Παρθενοφθορία ήταν όρος που εμφανιζόταν σε νομικά έγγραφα και αφορούσε είτε ένα είδος φορολογίας κατά την Βυζαντινή εποχή (μετά τον 12ο αιώνα)[1] για το δικαίωμα του γάμου των γυναικών, είτε νομολογία σε σχέση με την απώλεια της παρθενίας, είτε τον αστικό μύθο που ήθελε τοπικούς άρχοντες να έχουν το «δικαίωμα της πρώτης νύχτας» με τις συζύγους από νιόπαντρα ζευγάρια. Έρευνα των ιστορικών έχει δείξει ότι δεν υπάρχουν πρωτογενείς αναφορές για κάτι τέτοιο, παρά το γεγονός δευτερογενών αναφορών μετά τον 16ο αιώνα στην Ευρώπη.
Φόρος κατά τη Βυζαντινή εποχή
Με τον όρο «παρθενοφθορία» αναφερόταν φόρος κατά τη Βυζαντινή εποχή[2][3]. Σε χρυσόβουλο που εκδόθηκε το 1331 από τον αυτοκράτορα Ανδρόνικο Β' τον Παλαιολόγο προς τη Μονή του Αγίου Θεολόγου στη Πάτμο[1], αλλά και σε άλλη αρχαιότερη αναφορά που περιέχεται σε έγγραφο του 1295, όπου ο τοπικός άρχοντας Μιχαήλ Γρηγορόπουλος απαλλάσσει τους κατοίκους του θεσσαλικού Φαναρίου από άλλους φόρους, όχι όμως από την παρθενοφθορία, τη στρατιωτική δουλεία, τον κομέρκιο φόρο και τη πενταμίδεια.
Αντίστοιχη αναφορά γίνεται για την πόλη των Σερρών κατά την κυριότητα του κράλη της Σερβίας Στεφάνου. Όταν ο Στέφανος ένωσε τις δύο μονές του Προφήτη Προδρόμου σε μία περιοχή, απήλλαξε τους κατοίκους από διάφορους φόρους, μεταξύ των οποίων ήταν και η παρθενοφθορία, όπως μαθαίνουμε από χρυσόβουλο που εκδόθηκε τον Οκτώβριο του 1345.
Αναφέρεται ακόμη ως ένας από τους τρεις φόρους «του φονικού, της ευρέσεως θησαυρού και της παρθενοφθορίας» που εξαιρείται η Μονή του Αγίου Παύλου στο Άγιο Όρος, σε χρυσόβουλο του 1259 του Μιχαήλ Η' Παλαιολόγου [4], αλλά και ως ένας εκ «των τριών δημοσιακών κεφαλαίων φόνου, παρθενοφθορίας καί ευρέσεως θησαυρού»[5] αλλά και σε άλλες περιπτώσεις[6][7].
Νομολογία σε σχέση με την απώλεια της παρθενίας
Ο όρος αναφέρεται σε έγγραφα και βιβλία που αναφέρονται σε νόμους που έχουν σχέση με τις ποινές και τις επιπτώσεις / ποινές φθοράς της παρθενίας[8][9].
Δικαίωμα της πρώτης νύχτας
Στο παρελθόν, η αναφορά στον φόρο αυτό που εκτιμάται ότι είναι φόρος για την τέλεση γάμου[2], είχε εξεταστεί στο πλαίσιο του αναφερόμενου ως «δικαιώματος της πρώτης νυκτός» (λατ. ius primae noctis, γαλ. Jus primae Noctis, γερμ. Schürzenzins), θεωρώντας ως δεδομένες αναφορές για αυτό στην Ευρώπη κατά το Μεσαίωνα[10].
Πηγές
Νέος Ελληνομνήμων, 1907, τεύχος Α, σελ. 14-19
Επιπλέον βιβλιογραφία
Τουρτόγλου, Μ. Α. (1963) Παρθενοφθορία και εύρεσις θησαυρού. Βυζάντιον, Τουρκοκρατία, μετεπαναστατικοί χρόνοι μέχρι και του Καποδίστρια, Αθήναι.
Αναφορές
↑ 1,0 1,1 Novellae XLIV, Imp. Andronici junioris, de possessionibus monasterii in insula Patmo siti A1331 (habetur in Vind. hist. gr. 66 fol. 67 (cf. Nov. XXIV not. 1). Inde nuper J. Mueller Sitzungsber. d.k.k. Akad. de W. to. IX, 1853, p.411 στο Jus Graeco-Romanum (1857), Eustathios, Karl Eduard Zachariä von Lingenthal Publisher: T.O. Weigel, Χρυσόβουλο του αυτοκράτορα Ανδρόνικου Β΄ του Παλαιολόγου του 1331, προς την μονή του Ιωάννη του Θεολόγου στην Πάτμο. Αναφέρει: «έτι δε οι εν αυτοίς (δηλαδή στα κτήματα της μονής Πάτμου) πάροικοι και προσκαθήμενοι ανώτεροι πάσης ηστινοσούν αδικίας και περιφρονήσεως και κατατριβής, ωσαύτως και από των απαιτουμένων εκείσαι τοπικώς συνήθων απαιτήσεων του τε κεφαλαίου της σιταρκίας, του αέρος του αβιωτικίου της παρθενοφθορίας του ξενοτέλους λεγομένου του μηνιατικού, του αλατοτέλους, του ζευγαρατικίου και των άλλων των τοιούτων δημοσιακών ζητημάτων και απαιτημάτων»
↑ 2,0 2,1 Χρήστος Μπελές (περίοδος: Απρίλιος - Ιούνιος 1999). Τα φορολογικά της Χίου με βάση τα Νεαμονικά Χρυσόβουλλα, 2.β1. Άμεσοι φόροι.. Τεύχος 67. Περιοδικό Θέσεις (ανακτήθηκε October 21, 2011 )
↑ Όταν τα έθνη παρακμάζουν οι φορομπήχτες οργιάζουν, Γιάννης Σαββάκης, Εφημερίδα Πατρίς (http://www.patris.gr/) , 1/9/2008, 15:46
↑ Ιερά Μονή Αγίου Παύλου (Αγίου Όρους), Kρίτων Χρυσοχοΐδης, Βυζαντινά Σύμμεικτα 4, [1], σελ. 255, Έγγραφα Αυτοκρατόρων του Βυζαντίου: Χρυσόβουλλος λόγος Μιχαήλ Η' Παλαιολόγου, Ιούνιος, ίνδ. 2, Ι τ . 6767 (1259) «εξαιρούνται τρεις φόροι: του φονικού, της ευρέσεως θησαυρού και της παρθενοφθορίας»
↑ F. Dölgeг. Sechs byzantinische Praktika des 14 Jahrhunderts, Munchen, C.H. Beck , RV, 237—238: του αέρος των αναγεγραμμένων παροίκων άνευ τών τριών δημοσιακών κεφαλαίων φόνου, παρθενοφθορίας καί ευρέσεως θησαυρού ϋπέρπυρα είκοσιτέσσαρα
↑ Un chrysobulle d'Andronic II pour le monastère de Karakala, Paul Lemerle, Bulletin de correspondance hellénique (1936) Τόμος 60, σελ. 443, (αναφερόμενο σε Acta praesertim graeca rossici in Monte Atho monasterii p.166, Chrysobulle d'Andronic II, de Septembre 1311)...άνευ μόνων των καθολικών τεταγμένων τεσσάρων τούτων κεφαλαίων ήγουν φονικού, παρθενοφθορίας, ευρέσεως θησαυρού και αλωνιατικού ήτοι σιταρχίας...
↑ Polymnia Katsoni, Evresis Thisavrou in monastic documents: interpretations and comments, Proceedings of the 21st International Congress of Byzantine Studies: London, 21-26 August, 2006, Volume 1, Elizabeth Jeffreys, Fiona K. Haarer, Ashgate Publishing, Ltd., 2006 fifteen Byzantine fiscal documents... stereotypical phrasing: άνευ μέντοι των τριών δημοσιακών κεφαλαίων, του φόνου, της παρθενοφθορίας και της ευρέσεως θησαυρού
↑ Ho poinalios tu Eklogadiu, Spyros N. Trοianos, Vittorio Klostermann, 1980 (Forschungen Zur Byzantinischen Reghtsgeschichte, Ho poinalios tu Eklogadiu; Symvole es ten istorian tes exelixeos tu poinikou dikaiou apo to Corpus Iulis Civilis mechri ton Basilikon / Ο Ποινάλιος του Εκλογαδίου: Συμβολή εις την ιστορίαν της εξελίξεως του ποινικού δικαίου από το Corpus Iulis Civilis μέχρι των Βασιλικών), ISBN 3-465-01411-1
↑ Τουρτόγλου, Μ. Α. (1963) Παρθενοφθορία και εύρεσις θησαυρού. Βυζάντιον, Τουρκοκρατία, μετεπαναστατικοί χρόνοι μέχρι και του Καποδίστρια, Αθήναι
↑ Νίκος Α. Βέης (1912). Υπήρχε jus primae noctis παρά Βυζαντίνοις;. Volume 21, Issue 1 σελ. 169–186,. Byzantinische Zeitschrift (ανακτήθηκε October 21, 2011 )
Εγκυκλοπαίδεια Βυζαντινής Αυτοκρατορίας
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
