 28 Μαΐου 2015, η Ανόρθωση εξήγγειλε την επανασύσταση του τμήματος καλαθόσφαιρας.[59][60][61]
Τμήμα επιτραπέζιας αντισφαίρισης
Το τμήμα επιτραπέζιας αντισφαίρισης της Ανόρθωσης εμφανίστηκε κατά την περίοδο 2011-12 στη Γ΄ κατηγορία επιτραπέζιας αντισφαίρισης ανδρών Κύπρου[62], ενώ την επόμενη περίοδο έλαβε μέρος στη Β΄ κατηγορία - εκείνη την περίοδο (2012-13), η Ανόρθωση κατέλαβε την έβδομη θέση με 21 βαθμούς[63]. Επίσης, η Ανόρθωση έχει τμήμα επιτραπέζιας αντισφαίρισης εφήβων. Την περίοδο 2011-12, οι έφηβοι της Ανόρθωσης κατέλαβαν την 13η θέση στο πρωτάθλημα επιτραπέζιας αντισφαίρισης εφήβων Κύπρου[64], ενώ την επόμενη περίοδο (2012-13), οι έφηβοι αντισφαιριστές της Ανόρθωσης κατέλαβαν την 8η θέση[65].
Τμήμα σκακιού
O σκακιστικός όμιλος της Ανόρθωσης εμφανίστηκε κατά την περίοδο 2011-12.[66][67] Την περίοδο 2012-13, οι Αντρέας Χ΄ Νικολάου, Σολωμός Ισαάκ και Χ΄ Κωνσταντίνου κατέλαβαν υψηλές θέσεις στο παγκόσμιο πρωτάθλημα ερασιτεχνών που διοργανώθηκε στην Ελλάδα. Συγκεκριμένα, ο Αντρέας Χ΄ Νικολάου κατέλαβε την πρώτη θέση στους παίδες, ο Σολωμός Ισαάκ την τρίτη θέση στην κατηγορία 12 ετών και ο Χάρης Χ΄ Κωνσταντίνου την τρίτη θέση στην κατηγορία 14 ετών.[66][67]
Ανενεργά τμήματα
Παλαιότερα, η Ανόρθωση διατηρούσε τμήματα υδατοσφαίρισης, χειροσφαίρισης και καλαθοσφαίρισης[2]. Το τμήμα υδατοσφαίρισης ιδρύθηκε στις 11 Ιουνίου 1928, μαζί με τα τμήματα της πετοσφαίρισης[26]. Επίσης, η Ανόρθωση διατηρούσε τμήματα χειροσφαίρισης ανδρών και γυναικών. Το ανδρικό τμήμα χειροσφαίρισης συμμετείχε στις κυπριακές διοργανώσεις μέχρι την περίοδο 2006-07. Την περίοδο αυτή, η ανδρική ομάδα χειροσφαίρισης κατέλαβε την πρώτη θέση την κατηγορία Α2 Ανδρών με 28 βαθμούς[68], ωστόσο, δεν συμμετείχε στα πρωταθλήματα ανδρών Κύπρου της περιόδου 2007-08[69]. Όσον αφορά τις ευρωπαϊκές συμμετοχές, η ανδρική ομάδα χειροσφαίρισης της Ανόρθωσης έλαβε μέρος στον πρώτο γύρο (1/16) του Κυπέλλου ΕΟΧ Ανδρών 1998-99. Εκεί, η Ανόρθωση αντιμετώπισε την Τιμ Έσμπχιεργκ και αποκλείστηκε με συνολικό σκορ 66-42 - αυτή ήταν η μοναδική συμμετοχή της ανδρικής ομάδας χειροσφαίρισης της Ανόρθωσης σε ευρωπαϊκά κύπελλα[70]. Το γυναικείο τμήμα, από την άλλη, συμμετείχε μια φορά στον πρώτο γύρο (1/16) του Κυπέλλου ΕΟΧ Γυναικών (1998-99)[71], τρεις φορές στον 2ο γύρο του Κυπέλλου ΕΟΧ Γυναικών (2000-01, 2001-02, 2002-03) και μια φορά στον πρώτο γύρο (1/16) του City Cup της ΕΟΧ (1999-00)[72].
Τμήματα εμπνευσμένα από την Ανόρθωση
Αθλητικός Όμιλος Ανόρθωση Βιμιάνθο
Το έμβλημα του αθλητικού ομίλου Ανόρθωση Βιμιάνθο
Το 2003 στην πόλη του Βιμιάνθο της επαρχίας της Γαλικίας, ιδρύθηκε ο αθλητικός αυτός σύλλογος. Η αρχική ονομασία του ομίλου ήταν "Anorthosis Famagusta" (Ανόρθωσις Αμμοχώστου) αλλά αργότερα μετονομάστηκε σε "Agrupación Deportiva Anorthosis Vimianzo" (Αθλητικός Όμιλος Ανόρθωση Βιμιάνθο). Ο όμιλος έχει ενεργά τμήματα ποδοσφαίρου και επιτραπέζιας αντισφαίρισης για νέους. Η Μεγαλύτερη διάκρηση που πέτυχε ο όμιλος ήταν το 2005, όταν η ποδοσφαιρική ομάδα κάτω των 11 ετών έπαιξε στον τελικό του τουρνουά που διοργάνωσε η Ντεπορτίβο Λα Κορούνια.[73][74]
Fremad Famagusta
Το έμβλημα της Fremad Famagusta
Στις 11 Σεπτεμβρίου 2008 στην περιοχή Λιλεχάμερ του Όσλο, ιδρύθηκε ο σύλλογος από τους Κρίστιαν Άλβες, Αντρέας Ρόνινγκεν Σάντμπου, Στειναρ Νασταντ και τον Ερλ Γιόνταλ Νάκλινγκ. Η αρχική ονομασία ήταν Fremad (προς τα εμπρός) και είχε συνδεθεί με σλόγκαν των Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων του 1994 στο Λιλεχάμερ. Λίγο καιρό αργότερα, η ποδοσφαιρική ομοσπονδία του Όσλο, ζήτησε και δεύτερο όνομα για την ολοκλήρωση της εγγραφή της ομάδας. Τότε, οι ιδρυτές της πρόσθεσαν τη λέξη "Famagusta" και ανέφεραν ως πηγή έμπνευσης την ευχάριστη έκπληξη την Ανόρθωσης στους Ομίλους του Τσάμπιονς Λίγκ το 2008, η οποία κατάφερε να κοντράρει στα ίσα την Ίντερ και τη Βέρντερ και γενικότερα πρεσβεύει πολύ περισσότερα από την αγωνιστική της δραστηριότητα. Το 2009, η Fremad Famagusta πρωτοεμφανίστηκε στο πρωτάθλημα της 8ης κατηγορίας. Σήμερα, αγωνίζεται στην 6η κατηγορία και διεκδικεί την άνοδό της. Προπονητής είναι ο (νομικός) Αντρέας Ρόνινγκεν Σάντμπου και πρόεδρος ο Ερλ Γιόνταλ Νάκλινγκ. Το γήπεδο της ομάδας είναι στο Έκεμπεργκ του Όσλο.[75]
Τίτλοι
Ποδόσφαιρο
Πρωταθλήματα: 1950, 1957, 1958, 1960, 1962, 1963, 1995, 1997, 1998, 1999, 2000, 2005, 2008
Κύπελλα: 1949, 1959, 1962, 1964, 1971, 1975, 1998, 2002, 2003, 2007
Super Cup: 1962, 1995, 1998, 1999, 2000, 2007
Ομάδα κάτω των 21: 2010
Πετοσφαίριση Ανδρών
Πρωταθλήματα: 1973, 1975, 1977, 1978, 1982, 1986, 1987, 1988, 1989, 1993, 1994, 1995, 1996, 1997, 2005, 2007, 2008, 2009, 2010, 2011, 2014
Κύπελλα: 1974-75, 1977-78, 1979-80, 1985-86, 1986-87, 1987-88, 1988-89, 1990-91, 1992-93, 1993-94, 1994-95, 1995-96, 1997-98, 2004-05, 2011-12
Σούπερ Καπ: 1993, 1994, 1995, 1996, 2005, 2006, 2009
Πρωταθλήματα εφήβων: 2009, 2010
Κύπελλα εφήβων: 2003, 2005, 2009
Πρωταθλήματα παίδων: 2004, 2009, 2011
Πρωταθλήματα παμπαίδων: 1990, 2002, 2011, 2013, 2017
Πετοσφαίριση Γυναικών
Πρωταθλήματα: 2002, 2004, 2006, 2010, 2013, 2018, 2019
Κύπελλα: 2004, 2008, 2009, 2010, 2012, 2013, 2019
Σούπερ Καπ: 1993, 1994, 2002, 2005, 2010, 2012, 2017, 2018
Πρωταθλήματα νεανίδων: 1992, 1993, 2011, 2012
Κύπελλα νεανίδων: 1998
Πρωταθλήματα κορασίδων: 1991
Πρωταθλήματα παγκορασίδων: 1987, 1991, 1992, 2008
Χειροσφαίριση Γυναικών
Πρωταθλήματα: 1999, 2000, 2001
Κύπελλα: 1999, 2000, 2001
Σούπερ Καπ: 1999, 2000
Ποδόσφαιρο Σάλας
Πρωταθλήματα: 2017
Σούπερ Καπ: 2017
Σημειώσεις
Αρχική έδρα ήταν η Αμμόχωστος. Από το 1974, έπειτα από την τουρκική εισβολή, προσωρινή έδρα αποτελεί η Λάρνακα.
Παραπομπές
«Προφίλ». Ανακτήθηκε στις 2019-03-22.
Ιστορικό, 24sports.com.cy
Ιστορία της Ανόρθωσης Αμμοχώστου, Επίσημη ιστοσελίδα της Ανόρθωσης
Ιστορικά γεγονότα, Επίσημη ιστοσελίδα της Ανόρθωσης
Αντρέας Γαβριηλίδης, άρθρο του Ανδρέα Λ. Καλλή (πρώην Γυμνασιάρχης Γυμνασίων Αμμοχώστου) στην επίσημη ιστοσελίδα της Ανόρθωσης
«Ανορθωσιάτικες ιστορίες μιας άλλης εποχής… (φωτοτυπίες)». goal.com.cy. 2017-01-31. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2017-02-04. Ανακτήθηκε στις 2017-02-04.
Πρώην Προέδροι, Επίσημη ιστοσελίδα της Ανόρθωσης
«Η επανάσταση των «μαχητών» του 1928! | Goal News». goal.com.cy. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2017-02-04. Ανακτήθηκε στις 2017-02-04.
Μελετίου 2011, σελ. 21
Μελετίου 2011, σελ. 31
Μελετίου 2011, σελ. 33
Μελετίου 2011, σελ. 34
Μελετίου 2011, σελ. 95
Cyprus - List of Final Tables 1931-1998, rsssf.com
Μελετίου 2011, σελ. 94
«ΝΕΑ ΣΑΛΑΜΙΝΑ ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΥ». Αθλητισμός. Δήμος Αμμοχώστου. Ανακτήθηκε στις 2012-08-02.
Μελετίου 2011, σελ. 97
Στυλιανού 1988, σελ. 16
Cyprus - Cup History 1934-1996, rsssf.com
Κυριάκος Μάτσης, Επίσημη ιστοσελίδα της Ανόρθωσης
Αναστάσης Οικονομίδης, Επίσημη ιστοσελίδα της Ανόρθωσης (παραπομπή στο άρθρο της εφημερίδας «Ο Αγών» της 11ης Ιουλίου 1974)
Μαρτυρία Παύλου Παυλάκη
Αντώνης Παπαδόπουλος, άρθρο του Κωνσταντίνου Ριρή στην επίσημη ιστοσελίδα της Ανόρθωσης
Γρηγόρης Αυξεντίου, άρθρο του Γεώργιου Σ. Ξυστουρή στην επίσημη ιστοσελίδα της Ανόρθωσης
Cyprus - List of Super Cup Finals, rsssf.com
Ιστορία, Επίσημη ιστοσελίδα του τμήματος πετοσφαίρισης της Ανόρθωσης
Ιστορική πρόκριση της Ανόρθωσης στον Γ' προκριματικό γύρο - Ξέφρενοι πανηγυρισμοί ξέσπασαν, TYPOS.COM.CY
Ιστορία του κυπριακού βόλλεϋ: Χρυσή Βίβλος Ανδρών, Επίσημη ιστοσελίδα της Κυπριακής Ομοσπονδίας Πετοσφαίρισης
Ιστορία του κυπριακού βόλλεϋ: Χρυσή Βίβλος Γυναικών, Επίσημη ιστοσελίδα της Κυπριακής Ομοσπονδίας Πετοσφαίρισης
Ιστορία του κυπριακού βόλλεϋ: Χρυσή Βίβλος Υποδομής, Επίσημη ιστοσελίδα της Κυπριακής Ομοσπονδίας Πετοσφαίρισης
Αφιέρωμα Champions League 2008 (Ανόρθωση), Το Στοίχημα
Anorthosis Famagusta FC - UEFA Champions League 2008/09, επίσημη ιστοσελίδα της ΟΥΕΦΑ
UEFA Champions League 2008-09, rsssf.com
Ανόρθωση: Ομάδα στο φούτσαλ και το σκάκι, Καθημερινή (2 Μαρτίου 2012)
ΜΗΝΥΜΑ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΗΣ ΑΝΟΡΘΩΣΗΣ, 21 Αυγούστου 2013, Επίσημη ιστοσελίδα της Ανόρθωσης
Προφίλ, Επίσημη ισοσελίδα της Ανόρθωσης
Ανόρθωσις 2012-13: Η καλύτερη επίδοση της 13ετίας, Anorthosis24.net (7 Ιανουαρίου 2013)
Ανόρθωση: Kαινούρια χρώματα, ίδιο πνεύμα, Shootandgoal.com (26 Ιανουαρίου 2011)
Επίσημο Καταστατικό Σωματείου «Πανελλήνιος Σύνδεσμος Φιλάθλων Ανόρθωσις Αμμοχώστου», Maxhtec.net
ΕΓΚΑΙΝΙΑ ΝΕΟΥ ΟΙΚΗΜΑΤΟΣ ΠΑΝ.ΣΥ.ΦΙ, Επίσημη ιστοσελίδα της Ανόρθωσης (20 Οκτωβρίου 2012)
Εκδήλωση στην ελεύθερη Αμμόχωστο, Anorthosis.net (22 Ιουνίου 2013)
Ανόρθωση: Τραμπούκοι χτύπησαν το οίκημα του ΠΑΝ.ΣΥ.ΦΙ!, sigmalive.com (28 Σεπτεμβρίου 2010)
Συγκέντρωση φίλων Ανόρθωσης στη Λευκωσία, Anorthosis.net (14 Νοεμβρίου 2012)
CLUB ATHENS "ΑΝΟΡΘΩΣΙΣ ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΥ", Club-Athens.net
MAXHTEC UK, maxhtec-uk.net
Πάντα στο πλευρό σου, έχεις το λαό σου!, Anorthosis24.net
«ΑΝΟΡΘΩΣΗ: 100 χρόνια ζωής...». web.archive.org. 2011-01-31. Ανακτήθηκε στις 2019-03-22.
Διοικητικό Συμβούλιο, Επίσημη ιστοσελίδα της Ανόρθωσης
«Το ποδόσφαιρο και άλλα παιγνίδια με μπάλα. Από την Ελληνική αρχαιότητα στις απαρχές του 20ου αιώνα. Αναφορά στην Κύπρο», άρθρο του Παρασκευά Σαμαρά (παραπομπή 28: Αταλιώτη Μάριου και Κυπριανού Γιώργου, «ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΥΠΡΙΑΚΟΥ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟΥ Περίοδος 1932-1962», σελ. 15)
Anorthosis Famagusta FC, footballzz.com
«themasports.com | Στο γυναικείο θα υπάρχει και εκεί ο «Φοίνικας»». www.themasports.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2015-11-05. Ανακτήθηκε στις 2015-11-05.
Κατακτήσεις Πετόσφαιρας Ανδρών, Επίσημη ιστοσελίδα της Ανόρθωσης
Εγκαταστάσεις Πετόσφαιρας Ανδρών, Επίσημη ιστοσελίδα της Ανόρθωσης
Κατακτήσεις Πετόσφαιρας Γυναικών, Επίσημη ιστοσελίδα της Ανόρθωσης
Εγκαταστάσεις Πετόσφαιρας Γυναικών, Επίσημη ιστοσελίδα της Ανόρθωσης
Πληροφορίες Φούτσαλ, Επίσημη ιστοσελίδα της Ανόρθωσης
Σωματεία - Πρωτάθλημα Σάλας Α΄ κατηγορίας 2014/2015, Επίσημη ιστοσελίδα της Κυπριακής Ομοσπονδίας Ποδοσφαίρου
Οι έδρες των ομάδων του Πρωταθλήματος Β΄ κατηγορίας περιόδου 2013 - 2014, Επίσημη ιστοσελίδα της Κυπριακής Ομοσπονδίας Ποδοσφαίρου
Ανόρθωση και στο μπάσκετ!, balla.com.cy
Έκτακτη γενική συνέλευση Ανόρθωσης Αμμόχωστου 28 Μαΐου 2015: Απολογισμός Προέδρου του Συλλόγου, Επίσημη ιστοσελίδα της Ανόρθωσης
«Ξαναζωντανεύει το μπάσκετ της Ανόρθωσης (φώτος) - Super Sport FM». www.sport-fm.com.cy. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2015-11-05. Ανακτήθηκε στις 2015-11-05.
Επιτραπέζια Αντισφαίριση: Συναρπαστικό το πρωτάθλημα Γ΄ κατηγορίας Ανδρών, άρθρο του Αλέξανδρου Γεωργίου στο Balla.com.cy (20 Φεβρουαρίου 2012)
ΠΡΩΤΑΘΛΗΤΗΣ Ο ΑΠΟΠ ΠΑΛΑΙΧΩΡΙΟΥ ΣΤΗ Β΄ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ, Επίσημη ιστοσελίδα της Παγκύπριας Ομοσπονδίας Επιτραπέζιας Αντισφαίρισης
ΠΡΩΤΑΘΛΗΤΗΣ Ο ΕΥΑΓΟΡΑΣ ΛΑΚΑΤΑΜΙΑΣ ΣΤΟΥΣ EΦΗΒΟΥΣ, Επίσημη ιστοσελίδα της Παγκύπριας Ομοσπονδίας Επιτραπέζιας Αντισφαίρισης
ΠΡΩΤΑΘΛΗΤΡΙΑ Η GOODGATE ΕΘΑ ΣΤΟΥΣ EΦΗΒΟΥΣ, Επίσημη ιστοσελίδα της Παγκύπριας Ομοσπονδίας Επιτραπέζιας Αντισφαίρισης
Παγκόσμιος Πρωταθλητής στη «δύναμη» της Ανόρθωσης, Επίσημη ιστοσελίδα της Ανόρθωσης
Στην Ανόρθωση ο πρωταθλητής, άρθρο της ιστοσελίδας 24sports.com
ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΕΣ 2006 – 2007, Επίσημη ιστοσελίδα της Κυπριακής Ομοσπονδίας Χειροσφαίρισης
ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΕΣ 2007 - 2008, Επίσημη ιστοσελίδα της Κυπριακής Ομοσπονδίας Χειροσφαίρισης
Anorthosis Famagusta Club, Επίσημη ιστοσελίδα της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Χειροσφαίρισης
1998/99 Women's EHF Cup - 1/16-finals, Επίσημη ιστοσελίδα της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Χειροσφαίρισης
Anorthosis Famagusta, Επίσημη ιστοσελίδα της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Χειροφαίρισης
Στην Ισπανία δημιούργησαν ομάδα με το όνομα Ανόρθωσις! (φωτογραφίες), Anorthosis24.net
Ισπανική ομάδα με όνομα Ανόρθωση!, http://sentragoal.philenews.com
Νορβηγική ομάδα με όνομα Αμμόχωστος!, sentragoal.philenews.com
Βιβλιογραφία
Μελετίου, Γιώργος (2011). Κυπριακό ποδόσφαιρο 1900-1960. Λευκωσία: Power Publishing. ISBN 978-9963-688-87-6.
Στεφανίδης, Γιώργος (2003). 40 χρόνια κυπριακές ομάδες στην Ευρώπη. Λευκωσία: Χαραυγή. ISBN 9963-8841-1-3.
Γαβριηλίδη, Μιχάλης. Παπαμωησέως, Στέλιος (2001). Ένας αιώνας Κυπριακό ποδόσφαιρο. Λευκωσία: Ο Συγγραφέας. ISBN ISBN 9963-8720-1-8.
Στυλιανού, Πάμπος. Γεωργίου, Νεόφυτος (1988). Νέα Σαλαμίνα, 40 χρόνια πρωτοπόρας αθλητικής πορείας. Κύπρος: Νέα Σαλαμίνα Αμμοχώστου.
Στυλιανού, Πάμπος (1998). 50 χρόνια Νέα Σαλαμίνα 1948-1998. Κύπρος: Νέα Σαλαμίνα Αμμοχώστου. ISBN 9963-8370-0-Χ.
Αλέκου, Αλέξης (2012). 1948: Ο ελληνικός εμφύλιος και η Κύπρος. Λευκωσία: Power Publishing. ISBN 978-9963-712-53-3.
Ένας Αιώνας Ανόρθωσις Αμμοχώστου. Λάρνακα: Ανόρθωσις Αμμοχώστου. 2016.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Επίσημη ιστοσελίδα του συλλόγου
Επίσημη ιστοσελίδα των τμημάτων πετοσφαίρισης της Ανόρθωσης
Διαδικτυακός χώρος οπαδών Ανόρθωσης Αμμοχώστου
«Η ιστορία και η εξέλιξη στα σήματα των κυπριακών ομάδων». ΡΕΠΟΡΤΕΡ. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2017-07-04. Ανακτήθηκε στις 2017-07-04.
Ανόρθωσις Αμμοχώστου
Ιδρύθηκε στις 30 Ιανουαρίου 1911 - Βάση σωματείου: Αμμόχωστος, Λάρνακα, Λεμεσός, Λευκωσία,
Τμήματα
Ποδόσφαιρο · Πετοσφαίριση ανδρών · Πετοσφαίριση γυναικών · Πετοσφαίριση γυναικών (Β) · Ποδόσφαιρο σάλας
Πρόεδροι τμημάτων
Χρίστος Πουλλαΐδης (ποδόσφαιρο)
Έδρες τμημάτων
Αντώνης Παπαδόπουλος · Θεμιστόκλειο · ΑΤΙ · Κοινοτικό Λάρνακας
Αθλητές
Ποδοσφαιριστές · Πετοσφαιριστές · Πετοσφαιρίστριες · Ποδοσφαιριστές σάλας
Προπονητές
Ποδοσφαίρου · Πετοσφαίρισης · Ποδοσφαίρου σάλας
Προσωπικότητες
Αντώνης Παπαδόπουλος
Ιστορικές έδρες
Στάδιο ΓΣΕ
Ντέρμπι
Βαρωσιώτικο ντέρμπι (ποδόσφαιρο)
Διάφορα
Πορεία της Ανόρθωσης στα ευρωπαϊκά κύπελλα ποδοσφαίρου
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
