Ο Γιόχαν Γκέοργκ Άλμπρεχτσμπέργκερ (Johann Georg Albrechtsberger, Κλόστερνόιμπουργκ, 3 Φεβρουαρίου 1736 – Βιέννη, 7 Μαρτίου 1809), ήταν Αυστριακός συνθέτης, οργανίστας, θεωρητικός και μουσικοπαιδαγωγός του 18ου αιώνα. Ο Άλμπρεχτσμπέργκερ θεωρείτο στην εποχή του, ίσως, ο πλέον περιζήτητος Ευρωπαίος καθηγητής μουσικής. Υπήρξε δάσκαλος αρμονίας και αντίστιξης του Μπετόβεν.
Βιογραφικά στοιχεία
Ο Άλμπρεχτσμπέργκερ γεννήθηκε στην μικρή πόλη Κλόστερνόιμπουργκ της Β. Αυστρίας, κοντά στη Βιέννη. Ξεκίνησε την μουσική ως χορωδός σε ηλικία επτά ετών. Ο πάστορας του Αγίου Μαρτίνου, στην γενέτειρά του, παρατηρώντας το ταλέντο του αγοριού και την αξιόλογη επιμέλειά του και, όντας ο ίδιος ένας εξαιρετικός μουσικός, τού έδωσε τα πρώτα μαθήματα στο μπάσο κοντίνουο και ακόμη ένα μικρό εκκλησιαστικό όργανο όπου έπαιζε. Η φιλοδοξία του νεαρού Γιόχαν ήταν τόσο μεγάλη, που ο ίδιος δεν ξεκουραζόταν καν τις Κυριακές και τις αργίες. [12]
Αργότερα, σπούδασε εκκλησιαστικό όργανο κοντά στους Βενεδικτίνους μοναχούς τού Αββαείου της πόλης Μελκ (Stift Melk). Η όμορφη σοπράνο φωνή του (δεν είχε υποστεί μεταφώνηση, ακόμη), τράβηξε την προσοχή του μέλλοντος αυτοκράτορα Λεοπόλδου, ο οποίος εξέφρασε την υψηλή εκτίμησή του γι’ αυτόν. Η βιβλιοθήκη του Αββαείου τού έδωσε την ευκαιρία να μελετήσει τα έργα των Α. Καλντάρα (Α. Caldara), Περγκολέζι, Χαίντελ, κ.α. [13] Στα θεωρητικά είχε δασκάλους τους Λ. Πίτνερ (Leopold Pittner) και Γ. Μ. Μον (Georg Matthias Monn). [14] Επίσης, φιλοσοφία σε σεμινάριο Ιησουιτών στη Βιέννη και έγινε ένας από τους πολυμαθέστερους και ικανότερους χειριστές αντίστιξης της ηλικίας του. Από τους συμμαθητές του αξίζει να ναναφερθούν οι Μ. Χάιντν (Michael Haydn) και Φ. Άουμαν (Franz Joseph Aumann).
Διορίστηκε οργανίστας στο Ράαμπ (Raab, σημερινό Γκιουρ της ουγγαρίας), το 1755 και στο Μαρία Τάφερλ, το 1757. Κατόπιν, πήρε την θέση του Thurnermeister στο Αββαείο Μελκ, του διευθυντή χορωδίας στην Εκκλησία των Καρμηλιτών και, το 1772, διορίστηκε οργανίστας στην αυτοκρατορική Αυλή της Βιέννης, χάρη σε μεσολάβηση του Μότσαρτ. [15] Τελικά, πήρε την θέση του αρχιμουσικού (Kapellmeister) στον καθεδρικό ναό του Αγίου Στεφάνου της Βιέννης, θέση που αντιπροσώπευε το ανώτατο εκκλησιαστικό μουσικό αξίωμα της αυτοκρατορίας. [16]
Οι δημοσιευμένες συνθέσεις του, φωνητικές και οργανικές, είναι λίγες (27 από τις συνολικά 261). Από τις υπόλοιπες αδημοσίευτες, μερικές υπάρχουν μόνο σε χειρόγραφα, τα οποία φυλάσσονται στη βιβλιοθήκη της Βιέννης (Gesellschaft der Musikfreunde). [17]
Μεγάλος θεωρητικός
Η φήμη του Άλμπρεχτσμπέργκερ ως δεξιοτέχνη του εκκλησιαστικού οργάνου (θεωρείτο ως ο μεγαλύτερος, ίσως, οργανίστας του κόσμου, στην εποχή του [18]) και ως θεωρητικού, προσείλκυσε στην Αυστριακή πρωτεύουσα πολύ μεγάλο αριθμό μαθητών, μερικοί από τους οποίους αργότερα έγιναν επιφανείς μουσικοί. Μεταξύ αυτών ήσαν οι Γ. Ν. Χούμελ (Johann Nepomuk Hummel), Ι. Μόσελες (Ignaz Moscheles), Τ. Φίλντ (John Field), Α. Καρτελιέρι (Antonio Casimir Cartellieri, Ά. Ράιχα (Anton Reicha) και Φ. Ξ. Μότσαρτ (Franz Xaver Mozart), γιος του Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ.
Αυτόγραφο χειρόγραφο παρτιτούρας τού Άλμπρεχτσμπέργκερ
Όμως, ο σπουδαιότερος όλων των μαθητών του υπήρξε, αναμφίβολα, ο Μπετόβεν. Ο Μπετόβεν είχε φθάσει στη Βιέννη το 1792 για να μελετήσει με τον Χάιντν αλλά, γρήγορα, ενοχλήθηκε όταν το έργο του δεν έτυχε της προσοχής του Αυστριακού. Τότε, ο ίδιος ο Χάιντν τού συνέστησε τον Άλμπρεχτσμπέργκερ , ο οποίος ήταν φίλος του. Με τον Άλμπρεχτσμπέργκερ ο Μπετόβεν σπούδασε στη συνέχεια, αρμονία και αντίστιξη. [19] Με την ολοκλήρωση των σπουδών του, ο νεαρός σπουδαστής παρατήρησε: «Υπομονή, επιμέλεια, επιμονή και ειλικρίνεια θα οδηγήσουν στην επιτυχία».
Οι φούγκες της τελευταίας περιόδου τού Μπετόβεν, ιδίως η περίφημη Μεγάλη Φούγκα σε Σιb, έργο 133, οφείλουν πολλά στην διδασκαλία του Άλμπρεχτσμπέργκερ . [20]
Οι γνώσεις του Άλμπρεχτσμπέργκερ στην πολυφωνία είχαν ως βάση συνθέτες, από τον Παλεστρίνα μέχρι τον Μπαχ. Τού τελευταίου, μάλιστα, είχε αντιγράψει ολόκληρο το έργο Το καλοσυγκερασμένο κλειδοκύμβαλο. [21] Συνέχιση της διδασκαλίας του θεωρείται ότι, μπορεί να εντοπιστεί στον μαθητή του, Άντον Ράιχα, ο οποίος έγινε ο πρώτος καθηγητής αντίστιξης και φούγκας στο Ωδείο του Παρισιού από το 1818 έως το θάνατό του το 1836.
Ο Άλμπρεχτσμπέργκερ πέθανε στη Βιέννη και ενταφιάστηκε στο Κοιμητήριο Sankt Marxer Friedhof. Συνέθεσε γύρω στα 250 έργα, μεταξύ των οποίων 26 Λειτουργίες, 43 Ευχαριστήριους Ύμνους (Graduals), 34 Αποσπάσματα Ψαλμών (Offertoria), [22], 16 Μεγαλυνάρια (Magnificat), 120 και πλέον σονάτες για διάφορους συνδυασμούς οργάνων, 278 έργα για εκκλησιαστικό όργανο, κ.α.
Κυριότερα έργα
Για πληκτροφόρα
Κοντσέρτο για εκκλησιαστικό όργανο σε Σιb Μείζονα (1762)
Αντάντε για εκκλησιαστικό όργανο (εκδ. 1840)
8 μικρά πρελούδια για εκκλησιαστικό όργανο
5 πρελούδια για εκκλησιαστικό όργανο
Φούγκα για πληκτροφόρο, έργο 17, 5
Πρελούδιο και φούγκα 4 χέρια για εκκλησιαστικό όργανο
Πρελούδιο και φούγκα για πληκτροφόρο σε Λα Μέιζονα
Φούγκα σε Σολ Ελάσσονα πάνω στο Θέμα B-A-C-H
Κοντσερτάντε και μουσική δωματίου
Κουαρτέτο εγχόρδων αρ. 1 σε Ρε Μείζονα
Κουαρτέτο εγχόρδων αρ. 2 σε Λα Μείζονα
Κουαρτέτο εγχόρδων αρ. 3 σε Φα Μείζονα
6 Ντουέτα για βιολί και βιολοντσέλο, έργο 19;
3 Κοντσερτίνο για άρπα με το στόμα (Trombula) και Μαντόρα με χορδές (Mandora mit Streichern) (περ. 1765, εκδ. 1769, 1770, 1771) [23]
4 Κοντσερτίνο για άρπα και ορχήστρα
Κοντσέρτο για άρπα σε Ντο Μείζονα (1772)
3 Τρίο για Έγχορδα, έργο 9
Κουαρτέτο για τσέμπαλο/πιάνο, 2 βιολιά και βιολοντσέλο, σε Ντο Μείζονα
Ντούο για βιόλα και βιολοντσέλο σε Ντο μείζονα
Παρτίτα για φλάουτο, άρπα και μπάσο σε Ντο μείζονα
Ντιβερτιμέντο για δύο βιολιά και κοντραμπάσο σε Ρε Μείζονα
Παρτίτα για φλάουτο, βιόλα d’ amore και κοντραμπάσο σε Ρε μείζονα
Εκκλησιαστική μουσική
De profundis clamavi, μοτέτο για τέσσερις φωνές
Ορατόριο των Παθών του Κυρίου (Oratorio de Passione Domini, 1762)
Λειτουργία σε Μιb Μείζονα
Λειτουργία σε Ρε Μείζονα (1783)
Χαίρε Βασίλισσα των Ουρανών (Ave regina coelorum)
Η Ψυχή μου Μεγαλύνει τον Κύριον (Magnificat anima mea Dominum)
Και Εγένετο Σκότος (Tenebrae factae sunt)
Θεωρητικά
Βασική Μέθοδος Σύνθεσης [με σαφή και λεπτομερή παραδείγματα...] (Grundiche Anweisung zur Komposition mit deutlichen und ausführlichen Exempeln, zum Selbstunterrichte, erläutert; und mit einem Anhange: Von der Beschaffenheit und Anwendung aller jetzt üblichen musikalischen Instrumente, Breitkopf, Λειψία 1770)
Συνοπτική Μέθοδος Εκμάθησης του Συνεχούς Βασίμου (Kurzgefasste Methode den Generalbass zu erlernen, Βιέννη περ. 1791) [24]
Μια συλλογή από τα γραπτά του για την αρμονία, σε τρεις τόμους, εκδόθηκε με τη φροντίδα του μαθητή του Ignaz von Seyfried (1776–1841), το 1826. [25]
Παραπομπές
Γερμανική Εθνική Βιβλιοθήκη, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 27 Απριλίου 2014.
(Γαλλικά) BNF authorities. data.bnf.fr/ark:/12148/cb14784587t. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
Paul de Roux: «Nouveau Dictionnaire des œuvres de tous les temps et tous les pays» (Γαλλικά) Éditions Robert Laffont. 1994. σελ. 46. ISBN-13 978-2-221-06888-5. ISBN-10 2-221-06888-2.
«Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/Johann-Georg-Albrechtsberger. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Αγγλικά) SNAC. w6w66x0d. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
International Music Score Library Project. Category:Albrechtsberger,_Johann_Georg. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Αγγλικά) Find A Grave. 22313745. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Αγγλικά) Discogs. 1692113. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
Γερμανική Εθνική Βιβλιοθήκη, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2014.
Γερμανική Εθνική Βιβλιοθήκη, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2014.
(Γαλλικά) BNF authorities. data.bnf.fr/ark:/12148/cb14784587t. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
http://www.newadvent.org/cathen/01270a.htm
http://www.newadvent.org/cathen/01270a.htm
Λεωτσάκος
Λεωτσάκος
Λεωτσάκος
http://www.newadvent.org/cathen/01270a.htm
Λεωτσάκος
Lockwood
Λεωτσάκος
Λεωτσάκος
https://de.wikisource.org/wiki/BLK%C3%96:Albrechtsberger,_Johann_Georg
Abel Nagytothy-Toth: Gitarre und Laute und Orchester. Eine vorläufige Zusammenstellung. In: Gitarre & Laute 6, 1983, Heft 4, S. 49–53; hier: S. 50
Λεωτσάκος
https://en.wikisource.org/wiki/1911_Encyclop%C3%A6dia_Britannica/Albrechtsberger,_Johann_Georg
Πηγές
«Λεξικό Μουσικής και Μουσικών» (Dictionary of Music and Musicians) του George Grove, D.C.L (Oxford, 1880)
Kennedy, Michael Λεξικό Μουσικής της Οξφόρδης (Oxford University Press Αθήνα: Γιαλλέλης, 1989) ISBN 960-85226-1-7
Γιώργος Λεωτσάκος, επιμέλεια λήμματος στην εγκυκλοπαίδεια «Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα», έκδοση 1981, τόμος 7, σ. 103
Enciclopedia Bompiani-Musica, Milano (εκδ. ΑΛΚΥΩΝ, 1985)
Eric Blom The New Everyman Dictionary of Music (Grove Weidenfeld, N. York, 1988)
Lockwood (2005) Lewis. New York Beethoven: The Music and the Life W. W. Norton & Company, p.. 82
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
