Κάρολος ο Ανδεγαυός

Ανδριάντας του βασιλιά της Νάπολης Καρόλου Α' του Ανδεγαυού

Ο Kάρολος ο Ανδεγαυικός (των Ανζού) (1226 - 1285) ήταν βασιλιάς της Νάπολης (1265 - 1284), του Maine και της Προβηγκίας, μετά το γάμο του με τη Βεατρίκη.

Τελευταίος γιος του βασιλιά της Γαλλίας Λουδοβίκου Η' του Λέοντα και της Λευκής (Μπλανς) της Καστίλης, μικρότερος αδελφός του βασιλιά της Γαλλίας Λουδοβίκου Θ' του Άγιου. Με τον γάμο του με την Βεατρίκη της Προβηγκίας (1246) κληρονόμησε και την περιοχή αφού ο πατέρας της κόμης Βερεγκάριος ο 4ος κόμης της Προβηγκίας όταν πέθανε (1245) επέλεξε σάν διάδοχο του την Βεατρίκη από τις τρεις μεγαλύτερες αδελφές της. Στέφθηκε απο τον αδελφό του (1247) κόμης του Ανζού και Μαιν. Κατόρθωσε να καταλάβει το βασίλειο της Νάπολης (1265) και να το αποσπάσει απο τους Χοχενστάουνφεν. Τον Ιανουάριο του 1266 στέφθηκε με τις ευλογίες του Πάπα Κλήμη Δ' βασιλιάς της Σικελίας, που την κατέλαβε και με στρατό. Ο Κάρολος εθεωρείτο από τους κατοίκους των Ιταλικών πόλεων αρχηγός των Γουέλφων (οπαδών του Πάπα) κατά των Γιβελίνων (οπαδών των Γερμανών αυτοκρατόρων Χοχενστάουνφεν). Έβλεπε τον εαυτό του ως απεσταλμένο του Θεού προκειμένου να αποκαταστήσει την παπική εξουσία στο κύρος της και να τιμωρήσουν τους Χοχενστάουνφεν που επιχείρησαν να μειώσουν τον παπισμό. Αυτό το πνεύμα προσπάθησε να περάσει στους ίδιους τους πάπες προκειμένου να τον βοηθήσουν στα φιλόδοξα σχέδια του.

Κατακτήσεις, συνθήκη του Βιτέρμπο

Αντιμετώπισε με επιτυχία το Μανφρέδο, νόθο γιο του αυτοκράτορα Φρειδερίκου, που είχε σφετεριστεί το Σικελικό θρόνο, στην μάχη του Μπενεβέντο (1266), και τον Αύγουστο του 1268 τον Κονράδο, εγγονό του Φρειδερίκου , με τους γιβελίνους οπαδούς του στην μάχη του Ταλιακότσο. Μετά την νίκη του επί του Μανφρέδου παρέμεινε ο μοναδικός ηγεμόνας της Νάπολης και της Σικελίας. Την νίκη του στην μάχη του Μπενεβέντο επακολούθησε η Συνθήκη του Βιτέρμπο. Σύμφωνα με την συγκεκριμένη συνθήκη ανάμεσα στο λατίνο αυτοκράτορα Βαλδουίνο Β', τον πρίγκιπα Γουλιέλμο Β' Βιλλεαρδουίνο και το βασιλιά της Νεάπολης Κάρολο Α' Ανδεγαυό, η σηματοδοτήθηκε η Ανδεγαυική κυριαρχία στον ελληνικό χώρο.

Το πρώτο μέρος της συνθήκης αφορούσε το πριγκιπάτο της Αχαΐας που έμεινε τυπικά στον Γουλιέλμο Β' Βιλλεαρδουίνο με την ψιλή κυριαρχία του Καρόλου. Στο μεταξύ ο Φίλιππος γιός του Καρόλου του Ανδεγαυού θα παντρευόταν την κόρη του Γουλιέλμου Βιλλεαρδουίνου, Ισαβέλλα Βιλλεαρδουίνου οπότε μετά τον θάνατο του Γουλιέλμου το δουκάτο θα περνούσε απ'ευθείας στον Κάρολο ή τον γιό του Φίλιππο. Το δεύτερο μέρος της συνθήκης προέβλεπε σχέδιο για εκστρατεία κατά του βυζαντινού αυτοκράτορα Μιχαήλ Η' Παλαιολόγου παραχωρώντας στον Κάρολο την Κέρκυρα, τις περισσότερες πόλεις της Ηπείρου, και τα περισσότερα νησιά του Αιγαίου. Στο πριγκιπάτο της Αχαΐας η κυριαρχία του Καρόλου ήταν τυπική όσο ζούσε ο Γουλιέλμος και ο Κάρολος ενδιαφερόταν μονάχα να ενισχύσει την περιοχή από επερχόμενη Βυζαντινή επίθεση. Η ουσιαστική κυριαρχία του Καρόλου άρχισε με τον θάνατο του Γουλιέλμου (1278) άν και ο ίδιος δέν επισκέφτηκε ποτέ την περιοχή αλλά ανέθεσε την διοίκηση σε βαίλους. Ο πρώτος βαΐλος που στάλθηκε ήταν ο Γκαλεράν του Ιβρύ (Galeran d' Ivry) (1278-1280), ο οποίος έλαβε τον όρκο υποτέλειας από τις βαρωνίες και τα κάστρα που αποτελούσαν περιουσία του Γουλιέλμου Β'. Δεύτερος βαΐλος ήταν ο Φίλιππος του Λαγκονέσα (1280-1282). Oι επόμενοι βαΐλοι ήταν ευγενείς της περιοχής, όπως ο Γκυ του Τρεμούιγ (Guy de Tremblay) βαρόνος της Χαλανδρίτσας (1282-1285), ο δούκας των Αθηνών Γουλιέλμος ντε λα Ρος (1285-1287), o Nικόλαος Β' Σαιντ Ομέρ(1287-1289) και ο Γκυ του Σαρπινύ (Guy de Charpigny) (1289) βαρόνος της Βοστίτζας.

Στο νησί της Κέρκυρας o Κάρολος και οι διάδοχοι του θα προσπαθήσουν βίαια να αποσπάσουν τους κατοίκους στον Καθολικισμό. Οι κατακτητές κατήργησαν αμέσως το αξίωμα του Ορθοδόξου Μητροπολίτη και τον αντικατέστησαν με κατώτερο ιεράρχη τον Μεγάλο Πρωτόπαπα, ο οποίος δεν είχε δικαίωμα να χειροτονεί ιερείς. Τον τίτλο του Αρχιεπισκόπου Κέρκυρας τον μεταβίβασαν σε Λατίνο κληρικό, αδιαφορώντας για το μικρό ποσοστό εκπροσώπησης του λατινικού δόγματος στο σύνολο του πληθυσμού. Η Ορθόδοξη Εκκλησία έχασε τις προσόδους της από τις εκκλησιαστικές γαίες, οι οποίες περιήλθαν στην Λατινική. Ο τότε λαμπρότερος ναός της μεσαιωνικής πόλης του 10ου αιώνα, η μητρόπολη αφιερωμένη στους Αποστόλους Πέτρο και Παύλο, όπου φυλάσσονταν τα οστά των Αγίων Αρσενίου, Ιάσονα και Σωσιπάτρου, μετατράπηκε σε μητροπολιτικό ναό των Λατίνων. Οι περισσότερες από τις Ορθόδοξες εκκλησίες έγιναν Καθολικές.

H Ανδεγαυική κυριαρχία σε όλες τις Ελληνικές περιοχές ήταν έντονη όσο ζούσε ο Κάρολος, εξασθένησε όμως σημαντικά με τον θάνατο του.

Ένωση των δύο εκκλησιών - προσωρινή συμφιλίωση με Βυζάντιο

Τον Φεβρουάριο 1271 άρχισε τις κατακτήσεις του στην Αδριατική κυριεύοντας εύκολα το Δυρράχιο ανακηρύχθηκε βασιλιάς της Αλβανίας (1272).Στην αυλή του κατέφυγε ο εξόριστος τελευταίος Λατίνος αυτοκράτορας της Κωνσταντινούπολης Βαλδουίνος ο 2ος και του ζήτησε βοήθεια για την ανακατάληψη της πόλης από τον Μιχαήλ Παλαιολόγο. Ο πολύ φιλόδοξος Κάρολος προετοίμαζε για πολλά χρόνια το έδαφος για μια εκστρατεία κατά του Μιχαήλ, ονειρευόμενος το στέμμα της Κωνσταντινούπολης για τον εαυτό του. Αρχικά συνάντησε την άρνηση του πάπα Γρηγόριου Ι' που ήθελε να συμφιλιώσει την Δυτική με την Ανατολική αυτοκρατορία, να τις ενώσει και σαν αρχηγός ολόκληρου του χριστιανισμού να ξεκινήσει νέα Σταυροφορία. Συγκάλεσε το Συμβούλιο της Λυών (1274) με την συμμετοχή αντιπροσώπων του Βυζαντινού αυτοκράτορα Μιχαήλ Η' Παλαιολόγου. Εκεί αποφασίστηκε πανηγυρικά η Ένωση των δύο εκκλησιών, οπότε ο Κάρολος και ο Βαλδουίνος εξαναγκάστηκαν να συμφιλιωθούν με τον Μιχαήλ και να ματαιώσουν τα σχέδια τους. Παράλληλα (1272) άνοιξε νέο μέτωπο για τον Κάρολο με την επανάσταση των Γιβελίνων στον βορά που έδρευαν στην Γένοβα. Τους απέκρουσε στο Πεδεμόντιο στα τέλη του 1275, αλλά ο πάπας προσπάθησε να τους συμφιλιώσει εξαγοράζοντας από την Μαρία της Αντιόχειας για λογαριασμό του Καρόλου τα δικαιώματα για τον θρόνο των Ιεροσολύμων.

Τελικές επιχειρήσεις, ο Σικελικός εσπερινός και η πτώση του

Στην Κωνσταντινούπολη όμως ο λαός είδε με τεράστια ενόχληση την απόφαση του Μιχαήλ Η' Παλαιολόγου για Ένωση των δύο εκκλησιών, και τον εξανάγκασαν να αλλάξει γνώμη. Αυτό στάθηκε άλλοθι στον Κάρολο Ανδεγαυό να ξεκινήσει νέα εκστρατεία για την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης. Έκανε εκστρατεία στην Αλβανία (1274), καταλαμβάνοντας πολλές περιοχές όπως το Μπεράτ. Η ειρηνική κατάσταση ανατράπηκε οριστικά με την άνοδο στον παπικό θρόνο του Μαρτίνου του 4ου (1280), Γάλλος συγγενής και θερμός υποστηρικτής του Καρόλου προσφέρθηκε να του δώσει κάθε επιτυχία να πραγματοποιήσει τα σχέδια του, και την ανακατάληψη της Κωνσταντινούπολης. Έστειλε στην Αλβανία τον στρατηγό Ούγο ντε Συλλύ με 8.000 άντρες που μετά από κάποιες επιτυχίες κατά των Βυζαντινών στην αρχή, έπεσε στην παγίδα τους και συνετρίβη. Ο Κάρολος ο Ανδεγαυός έγινε πρίγκιπας της Αχαΐας (1278) με τον θάνατο του Γουλιέλμου Β' Βιλλεαρδουίνου. Την άνοιξη του 1282 ετοίμασε έναν τεράστιο στόλο με 400 πλοία και 27.000 ευγενείς για την ανακατάληψη της Κωνσταντινούπολης.

Η σφαγή όμως του Σικελικού εσπερινού και όλων των Γάλλων από τους Σικελούς επαναστάτες (1282), υποκινούμενη από τον βασιλιά της Αραγωνίας, διέκοψε όλα τα σχέδια με τον πιο απότομο τρόπο. Ο Κάρολος αναγκάστηκε μετά την σφαγή να αποσύρει όλα τα στρατεύματα του από το νησί της Σικελίας και από τότε ως τον θάνατο του συνέχιζε την δράση του στην Ηπειρωτική Ιταλία με κέντρο την Νάπολη. Την Σικελία κατέλαβε (1284) ο Πέτρος βασιλιάς της Αραγωνίας που υποκίνησε την εξέγερση.

Κληρονόμοι

Με τον γάμο του με την Βεατρίκη της Προβηγκίας (1246) είχε πολλά παιδιά μεταξύ των οποίων:

Βεατρίκη
Κάρολος Β' της Νάπολης
Φίλιππος της Σικελίας (1256 - 1277) μνηστήρα του θρόνου της Θεσσαλονίκης, που παντρεύτηκε (1271) την Ισαβέλλα Βιλλεαρδουίνου.
Ελισάβετ (1261 - 1300) που παντρεύτηκε (1272) τον βασιλιά της Ουγγαρίας Λαδίσλαο τον 4ο.

Πηγές