.
Ο Ζακ Μπουσάρ (γαλλικά: Jacques Bouchard, γεννημένος στις 3 Δεκεμβρίου 1940) είναι νεοελληνιστής Κεμπεκιανός,[1] καθηγητής της νεοελληνικής λογοτεχνίας και διευθυντής του Κέντρου Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Μόντρεαλ. Είναι μεταφραστής κυρίως κειμένων της ελληνικής λογοτεχνίας στα γαλλικά και είναι μέλος της Βασιλικής Εταιρίας του Καναδά.
Βιογραφία
Πρώιμα χρόνια και σπουδές
Ο Ζακ Μπουσάρ γεννήθηκε στο Τρουά Ριβιέρ, μια παραποτάμια πόλη του Αγίου Λαυρεντίου στο νότιο Κεμπέκ. Από τη παιδική του ηλικία, είχε έντονο ενδιαφέρον για τα ελληνικά γράμματα.[2] Έπειτα από τις σπουδές του στο θρησκευτικό κολλέγιο, όπου ολοκλήρωσε την κατεύθυνσή του πάνω στις Κλασικές Σπουδές, μετακόμισε στην Πόλη του Κεμπέκ για να συνεχίσει τις ακαδημαϊκές του σπουδές. Το 1962, αποφοίτησε από τη Σχολή Τεχνών και Επιστημών του Πανεπιστημίου του Λαβάλ (baccalauréat ès arts). Στο ίδιο γαλλόφωνο πανεπιστήμιο, λαμβάνει το μεταπτυχιακό του δίπλωμα στην Κλασική Γραμματεία (Licence ès lettres classiques).
Έπειτα, μεταβαίνει στην Ελλάδα για να συνεχίσει τις σπουδές του στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, όπου αποφοιτά το 1970 με βαθμό "Άριστα". Το θέμα της διδακτορικής του εργασίας περιστρέφεται γύρω από το έργο και τη δράση του Γεώργιου Τερτσέτη, αγωνιστή Ελληνικής Επανάστασης του 1821 και λόγιου του Ελληνικού Διαφωτισμού. Εισηγητές και καθηγητές του στις ελληνικές του σπουδές, είναι γνωστοί καθηγητές όπως οι Κωνσταντίνος Θησέως Δημαράς, Γεώργιος Σαββίδης και Γεώργιος Μπαμπινιώτης.
Την περίοδο των σπουδών του, παρακολουθεί μαθήματα νεοελληνικών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών (1965-1970). Έχει επίσης παρακολουθήσει μαθήματα ρουμανικών στο Πανεπιστήμιο του Μπρασόβτης Ρουμανίας (Μπρασόβ, 1975), μαθήματα τουρκικών (1983-1984) και σανσκριτικών (1996-1998) στο Πανεπιστήμιο του ΜακΓκιλ (McGill University) του Μόντρεαλ του Κεμπέκ.
Σταδιοδρομία
Διορίζεται αμέσως καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Λαβάλ, όπου διδάσκει αρχαία ελληνικά και νεοελληνική γλώσσα (1970-1973). Από το 1973, είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Μόντρεαλ, όπου διδάσκει λογοτεχνία και νεοελληνική λογοτεχνική μετάφραση, και το ίδιο έτος, λαμβάνει την θέση του διευθυντή του προγράμματος των Νεοελληνικών Σπουδών από το 1973.[3] Ήταν ο πρώτος πρόεδρος της Έδρας Φρίξου Παπαχρηστίδη Νεοελληνικών Σπουδών και Καναδοελληνικών Σπουδών, που ιδρύθηκε το 1998 στο Πανεπιστήμιο Μακ Γκιλ. Υπήρξε επί σειρά ετών διευθυντής του Διαπανεπιστημιακού Κέντρου Ελληνικών Σπουδών, στο οποίο συμμετέχουν τρία πανεπιστημιακά ιδρύματα της πόλης του Μόντρεαλ (2001-2007).[4]
Είχε προσκληθεί να δώσει διαλέξεις και σεμινάρια στο Πανεπιστήμιο της Σορβόνης, στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, στο Πανεπιστήμιο Πατρών, στο Πανεπιστήμιο του Βουκουρεστίου, στο Πανεπιστήμιο της Ιασίου, στο Πανεπιστήμιο Λα Σαπιέντζα της Ρώμης, στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, το Πανεπιστήμιο Μακ Γκιλ, στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στην Άνδρο, στο Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών και αλλού.
Είναι ο συγγραφέας πολλών βιβλίων, άρθρων και επιστημονικών εργασιών, ιδιαίτερα για τον Νεοελληνικό Διαφωτισμό στην Ελλάδα και στη Ρουμανία, για τον Σουρεαλισμό στην Ελλάδα και για τη λογοτεχνική μετάφραση. Ως μεταφραστής λογοτεχνίας, έχει δημοσιευθεί έργα του, στους εκδοτικούς οίκους Gallimard, Fata Morgana, Actes Sud, Seuil, το Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών, τις Εκδόσεις του Κέντρου Πομπιντού, τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις του Πανεπιστημίου του Μόντρεαλ και άλλων. Έχει μεταφράσει έργα Ελλήνων λόγιων, ποιητών και συγγραφέων, στα γαλλικά και στα ρουμάνικα, όπως των Ανδρέα Εμπειρίκου, Νικόλαου Μαυροκορδάτου, Μίλτου Σαχτούρη, Παύλου Μάτεσι, Μαργαρίτας Καραπάνου, Ζυράννας Ζατέλη και Μπίλη Βέμη.
Διακρίσεις και τιμές
Στον καθηγητή Ζακ Μπουσάρ έχουν απονεμηθεί για το έργο του πολλοί τιμητικοί τίτλοι:
Έχει τιμηθεί με τον τίτλο του Αντεπιστέλλον Μέλους της Εταιρείας Συγγραφέων στην Ελλάδα από το 1987.[5]
Είναι Μέλος της Καναδικής Ακαδημίας των γραμμάτων και των ανθρωπιστικών επιστημών της Βασιλικής Εταιρίας του Καναδά από το 1999.
Έχει εκφωνήσει ομιλία σε τελετή της Ακαδημίας που έλαβε χώρα στο Μόντρεαλ, στις 22 Μαρτίου 2000 με θέμα «Οι Έλληνες και ο Σουρεαλισμός».
Έχει τιμηθεί με τον Τίτλο του Φιλέλληνα από την Ελληνική Κοινότητα του Μόντρεαλ στις 24 Μαΐου 2000
Είναι επίτιμο μέλος της Ρουμανικής Κοινότητας του Μόντρεαλ από το 2004.
Τιμήθηκε με το Χρυσό Σταυρό της Λεγεώνας της Τιμής της Ελληνικής Δημοκρατίας από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας Κωνσταντίνο Στεφανόπουλο το 2005.
Είναι επίτιμο μέλος της Αμερικανικής Ρουμανικής Ακαδημίας των Τεχνών και των Επιστημών από το 2005.
Είναι επίτιμο μέλος της Εταιρίας Ρουμάνων Συγγραφέων του Καναδά από το 2007.
Είναι επίτιμο μέλος του Ινστιτούτου Σπουδών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης της Ρουμανικής Ακαδημίας από το 2009.
Επιλεγμένη βιβλιογραφία
Ατομικά έργα
Γεώργιος Τερτσέτης: βιογραφική και φιλολογική μελέτη (1800-1843), Αθήνα, 1970, σσ. 167
Με τον Ανδρέα Εμπειρίκο παρά δήμον ονείρων, Δέκα κείμενα, εκδ. Άγρα, Α' έκδοση 2001, Αθήνα, σσ. 141, ISBN 9603254193
Nicolae Mavrocordat: domn si carturar al Iluminismului timpuriu (1680-1730), μετάφραση Elena Lazar, εκδ. Omonia, Βουκουρέστι 2006 [14 κείμενα του Νικόλαου Μαυροκορδάτου μεταφρασμένα στη ρουμανική γλώσσα]
Les Phanariotes et l’Aube des Lumières, συλλογή και επιμέλεια κειμένων Ζακ Μπουσάρ, εκδ. Centre interuniversitaire d’études néo-helléniques de Montréal, Μόντρεαλ 2007
Συλλογικά έργα
Στέφανος Κωνσταντινίδης, Anthumes, εισαγωγή, επιλογή ποιημάτων και μετάφραση Ζακ Μπουσάρ, εκδ. Le Métèque, Μόντρεαλ 1984
Jan de Groot, Ομηρικό λεξιλόγιο, Των λεξημάτων που απαντούν από 10.000 έως 10 φορές στα δύο έπη, επιμέλεια και συμπλήρωση Ζακ Μπουσάρ και Lise Cloutier, απόδοση στη νεοελληνική Ζακ Μπουσάρ, εκδ. Τυπωθήτω, Αθήνα 1996 [σε ομηρικά ελληνικά και νεοελληνικά[, ISBN 960-7643-24-0
Συλλογικό, Από το ένα στο άλλο σύνορο, Τάσεις φυγής, λύσεις συνέχειας στον νεοελληνικό κόσμο: Νεοελληνικά θέματα στις γαλλόφωνες χώρες, Επιμ. Κώστας Μπόμπας, εκδ. Γαβριηλίδης, Αθήνα 2009, σσ. 614, ISBN 960-336-442-8
Μεταφράσεις
Nicolas Mavrocordatos: Les Loisirs de Philothée, κείμενο, μετάφραση και σχολιασμός του Ζακ Μπουσάρ σε πρόλογο του Κωνσταντίνου Θ. Δημαρά, εκδ. Association pour l’étude des Lumières en Grèce – Montréal, Les Presses de l’Université de Montréal, 1989
Miltos Sachtouris: Face au mur, cinquante poèmes, μετάφραση Ζακ Μπουσάρ, Δίγλωσση έκδοση, εκδ. Fata Morgana – Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών, Αθήνα 1990
Andreas Embiricos: Haut fourneau, μετάφραση Ζακ Μπουσάρ, εκδ. Actes Sud – Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών, Αθήνα 1991
Pavlos Matessis: L’enfant de chienne, μετάφραση Ζακ Μπουσάρ, εκδ. Gallimard, Παρίσι 1993
Margarita Karapanou: Rien ne va plus, μετάφραση Ζακ Μπουσάρ, εκδ. Gallimard, Παρίσι 1994
Poètes montréalais de langue grecque, εισαγωγή του Ζακ Μπουσάρ, μετάφραση του Groupe de traduction littéraire, Études néo-helléniques de l’Université de Montréal, υπό την διεύθυνση του Ζακ Μπουσάρ, εκδ. Association des écrivains grecs de Montréal, Μόντρεαλ 1995
Pavlos Matessis: L’Ancien des jours, μετάφραση Ζακ Μπουσάρ, εκδ. Actes Sud - Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών, Αθήνα 1997
Andreas Embiricos: Domaine intérieur, μετάφραση Ζακ Μουσάρ, εκδ. L’Harmattan, Παρίσι 2001
Zyranna Zatéli: Le crépuscule des loups, μετάφραση Ζακ Μουσάρ, εκδ. Seuil, Παρίσι 2001[6]
Bilie Vemi: L’Arbre qu’on avait mis dans le musée, μετάφραση Ζακ Μουσάρ, εκδ. Éditions Bilieto, Péania 2003
Πηγές
Maurice Lebel, D’un livre à l’autre – L’esprit des livres, εκδ. Éditions du Méridien, Μόντρεαλ 1993, σσ. 161-165 [Αναφορά στο έργο Nicolas Mavrocordatos, Les Loisirs de Philothée]
Αμαλία Νεγρεπόντη, Ελληνιστές: Η Ελλάδα δεν τους πληγώνει, εκδ. Νέα Σύνορα, Αθήνα 1999, σσ. 211-221
(Γαλλικά) Présentations à la Société royale du Canada, εκδ. La Société royale du Canada, Οτάβα 2001, τόμος 53, σσ. 77-79 [Παρουσίαση του Ζακ Μπουσάρ από την Étienne Tiffou, 22 Μαρτίου 2000]
Αικατερίνη Κουμαριανού, Ο νεο-ελληνιστής Jacques Bouchard, Κ, Περιοδικό Κρητικής Λογοτεχνίας και Τεχνών, Αθήνα, τεύχος 7, Μάρτιος 2005, σσ. 96-100
(Ρουμανικά) Elena Lazar, Interferente literare româno-elene, εκδ. Omonia, Βουκουρέστι 2007, σσ. 159-163 [Συνέντευξη του Ζακ Μπουσάρ]
Λεξικό Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, εκδ. Πατάκη, Αθήνα 2007, σ. 320, [Λήμμα "Bouchard Jacques"]
(Γαλλικά) Alec Castonguay, Entretien avec Jacques Bouchard - Une nouvelle Athènes en Amérique, Εφημ. Le Devoir, 29/03/2003
Παραπομπές
Στέλλα Κεμανετζή, Φιλέλληνες εντός και εκτός της χώρας δίνουν χείρα βοηθείας, Εφημ. Έθνος, [Δήλωση του καθηγητή Ζακ Μουσάρ], 07/06/2010
Άννα Γριμάνη, Ζακ Μπουσάρ: Το ελληνικό αλφάβητο...σκέτη μαγεία, Εφημ. Καθημερινή, 17/02/2008
Ιστοσ. Εθνικού Κέντρου Βιβλίου-Βιβλιονέτ, Bouchard, Jacques
Ιουστίνη Φραγκούλη - Αργύρη, Ελληνικές (πανεπιστημιακές) έδρες σε κίνδυνο, Ιστοσ. Greek American News Agency, 27/01/2007
Ιστοσ. Εταιρίας Συγγραφέων, Bouchard Jacques
Νίκος Μπακουνάκης, Το καινούργιο μυθιστόρημα της Ζυράννας Ζατέλη, η Εταιρεία Συγγραφέων και το Ημερολόγιο Πολιορκίας, Εφημ. Το Βήμα, 08/04/2001
Προτεινόμενη βιβλιογραφία
(Γαλλικά) Ιστοσ. Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών-Βάση δεδομένων Ήλιος, C. Th. Dimaras et la formation du néo-helléniste étranger [Επιστημονική συνάντηση στη μνήμη του Κ.Θ. Δημαρά], Αθήνα 18-19 Φεβρουαρίου 1993, σσ. 165-168, εκδ. Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών-ΕΙΕ, Αθήνα 1994
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Άννα Γριμάνη, Ζακ Μπουσάρ: Το ελληνικό αλφάβητο...σκέτη μαγεία, Εφημ. Καθημερινή, 17/02/2008, [Συνέντευξη]
Ιστοσ. Δήμου Μαραθώνα, Στο Μαραθώνα διακεκριμένοι καθηγητές κορυφαίων πανεπιστημίων, [Αναφορά]
Εφημ. Express, Καναδάς - Πανεπιστήμιο Μόντρεαλ - Τίτλοι μεταπτυχιακών σπουδών από το Πρόγραμμα Νέων Ελληνικών Σπουδών, 25/06/10
Ιστοσ. Εθνικού Κέντρου Βιβλίου-Βιβλιονέτ, Bouchard, Jacques
Ψηφιακό αρχείο ΕΡΤ
Ανδρέας Εμπειρίκος, Επιμέρους θέμα: Κεφάλαια 16 και 18: Πλάνο του Ζακ Μπουσάρ, καθηγητή Φιλολογίας Παν/μίου Μόντρεαλ (Χρονολογία Παραγωγής/Πρώτης Εκπομπής: Παρασκευή, 1 Ιανουαρίου 1993) (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
