Λουίς Φεδερίκο Λελουάρ

 

Ο Λουίς Φεδερίκο Λελουάρ (Luis Federico Leloir, 6 Σεπτεμβρίου 1906 - 2 Δεκεμβρίου 1987) ήταν Αργεντινός ιατρός και βιοχημικός που έλαβε το Βραβείο Νόμπελ Χημείας του 1970.

Αν και γεννήθηκε στη Γαλλία, ο Λελουάρ σπούδασε στο Πανεπιστήμιο του Μπουένος Άιρες. Οι έρευνές του πάνω στα γλυκονουκλεοτίδια, στον μεταβολισμό των υδατανθράκων και τη νεφρική υπέρταση προσέλκυσαν την παγκόσμια προσοχή και οδήγησαν σε σημαντικές προόδους στην κατανόηση, τη διάγνωση και τη θεραπεία της εγγενούς ασθένειας γαλακτοζαιμίας.

Βιογραφία
Οικογένεια και σπουδές

Οι γονείς του Λουίς, ο Φεδερίκο Λελουάρ και η Ορτανσία Αγκίρε ντε Λελουάρ (Hortensia Aguirre de Leloir), ταξίδεψαν από το Μπουένος Άιρες στο Παρίσι για λόγους υγείας του Φεδερίκο στα μέσα του 1906. Ωστόσο, ο Φεδερίκο πέθανε στα τέλη Αυγούστου και μία εβδομάδα αργότερα ο Λουίς γεννήθηκε σε ένα παλαιό σπίτι, στην οδό Βίκτωρος Ουγκώ 81 στο Παρίσι, λίγα τετράγωνα μακριά από την Αψίδα του Θριάμβου.[1] Μετά την επιστροφή στην Αργεντινή το 1908, ο Λελουάρ έζησε μαζί με τα οκτώ αδέλφια του στην εκτεταμένη ιδιοκτησία El Tuyú, την οποία οι παππούδες του είχαν αγοράσει μετά την άφιξή τους ως μετανάστες από τη Χώρα των Βάσκων: Το El Tuyú αποτελείται από 400 χιλιάδες στρέμματα αμμώδους γης κατά μήκος της ακτογραμμής από την πόλη San Clemente del Tuyú ως την πόλη Mar de Ajó, σήμερα πλέον δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς[2].

Κατά την παιδική του ηλικία, ο Λουίς άρχισε να παρατηρεί φυσικά φαινόμενα με ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Τα σχετικά σχολικά μαθήματα και τα αναγνώσματά του τόνισαν τους συνδέσμους ανάμεσα στη φυσικοχημεία και τη βιολογία. Η μέση εκπαίδευσή του μοιράσθηκε ανάμεσα στο Colegio Lacordaire και (για λίγους μήνες) στο Κολέγιο Μπωμόντ στο Μπέρκσαϊρ της Αγγλίας. Οι βαθμοί του δεν ήταν εντυπωσιακοί και η πρώτη του απόπειρα για σπουδές στην αρχιτεκτονική έληξε γρήγορα όταν εγκατέλειψε την École Polytechnique των Παρισίων.[3]

Τη δεκαετία του 1920 ο Λελουάρ επινόησε, όπως λέγεται, τη «σάλτσα γκολφ» (salsa golf), όταν βαρέθηκε να τρώει γαρίδες με μαγιονέζα. Με τις οικονομικές δυσκολίες που αντιμετώπιζαν αργότερα τα εργαστήρια και οι έρευνές του, συνήθιζε να αστειεύεται λέγοντας: «Αν είχα πατεντάρει εκείνη τη σάλτσα, τώρα θα είχαμε πολύ περισσότερα χρήματα για έρευνα.»[4]
Σταδιοδρομία
Στο Μπουένος Άιρες
Ο Λελουάρ (άνω αριστερά) με την οικογένειά του σε θέρετρο της Αργεντινής το 1951

Μετά την επιστροφή του στην Αργεντινή, ο Λελουάρ εγγράφηκε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Μπουένος Άιρες. Ωστόσο, η αρχή δεν ήταν τόσο καλή, αφού χρειάστηκε 4 προσπάθειες για να περάσει το μάθημα της ανατομίας.[5] Τελικά πήρε το πτυχίο του το 1932 και άρχισε την εξάσκηση του στο πανεπιστημιακό νοσοκομείο Hospital de Clínicas «José de San Martín» και στο νοσοκομείο Ramos Mejía. Μετά από κάποιες συγκρούσεις με συναδέλφους και περιπλοκές με τη μέθοδό του για την περίθαλψη των ασθενών, ο Λελουάρ πήρε την απόφαση να αφοσιωθεί στην εργαστηριακή έρευνα, λέγοντας ότι «ελάχιστα μπορούσαμε να κάνουμε για τους ασθενείς μας... τα αντιβιοτικά, τα ψυχοδραστικά φάρμακα και όλοι οι νέοι θεραπευτικοί παράγοντες ήταν άγνωστοι [τότε].»[1]

Το 1933 ο Λελουάρ συνάντησε τον Μπερνάρδο Ουσάυ, που τού υπέδειξε ως θέμα διδακτορικής διατριβής τα επινεφρίδια και τον μεταβολισμό των υδατανθράκων. Ο Ουσάυ έτυχε να είναι φίλος με τον Κάρλος Μπονορίνο Ουδαόνδο, τον γυναικαδελφό της Βικτόρια Οκάμπο, εξαδέλφης του Λελουάρ. Μετά από σύσταση του Ουδαόνδο, ο Λελουάρ άρχισε τη συνεργασία με τον Ουσάυ, ο οποίος το 1947 πήρε το Βραβείο Νόμπελ Φυσιολογίας και Ιατρικής. Οι δυο τους ανέπτυξαν στενή συνεργασία σε ποικιλία ερευνητικών προγραμμάτων, μέχρι και τον θάνατο του Ουσάυ το 1971. Στον λόγο του στην απονομή του Βραβείου Νόμπελ, ο Λελουάρ ανέφερε ότι «ολόκληρη η ερευνητική μου σταδιοδρομία έχει επηρεασθεί από έναν άνθρωπο, τον καθηγητή Μπερνάρδο Α. Ουσάυ».[1][6]
Στο Κέιμπριτζ

Μετά από δύο μόλις χρόνια ο Λελουάρ αναγνωρίσθηκε από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Μπουένος Άιρες ως έχων εκπονήσει την καλύτερη διδακτορική διατριβή. Αισθανόμενος ότι οι γνώσεις του στη φυσική, στα μαθηματικά, στη χημεία και στη βιολογία είχαν ελλείψεις, συνέχισε να παρακολουθεί μαθήματα στο πανεπιστήμιο. Το 1936 ταξίδεψε στην Αγγλία για να αρχίσει προχωρημένες μελέτες στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, υπό την επίβλεψη ενός άλλου βραβευμένου με Νόμπελ βιοχημικού, του σερ Φρέντερικ Χόπκινς, που είχε ανακαλύψει τον κρίσιμο ρόλο των βιταμινών στη διατήρηση της καλής υγείας. Οι έρευνες του Λελουάρ στο Εργαστήριο Βιοχημείας του Κέιμπριτζ επικεντρώνονταν στα ένζυμα, και ειδικότερα στις επιδράσεις των κυανιδίων και των πυροφωσφορικών πάνω στη ηλεκτρική δεϋδρογονάση. Από εκείνη τη στιγμή και εξής ο Λελουάρ άρχισε να ειδικεύεται στην έρευνα του μεταβολισμού των υδατανθράκων.
Στις ΗΠΑ

Ο Λελουάρ επέστρεψε στην Αργεντινή το 1937 και το 1943 πήρε ως σύζυγό του την Αμέλια Θούμπερμπούλερ (Amelia Zuberbuhler), με την οποία απέκτησαν μία κόρη με το ίδιο όνομα, Αμέλια. Ωστόσο, η επιστροφή του στο Μπουένος Άιρες έγινε σε μια ταραγμένη εποχή: Ο Ουσάυ είχε εκδιωχθεί από το πανεπιστήμιο της πόλεως επειδή είχε υπογράψει μία δημόσια δήλωση κατά του ναζιστικού καθεστώτος στη Γερμανία και κατά της στρατιωτικής δικτατορίας της Αργεντινής. Συνακόλουθα, ο Λελουάρ κατέφυγε στις ΗΠΑ, όπου πήρε μία θέση αναπληρωτή καθηγητή στο Τμήμα Φαρμακολογίας στο Πανεπιστήμιο Ουάσινγκτον στο Σαιν Λούις, συνεργαζόμενος εκεί με το ζεύγος Καρλ και Γκέρτυ Κόρι, που αργότερα θα μοιράζονταν το Νόμπελ με τον Ουσάυ. Στη συνέχεια συνεργάσθηκε στο Ιατρικό Κολέγιο του Πανεπιστημίου Κολούμπια με τον Ντέιβιντ Ε. Γκρην ως ερευνητικός βοηθός. Αργότερα ο Λελουάρ θα έγραφε για τον Γκρην ότι του ενεφύσησε τη θέληση να ιδρύσει τη δική του ερευνητική ομάδα όταν θα επέστρεφε στην Αργεντινή.[1]
Στο Ινστιτούτο Καμπομάρ
Οι Λελουάρ και Κάρλος Ε. Καρντίνι εργάζονται στο Ινστιτούτο Καμπομάρ το 1960.

Το 1945 ο Λελουάρ τερμάτισε την αυτοεξορία του και επέστρεψε στην πατρίδα του για να εργασθεί λίγο αργότερα υπό τον Ουσάυ στο Ινστιτούτο Βιοχημικών Ερευνών του Ιδρύματος Καμπομάρ (Campomar). Αρχικώς το Ινστιτούτο διέθετε μόλις 5 δωμάτια, λουτρό, κεντρική αίθουσα, κουζίνα και αποδυτήρια.[7] Μέχρι το 1950 και παρά την έλλειψη οικονομικών πόρων, τα επιτυχημένα πειράματα του Λελουάρ απεκάλυψαν τη χημεία της συνθέσεως σακχάρων στους ζυμομύκητες και της οξειδώσεως των λιπαρών οξέων στο ήπαρ. Μαζί με τον J.M. Muñoz, ο Λελουάρ δημιούργησε για πρώτη φορά ένα ακυτταρικό ενεργό σύστημα.[8] Για να γίνει αυτό, καθώς οι Muñoz και Λελουάρ, μη μπορώντας να εξασφαλίσουν το πανάκριβο μηχάνημα φυγοκεντρίσεως που χρειαζόταν για τον διαχωρισμό του περιεχομένου των κυττάρων, κατασκεύασαν κάτι παρόμοιο στρέφοντας ένα ελαστικό αυτοκινήτου γεμισμένο με αλάτι και πάγο.[7]

Το 1947 ο Λελουάρ είχε δημιουργήσει τη δική του ερευνητική ομάδα, που περιελάμβανε τους Ραβέλ Καπούτο, Ενρίκο Καμπίμπ, Ραούλ Τρούκο, Αλεχάντρο Παλαντίνι, Κάρλος Καρντίνι και Χοσέ Λουίς Ρέισιγκ (Reissig). Η ομάδα διερεύνησε και ανεκάλυψε γιατί ένα νεφρό που δυσλειτουργεί και η αγγειοτονίνη (αγγειοτενσίνη) προκαλούν αρτηριακή υπέρταση.[9] Το ίδιο έτος ο Καπούτο, ερευνώντας τον μαστικό αδένα, πραγματοποίησε ανακαλύψεις σχετικές με την αποθήκευση των υδατανθράκων και τον συνακόλουθο μετασχηματισμό τους σε μορφή αποθηκευμένης ενέργειας στους οργανισμούς.
Η αναγνώριση
Η χημική δομή της γαλακτόζης

Στις αρχές του 1948 ο Λελουάρ και η ομάδα του ταυτοποίησαν τα θεμελιώδη νουκλεοτίδια για τον μεταβολισμό των υδατανθράκων, αναδεικνύοντας το Ινστιτούτο Καμπομάρ σε ένα από τα γνωστότερα βιοχημικά ινστιτούτα στον κόσμο. Αμέσως μετά ο Λελουάρ τιμήθηκε με το Βραβείο της Επιστημονικής Εταιρείας της Αργεντινής. Εκείνη την εποχή η ομάδα είχε αφοσιωθεί στη μελέτη των γλυκοπρωτεϊνών: Διακρίβωσαν τους κυριότερους μηχανισμούς του μεταβολισμού της γαλακτόζης (που σήμερα είναι γνωστοί συλλογικά ως «μονοπάτι του Λελουάρ, «Leloir pathway»[10]) και προσδιόρισαν την αιτία της σοβαρής γενετικής ασθένειας που είναι γνωστή ως γαλακτοζαιμία και της συνακόλουθης δυσανεξίας λακτόζης.

Το 1949 ο Λελουάρ συμφώνησε με τον Ρολάντ Γκαρθία, κοσμήτορα της Σχολής Φυσικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Μπουένος Άιρες, να καταστήσει τον ίδιο και τους Καρντίνι και Καμπίμπ άμισθους καθηγητές στο νεοϊδρυθέν Βιοχημικό Ινστιτούτο του Πανεπιστημίου. Το ινστιτούτο αυτό θα βοηθούσε στην ανάπτυξη επιστημονικών προγραμμάτων σε νεαρά πανεπιστήμια της χώρας και θα προσέλκυε ερευνητές και μέλη ΔΕΠ από άλλες χώρες, τόσο της Νότιας Αμερικής, όσο και ανεπτυγμένες.

Μετά τον θάνατο του ιδρυτή και χορηγού του ιδρύματος, του Jaime Campomar, το 1957, ο Λελουάρ και η ομάδα του ζήτησαν απεγνωσμένα χρηματοδότηση από τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας των ΗΠΑ και προς έκπληξή τους η αίτησή τους έγινε αποδεκτή. Το 1958 το Ινστιτούτο βρήκε μια νέα στέγη, σε ένα πρώην γυμνάσιο θηλέων, μετά από δωρεά της κυβερνήσεως της Αργεντινής. Καθώς ο Λελουάρ και οι έρευνές του κέρδιζαν σε αναγνώριση, παραπέρα χρηματοδότηση εξασφαλίσθηκε από το Συμβούλιο Ερευνών της χώρας, ενώ το Ινστιτούτο θα συνδεόταν αργότερα με το Πανεπιστήμιο του Μπουένος Άιρες.[11]
Τα ύστερα χρόνια
Ο Λελουάρ και συνεργάτες του γιορτάζουν την απονομή του Βραβείου Νόμπελ το 1970 πίνοντας σαμπάνια από δοκιμαστικούς σωλήνες.

Μετά την ολοκλήρωση της εργαστηριακής δουλειάς του, ο Λελουάρ συνέχισε να διδάσκει στη Σχολή Φυσικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Μπουένος Άιρες, με ένα μικρό διάλειμμα για να ολοκληρώσει τις μελέτες του στο Κέιμπριτζ και στο Εργαστήριο Ερευνών Ενζύμων στις ΗΠΑ.
Το Βραβείο Νόμπελ

Στις 2 Δεκεμβρίου 1970 ο Λελουάρ τιμήθηκε με το Βραβείο Νόμπελ Χημείας «για την ανακάλυψη των γλυκονουκλεοτιδίων και του ρόλου τους στη βιοσύνθεση των υδατανθράκων», καθιστάμενος ο τρίτος Αργεντινός στην ιστορία που τιμήθηκε με τέτοιο βραβείο σε οποιαδήποτε κατηγορία, μετά τον Κάρλος Σααβέδρα Λάμας (1936) και τον Ουσάυ (1947). Ολόκληρο το ποσό των 80 χιλιάδων δολαρίων του βραβείου ξοδεύθηκε κατευθείαν στην έρευνα[5]. Ερωτώμενος για τη σπουδαιότητα των επιτευγμάτων του, ο Λελουάρ απάντησε:[12]

«Αυτό ήταν ένα μόνο βήμα σε ένα πολύ μεγαλύτερο σχέδιο. Ανακαλύψαμε τη λειτουργία των γλυκονουκλεοτιδίων στον μεταβολισμό του κυττάρου. Θα ήθελα να το καταστήσω κατανοητό, αλλά είναι δύσκολο να το εξηγήσω: αυτό δεν είναι και πολύ αξιοσημείωτο κατόρθωμα, και μόλις που γνωρίζουμε λίγα πράγματα σχετικά»

Θάνατος και κληρονομιά

Ο Λελουάρ δημοσίευσε μια σύντομη αυτοβιογραφία του με τίτλο «Long Ago and Far Away» στην έκδοση του 1983 της Annual Review of Biochemistry. Ο τίτλος κατά τον Λελουάρ προέρχεται από ένα από τα μυθιστορήματα του Γουίλιαμ Χένρι Χάντσον, που περιέγραφε τη ζωή στην εξοχή και τα τοπία της παιδικής ηλικίας του Λελουάρ.[1]

Ο Λουίς Λελουάρ απεβίωσε στο Μπουένος Άιρες σε ηλικία 81 ετών από καρδιακή προσβολή, λίγο μετά την επιστροφή του στο σπίτι από το εργαστήριο. Ο τάφος του βρίσκεται στο Κοιμητήριο Λα Ρεκολέτα. Ο φίλος του, φιλόσοφος της επιστήμης Μάριο Μπούνχε, υποστηρίζει ότι η μακροπρόθεσμη κληρονομιά του Λελουάρ ήταν η απόδειξη του ότι «επιστημονική έρευνα διεθνούς επιπέδου... ...ήταν δυνατή σε μία υπανάπτυκτη χώρα εν μέσω πολιτικών αναταραχών» και αποδίδει στην επαγρύπνηση και στην ισχυρή θέληση του Λελουάρ την τελική του επιτυχία.[13] Στις έρευνές του υπό δεινές οικονομικές συνθήκες, ο Λελουάρ συχνά κατέφευγε σε αυτοσχέδιες συσκευές και επινοήματα για να συνεχίσει τη δουλειά του. Σε μία περίπτωση λέγεται ότι έφτιαξε από στεγανό χαρτόνι πρόχειρους σωλήνες για να προστατεύσει τη βιβλιοθήκη του εργαστηρίου του από τη βροχή.[11]

Ο Λελουάρ ήταν γνωστός για την ταπεινοφροσύνη του, τη συγκέντρωσή του στην εργασία και τη συνέπειά του, περιγραφόμενος από πολλούς ως ένας «αληθινός καλόγερος της επιστήμης».[5]
Τιμητικές διακρίσεις
Ο Λελουάρ (αριστερά) με τον Α. Παρόντι και την κόρη του Αμέλια στο εργαστήριο
Ο Λελουάρ με τη σύζυγό του Αμέλια και τον καρδιοχειρουργό Ρενέ Φαβαλόρο
Ο οικογενειακός τάφος των Λελουάρ

Έτος	Διάκριση
1943	Γ΄ Εθνικό Βραβείο Επιστήμης
1958	Βραβείο «T. Ducett Jones»
1965	Βραβείο Ιδρύματος Bunge & Born
1966	Βραβείο Ιδρύματος Gairdner
1967	Βραβείο «Louisa Gross Horwitz» του Πανεπιστημίου Κολούμπια
1968	Βραβείο «Benito Juárez»
1968	Επίτιμος διδάκτορας του Πανεπιστημίου της Κόρδοβα (Αργεντινή)
1968	Βραβείο «Juan José Jolly Kyle» της Ενώσεως Χημείας της Αργεντινής
1969	Επίτιμο μέλος της Αγγλικής Βιοχημικής Εταιρείας
1970	Βραβείο Νόμπελ Χημείας
1971	Παράσημο «Orden de Andrés Bello»
1972	Εκλογή ως ξένου μέλους της Βασιλικής Εταιρείας[14]
1976	Παράσημο «Bernardo O'Higgins» στον βαθμό του Μεγαλόσταυρου (Gran Cruz)
1982	Λεγεώνα της Τιμής
1983	Αδαμάντινο Βραβείο Konex (Αργεντινή)

Ονομάσθηκαν προς τιμή του

Το Ινστιτούτο Καμπομάρ έχει πια μετονομασθεί σε Ινστιτούτο Λελουάρ, και έχει εξαπλωθεί σε ένα κτήριο 2.000 τετρ. μέτρων. Απασχολεί 20 μόνιμους ερευνητές, 42 τεχνικούς και διοικητικούς υπαλλήλους, 8 μεταδιδάκτορες ερευνητές και 20 υποψήφιους διδάκτορες. Μερικά από τα ερευνητικά τους πεδία είναι η νόσος Αλτσχάιμερ, η νόσος του Πάρκινσον και η σκλήρυνση κατά πλάκας.[15]
Ο αστεροειδής 2548 Λελουάρ (2548 Leloir), που ανακαλύφθηκε το 1975.

Εργογραφία

Suprarrenales y Metabolismo de los hidratos de carbono (1934)
Farmacología de la hipertensina (1940)
Hipertensión arterial nefrógena (1943)
Perspectives in Biology (1963)
Renal Hipertensión
«In vitro Synthesis of Particulate Glycogen». Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 53: 86–91. Ιανουάριος 1965. doi:10.1073/pnas.53.1.86. PMID 14283209.
«Properties of synthetic and native liver glycogen». Arch. Biochem. Biophys. 121 (3): 769–78. Σεπτέμβριος 1967. doi:10.1016/0003-9861(67)90066-5. PMID 6078102.
  (1983). «Far away and long ago». Annu. Rev. Biochem. 52: 1–15. doi:10.1146/annurev.bi.52.070183.000245. PMID 6351722.
Lipid-bond Saccharides containing glucose and galactose in agrobacterium tumefaciens (1984)
Zorreguieta, A.; Ugalde, R.A.; Leloir, L.F. (Ιανουάριος 1985). «An intermediate in cyclic beta 1-2 glucan biosynthesis». Biochem. Biophys. Res. Commun. 126 (1): 352–7. doi:10.1016/0006-291X(85)90613-8. PMID 3970697.
Tolmasky, M.E.; Staneloni, R.J.; Leloir, L.F. (1982). «Structural correspondence between an oligosaccharide bound to a lipid with the repeating unit of the Rhizobium meliloti». Anales de la Asociación Química Argentina 70: 833–842.
Tolmasky, M.E.; Takahashi, H.K.; Staneloni, R.J.; Leloir, L.F. (1982). «N-glycosilation of the proteins». Anales de la Asociación Química Argentina 70: 405–411.
Staneloni, R.J.; Tolmasky, M.E.; Petriella, C.; Leloir, L.F. (Νοέμβριος 1981). «Transfer of Oligosaccharide to Protein from a Lipid Intermediate in Plants». Plant Physiology 68 (5): 1175–9. doi:10.1104/pp.68.5.1175. PMID 16662070. PMC 426064.
Staneloni, R.J.; Tolmasky, M.E.; Petriella, C.; Ugalde, R.A.; Leloir, L.F. (10 Ιανουαρίου 1980). «Presence in a plant of a compound similar to the dolichyl diphosphate oligosaccharide of animal tissue». Biochemical Journal 191 (1): 257–260. PMID 7470095. PMC 1162206.
Tolmasky, M.E.; Staneloni, R.J.; Ugalde, R.A.; Leloir, L.F. (August 1980). «Lipid-bound sugars in Rhizobium melilotii». Archives of Biochemistry and Biophysics 203 (1): 358–364. doi:10.1016/0003-9861(80)90187-3. PMID 6447479.

Βιβλιογραφία

Lorenzano, Julio Cesar: Por los caminos de Leloir, Editorial Biblos, 1η έκδ., Ιούλιος 1994, ISBN 950-786-063-0
Zuberbuhler de Leloir, Amelia: Retrato personal de Leloir, τόμος 8, No. 25, σσ. 45-46 (1983)
Nachón, Carlos Alberto: Luis Federico Leloir: ensayo de una biografía. Bank Foundation of Boston, 1994

Παραπομπές

Leloir, Luis (1983). «Far Away and Long Ago». Annual Review of Biochemistry (Annual Reviews) 52: 1–15. doi:10.1146/annurev.bi.52.070183.000245. PMID 6351722.
Welcomeargentina.com, "San Clemente del Tuyú: Historia de la ciudad y leyendas de la zona" web:http://www.welcomeargentina.com/sanclementedeltuyu/historia.html
"Cientificos Argentinos Distinguidos Con El Premio Nobel En Ciencia" web:http://www.oni.escuelas.edu.ar/olimpi98/ConociendoNuestraCiencia/nobel%20leloir.html
Pedro Tesone (2006). «Luis Federico Leloir». Sociedad Argentina de Diabetes. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Φεβρουαρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 19 Μαρτίου 2007.
Valeria Roman: "A cien años del nacimiento de Luis Federico Leloir" web:http://www.clarin.com/diario/2006/08/27/sociedad/s-01259864.htm
Luis Leloir: «Two decades of research on the biosynthesis of saccharides» web:http://nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/1970/leloir-lecture.html
Ariel Barrios Medina: «Luis Federico Leloir (1906-1987): un esbozo biográfico» web: http://www.houssay.org.ar/hh/bio/leloir.htm Αρχειοθετήθηκε 2008-04-23 στο Wayback Machine.
Kresge, Nicole; Simoni, Robert D; Hill, Robert L. (13 Μαΐου 2005). «Luis F. Leloir and the Biosynthesis of Saccharides». The Journal of Biological Chemistry (American Society for Biochemistry and Molecular Biology) 280 (19): 158–160.
«The Substance Causing Renal Hypertension» (E. Braun-Menedez, J.C. Fasciolo, L.F. Leloir, J.M. Muñoz), The Journal of Physiology(1940), no.98, σσ. 283-298
Holton J.B., Walter J.H., and Tyfield L.A.: «Galactosemia» στο: The Metabolic and Molecular Bases of Inherited Disease των Scriver, Beaudet, et al., 8η έκδ. (2001) , McGraw-Hill, τόμ. I, κεφ. 72, σσ. 1553-1587.
World of Scientific Discovery, Thomas Gale, Thomson Corporation, 2005-2006
Comodoro Rivadavia. «Luis Federico Leloir». Chubut Argentina. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Φεβρουαρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 19 Μαρτίου 2007.
Mario Bunge: «Luis F. Leloir» web:http://www.clubdelprogreso.com/index.php?sec=04_05&sid=43&id=2513
Ochoa, S. (1990). «Luis Federico Leloir. 6 September 1906-3 December 1987». Biographical Memoirs of Fellows of the Royal Society 35: 202–208. doi:10.1098/rsbm.1990.0009.

«Leloir Institute». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Σεπτεμβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 2016.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Ινστιτούτο Λελουάρ
Βιογραφία στον ιστότοπο των Βραβείων Νόμπελ
Ιστότοπος Βραβείου «Louisa Gross Horwitz»

Στο λήμμα αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το λήμμα Luis Federico Leloir της Αγγλικής Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 3.0. (ιστορικό/συντάκτες).
Βραβευμένοι με Νόμπελ Χημείας (1951–1975)
Κατάλογος βραβευθέντων με Νόμπελ Χημείας

Έντουιν Μ. ΜακΜίλαν, Γκλεν Θ. Σίμποργκ (1951) Άρτσερ Μάρτιν, Ρίτσαρντ Λώρενς Μίλινγκτον Συντζ (1952) Χέρμαν Στάουντινγκερ (1953) Λάινους Πόλινγκ (1954) Βενσάν ντι Βινιό (1955) Σύριλ Νόρμαν Χίνσελγουντ, Νικολάι Σιμιόνοφ (1956) Αλεξάντερ Τοντ (1957) Φρέντερικ Σάνγκερ (1958) Γιάροσλαβ Χεϊρόφσκι (1959) Γουίλαρντ Λίμπυ (1960) Μέλβιν Κάλβιν (1961) Μαξ Φέρντιναντ Πέρουτς, Τζων Κάουντερι Κέντριου (1962) Καρλ Τσίγκλερ, Τζούλιο Νάττα (1963) Ντόροθι Κρόουφουτ Χότζκιν (1964) Ρόμπερτ Μπερνς Γούντγουορντ (1965) Ρόμπερτ Μιούλικεν (1966) Μάνφρεντ Άιγκεν, Ρόναλντ Νόρις, Τζωρτζ Πόρτερ (1967) Λαρς Ονσάγκερ (1968) Ντέρεκ Μπάρτον, Οντ Χάσελ (1969) Λουίς Φεδερίκο Λελουάρ (1970) Γκέραρντ Χέρτζμπεργκ (1971) Κρίστιαν Άνφινσεν, Στάνφορντ Μουρ, Γουίλιαμ Χ. Στάιν (1972) Ερνστ Όττο Φίσερ, Τζέφρεϋ Γουίλκινσον (1973) Πωλ Φλόρυ (1974) Τζων Κόρνφορθ, Βλαντίμιρ Πρέλογκ (1975)