Το Τεπελένι ή Τεπελένιον (αλβανικά:Tepelena, τουρκικά:Tepedelen) είναι η βασική πόλη στην ομώνυμη περιφέρεια στη νότια Αλβανία. Βρίσκεται στην ανατολική όχθη του ποταμού Βγιόσε (του ελληνικού Αώου). Το όνομά της πόλης σημαίνει "Λόφος της Ελένης".

Η τοποθεσία του είναι στρατηγικής σημασίας και 300 μέτρα πάνω από τον ποταμό βρίσκονται τα ερείπια αρχαίας ακρόπολης. Ο Αλή Πασάς γεννήθηκε στο γειτονικό χωριό Χόρμοβο ή Χορμόβα. Το 1847 ο Βρετανός συγγραφέας Έντουαρντ Ληρ επισκέφτηκε την πόλη και κατέγραψε τα ερειπωμένα κτήρια.

Το 196 π.Χ. στην περιοχή διεξήχθη μια αποφασιστική μάχη μεταξύ του Ρωμαϊκού στρατού, υπό την ηγεσία του Τίτου Φλαμίνιου, και των Μακεδόνων υπό την ηγεσία του Φιλίππου Ε'. Μετά από μια προσπάθεια για συνθηκολόγηση και μιά αμφίρροπη μάχη τελικά ο Ρωμαϊκός στρατός οδηγήθηκε από έναν βοσκό σε ένα σημείο από όπου μπορούσε να επιτεθεί στους Μακεδόνες και έτσι οι Ρωμαίοι νίκησαν.

Οι Βυζαντινοί έκτισαν στην περιοχή αμυντικό πύργο ο οποίος επισκευάστηκε από τους Τούρκους τον 15ο αιώνα και αργότερα από τον Αλή Πασά στα μέσα του 18ου αιώνα. Tον Φεβρουάριο του 1909 oι Νεότουρκοι επαναστάτες συναντήθηκαν στο Τεπελένι σε μια προσπάθεια να πάρουν με το μέρος τους τους Αλλβανούς εθνικιστές.

Το 1920 ένας σεισμός κατέστρεψε την πόλη, η οποία κτίστηκε εξ'ολοκλήρου. Τότε αναπτύχθηκε μια τοπική παράδοση (μάλλον προληπτική σε τυχόν επανάληψη) που λέει πως αν το Τεπελένι ξεπερνά κάθε φορά τα 100 κτήρια τότε θα καταστρέφεται. Σημειώνεται ότι την ίδια χρονιά 400 Ιταλοί στρατιώτες παραδόθηκαν στους Αλβανούς.

Στις 7 Απριλίου 1939 Ιταλικές δυνάμεις εισέβαλαν στην Αλβανία όπου και ανέλαβαν τον έλεγχο της χώρας καθώς και του Τεπελενίου. Το τοπικό Ιταλικό στρατόπεδο που δημιουργήθηκε μετατράπηκε από το μεταπολεμικό κομμουνιστικό καθεστώς σε στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας. Είχε κακή φήμη για βιαιότητες και αρρώστιες και αναφερόταν ως το "Αλβανικό Μπέλσεν", από το ομώνυμο ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης. Έκλεισε στη δεκαετία του '50 μετά από μία επιδημία χολέρας που σκόρπισε το θάνατο σχεδόν σε όλους τους εγκλείστους.

Το 1997 το Τεπελένι έγινε κεντρικό σημείο της λαϊκής εξέγερσης εναντίον της κυβέρνησης του Σαλί Μπερίσα. Μία επιτροπή ανέλαβε τότε τον έλεγχο της πόλης, (Μάρτιος 1997), και απελευθέρωσε από την τοπική φυλακή τον αντιπολιτευόμενο πολιτικό Φάτος Νάνο. Το κίνημα εκείνο εξαπλώθηκε τον ίδιο μήνα στο Αργυρόκαστρο ενώ από το Τεπελένι κλάπηκε μεγάλος αριθμός όπλων, του αλβανικού στρατού, τα οποία διανεμήθηκαν στο λαό.

Σήμερα στη πόλη σημαντική τοπική επιχείρηση είναι το τοπικό εργοστάσιο μεταλλικού νερού. Η ποδοσφαιρική ομάδα της πόλης είναι η SK Tepelena.

Πηγές

* Blue Guide to Albania and Kosovo, James Pettifer, A&C Black, London, 2001