Ερνέστο Σάμπατο

Ο Ερνέστο Σάμπατο (24 Ιουνίου 1911 - 30 Απριλίου 2011, ισπανικά: Ernesto Sabato[1]) ήταν Αργεντίνος συγγραφέας και λογοτέχνης ιταλικής καταγωγής.

Πρώτα χρόνια, σπουδές και πολιτική στράτευση

Γεννήθηκε στις 24 Ιουνίου 1911 στο χωριό Ρόχας στην Επαρχία του Μπουένος Άιρες στην Αργεντινή. Ο πατέρας του ήταν Ιταλός μετανάστης, ενώ η μητέρα του κατά το ήμισυ Αλβανίδα και κατά το ήμισυ Ιταλίδα. Ήταν το προτελευταίο από τα έντεκα παιδιά τους. Τελείωσε το δημοτικό σχολείο στο χωριό του και κατόπιν φοίτησε στο Εθνικό Κολέγιο της πόλης Λα Πλάτα. Σπούδασε Φυσική στο Εθνικό Πανεπιστήμιο της ίδιας πόλης. [2][3]

Το 1933, εντάχθηκε στο Κομμουνιστικό κόμμα κι έγινε γραμματέας της Κομμουνιστικής Νεολαίας.
Εγκαταλείπει το Κ.Κ.

Το 1934 ως αντιπρόσωπος του Κομμουνιστικού Κόμματος εστάλη στις Βρυξέλλες για να συμμετάσχει σε συνέδριο κατά του φασισμού και του πολέμου. Εκεί πληροφορήθηκε για τους διωγμούς που γίνονταν από τον Στάλιν στη Σοβιετική Ένωση. Το Κομμουνιστικό Κόμμα της Αργεντινής αποφάσισε να τον στείλει για δυο χρόνια στο Διεθνές Πανεπιστήμιο Λένιν της Μόσχας, ώστε να επανέλθει στη σωστή γραμμή. Αλλά εκείνος πήγε στο Παρίσι. Έγραψε το μυθιστόρημα «Η βουβή πηγή» το οποίο ποτέ δεν εκδόθηκε.[4]
Οικογένεια και ακαδημαϊκή καριέρα

Το 1936 γύρισε στο Μπουένος Άιρες. Παντρεύτηκε τη Ματίλδε Κουσμίνσκι-Ρίχτερ με την οποία απέκτησε δυο παιδιά, τον Φεδερίκο και τον Μάριο.
Το 1938 ολοκλήρωσε τη διδακτορική του διατριβή στη Φυσική, και με αίτηση του καθηγητή του Bernardo Houssay (ο οποίος αργότερα πήρε το βραβείο Νόμπελ Ιατρικής), πήγε με υποτροφία στο Ινστιτούτο Ζολιό-Κιουρί, στο Παρίσι.
Το 1939, πριν εκραγεί ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος, πήγε στις ΗΠΑ, διότι η υποτροφία του είχε μεταφερθεί στο Massachusetts Institute of Technology (MIT).Την επόμενη χρονιά, το 1940, γύρισε στην Αργεντινή και δίδαξε στο Universidad Nacional de La Plata.
Το 1941 γνωρίστηκε και δημιούργησε φιλικούς δεσμούς με τους Μπόρχες, Οκάμπο, Κασάρες και Μπιάνκο. Συνεργάστηκε με την εφημερίδα La Nacion.
Το 1943 εγκατέλειψε το Πανεπιστήμιο και πήγε να ζήσει με τη γυναίκα του και τον πρώτο του γιο στις οροσειρές της Κόρδοβα.
Το 1945 εξέδωσε το πρώτο του βιβλίο, «Το ον και το σύμπαν, μια συλλογή δοκιμίων. Θα του απονεμηθούν το πρώτο βραβείο της Δημαρχίας του Μπουένος Άιρες και το βραβείο της Εταιρείας Αργεντίνων Συγγραφέων. Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος τον έκανε να χάσει την πίστη του στην επιστήμη και να στραφεί στο γράψιμο.
Το 1946 θα είναι χρονιά πολύ σημαντική για την Αργεντινή: πρόεδρος της Δημοκρατίας εκλέχθηκε με τη στήριξη διαφόρων κομμάτων ο Χουάν Περόν.
Το 1947 ο Σάμπατο ξαναπήγε στο Παρίσι για να εργαστεί στην UNESCO. Αλλά την ίδια χρονιά παραιτήθηκε και γύρισε στην πατρίδα του.
Πρώτο μυθιστόρημα

Το 1948 εκδόθηκε το πρώτο του μυθιστόρημα, El Túnel (Το Τούνελ) από τον οίκο Sur του Μπουένος Άιρες. Γίνεται ευνοϊκά δεκτό από τους κριτικούς. Πρόκειται για την εξομολόγηση του ζωγράφου Χουάν Πάμπλο Καστέλ, ο οποίος έχει δολοφονήσει τη μοναδική γυναίκα που μπορούσε να τον κατανοήσει. Σε όλο το μυθιστόρημα ο Καστέλ προβληματίζεται για τις πράξεις του και για τις πράξεις των άλλων. Ως αφηγητής, ο Καστέλ περιγράφει με λεπτομέρεια γιατί σκότωσε την ερωμένη του, τη Μαρία Ιριβάρνε.
Το 1951 εκδόθηκε μια συλλογή δοκιμίων του με τίτλο «Άνθρωποι και γρανάζια. Στοχασμοί πάνω στο χρήμα, τον ορθό λόγο και την πτώση του καιρού μας».
Νέα συλλογή δοκιμίων, η «Ετεροδοξία», το 1953.
Το 1955, χρονιά που έπεσε ο Περόν, έφυγε από τη ζωή ο πατέρας του Φρανσίσκο Σάμπατο.
Πώς είδε τον περονισμό

Το 1956 εξέδωσε το κείμενο «Το άλλο πρόσωπο του περονισμού. Ανοιχτή επιστολή στον Μάριο Αμαδαίο», όπου πίστωνε στον Χουάν Περόν την πολιτική του που απέβλεπε στην ενίσχυση των πιο αδύναμων οικονομικά στρωμάτων. Επίσης το «Η περίπτωση Σάμπατο. Βασανιστήρια και ελευθερία του Τύπου. Ανοιχτή επιστολή στον στρατηγό Αράμπουρου», μια καταγγελία του περονισμού ως υπεύθυνου για βασανιστήρια πολιτικών του αντιπάλων.
Συγγραφέας και ενεργός πολίτης

Με εισήγηση του Αλμπέρ Καμί, που εκτιμούσε το έργο του, ο εκδοτικός οίκος Γκαλιμάρ κυκλοφόρησε το «Τούνελ» στα γαλλικά.
Το 1958 ανέλαβε τη διεύθυνση μορφωτικών σχέσεων του Υπουργείου Εξωτερικών, θέση από την οποία σύντομα παραιτήθηκε.
Το 1961 εξέδωσε στο Μπουένος Άιρες το μυθιστόρημα «Περί ηρώων και τάφων». Το 1963 εκδίδει το «Ο συγγραφέας και τα φαντάσματά του».
Το 1964 έχασε τη μητέρα του Χουάνα Μαρία Φερράρι.
Το 1966 εξέδωσε το «Ποίημα για τον θάνατο του Χουάν Λαβάγιε - ηρωικό έπος», το οποίο μελοποίησε ο Εδουάρδο Φαλού.
Το 1967 μεταφράστηκε στα γαλλικά το «Περί ηρώων και τάφων», αλλά κυκλοφόρησε υπό τον τίτλο «Αλεξάνδρα». Τη γερμανική έκδοση προλόγισε ο Βίτολντ Γκόμπροβιτς. Το 1968 εκδόθηκε το έργο «Τρεις προσεγγίσεις του καιρού μας: Ρομπ Γκριγιέ,Χόρχε Λουίς Μπόρχες, Ζαν-Πολ Σαρτρ». Επίσης, του απονεμήθηκε το Βραβείο του Ινστιτούτου Εξωτερικών Σχέσεων της Στουτγκάρδης. Με τον τίτλο «Οδοιπορικόν» εκδόθηκε μια ανθολογία διαφόρων κειμένων του το 1969.
Το 1970 κυκλοφόρησε μια βελτιωμένη έκδοση του έργου του «Ο συγγραφέας και η καταστροφή».
Το 1971 εξέδωσε το έργο «Πολιτικές» ενώ αρθρογραφούσε στην εφημερίδα «La Opinion».
Το 1973, χρονιά που επέστρεψε στην Αργεντινή ο Χουάν Περόν, εξέδωσε το έργο «Η κουλτούρα στο εθνικό σταυροδρόμι».
Το 1974 εξέδωσε το μυθιστόρημα «Αβαδδών ο εξολοθρευτής». Του δόθηκε το Μεγάλο Βραβείο Αργεντινών Συγγραφέων, ενώ από τη γαλλική κυβέρνηση ανακηρύχθηκε Ιππότης των Τεχνών και των Γραμμάτων.
Το 1975 η Αργεντινή του απένειμε το Βραβείο Εθνικής Καταξίωσης. Ο «Αβαδδών ο εξολοθρευτής» κυκλοφόρησε στα γαλλικά και τιμήθηκε με το Βραβείο Καλύτερου Ξένου Βιβλίου. Ακόμη, εκδόθηκαν στην Αργεντινή οι «Διάλογοι Μπόρχες - Σάμπατο».
Το 1977 πήρε το ιταλικό βραβείο Μέντιτσι.
Το 1978 η Ισπανία του απένειμε τον Μεγάλο Σταυρό της Αναγνώρισης του Πολίτη.
Το 1982 κυκλοφόρησαν τα πεζά άπαντά του.
Ποτέ ξανά

Το 1984 ορίστηκε από τον πρόεδρο της Αργεντινής Ραούλ Αλφονσίν πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής για την Εξαφάνιση Προσώπων, η οποία διερεύνησε την τύχη όσων εξαφανίστηκαν επί καθεστώτος Βιντέλα τη δεκαετία του 1970. Τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας εκδόθηκαν το 1984 σε έναν τόμο υπό τον τίτλο «Nunca Más» («Ποτέ Ξανά»). Τη χρονιά αυτή του απονεμήθηκαν πολλές διακρίσεις: Διακεκριμένος Πολίτης του Μπουένος Άιρες, επίτιμος διδάκτορας του Πανεπιστημίου της Αντιοχείας στην Κολομβία, Βραβείο Γκαμπριέλα Μιστράλ από την Οργάνωση Αμερικανικών Κρατών, Βραβείο Θερβάντες.
Διακρίσεις

Το 1985 στην Ιταλία έγινε Μέγας Αξιωματικός του Τάγματος της Τιμής. Το 1986 τιμήθηκε με τον Σταυρό του Μεγάλου Αξιωματικού της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας.
Το 1987 ονομάστηκε από τον Φρανσουά Μιτεράν Commandeur de la Legion d' Honneur.
Το 1989 πήρε στο Ισραήλ το βραβείο Ιερουσαλήμ, ανακηρύχθηκε διδάκτορας του Πανεπιστημίου της Μούρσια στην Ισπανία, τιμήθηκε στη Σορβόνη. Εκδόθηκε ένας τόμος συζητήσεών του με τον Κάρλος Κατάνια, με τίτλο «Ανάμεσα στο γράμμα και το αίμα».
Το 1991 έγινε επίτιμος διδάκτορας του Πανεπιστημίου Ροσάριο της Αργεντινής. Ο εκδοτικός οίκος Seix Barral δρομολόγησε την έκδοση των απάντων του.
Το 1993 εξέδωσε το «Πριν το τέλος», την πνευματική και λογοτεχνική του διαθήκη.
Απώλειες

Το 1995 πήρε το βραβείο Ισμαήλ Κανταρέ και έγινε επίτιμος διδάκτορας του Πανεπιστημίου του Τορίνο. Ήταν η χρονιά που έχασε τον γιο του Φεδερίκο σε αυτοκινητικό δυστύχημα. Το 1996 κυκλοφόρησε στο Παρίσι ένα αφιέρωμα στο έργο του, ο τόμος «Έργα πεζά. Ανέκδοτα αποσπάσματα και αλληλογραφία» από τις Editions du Seuil. Το 1998 πέθανε η σύζυγός του. Στις 26 Ιανουαρίου 2006, ο Ερνέστο Σάμπατο ένωσε τη φωνή του με άλλες διεθνείς προσωπικότητες όπως ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, ο Μάριο Μπενεντέτι, ο Πάμπλο Μιλανές και άλλοι, ζητώντας την ανεξαρτησία του Πουέρτο Ρίκο και να μην ενωθεί με τις ΗΠΑ.
Τάνγκο και Ίντερνετ

Λάτρης του τάνγκο (και του Κάρλος Γαρδέλ) αλλά και των νέων τεχνολογιών, ήταν ο πρώτος Αργεντίνος συγγραφέας που κυκλοφόρησε σε μορφή ηλεκτρονικού βιβλίου το δοκίμιό του La Resistencia (2000).
Το τέλος μιας μακράς λαμπρής διαδρομής

Στις 30 Απριλίου 2011 ανακοινώθηκε από την οικογένειά του ο θάνατός του, στο σπίτι του, στο Σάντος Λουγάρες του Μπουένος Άιρες. Απεβίωσε λίγους μήνες πριν κλείσει τα 100 του χρόνια ζωής.
Εργογραφία
Μυθιστορήματα

El Túnel, 1948
Sobre Héroes y Tumbas, 1961
Abaddón el Exterminador, 1974

Δοκίμια

Uno y el Universo.
Hombres y Engranajes, 1951
Heterodoxia
El caso Sábato. Torturas y libertad de prensa. Carta Abierta al General Aramburu.
El otro rostro del peronismo, 1956 Carta Abierta a Mario Amadeo.
El escritor y sus fantasmas
El Tango, discusión y clave
Romance de la muerte de Juan Lavalle. Cantar de Gesta
Pedro Henríquez Ureña
Tres aproximaciones a la literatura de nuestro tiempo: Robbe-Grillet, Borges, Sartre
Eduardo Falú (με τον Λεόν Μπεναρός)
Diálogos (με τον Χόρχε Λουίς Μπόρχες)
Apologías y Rechazos
Los libros y su misión en la liberación e integración de la América Latina
Entre la letra y la sangre. Conversaciones con Carlos Catania
Antes del fin, 1998 Memorias
La Resistencia, 2000

Άλλα έργα

Nunca más, CONADEP, 1984
"Obra completa"

Στα ελληνικά κυκλοφορούν

Το τούνελ (μετάφραση Μάγια Μαρία Ρούσου, εκδόσεις Αστάρτη)
«Περί ηρώων και τάφων» (μετάφραση Μανώλης Παπαδολαμπάκης, εκδόσεις Εξάντας)
Αβαδδών ο εξολοθρευτής (μετάφραση Μανώλης Παπαδολαμπάκης, εκδόσεις Εξάντας)
Ο συγγραφέας και η καταστροφή (μετάφραση Μαν. Παπαδολαμπάκης, εκδόσεις Εξάντας)
Μια πολύπλοκη ύπαρξη (μετάφραση Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου)
Αντίσταση (μετάφραση Δέσποινα Μάρκου, εκδόσεις Γκοβόστη)
«Πριν το τέλος» (μετάφραση Αγγελική Βασιλάκου, εκδόσεις Γκοβόστη)
Άνθρωποι και γρανάζια (μετάφραση Αγγελική Αλεξοπούλου, εκδόσεις Καστανιώτη)
Ετεροδοξία (μετάφραση Κώστας Παναγιωτίδης, εκδόσεις Νησίδες)
Διάλογοι (μετάφραση Δήμητρα Παπαβασιλείου, εκδόσεις Printa)

Σημειώσεις
Το επίθετό του διατηρεί τον τονισμό του στην προπαραλήγουσα λόγω της ιταλικής του προέλευσης μέχρι σήμερα. Στα ισπανικά η σωστή ορθογραφία, που δεν εφαρμόζεται σε κανένα ισπανόφωνο σχετικό με το συγγραφέα κείμενο, θα ήταν Sábato.
«.:BiblioNet : Sabato, Ernesto, 1911-2011». www.biblionet.gr. Ανακτήθηκε στις 2016-02-16.
«Ερνέστο Σάμπατο». www.protoporia.gr. Ανακτήθηκε στις 2016-02-16.

«Ερνέστο Σάμπατο: Η μνήμη φωτίζει το ρυπαρό μουσείο της ντροπής». TVXS - TV Χωρίς Σύνορα. Ανακτήθηκε στις 2016-02-16.

Πηγές

Ελευθεροτυπία - Βιβλιοθήκη 9/9/2000 Βασίλης Ρούβαλης
«Αβαδδών ο εξολοθρευτής» (μετάφραση Μανώλης Παπαδολαμπάκης, εκδόσεις Εξάντας)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Αφιέρωμα στα ισπανικά