Άλφρεντ Άντλερ

.

Ο Άλφρεντ Άντλερ (7 Φεβρουαρίου 1870 - 28 Μαΐου 1937) ήταν Αυστριακός ιατρός και ψυχολόγος, ιδρυτής της σχολής της ατομικής ψυχολογίας ενώ μαζί με την συνάδελφό του Κάρεν Χόρνεϊ ίδρυσε και τη σχολή του Νεο-φροϋδισμού. Σε συνεργασία με τον Σίγκμουντ Φρόυντ και μία μικρή ομάδα συνεργατών του τελευταίου, ο Άντλερ ήταν μεταξύ των συνιδρυτών του ψυχαναλυτικού κινήματος. Συνεργάτης του Φρόυντ για 9 περίπου χρόνια, εξέφρασε δικές του ανεξάρτητες απόψεις για το πρόβλημα των νευρώσεων. Έτσι, δέχτηκε μεν την άποψη ότι υπάρχουν ασυνείδητες δυνάμεις που συμμετέχουν αποφασιστικά στη διαμόρφωση της συμπεριφοράς και της προσωπικότητας γενικά του ατόμου, απέρριψε όμως τις απόψεις του Φρόυντ σχετικά με το περιεχόμενο του ασυνείδητου, αλλά και την παντοδυναμία της λίμπιντο.
Βιογραφία

Ο Άντλερ γεννήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 1870 στη Βιέννη, και πέθανε στις 28 Μαΐου 1937 στο Αμπερντήν της Σκωτίας. Ήταν Εβραϊκής καταγωγής, προερχόμενος από τη γερμανόφωνη περιοχή της Ουγγαρίας και ήταν γιος εμπόρου. Ο ίδιος ως παιδί ήταν ιδιαίτερα ευαίσθητος και ασθενικός. Υπέφερε από ραχίτιδα και σπασμούς της γλωττίδας, προβλήματα που τον έθεταν σε σοβαρό κίνδυνο ασφυξίας και θανάτου όποτε φώναζε ή έκλαιγε. Αλλά και άλλες εμπειρίες κατά την παιδική του ηλικία τον είχαν θέσει σε άμεση επαφή με την εμπειρία και το φόβο του θανάτου. Ήταν μόλις τριών ετών όταν ο μικρότερος αδερφός του πέθανε στο διπλανό μόλις κρεβάτι από εκείνον. Ένα χρόνο αργότερα ο ίδιος εκδήλωσε πνευμονία και κινδύνευσε να πεθάνει. Αλλά και δύο φορές κατά την παιδική του ηλικία ξέφυγε από τον έλεγχο της μητέρας του και χάθηκε στους δρόμους. Οι φυσικές αδυναμίες που αντιμετώπιζε λόγω της κατάστασης της υγείας του έκαναν τους γονείς του υπερπροστατευτικούς μαζί του και η μητέρα του τον φρόντιζε πάντα ιδιαίτερα. Αργότερα ένιωσε να «εκθρονίζεται» από τη γέννηση του μικρότερου αδερφού του. Ζήλευε όμως πολύ και το μεγαλύτερο αδερφό του, Σίγκμουντ.Τα πρώτα χρόνια της ζωής του χαρακτηρίζονται ιδιαίτερα από την πάλη του να ξεπεράσει την αδυναμία που βίωνε λόγω των προβλημάτων υγείας αλλά και το αίσθημα κατωτερότητας που αυτά του δημιουργούσαν. Οι γιατροί συνιστούσαν πάντα καθαρό αέρα για τη βελτίωση της κατάστασης της υγείας του, γι’ αυτό και οι γονείς του τον ενθάρρυναν να παίζει έξω από το σπίτι. Η επαφή με το παιχνίδι και τα άλλα παιδιά τού έδιναν δύναμη και θάρρος και άρχισε έτσι να αποκτά ένα ευρύτερο κοινωνικό ενδιαφέρον. Πράγματι, η ζωή του ως παιδί στους δρόμους της συνοικίας Πέντσινγκ (τη σημερινή 13η συνοικία της Βιέννης) του πρόσφερε σημαντικές εμπειρίες. Ο ίδιος πάντα έλεγε αργότερα ότι την «ανθρωπογνωσία» του την οφείλει «στην καριέρα του ως παιδί στους δρόμους»! Οι αναμνήσεις από τα παιχνίδια αυτά ήταν πολύ ευχάριστες και σε όλη του τη ζωή αναζητούσε πάντα την παρέα και την υποστήριξη των άλλων στις δύσκολες στιγμές.

Η σχέση με τον πατέρα του ήταν ιδιαίτερα στενή και τρυφερή και τον θυμόταν πάντα να του λέει στους περιπάτους τους στα πάρκα της Βιέννης: «Άλφρεντ, μην είσαι ευκολόπιστος». Πράγματι, διερευνούσε πάντα επισταμένα οποιαδήποτε δήλωση ή πληροφορία πριν την δεχτεί χωρίς καμία αμφιβολία. Μια άλλη ανάμνηση από την παιδική του ηλικία, την οποία του άρεσε να διηγείται σε παιδιά που αντιμετώπιζαν προβλήματα στο σχολείο, ήταν σχετική με τη σχολική του απόδοση. Επρόκειτο για μια χρονιά κατά την οποία είχε πράγματι χάσει το ενδιαφέρον του για το σχολείο και είχε επίσης αποτύχει και στο μάθημα των μαθηματικών. Ο δάσκαλός του συνέστησε στον πατέρα του να τον στείλει για μαθητεία σε κάποιον υποδηματοποιό καθώς έκρινε ότι θα ήταν δύσκολο να καταφέρει ακόμη και να αποφοιτήσει από το σχολείο. Ο πατέρας του μόνο γέλασε όταν το άκουσε αυτό και εξέφρασε αποδοκιμασία για τα λόγια του δασκάλου, λέγοντας στο γιο του: «Και τί σε κάνει να πιστεύεις πως ο δάσκαλός σου έχει δίκιο;» Ο Άλφρεντ πήρε θάρρος και υπερηφάνεια από τη στάση του πατέρα του και αποφάσισε να δείξει στο δάσκαλό του τι μπορούσε πραγματικά να κάνει. Μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα κατέβαλλε όλες του τις δυνάμεις για να αναπληρώσει τα κενά και σχεδόν έγινε πρώτος στην τάξη του στα μαθηματικά. Έκτοτε δεν αντιμετώπισε ξανά δυσκολίες στην απόδοσή του στο σχολείο.

Τα προβλήματα υγείας που αντιμετώπιζε από νεαρή ηλικία τον έκαναν να «ανακοινώσει» σε ηλικία μόλις τεσσάρων ετών την απόφασή του να γίνει γιατρός για να μπορέσει να αντιμετωπίσει και να πολεμήσει θανατηφόρες ασθένειες.

Καθώς μεγάλωνε, απομακρύνθηκε από την Εβραϊκή κοινωνία, γιατί, όπως έλεγε ο ίδιος, θεωρούσε πολύ εγωιστικό το να πιστεύει σε ένα θεό-προστάτη μόνο του Εβραϊκού γένους, και ακολούθησε το Χριστιανισμό, αν και ποτέ δεν έδειξε ιδιαίτερη θρησκευτική ευαισθησία.

Στη διάρκεια των σπουδών του σχετίστηκε με μια ομάδα σοσιαλιστών φοιτητών και εκεί γνώρισε την κατοπινή σύζυγό του, την Ρωσίδα Ραϊσα (Raissa Timofeyewna Epstein) που σπούδαζε τότε στη Βιένη. Παντρεύτηκαν το 1897 και απέκτησαν 4 παιδιά, την Αλεξάνδρα (Άλι) που έγινε ψυχίατρος και συγγραφέας, τη Βαλεντίνα (Βάλι) που έγινε συγγραφέας, τον Κούρτ που έγινε επίσης ψυχίατρος και την Κορνέλια (Νέλλυ) που σταδιοδρόμησε σαν ηθοποιός.
Επαγγελματική σταδιοδρομία

Εισήχθη στην Ιατρική Σχολή της Βιέννης και το 1895 πήρε πτυχίο Ιατρικής από το Πανεπιστήμιο της Βιέννης. Κατόπιν, έκανε ειδίκευση στην Οφθαλμολογία και στη συνέχεια στην Ψυχιατρική. Το 1902 δέχτηκε πρόσκληση από τον Φρόυντ για συμμετοχή στις συναντήσεις της Τετάρτης για συζητήσεις σχετικά με τη νεύρωση. Έγινε μέλος της Ψυχαναλυτικής Εταιρείας της Βιέννης (Vienna Psychoanalytic Society).

Το 1910 έγινε Πρόεδρος της Ψυχαναλυτικής Εταιρείας της Βιέννης. Το 1911 δηλώνει παραίτηση από το προεδρικό αξίωμα και ακολουθεί η απόσχισή του από το Freud και η ίδρυση της Εταιρείας της Ελεύθερης Ψυχαναλυτικής Έρευνας.

Το 1912 δημιουργείται η Σχολή της Ατομικής Ψυχολογίας.

Κατά τον 1ο Παγκόσμιο πόλεμο υπηρέτησε για 3 χρόνια ως στρατιωτικός γιατρός σε νοσοκομεία του Ρωσικού μετώπου.

Μετά την κατάρρευση του μετώπου, στις δύσκολες πολιτικο-οικονομικές συνθήκες της Αυστρίας, δημιουργούνται το 1919 από την κυβέρνηση του κρατιδίου της Βιένης παιδαγωγικές Κλινικές Συμβουλευτικής (Guidance Clinics) που ανατίθενται στον Άντλερ και τους συνεργάτες του, και οι οποίες λειτούργησαν με απόλυτη επιτυχία. Το 1927, υπήρχαν 22 τέτοιες κλινικές στη Βιένη, όλες επανδρωμένες από μαθητές του. Δουλεύοντας με τους γονείς, τα παιδιά, τους δασκάλους, με γιατρούς και κοινωνικούς λειτουργούς, συζητούσε και παρουσίαζε την πρωτοποριακή, πρακτική και πασίγνωστη σήμερα οικογενειακή θεραπευτική διαδικασία. Η ριζοσπαστική εργασία του Άντλερ πάνω στην παιδική καθοδήγηση προσέλκυσε επαγγελματίες από όλη την Ευρώπη αλλά και από μακρύτερα για να μελετήσουν από πρώτο χέρι πώς το προσωπικό των κλινικών και οι δάσκαλοι βοηθούσαν παιδιά με συναισθηματικά προβλήματα.

Από το 1915 ήταν υφηγητής του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου της Βιέννης και από το 1929 καθηγητής σε πανεπιστήμιο της Ν. Υόρκης (Long Island College of Medicine).

Το 1926, σε ηλικία 56 ετών. ο Άντλερ ταξίδεψε για πρώτη φορά στις ΗΠΑ και έδωσε διαλέξεις σε αναγνωρισμένα Πανεπιστήμια της χώρας, όπου έγινε πολύ καλά δεκτός. Το βιβλίο του "Κατανοώντας την ανθρώπινη φύση" (αγγλικός τίτλος: Understanding Human Nature), ένα βιβλίο ψυχολογικής αυτογνωσίας που γράφτηκε με τη συμβολή συνεργατών του για το ευρύ κοινό, είχε τεράστια επιτυχία και γρήγορα πούλησε πάνω από 100,000 αντίτυπα.

Το 1933, με την άνοδο των ναζιστών στην Αυστρία, οι Κλινικές Συμβουλευτικής έκλεισαν με πρόσχημα την Εβραϊκή καταγωγή του Άντλερ, στην ουσία όμως λόγω του σοσιαλιστικού πολιτικο-κοινωνικού προσανατολισμού της διδασκαλίας του, και ο Άντλερ μετανάστευσε στις ΗΠΑ.

Στη γενετήσια ψυχανάλυση του Φρόυντ, ο Άντλερ αντιπαραθέτει τη δική του. Η διαφωνία του εκδηλώθηκε κυρίως το 1907, όταν δημοσιεύθηκε η εργασία του με τίτλο : «οι οργανικές μειονεξίες και οι ψυχολογικές τους επιπτώσεις». Ο Άντλερ ποτέ δεν θεώρησε τον εαυτό του ως μαθητή του Φρόυντ, αν και ήταν πρόεδρος της Ψυχαναλυτικής Εταιρίας της Βιένης και συν-εκδότης του περιοδικού της. Τόνιζε συνέχεια τις διαφορές του με τον Φρόυντ, αλλά εκείνος, αναγνωρίζοντας το λαμπρό πνεύμα του Άντλερ, του ζητούσε συνέχεια να παραμείνει, παρά τις διαφωνίες τους.

Ο Άντλερ διαφωνούσε με τον Φρόυντ σε δύο σημεία:

Θεωρούσε σημαντικό το ρόλο της επιθετικότητας και των κοινωνικών παραγόντων στη διαμόρφωση της ανθρώπινης συμπεριφοράς
Αμφισβήτησε τη γενετήσια ορμή (libido) ως πρωταρχικό κίνητρο δραστηριότητας

Ο Άντλερ, πριν ακόμα συναντήσει τον Φρόυντ, είχε υποστηρίξει δύο βασικές θέσεις:

Kάθε άτομο διαμορφώνεται μέσα από το κοινωνικό του περιβάλλον
Η ψυχή και το σώμα βρίσκονται σε απόλυτη αλληλεξάρτηση, αλληλοσυμπληρώνονται και ολοκληρώνονται μέσα στο αδιαίρετο άτομο.

Ατομική Ψυχολογία

Η θεωρία ανάλυσης της προσωπικότητας και η μέθοδος ψυχοθεραπείας που ανέπτυξε ο Άντλερ, ονομάστηκε Ατομική Ψυχολογία, γιατί θέλει να τονίσει τη σημασία της προσωπικότητας. Μελετά το άτομο, δηλαδή αυτό που δε διαιρείται, δεν τέμνεται. Θεωρεί το άτομο ως ένα ενιαίο σύνολο, στο οποίο ολοκληρώνονται οι σωματικές, ψυχολογικές και κοινωνικές διαδικασίες. Στην ανάπτυξη της θεωρίας της Ατομικής Ψυχολογίας συνέβαλαν οι: Σενέκας, Ηράκλειτος, Ιπποκράτης, Γαληνός, Pestalozzi, Kant, Nietzsche, Marx, Dilthey, Spranger, Vaihinger (Die Philosophie des Als Ob), Bergson, James, Dewey.
Βασικοί Άξονες

1. Κοινωνικές ορμές: Η ανθρώπινη συμπεριφορά υποκινείται κύρια από κοινωνικές ορμές. Το άτομο χρησιμοποιεί κληρονομικότητα και περιβάλλον στη διαμόρφωση και εκδήλωση της συμπεριφοράς του.

2. Δημιουργικός εαυτός: Αποτελεί ένα ιδιαίτερο, εξατομικευμένο-υποκειμενικό σύστημα, που επεξεργάζεται και ερμηνεύει τις εμπειρίες του οργανισμού και αναζητεί νέες εμπειρίες, ικανές να συμβάλλουν στην ολοκλήρωση του στυλ ζωής που θα επιλέξει το άτομο.

3. Μοναδικότητα της προσωπικότητας του ατόμου: Αναφέρεται σε έναν ατομικό, μοναδικό σχηματισμό - διαμόρφωση των κινήτρων, χαρακτηριστικών, ενδιαφερόντων και αξιών του ατόμου και στην προετοιμασία του για δράση, που αντικατοπτρίζει το δικό του, μοναδικό, διακριτικό στυλ ζωής.

4. Ψυχολογία προσανατολισμένη στο Εγώ: Τοποθέτηση της συνείδησης στο κέντρο της προσωπικότητας του ατόμου (στην κλασσική ψυχαναλυτική σκέψη κυριαρχούσε το ασυνείδητο). Ο άνθρωπος έχει συνείδηση των λόγων της συμπεριφοράς του, των σημείων στα οποία είναι κατώτερος, και των στόχων για τους οποίους μάχεται στη ζωή του, και είναι ικανός να σχεδιάζει και να καθοδηγεί τις πράξεις του, έχοντας συνείδηση του νοήματός τους για την αυτοπραγμάτωσή του.

Οι θέσεις του θα μπορούσαν να συνοψιστούν σχηματικά στα εξής :

Στον άνθρωπο υπάρχει η έμφυτη τάση για επιβολή. Η τάση αυτή προσκρούει στην αδυναμία του ατόμου, την οποία συναισθάνεται αλλά και αντιλαμβάνεται από τις καθημερινές του εμπειρίες. Έτσι, παράλληλα με την τάση για επιβολή, αναπτύσσεται στην περιοχή του ασυνείδητου ένα συναίσθημα μειονεξίας, που είναι ιδιαίτερα έντονο σε άτομα με σωματικά ή άλλα ελαττώματα. Το συναίσθημα μειονεξίας προκαλεί μία σειρά ασυνείδητων ενεργειών, που αποσκοπούν στην ανάπτυξη της προσωπικότητας με τέτοιο τρόπο, ώστε να καλυφθούν οι υπάρχουσες πραγματικές ή φανταστικές αδυναμίες. Η προσπάθεια αυτή ονομάζεται τάση για αναπλήρωση/αντιστάθμιση. Έτσι, κατά την Ατομική ψυχολογία, η ψυχική εξέλιξη του ατόμου ρυθμίζεται από τη διπλή αυτή ενέργεια, από τα συναισθήματα δηλαδή μειονεξίας και από την τάση για αναπλήρωση/αντιστάθμιση. Η όλη διαδικασία θα μπορούσε να θεωρηθεί ως η ασυνείδητη αντίδραση του ατόμου στην ανησυχία του ότι ενδέχεται να υποστεί μείωση η προσωπική του αξία.

Το συναίσθημα μειονεξίας και η τάση για αναπλήρωση/αντιστάθμιση ρυθμίζουν την εκάστοτε συμπεριφορά του ατόμου. Το άτομο γνωρίζοντας ενδόμυχα τις αδυναμίες του, υιοθετεί ανάλογο τρόπο συμπεριφοράς, που αποβλέπει στην κάλυψη των μειονεκτημάτων και στην ικανοποίηση της τάσεως για επιβολή, και το άτομο δημιουργεί το δικό του προσωπικό σύστημα αξιών που κατευθύνει πλέον τη ζωή του. Ο αγώνας αυτός για υπεροχή, «ο πόθος της εξουσίας» είναι τόσο πιο έντονος, όσο πιο πολύ αισθάνεται το άτομο κατώτερο. Με αυτό τον τρόπο θέλει το άτομο να φανεί ανώτερο στην ίδια του την αδυναμία.

Αιτίες που προκαλούν το αίσθημα αυτής της κατωτερότητας είναι:

α) σωματικές ατέλειες,

β) υπερβολική τρυφερότητα ή υπερβολική αυστηρότητα από τους άλλους και

γ) αδιαφορία στην παιδική του ηλικία.
Τυπολογία Προσωπικότητας

Το 1935 ο Adler εισάγει την τυπολογία του (τύποι προσωπικότητας). Ο τρόπος με τον οποίο θα αντιμετωπίσει το άτομο μία κατάσταση κατωτερότητας και η επιτυχία ή η αποτυχία να βγει από την κατάσταση αυτή δημιουργεί και τον ιδιαίτερο τύπο κάθε ατόμου. Ωστόσο, η κατηγοριοποίηση αυτή δεν είναι απόλυτη, αλλά σχετική, και ουσιαστικά υπάρχει ένα συνεχές φάσμα ανθρώπινων "τύπων" με μεικτά χαρακτηριστικά, έτσι ώστε τελικά ο κάθε άνθρωπος να αποτελεί τον δικό του προσωπικό τύπο. Οι βασικοί τύποι λοιπόν είναι οι παρακάτω:

Κυριαρχικός τύπος: Εμφανίζει μεγάλο βαθμό δραστηριότητας για την επίτευξη του στόχου του, παρουσιάζει, όμως, έλλειψη του αισθήματος κοινωνικότητας, γεγονός που τον κάνει να φέρεται με έναν αντικοινωνικό τρόπο. Ισοδύναμο του χολερικού τύπου (του Ιπποκράτη).

Δεκτικός τύπος: Παρουσιάζει έλλειψη, της δραστηριότητας και του αισθήματος κοινωνικότητας, δηλαδή του πραγματικού ενδιαφέροντος για τους άλλους, ενώ αναμένει από τους άλλους να ενδιαφέρονται γι΄ αυτόν. Είναι αυτός που έχει χάσει την ανεξαρτησία του, δεν ξέρει πως μπορεί να κάνει ο ίδιος πράγματα για τον εαυτό του, και, όταν έρχεται αντιμέτωπος με κάποια δυσκολία, συνεχώς απαιτεί από τους άλλους. Ισοδύναμο του φλεγματικού τύπου (του Ιπποκράτη).

Αποφευκτικός τύπος: Είναι εκείνος που, αντί να αγωνίζεται για την επιτυχία και την ανωτερότητα, χαρακτηρίζεται από μια συμπεριφορά αναποφασιστικότητας. Η δραστηριότητα, η ενεργητικότητά του και το αίσθημα κοινωνικότητας είναι σε χαμηλό βαθμό. Ανέπτυξε αυτόν τον τύπο προσωπικότητας, ως αποτέλεσμα της ψυχρότητας που ένιωσε, κάποια στιγμή, να υπάρχει στην κοινωνία, στοιχείο που αναμένει πως θα υπάρχει πάντα. Γι΄ αυτό στόχος του είναι να αποδράσει και να διατηρήσει μια απόσταση ασφαλείας από τους άλλους ανθρώπους. Ισοδύναμο του μελαγχολικού τύπου (του Ιπποκράτη).

Κοινωνικά χρήσιμος τύπος: Χαρακτηρίζεται από δραστηριότητα και ενεργητικότητα, στοιχεία που βρίσκονται σε αρμονία με τις ανάγκες των άλλων και είναι θετικά - ευεργετικά γι΄ αυτούς. Ισοδύναμο του εύθυμου τύπου (του Ιπποκράτη).
Η ερμηνεία που δίνει η θεωρία για την ψυχοπαθολογία

- Η νεύρωση οφείλεται στην υπεραντιστάθμιση που δημιουργείται, όταν το άτομο δεν μπορέσει να ελευθερώσει τον εαυτό του από το σύμπλεγμα κατωτερότητας.

- Οι ψυχώσεις συνίστανται από την αλληλεπίδραση σωματικών και ψυχολογικών αιτιολογικών συντελεστών.
Η Αντλεριανή ψυχοθεραπεία

Ο Adler άρχισε να ασκεί την ψυχοθεραπεία την εποχή του πρώτου παγκοσμίου πολέμου. Βασικός θεραπευτικός στόχος είναι η θεραπεία της νεύρωσης, η οποία περιλαμβάνει τις ακόλουθες φάσεις:

- Της αποκατάστασης της επικοινωνίας του θεραπευτή με το θεραπευόμενο (επαφή ανθρώπου με άνθρωπο)

- Της διερεύνησης και κατανόησης του σχεδίου ζωής του ατόμου (οικογενειακός αστερισμός, σωματικές και πνευματικές μειονεξίες, κλπ.)

- Της αποδυνάμωσης του αισθήματος κατωτερότητας

- Της αντικατάστασης του παλιού με ένα νέο, περισσότερο προσαρμοστικό για το άτομο, σχέδιο ζωής.

Η ψυχοθεραπεία έχει σκοπό να αποκαταστήσει τον ανωφελή ή αντικοινωνικό σκοπό της ζωής αυτών που πάσχουν. Στην αρχή, ο θεραπευτής πρέπει να βρει τον τρόπο και το σκοπό της ζωής του αρρώστου (εντόπιση προβλήματος). Μετά βοηθά τον άρρωστο να καταλάβει ότι έχει λαθεμένο προσανατολισμό και ότι μπορεί να δει τη ζωή με καινούργιο και σωστότερο τρόπο (ανάλυση). Τέλος ο άρρωστος ενθαρρύνεται να χρησιμοποιήσει τα συμπεράσματα που έβγαλε από τη μελέτη του εαυτού του για να βελτιώσει τη ζωή του (ενθάρρυνση). Η διάρκεια της θεραπείας είναι συνήθως 3-4 μήνες και σπάνια φτάνει τον ένα χρόνο.

Οι θεραπευτικές εφαρμογές - Ατομική συμβουλευτική και ψυχοθεραπεία - Θεραπεία ζεύγους και θεραπεία οικογένειας - Παρέμβαση στη σχέση γονέα - παιδιού - Συμβουλευτική επανένταξης - Θεραπεία παιδιών και εφήβων - Θεραπεία από χρήση ουσιών

Μεγάλο μέρος από τις θεωρίες και την πρακτική του Άντλερ έχει απορροφηθεί μέσα στην σύγχρονη Ψυχολογία χωρίς τις σχετικές αναφορές. Ο ιστορικός της Ψυχολογίας Henri F. Ellenberger γράφει: “Δε θα ήταν εύκολο να βρεθεί κάποιος άλλος συγγραφέας από τον οποίο τόσο πολλά έχουν δανειστεί προς όλες τις πλευρές χωρίς αναφορές, όπως ο Άλφρεντ Άντλερ.” Ο Ellenberger θέτει αρκετές θεωρήσεις/σχόλια για “τη διαφορά μεταξύ του μεγαλειώδους επιτεύγματος, τη μαζική απόρριψη του προσώπου και του έργου, και την ευρείας κλίμακας, σιωπηλή λογοκλοπή...” Στις θεωρήσεις αυτές περιλαμβάνονται το "ατελές" στυλ της γραφής του Άντλερ, η απουσία ικανότητας να δημιουργήσει ένα νέο "προφανές" και η έλλειψη μιας μεγάλης και καλά οργανωμένης ομάδας ακολούθων.

Πραγματικά, όσο καταπληκτικός δάσκαλος ήταν ο Άντλερ στην προσωπική επαφή και στις διαλέξεις που έδινε, τόσο "στριφνός" και δυσνόητος γινόταν όταν προσπαθούσε να αποδώσει τις σκέψεις του σε γραπτό λόγο (Phyllis Bottome, 1939. Alfred Adler - A Biography. G. P. Putnam's Sons. New York.). Έτσι, παρά τη σημαντικότητα των συγγραμμάτων του, η κύρια διάδοση των ιδεών του πραγματοποιήθηκε σε πρώτο βαθμό από τις διαλέξεις του και τα Πανεπιστημιακά μαθήματα, όχι μόνο στην Αυστρία αλλά σε όλη την Ευρώπη και τις ΗΠΑ, και σε δεύτερο βαθμό από τους μαθητές του με τις διαλέξεις τους, την πρακτική τους και τα δικά τους συγγράμματα.

Ένα πρωτοφανές σύγχρονο παράδειγμα χρήσης της Αντλεριανής θεωρίας χωρίς αναφορές/παραπομπές παρουσιάζεται στην εργασία του Αμερικανού ψυχολόγου Dr. Kevin Leman. Αν και ο ίδιος είναι μέλος της North American Society of Adlerian Psychology, το βιβλίο αυτοβοήθειας του Leman πάνω στην ανάλυση αναμνήσεων της παιδικής ηλικίας αναφέρει μόνο τον όρο του Άντλερ "ιδιωτική λογική" και παραλείπει να αναφέρει πως ολόκληρη η παραδοχή στην οποία στηρίζεται το βιβλίο - η θεωρία και πρακτική της ανάλυσης παιδικών αναμνήσεων — προέρχεται από την Αντλεριανή Ατομική Ψυχολογία.
Παραπομπές

Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: (Γερμανικά, Αγγλικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 26 Απριλίου 2014.
Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb12174387r. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
Paul de Roux: «Nouveau Dictionnaire des œuvres de tous les temps et tous les pays» (Γαλλικά) Éditions Robert Laffont. 1994. σελ. 18. ISBN-13 978-2-221-06888-5. ISBN-10 2-221-06888-2.
birth registry. www.familysearch.org/ark:/61903/3:1:33S7-9BKY-3KH. Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2022.
«Большая советская энциклопедия» (Ρωσικά) Η Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια. Μόσχα. 1969. Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2015.

www.theguardian.com/uk/2011/apr/10/alfred-adler-ashes-found-edinburgh.

Μερικά βιβλία από το συγγραφικό έργο του Άλφρεντ Άντλερ

Adler, A., Über Den Nervösen Charakter: Grundzüge Einer Vergleichenden Individual-Psychologie Und Psychotherapie, (3rd, revised edition, J F Bergmann Verlag, Munich 1922).
Adler, A., Praxis und Theorie der Individual-Psychologie: Vorträge zur Einführung in die Psychotherapie für Ärzte, Psychologen und Lehrer (Bergmann, 1st edn. Wiesbaden 1919, Munich 1920, 2nd edn. 1924, 3rd 1927, 4th 1930).
Adler, A., The Practice and Theory of Individual Psychology, translated by P. Radin (Routledge & Kegan Paul, London 1925; revised edition 1929, & reprints).
Adler, A., Die Technik der Individual-Psychologie. 1: Die Kunst, eine Lebens- und Krankengeschichte zu lesen (1st edn., Bergmann, Munich 1928).
Adler, A., Die Technik der Individual-Psychologie. 2: Die Seele des schwer erziehbaren Schulkindes (Bergmann, Munich 1928: Fischer Verlag 1974).
Adler, A., Problems of Neurosis - A Book of Case-Histories, Edited by Philip Mairet, with prefatory essay by F. G. Crookshank, 'Individual Psychology: A Retrospect (and a Valuation)', pp. vii-xxxvii (Kegan Paul, Trench, Trubner & co., London 1929).
Adler, A., Social Interest: A Challenge to Mankind. J. Linton and R. Vaughan (Trans.). London: Faber and Faber Ltd (1938).
Adler, A., Understanding Life: An Introduction to the Psychology of Alfred Adler. New English translation, Oneworld Publications, London 2009.
Adler, A., What Life Could Mean To You: The Psychology of Personal Development. New English translation, Oneworld Publications, London 2009.
Adler, A., Social Interest: Adler's Key to the Meaning of Life. New English translation, Oneworld Publications, London 2009.
Adler, A., Understanding Human Nature: The Psychology of Personality. New English translation, Oneworld Publications, London 2009.

Βιβλιογραφία

Εγκυκλοπαίδεια Επιστήμη και ζωή
Παιδαγωγική ψυχολογία Μάνο Ψυχοπαιδαγωγική- εκδόσεις Γρηγόρη, Αθήνα 1990
Διδακτική τ.Α΄- Μάθηση- Αντώνιος Δανασσής- Αφεντάκης- Αθήνα 1991
Εισαγωγή στην παιδαγωγική τ.Α΄- Μάθηση και ανάπτυξη- Αντώνιος Δανασσής - Αφεντάκης - Αθήνα 1991
Phyllis Bottome, 1939. Alfred Adler - A Biography. G. P. Putnam's Sons. New York.
Alfred Adler Institute of New York http://www.aai-ny.org/index.php/background/about-alfred-adler Αρχειοθετήθηκε 2014-07-17 στο Wayback Machine.
Ελληνική Εταιρία Αντλεριανής Ψυχολογίας http://adlerian.gr/