Ο τίτλος του κουροπαλάτη ήταν ένα από τα υψηλότερα τιμητικά αξιώματα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας από τον 6ο ως τον 11ο αιώνα.[1]
Ο τίτλος προέρχεται από το λατινικό cura palatii («διαχείριση/φροντίδα του παλατίου»),[2] και εμφανίζεται για πρώτη φορά τον 5ο αιώνα ως curapalati. Αυτός ήταν ένας αξιωματούχος της τάξης των περίβλεπτων (vir spectabilis), υπό τον καστρήνσιο του παλατίου, που ήταν υπεύθυνος για τη διαχείριση του παλατιού.[3] Το 552 όμως, ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός Α' έδωσε το αξίωμα αυτό στον ανιψιό και μετέπειτα διάδοχό του, Ιουστίνο.[4] Το αξίωμα μετατράπη από τότε σε τιμητικό τίτλο, τον υψηλότερο μετά από αυτούς του Καίσαρα και του νωβελισσίμου. Όπως και οι προηγούμενοι, ο τίτλος του κουροπαλάτη απονεμόταν αρχικά αποκλειστικά στα μέλη της αυτοκρατορικής οικογένειας, αλλά αργότερα και σε διάφορους σημαντικούς ξένους ηγεμόνες που συνδέονταν με το Βυζάντιο, όπως οι σύμμαχοι ηγεμόνες της Ιβηρίας του Καυκάσου, καθώς και διάφοροι Αρμένιοι δυνάστες.[1][5] Στο «Κλητορολόγιον» του ατρικλίνη Φιλόθεου, τα διακριτικά του κουροπαλάτη ήταν ερυθρός χιτώνας, μανδύας και ζωστήρας. Η απονομή τους από τον αυτοκράτορα γινόταν σε ειδική τελετή αναγόρευσης.[6]
Σταδιακά ο τίτλος έχασε την αρχική του σημασία, ιδιαίτερα τον 11ο αιώνα, οπότε άρχισε να απονέμεται ευρύτερα και εκτός της αυτοκρατορικής οικογένειας, π.χ. σε στρατηγούς.[2] Ταυτόχρονα, οι αρμοδιότητές του σχετικά με τη διοίκηση του παλατίου παραχωρήθηκαν σταδιακά στον πρωτοβεστιάριο.[7] Ο τίτλος του πρωτοκουροπαλάτη δημιουργήθηκε εκείνη την περίοδο ως αντιστάθμισμα στην απώλεια κύρους του αρχικού τίτλου. Ο τίτλος επιβίωσε και στην Παλαιολόγεια περίοδο, αλλά κατείχε χαμηλή θέση και απονεμόταν σπάνια.[2]
Σημαίνοντες βυζαντινοί κάτοχοι
* Ιουστίνος Β', κατά τη βασιλεία του θείου του Ιουστινιανού Α'[8]
* Πέτρος, στρατηγός και αδελφός του αυτοκράτορα Μαυρικίου[8]
* Δομεντζίολος, ανιψιός του αυτοκράτορα Φωκά[8]
* Θεόδωρος, αδελφός του αυτοκράτορα Ηρακλείου[8]
* Αρτάβασδος, στρατηγός και σφετεριστής, κατά τη βασιλεία του Λέοντος Γ'[8]
* Μιχαήλ, ο γαμβρός του Νικηφόρου Α'[8]
* Βάρδας, θείος και αντιβασιλέας του Μιχαήλ Γ'[8]
* Λέων Φωκάς, στρατηγός και αδελφός του Νικηφόρου Φωκά[8]
Παραπομπές
1. ↑ 1,0 1,1 Toumanoff (1963), σελ. 202, 388
2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Kazhdan (1991), σελ. 1157
3. ↑ Bury (1911), σελ. 33
4. ↑ Evans, James Allan (1999), Justin II (565-578 A.D.). An Online Encyclopedia of Roman Emperors
5. ↑ Rapp (2003), σελ. 374
6. ↑ Bury (1911), σελ. 22
7. ↑ Kazhdan (1991), σελ. 1749
8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 8,5 8,6 8,7 Bury (1911), p. 34
Πηγές
* Bury, John B. (1911). The Imperial Administrative System of the Ninth Century. Oxford University Publishing.
* Holmes, Catherine (2005). Basil II and the Governance of Empire (976-1025). Oxford University Press. ISBN 0199279683.
* Kazhdan, Alexander (1991). Oxford Dictionary of Byzantium. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-504652-6.
* Rapp, Stephen H. (2003). Studies In Medieval Georgian Historiography: Early Texts And Eurasian Contexts. Peeters Publishers. ISBN 90-429-1318-5.
* Toumanoff, Cyril (1963). Studies in Christian Caucasian History. Georgetown University Press.
Εγκυκλοπαίδεια Βυζαντινής Αυτοκρατορίας
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
