Μανδάτωρ -ωρος (ο) [δημ. Μανδάτορας]
Ανώτατος υπάλληλος της Βασιλικής Αυλής (Αυτοκρατορικής) του Βυζαντίου έργο του οποίου ήταν να μεταβιβάζει τις διαταγές του Αυτοκράτορα. Το αξίωμα αυτό έφεραν πολλοί, με επί κεφαλής αυτών τον "Πρωτομανδάτωρα". Ένας δε εξ αυτών "παρά τω Βασιλεί" έφερε "χρυσούν βεργίν" δηλαδή ράβδο χρυσή διακοσμημένη με πολύτιμους λίθους συνοδεύοντας τον Αυτοκράτορα κατά τις εξόδους του σε δημόσιες εμφανίσεις και τελετές. Μέσω δε αυτού ο Αυτοκράτορας προσφωνούσε τον λαό.
Μανδάτωρες υπήρχαν και στο στρατό με καθήκοντα αγγελιαφόρου ή συνδέσμου μεταξύ των Διοικητών "οι τα μανδάτα των αρχόντων οξέως διακομίζοντες". Εκλεγόντουσαν από κάθε Τάγμα "άνδρες γοργοί και φρόνιμοι και λαλούντες, αν ενδέχηται, και διαφόρους γλώσσας". Αντ΄ αυτών εκφωνούνταν τα παραγγέλματα των Διοικητών τόσο κατά τις ασκήσεις όσο και στο πεδίο της μάχης. Στο δε πεδίο της μάχης οι Μανδάτωρες εκτελούσαν και καθήκοντα ανιχνευτή προς προστασία των Διοικητών.
Σχόλια
Μετά τη πτώση της Κωνσταντινούπολης το αξίωμα αυτό πέρασε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, σε όλους τους Βασιλικούς Οίκους της Ευρώπης (που τηρείται μέχρι και σήμερα στις επίσημες τελετές)(*), αλλά και στα Πατριαρχεία και στις Επισκοπές.
(*) Στην Ελλάδα μόνο επί Βασιλείας του Όθωνα.
* Εις μεν τους Βασιλικούς Οίκους, είναι εκείνοι που κτυπώντας τη "Ράβδο" στο έδαφος ανακοινώνουν την άφιξη προσκεκλημένων Ηγεμόνων και αυτών των Βασιλέων ή την αποχώρησή τους.
* Εις δε τα Πατριαρχεία είναι ο ακόλουθος του Πατριάρχη που φέρει ράβδο και με τους κτύπους στο έδαφος σημαίνει την άφιξη, διέλευση ή αποχώρησή του.
* Στις Επισκοπές χρέη Μανδάτωρος εκτελεί ο Πρωτοσύγκελος της Μητρόπολης που φέρει σχετική ράβδο (με επιπρόσθετα καθήκοντα του τελετάρχη στις λιτανείες).
* Κατά δε τη διάρκεια των Αρχιερατικών συλλείτουργων χρέη Μανδάτωρα εκτελεί ο Αρχιδιάκονος ή Διάκονος κατά την αναγγελία της φήμης ενός εκάστου Αρχιερέως.
* Αλλά και η Αγία ράβδος ή Πατερίτσα ονομάζεται Ποιμήν-Μανδωρική > Ποιμαντωρική ράβδος, με τη σημασία αγγελιαφόρου Θεού.
* Επίσης στο στρατό μέχρι και σήμερα τα αυτά χρέη ασκούν οι σαλπιγκτές.
* Τέλος χρέη Μανδάτωρα ασκεί και ο βοηθός, ακόλουθος, του Αρχιμαέστρου στις επίσημες στρατιωτικές μπάντες με ιδιαίτερες ικανότητες επίδειξης και κράτησης του χρόνου, δια της Μανδωρικής ράβδου.
Λαογραφία
Από αυτό το Βυζαντινό αξίωμα-βαθμό προέρχεται παραφθαρμένη σήμερα η λέξη "μαντάτο" = είδηση, αγγελία, νέο. Ενώ στη καθομιλουμένη φέρεται με κάποια σκωπτικότητα: "Ήρθαν τα μαντάτα σου". (περισσότερο για άσχημα νέα).
Εγκυκλοπαίδεια Βυζαντινής Αυτοκρατορίας
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
