Οι Μηλιγγοί ήταν ήταν Σλαβική φυλή που εγκαταστάθηκε τον 8ο αιώνα στη νότια Πελοπόννησο και κυρίως στις δυτικές πλαγιές του Ταϋγέτου. Το ίδιο διάστημα οι Εζερίτες, μία συγγενική τους φυλή, εγκαταστάθηκαν στις ανατολικές περιοχές του Λακωνίας, από την πεδιάδα του Έλους μέχρι το Ακρωτήριο Μαλέας και κάποιοι από αυτούς στην Αχαία στην περιοχή που σήμερα αποκαλείται Νεζερά. Ήταν γνωστοί και ως Μελιγγοί ή Μελίγγοι, Μιλτζάνοι, Μιλένζοι, Μιλτσάνοι και Μηλίγγοι. Το όνομα "Μηλιγγοί" υπάρχει ακόμη σήμερα σε χρήση, όχι μόνο στην Πελοπόννησο αλλά και στην Ήπειρο, στο όνομα του χωριού Μελιγγοί Ιωαννίνων (340 κάτοικοι στην απογραφή του 2001). Τον 7ο αιώνα μ.Χ. την εποχή που η Βυζαντινή αυτοκρατορία βρισκόταν σε παρακμή και δεν μπορούσε να υπερασπιστεί τα σύνορα της πάνω από τον Δούναβη Σλαβικές φυλές, οι Σκλαβηνίες επιτέθηκαν από τα βόρεια σύνορα. Μερικοί από αυτούς όπως οι Μηλιγγοί και οι Εζερίτες κατέβηκαν τόσο που έφτασαν μέχρι την νότια Πελοπόννησο.[1] Οι Σκλαβηνίες εγκαταστάθηκαν με την μορφή πολεμικών ομάδων την εποχή που ο ευρύτερος Ελληνικός χώρος βρισκόταν σε παρακμή και σε αδυναμία να αντισταθεί.[2] Η αρχική προέλευση του ονόματος του Μηλιγγών είναι ακόμα και σήμερα άγνωστη από τους ιστορικούς.[3]
Υποταγή
Σύμφωνα με τον Κωνσταντίνο τον Πορφυρογέννητο ζούσαν άτακτα και απείθαρχα, και δημιουργούσαν προβλήματα στους ντόπιους με τις αρπαγές και τους εμπρησμούς που έκαναν. Εξεγέρθηκαν αρκετές φορές κατά των Βυζαντινών. Το 842 στάλθηκε από τον Μιχαήλ Γ' στην περιοχή ο Θεόκτιστος Βρυέννιος για να υποτάξει τους εξεγερμένους στο Θέμα Πελοποννήσου, ανάμεσα στους οποίους ήταν και οι Μηλιγγοί και οι Εζερίτες, οι οποίοι υποτάχθηκαν και αναγκάστηκαν να πληρώνουν ετήσιο φόρο 60 και 300 χρυσά νομίσματα αντίστοιχα. Οι Μηλιγγοί και οι Εζερίτες αναφέρονται για πρώτη φορά στην Προς τον ίδιον υιόν Ρωμανόν που έγραψε ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Ζ΄ στον γιο του. Η επιστολή τονίζει ότι οι Μηλιγγοί πλήρωναν φόρο υποτέλειας 60 χρυσά Νομίσματα, αργότερα εξεγέρθηκαν για τελευταία φορά επί Ρωμανού Α΄. Ο Στρατηγός Κρηνίτης Αροτράς πολέμησε μαζί τους από την άνοιξη ως τον Δεκέμβριο του 921. Οι Μηλιγγοί νικήθηκαν και υποχρεώθηκαν να πληρώνουν ετήσιο φόρο στην αυτοκρατορία 540 χρυσά νομίσματα, ποσό που αργότερα ελαττώθηκε.[4] Στην Βυζαντινή κυριαρχία οι Μηλιγγοί εκχριστιανίστηκαν και εξελληνίστηκαν πλήρως σε έθιμα και γλώσσα, διατήρησαν όμως πάντα την αυτονομία τους από την κεντρική εξουσία.[5] Όπως και οι περισσότεροι Σλάβοι ζούσαν ως κτηνοτρόφοι, αλλά δούλευαν και σε γεωργικές εργασίες. Οι Μηλιγγοί ήταν ειδωλολάτρες και ο εκχριστιανισμός τους άρχισε τον 10ο μ.Χ. αιώνα με τη συμμετοχή ιεραποστόλων, όπως του Νίκωνος του Μετανοείτε. Αυτή ήταν μία πολιτική που συνειδητά ακολουθήθηκε και υποστηρίχθηκε από την αυτοκρατορία για την αφομοίωση των Μηλιγγών.
Τα κάστρα των Φράγκων
Όταν έφτασαν οι Φράγκοι στην περιοχή οι Μηλιγγοί διατηρούσαν ακόμη τη φυλετική τους υπόσταση και τους αντιστάθηκαν. Αυτό ανάγκασε τον πρίγκιπα της Αχαΐας, Γουλιέλμο Β' Βιλλαρδουίνο, να εκστρατεύσει εναντίον τους και να χτίσει τα κάστρα του Μυστρά, της Μαΐνης (ή Μάινας) και του Λεύκτρου (Μπωφόρ) για να τους υποτάξει. Τα κάστρα αυτά εμπόδιζαν την κάθοδο των Μηλιγγών από τα ορεινά στα πεδινά και έτσι δεν μπορούσαν να διαχειμάσουν σε περιοχές με ηπιότερο κλίμα και να βρίσκουν νέα βοσκοτόπια στη διάρκεια του χειμώνα, ούτε μπορούσαν να προμηθευτούν περισσότερα τρόφιμα. Έτσι, αναγκάστηκαν να υποταχθούν στον Γουλιέλμο[6]. Αργότερα, ο αυτοκράτορας Μανουήλ Β' Παλαιολόγος κατόρθωσε να τους εκχριστιανίσει πλήρως, και στη συνέχεια αφομοιώθηκαν από το ελληνικό στοιχείο της περιοχής. Στη δυτική πλευρά του Ταϋγέτου βρισκόταν και ο λεγόμενος Ζυγός του Μελιγγού και ο Δρόγκος του Μελιγγού, ονόματα δοσμένα από τους Μηλιγγούς[7].
Στρατιωτικές υπηρεσίες
Την εποχή που κυβερνούσαν την Πελοπόννησο οι Φράγκοι (13ος - 14ος αιώνας) υπηρέτησαν με μεγάλη πίστη σαν στρατιώτες τόσο τους Φράγκους του πριγκιπάτου όσο και τους Βυζαντινούς που κυβέρνησαν κατόπιν το Δεσποτάτο του Μορέως. Το Χρονικόν του Μορέως αναφέρει ότι ο "Μέγας Δρούγγος των Μηλιγγών" εξαιρέθηκε από τον Γουλιέλμο Β΄ Βιλλαρδουίνο από όλες τις υποχρεώσεις όπως φορολογία με μοναδική εξαίρεση τις στρατιωτικές υπηρεσίες.[8] Στα μέσα της δεκαετίας του 1330 βρέθηκαν πλήθος επιγραφές με το όνομα των Μηλιγγών σε εκκλησίες, σε μια από αυτές ο Κωνσταντίνος Σπανός από την Οικογένεια Σπανών καταγράφεται ως "Τζαούσιος του Δρούγγου των Μηλιγγών". Οι επιγραφές αυτές δείχνουν ότι η φυλή των Μηλιγγών εξακολουθούσε να διακρίνεται σε περιοχές όπως την βορειοδυτική Μάνη μέχρι τον πλήρη εξελληνισμό τους, ο ιστορικός Γεώργιος Ν Νικολούδης ταυτίζει την περιοχή που ζούσαν οι Μηλιγγοί με το Βυζαντινό Θέμα της Κίρστενα.[9][10]
Παραπομπές
Kazhdan 1991, σσ. 1620, 1917
Trombley 1993, σσ. 438–439
Kazhdan 1991, σσ. 772, 1334
Kazhdan 1991, σσ. 1334–1335
Kazhdan 1991, σσ. 1335, 1620
William Martin Leake, Peloponnesiaca: A Supplement to Travels on the Moréa, p. 141-142, published by J. Rodwell, 1846.
"He subdued also the Sclavonians of Scurta (near Karitena) and those of Melingus (near Mistra), as well as the people of Mani."
Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό Ελευθερουδάκη, 1930.
Kazhdan 1991, σσ. 1334–1335
Kazhdan 1991, σσ. 1334–1335
Nicoloudis 2003, σσ. 85–89
Βιβλιογραφία
Εγκυκλοπαίδεια Επιστήμη και Ζωή, λήμμα Μηλιγγοί.
Περικλής Γ. Ζερλέντης, Μηλιγγοί και Εζερίται Σλάβοι εν Πελοποννήσω, Τύποις Νικολάου Γ. Φρέρη, Εν Ερμουπόλει 1922. (πρόσφατη έκδοση: Δ.Ν. Καραβία - Αναστατικές Εκδόσεις, Αθήνα 2000. ISBN 9602580747.)
Α. Κουτσιλιέρης, Ιστορία της Μάνης, εκδόσεις Δ. Παπαδήμα, Αθήνα 1993.
Kazhdan, Alexander, ed. (1991). Oxford Dictionary of Byzantium. Oxford: Oxford University Press.
Nicoloudis, N. (2003). "The 'Theme of Kinsterna'". In Dendrinos, Charalambos; Harris, Jonathan; Harvalia-Crook, Eirene; et al. (eds.). Porphyrogenita – Essays on the History and the Literature of Byzantium and the Latin East in honour of Julian Chrysostomides. Aldershot and Burlington: Ashgate Publishing Limited.
Trombley, Frank R. (1993). "Byzantine "Dark Age" Cities". In John S. Langdon; et al. (eds.). ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ: Studies in Honor of Speros Vryonis, Jr: Vol. 1: Hellenic Antiquity and Byzantium. New Rochelle, NY: Artistide D. Caratzas.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Άρθρο σχετικά με το κάστρο του Οιτύλου, και με αναφορά στους Μηλιγγούς και τους Εζερίτες
Οι Σλάβοι στην Πελοπόννησο, του Περικλή Ροδάκη, αφιέρωμα στην εφημερίδα Στύξ
Εγκυκλοπαίδεια Βυζαντινής Αυτοκρατορίας
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
