Ζαχαρίας Σχολαστικός

Ο Ζαχαρίας Σχολαστικός ή Ζαχαρίας ο Ρήτωρ (περ. 465 – μετά το 536) ήταν Βυζαντινός αρχιεπίσκοπος και εκκλησιαστικός ιστορικός.

Βιογραφικό

Η ζωή του Ζαχαρία από τη Μυτιλήνη, όπως επίσης λεγόταν, μας είναι δυνατόν να ανασκευαστεί από λίγες και διάσπαρτες πηγές της εποχής του, οι οποίες είναι συχνά αντικρουόμενες. Γεννήθηκε κοντά στη Γάζα, η οποία φιλοξενούσε μια σημαντική ρητορική σχολή της ύστερης αρχαιότητας. Εκεί εκπαιδεύτηκε αρχικά και ο ίδιος. Το 485 ταξίδεψε στην Αλεξάνδρεια όπου σπούδασε για δύο χρόνια φιλοσοφία. Στην πόλη αυτή ενεπλάκη στη διαμάχη μεταξύ παγανιστών και χριστιανών αναφορικά με τον Ωραπόλλωνα αλλά γνώρισε και τον μετέπειτα Πατριάρχη Αντιοχείας Σεβήρο. Ο Ζαχαρίας βαφτίστηκε και το 487 ταξίδεψε στην Βηρυτό για να σπουδάσει νομικά στην εκεί ακαδημία. Έζησε στην Βηρυτό ως το 491 ως ασκητής αλλά ταξίδεψε στην υπόλοιπη Παλαιστίνη προς αναζήτηση θρησκευτικών γνώσεων. Κατέλειξε στην Κωνσταντινούπολη όπου εργάστηκε σαν νομικός για πολλά χρόνια. Ο Ζαχαρίας έκλινε προς τον μετριοπαθή Μονοφυσιτισμό και φαίνεται πως σκέφτηκε σοβαρά να γίνει μοναχός. Είχε καλές σχέσεις με το παλάτι και έτσι κατάφερε να διοριστεί Αρχιεπίσκοπος Μυτιλήνης. Ο διάδοχός του ανέλαβε καθήκοντα το 553, πράγμα που υποδηλώνει ότι ο Ζαχαρίας απεβίωσε κοντά σε αυτή την ημερομηνία. Ήταν σίγουρα ζωντανός το έτος 536 καθώς πήρε μέρος στη τότε Σύνοδο της Κωνσταντινούπολης.

Συγγραφικό έργο

Ο Ζαχαρίας Σχολαστικός συνέθεσε αρκετά έργα στα Ελληνικά, μεταξύ των οποίων μια εκκλησιαστική ιστορία, η οποία ολοκληρώθηκε στα τέλη του 5ου αιώνα και περιέχει πολύτιμα ιστορικά δεδομένα της περιόδου 451-491. Αφιέρωσε το έργο του σε έναν ανώτατο λειτουργό με το όνομα Ευπράξιο και τα βιβλία αυτά χρησιμοποιήθηκαν αργότερα από τον Ευάγριο Σχολαστικό. Το αυθεντικό χειρόγραφο έχει χαθεί αλλά μας σώζεται ένα κατατετμημένο Συριακό αντίγραφο που περιελήφθη στο δωδεκάτομο έργο ενός μονοφυσίτη μοναχού από την Άμιδα.
Ο Ζαχαρίας έγραψε ακόμα τρεις βιογραφίες μονοφυσιτών κληρικών τους οποίους γνώριζε προσωπικά: του Σεβήρου, του Πέτρου του Ίβηρα και ενός Αιγύπτιου μοναχού με το όνομα Ισαΐας ο Νεώτερος. Οι βιογραφίες έχουν σωθεί με ποικίλη ποιότητα. Τέλος, ο Ζαχαρίας έγραψε αρκετούς πολεμικούς, για παράδειγμα κατά του Αμμώνιου του Ερμείου και των Μανιχαϊστών.

Βιβλιογραφία
Εκδόσεις και μεταφράσεις

* Historia Ecclesiastica Zachariae Rhetori vulgo adscripta. Ed. by E.W. Brooks. Louvain 1924. (λατινικά)
* Die sogennante Kirchengeschichte des Zacharias Rhetor. Ed. by K. Ahrends, G. Krüger. Leipzig 1899. (γερμανικά)

Δευετρογενείς πηγές

* P. Allen: Zachariah Scholasticus and the Historia Ecclesiastica of Evagrius. In: JTS 31 (1980), p. 471–488. (αγγλικά)